Trẻ có ít đồ chơi đòi hỏi trẻ phải sáng tạo, khám phá nhiều hơn và có nhiều lợi ích hơn về sự phát triển nhận thức. Ngược lại khi có quá nhiều đồ xung quanh, trẻ em thường không biết chơi gì và cuối cùng sẽ nhảy từ món này sang món khác.
Trẻ con có cần đồ chơi?
Mọi đứa trẻ đều thích đồ chơi. Các bé gái không thể rời mắt khỏi những con búp bê xinh đẹp trong những bộ váy lộng lẫy đang vẫy tay mời gọi chúng trên quầy trưng bày. Các bé trai không thể dời bước ra khỏi những gian hàng rô bốt bắn tia chớp laze có thể tiêu diệt hàng trăm “quân địch”, và chẳng đứa trẻ nào từ chối cơ hội được bước vào khu vườn đồ chơi trong các hội chợ triển lãm.
Cách đây vài chục năm, trẻ con chỉ có những món đồ chơi tự làm như diều, sáo, tò he, bộ chuyền… Ngày nay, trẻ em có hàng trăm ngà lựa chọn đồ chơi với giá thành vô cùng rẻ và nhiều mẫu mã chủng loại như đồ chơi giải trí, đồ chơi giáo dục, đồ chơi trí tuệ, đồ chơi sáng tạo, đồ chơi lắp ráp…
Cái chúng ta cần quan tâm không phải là trẻ có cần đồ chơi hay không, mà là trẻ cần nhiều hay ít đồ chơi.
Có nên mua nhiều đồ chơi cho trẻ?
Câu trả lời dường như quá rõ ràng, vì ngành công nghiệp đồ chơi vẫn đang phát triển ngày một mạnh mẽ, tốc độ tăng trưởng khủng khiếp. Tuy vậy, vẫn có một bộ phận không nhỏ các bậc phụ huynh cho rằng: Trẻ em thực sự không cần đồ chơi. Trí tưởng tượng phong phú là một món quà vô giá mà bất kì đứa trẻ nào cũng có.
Hãy nhớ lại bạn lúc còn bé, bạn đã từng suy nghĩ như thế nào về thế giới xung quanh, và những ước mơ trở thành anh hùng chiến đấu với quái vật, làm một nàng công chúa trong tòa lâu đài xinh đẹp, hay đơn giản hơn, chỉ là ngồi nhìn những đám mây lững thững trôi mà vẽ ra trong đầu vô số hình thù kì lạ.
Một đứa trẻ có thể chơi hàng giờ với những món đồ đơn giản nhất như một vài cành cây, khúc gỗ mà chúng nhặt được trong sân nhà, bởi sự thực là chúng đang chơi với chính trí tưởng tượng của mình, chứ không phải những vật dụng kia.
Một số ý kiến khắt khe hơn cho rằng, với những món đồ chơi công nghiệp bày bán tràn lan hiện nay có thể làm mất đi tính tò mò, sự ham thích tìm hiểu thế giới xung quanh của những đứa trẻ.
Không hiếm những gia đình mua cho con một món đồ chơi hoặc để mặc con chăm chú vào những cỗ xe hiện đại điều khiển từ xa, chỉ để tránh những câu hỏi liên tục: Tại sao thế này và tại sao thế kia?
Bản chất của trẻ em là học hỏi từ thế giới xung quanh, từ một đứa bé sơ sinh học cách lắng nghe và phân biệt giọng của bố mẹ, đến một đứa trẻ đang tập ngồi, tập lăn học từ đôi bàn tay của chúng bằng cách cầm nắm và cảm nhận mọi vật, cho tới khi đứa trẻ ấy đủ tuổi để thắc mắc: Mẹ ơi, tại sao…?, tất cả đều đang học mỗi ngày những điều mới mẻ, để có thể lớn lên. Và điều này không cần đến những món đồ chơi đắt tiền, nó có thể diễn ra một cách tự nhiên trong những buổi dạo chơi trong công viên cùng gia đình hay ở một bãi biển với những chiếc xô và xẻng xúc cát.
