O₂ Education

Tag: cờ tướng

  • SỞ HÀ HÁN GIỚI là gì?

    SỞ HÀ HÁN GIỚI là gì?

    Hẳn là nhiều bạn chơi cờ tướng thường hỏi rằng “SỞ HÀ HÁN GIỚI là gì”. Đây là một điển tích trong lịch sử Trung Quốc.

    Sở hà Hán giới là gì?

    Ranh giới giữa hai bên trong cờ tướng gọi là “sông” (hà). Con sông này có tên là “Sở hà Hán giới” (楚河漢界)- con sông định ra biên giới giữa nước Sở và nước Hán.

    SỞ HÀ HÁN GIỚI là gì?

    Theo lịch sử Trung Hoa cổ thì khởi nghiệp nhà Hán, Lưu Bang có cuộc chiến liên miên với Sở vương là Hạng Vũ. Cuộc chiến giữa hai bên làm trăm họ lầm than. Hạng Vũ bèn nói với Hán vương: “Mấy năm nay thiên hạ khốn khổ chỉ vì hai chúng ta. Bây giờ quyết một trận sống mái để khỏi làm khổ thiên hạ nữa”. Hán vương trả lời: “Ta chỉ đấu trí chứ không thèm đấu sức”.

    Hai bên giáp mặt nhau ở khe Quảng Vũ. Hán vương bèn kể 10 tội lớn của Hạng vương, Hạng vương tức giận dùng nỏ bắn trúng Hán vương, Hán vương đeo tên chạy vào Thành Cao. Hai bên giữ vững đất của mình.

    Mãi đến khi thấy không còn đủ lực lượng để triệt hạ lẫn nhau, hai bên mới chịu giao ước chia đôi thiên hạ: từ Hồng Câu về Tây thuộc Hán, từ Hồng Câu về Đông thuộc Sở. Từ điển tích này, người ta hình dung bàn cờ tướng như hai quốc gia Hán và Sở, coi ranh giới là một dòng sông. Cho tới nay, trên các bàn cờ tướng, ở khoảng “hà” nằm chính giữa, chia đôi bàn cờ, người ta thường ghi “Sở hà Hán giới” (bằng chữ Hán) là vì như vậy.

    Khi sáng tạo ra cờ tướng, người ta cũng dựa trên chính câu chuyện này mà hình thành nên bàn cờ và các quân cờ. Thành ra bố cục thành lũy rành rọt, tựa như con sông Hồng Câu được dùng làm đường phân giới cho hai nước Sở và Hán.

    Sở hà Hán giới hiện nay ở đâu?

    “Sở hà, Hán giới” ngày nay thuộc một dải phía đông bắc Vinh Dương ở tỉnh Hà Nam. Đất này phía bắc lên tới sông Hoàng Hà, phía tây dựa vào núi Mang Sơn, phía đông liền với Bình Nguyên, phía nam tiếp với Tung Sơn.

    Đó là vùng đất mà binh gia thời cổ đại ắt phải tranh giành với nhau. Ngày nay trên núi Quảng Vũ ở Vinh Dương vẫn còn lưu di chỉ của hai toà thành cổ đối diện với nhau từ xa.

    Toà thành phía tây gọi là thành Hán vương, còn toà thành phía đông thì gọi là thành Bá vương. Truyền thuyết kể lại rằng hai toà thành này xưa kia do Lưu Bang và Hạng Vũ xây dựng. Giữa hai toà thành này có một con sông lớn rộng khoảng 300m tức là sông “Hồng Câu” mà người ta thường nói tới.

  • Tại sao các quân cờ tướng lại kí hiệu khác nhau dù cùng một vị trí?

    Tại sao các quân cờ tướng lại kí hiệu khác nhau dù cùng một vị trí?

    Nhiều người chơi cờ tướng lâu rồi tuy nhiên vẫn luôn tự hỏi tại sao hai quân cờ bên xanh và đỏ lại khác nhau dù chúng cùng một tên gọi và một quân cờ tương đương. Rõ ràng có một chút bất lợi là các quân cờ được ký hiệu bằng chữa Hán, do đó để giải mã được chuyện này mình phải bắt đầu bằng việc tìm hiểu ngữ nghĩa thật sự của từng quân cờ bằng ngôn ngữ của nó.

    Tại sao các quân cờ tướng lại kí hiệu khác nhau dù cùng một vị trí ?

    Tại sao các quân cờ tướng lại kí hiệu khác nhau dù cùng một vị trí?

    Vì sao trong cờ Tướng tên gọi của các quân bên xanh và đỏ giống nhau nhưng cách viết lại tương đối khác nhau?

    Có ý kiến cho rằng, sở dĩ các quân cờ tướng lại kí hiệu khác nhau dù cùng một vị trí lấy từ tích Hán Sở – Lưu Bang với Hạng Võ (Hạng Vũ). Lưu Bang và Hạng Võ chia nhau cai quản đông tây. Bang lấy màu đỏ là chủ đạo, Võ lấy đen là Quốc màu và Bang dc coi như đội quân “Chính nghĩa” nên quân bên Bang có thêm bộ Nhân phía trước (nhân hậu). Sau này, sau khi kí hiệp ước thì Bang tấn công trước. Vì thế luật cờ cầm đỏ đi tiên, cầm đen thủ hậu. Sông là Sở hà, Hán giới.

    Đây là các từ đồng nghĩa, đồng âm

    Các quân cờ tuy khác nhau bên ngoài nhưng đối với chữ Hán đó là hai từ đồng âm hoặc đồng nghĩa với nhau:

    • Trong tự điển thì 兵 binh và 卒 tốt là binh lính. Nên 2 chữ được dùng cho hai quân cờ “lính”
    • 炮 và 砲 là hai chữ đồng nghĩa
    • 傌 và 馬 chỉ đồng âm. 馬 mới có nghĩa là con ngựa
    • 仕 và 仕 là đồng âm, đồng nghĩa
    • 車 là xe, còn 俥 thì không có trong tự điển
    • 象 (tượng) là voi, 相 thì có âm là “tương” nhưng không có nghĩa nào là voi cả, có lẽ là lấy âm na ná với “tượng”
    • 將 là tưởng (quân tướng đỏ thì không tìm thấy chữ trong tự điển)
    • 帥 là soái trong tướng soái, nguyên soái
    • 將 là tướng, trong tướng quân
    • 相 là tương, tướng trong thủ tướng
    • 士 là người học trò
    • 仕 là người làm quan

    Dễ phân biệt dù có bay hết màu sơn

    Người Trung quốc xưa có lẽ họ ký hiệu hai bên cho khác nhau, cái gì tương đồng thì thay, cái gì không có chữ tương đồng thì thêm bộ nhân vào thêm bên cạnh để tránh trường hợp dùng lâu ngày màu bị bay hết thì nó sẽ giống nhau và khó phân biệt được.

    Điều này cũng dễ hiểu thôi khi mà xưa kia, hầu như các con cờ đều làm bằng gỗ, và nước sơn dùng từ thiên nhiên nên rất dễ bay màu sau một thời gian sử dụng.