Như vậy, trẻ em thực sự không cần đồ chơi?
Các nhà sản xuất đồ chơi trẻ em sẽ đưa ra vô vàn những luận điểm để bảo vệ ngành công nghiệp mà họ đang đầu tư tất cả tiền của và công sức. Để trẻ em phát huy tính sáng tạo, chúng tôi có loại đồ chơi sáng tạo, chúng tôi có Lego, muốn trẻ em học những điều mới từ thiên nhiên, khoa học, chúng tôi có những bảng màu sặc sỡ hình muông thú, với những hình vẽ ngộ nghĩnh mô tả đời sống của chúng, để dạy trẻ tính kiên nhẫn, chúng tôi có khối rubik và những khối gỗ ghép hình phức tạp, và trẻ muốn làm kĩ sư lắp ráp, chúng tôi cung cấp cho bạn những mô hình nhà cửa, máy bay thu nhỏ để trẻ mặc sức lắp ghép.
Chúng ta không thể phủ nhận sự tồn tại của nền công nghiệp hàng trăm năm tuổi này, và lại càng không thể phủ nhận một sự thật rằng, rất nhiều những món đồ bạn dùng để chơi hàng ngày với con mình và dạy chúng kiến thức, đều là sản phẩm của ngành công nghiệp đồ chơi, ví dụ như những trái banh nỉ, khối gỗ xếp hình, bảng màu, bảng chữ và số…
Đồ chơi đã xuất hiện từ hàng ngàn năm nay, gắn liền với lịch sử phát triển của loài người, từ những hòn đá sơ khai, những ống tre ghép hay những mẩu da thú, từ những chiếc sáo hay các con rối gỗ, đến chiếc lồng đèn trung thu, tất cả đều được gọi chung là “đồ chơi”, và đều nhằm một mục đích mang lại niềm vui cho những đứa trẻ.
Tóm lại, cho dù những người làm cha làm mẹ tiếp tục tranh luận nảy lửa về vấn đề giáo dục trẻ em theo cách tự nhiên hay khoa học, cuối cùng thì người chiến thắng vẫn là những đứa trẻ, và không cần phải nói nhiều, trẻ em, tự hành động của chúng đã tuyên bố rất chắc chắn rằng: Trẻ em luôn cần có “đồ chơi”, nhưng “đồ chơi” theo một định nghĩa như thế nào, đó lại là chuyện của người lớn.
Lưu ý khi mua đồ chơi cho trẻ
- Đồ chơi trẻ em không có chất độc hại. Tính an toàn là yếu tố hàng đầu trong việc lựa chọn đồ chơi cho con yêu nhà bạn, các chỉ tiêu về xuất xứ, thương hiệu sản phẩm , tính an toàn cũng như tham khảo các thông tin trên các phương tiện để biết các sản phẩm nào đang bị cấm, đang bị thu hồi để tránh khỏi mua nhầm “tiền mất tật mang”. Tránh mua sản phẩm sắc nhọn, góc cạnh làm bé bị thương.
- Đồ chơi trẻ em phải phù hợp với lứa tuổi của bé. Vì đồ chơi sẽ kích thích sáng tạo và trí tưởng tượng của trẻ theo độ tuổi. Một bé 5 tuổi mà chơi đồ chơi của bé 7-8 tuổi thì dễ nổi nóng vì độ khó, không vừa kích thước, hay một bé lớn tuổi chơi của bé nhỏ tuổi thì dễ chán và không vừa. Các mẹ nên kiểm tra thông báo độ tuổi sử dụng ở ngoài bao bì sản phẩm hay lưu ý tới sở thích và kỹ năng của trẻ hiện tại.
- Không chọn đồ chơi kích thước quá nhỏ, sắc nhọn sẽ làm bé chảy máu, bị đau, bị trầy xước hay nuốt phải. Đồ chơi trẻ em phải đảm bảo tính chắc chắn, không dễ vỡ, tránh làm tổn thương đến trẻ. Hạn chế cho các bé chơi các trò nguy hiểm như sung bắn, cung tên nhọn, sắc.
- Khi lựa chọn đồ chơi trẻ em, phải kiểm tra sản phẩm có chắc chắn và các khớp nối an toàn hay không, bởi vì khi bé chơi, đồ chơi có thể rơi tách, làm bé ngã, rơi vào người bé. Sản phẩm phải đủ rắn, đủ cứng và bền để không bị gãy, hỏng khi trẻ cắn, nghịch, tránh việc bé ăn phải nhựa.
Mua đồ chơi cho bé như thế nào là hợp lý?
Không cho bé chọn quá 5 món đồ chơi
Khi bé phải đối mặt với nhiều sự chọn lựa, bé sẽ bị bối rối và do dự, bé sẽ không biết những gì chúng muốn và không trân trọng thứ chúng đã có.
Sở hữu quá nhiều đồ chơi cũng khiến trẻ phát triển thói quen mất tập trung, dễ bỏ cuộc khi gặp khó khăn, và điều này đối với tương lai của bé thì hoàn toàn không có lợi.
Ba mẹ nên cho bé lựa chọn không quá 5 món đồ chơi, hãy cho bé chọn theo sở thích nhưng ba mẹ hãy giới hạn về số lượng để có thể chơi những món đồ mà bé chọn được hiệu quả nhất.
Chọn theo tiêu chí sở thích, lứa tuổi, giới tính
Các chuyên gia Anh đã khuyên rằng: “Các bé từ 0-5 tuổi là giai đoạn phát triển nhanh về não bộ cũng như sự tương tác của xã hội. Việc chọn đồ chơi cho bé ngày nay không chỉ đơn thuần là mang tính chất giải trí, vui chơi nữa, mà còn phải mang tính chất giáo dục, phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí não.”
Vì vậy, ba mẹ cần chọn lựa theo tiêu chí đưa ra để đảm bảo các món đồ chơi phải phù hợp với bé, là món bé thích mới phát huy được hiệu quả mong muốn.
Đầu tiên cần lựa theo độ tuổi, giới tính, điều đặc biệt quan trọng là hãy hỏi bé xem bé thích món đồ chơi nào. Không nên mua theo ý của ba mẹ, vì nếu vậy, bé sẽ chán nản, không có hứng thú với món đồ chơi đó. Có thể khi mua về bé chỉ động vào một vài lần, như vậy sẽ rất lãng phí.
Không đáp ứng các đòi hỏi của bé
Sự đòi hỏi quá mức, thậm chí là đua đòi không phải hiếm gặp ở trẻ con. Vì thương con, ba mẹ dễ dàng đáp ứng mọi yêu cầu của bé, thậm chí nhiều hơn mức trẻ cần. Khi thứ mình cần đạt được quá dễ dàng, bé sẽ ỷ lại vào ba mẹ, không biết trân trọng những gì mình đang có, dẫn tới thái độ vô tâm, vô cảm, chỉ nghĩ tới bản thân mình.
Vì thế, ba mẹ không đáp ứng đòi hỏi của bé, thay vào đó ba mẹ nên cho con tham gia việc lập danh mục những món hàng cần mua sắm, đồng thời dày cho bé khái niệm “muốn gì” và “ cần gì”. Khi bé đòi hỏi cái gì, ba mẹ nên hỏi rõ bé: Đây là thứ bé muốn hay bé cần.
Ba mẹ cần kiên quyết nói “không” khi thấy đòi hỏi của bé là vô lý, phải để bé hiểu rằng bé sẽ không thể có tất cả những gì mình muốn. Sẽ rất tốt nếu ngay từ khi còn nhỏ, ba mẹ cho bé biết và tham gia vào việc lập kế hoạch chi tiết để bé biết cách kiểm soát đòi hỏi và chấp nhận sự giới hạn của mình.
Nên làm gì khi con có quá nhiều đồ chơi?
Không để con chơi với tất cả các món đồ chơi cùng lúc
Một giáo sư tâm lý giáo dục tại đại học Oxford tên Kathy Sylva đã nghiên cứu với 3.000 trẻ em ở độ tuổi 3-5 tuổi và đem tới kết luận: ”Khi có một số lượng lớn đồ chơi, trẻ sẽ bị phân tâm nhiều hơn. Khi bị phân tâm, chúng không học hay chơi tốt”. Nghiên cứu của bà cũng cho thấy, khi trẻ ít đồ chơi hơn và ba mẹ dành nhiều thời gian để học, hát hay chơi cùng thì chúng sẽ là những đứa trẻ có nền tảng tốt hơn.
Ở trong giới hạn cho phép, khi bé có được một món đồ chơi, bé sẽ trải qua hai giai đoạn khám phá và chơi. Trong quá trình thăm dò, bé sẽ tự hỏi: Đồ chơi này để làm gì? Và trong khi chơi chúng sẽ hỏi” Mình có thể làm gì với đồ chơi này?
Khi đối mặt với quá nhiều đồ chơi, bé sẽ dành nhiều thời gian để khám phá và ít chơi hơn. Bé được khuyến khích làm những gì bé muốn, theo cách riêng của bé. Nếu ba mẹ cung cấp ít đồ chơi cho bé, bé sẽ dành nhiều thời gian để chơi hơn, khi không còn phụ thuộc vào đồ chơi, sự dũng cảm, trí tưởng tượng, logic của bé đã học hỏi từ trước thông qua các món đồ chơi sẽ phát huy hiệu quả trong cuộc sống của bé.
Dạy con cách chia sẻ với bạn
Trong những năm đầu đời, bé học cách tự đáp ứng nhu cầu của chính mình, vì vậy, khái niệm chia sẻ, mượn và cho mượn quá phức tạp với bé. Vì thế, ba mẹ hãy từ từ dạy bé cách chia sẻ với bạn, tuy nhiên đừng ép buộc bé chia sẻ mà hãy cho bé biết được rằng: Bạn khác đang muốn chơi món đồ chơi của mình, và để bé được có lượt chơi của mình.
Hãy cho bé được chơi tự do, được đầy đủ từ những trải nghiệm, sau đó bé có thể sẵn sàng đưa đồ chơi cho bạn khác khi chơi xong. Phương pháp này khuyến khích bé tự điều chỉnh và khả năng nhận biết khi một người khác được hài lòng, cũng thúc đẩy sự hào phóng, bé thích làm những người xung quanh mình hạnh phúc từ đó bé cũng sẽ học được sự tốt bụng và cho đi.
Hạn chế mua trong một khoảng thời gian
Không nên mua đồ chơi cho bé vô tội vạ, ngày nay đồ chơi dành cho trẻ em có nhiều mẫu mã, đa dạng và bắt mắt, cũng như công dụng thúc đẩy khả năng tư duy, sáng tạo, trí óc,… khiến nhiều ông bố bà mẹ muốn mua cho con mình ngay lập tức.
Tuy nhiên, ba mẹ hãy “kìm hãm” việc thể hiện tình yêu thương con bằng những món quà. Hãy chờ tới các dịp đặc biệt như tết thiếu nhi, sinh nhật, trung thu, giáng sinh, hay có thể là làm phần thưởng cho con khi có kết quả học tập tốt,… để mua cho con. Làm như vậy sẽ giúp bé biết mong chờ, háo hức, phấn đấu và trân trọng những món quà hơn.
