Alfred Bernhard Nobel là một nhà hóa học, một nghệ sĩ và nhà sản xuất vũ khí đại tài. Ông chính là người đã phát minh ra thuốc nổ. Là một triệu phú người Thụy Điển nổi tiếng lúc bấy giờ. Sinh ngày 21 tháng 10 năm 1833 và mất vào ngày 10 tháng 12 năm 1896.
Nobel là ai?
Nobel là người con trai thứ ba của nhà khoa học Immanuel Nobel và bà Karolina Andriette. Cha của ông là một kĩ sư kiêm nhà sáng chế – người đã tham gia xây dựng nhiều cầu và cao ốc tại Stockholm. Tuy nhiên, do những rủi ro trong công trình xây dựng mà cha của ông bị phá sản, vào đúng năm mà ông chào đời.
Năm 1737, Immanuel Nobel rời khỏi Stockholm và đưa gia đình tới lập nghiệp ở Phần Lan và Nga. Để có thêm tiền, mẹ của Nobel đã mở một cửa hàng tạp hoá nhỏ và có được một phần thu nhập khiêm tốn. Trong thời gian đó, cha của Nobel cũng bắt đầu thành công với một xưởng cung cấp trang thiết bị cho quân đội Nga ở St. Petersburg.
Alfred Nobel vào năm 17 tuổi đã thành thạo tiếng Thuỵ Điển, Nga, Pháp, Anh và Đức. Nobel đặc biệt thích văn học, nhưng bố của ông lại muốn ông học khoa học bởi ông có thiên phú về lĩnh vực này. Từ đó, Nobel bắt đầu nghiên cứu cùng bố và các anh về thuốc súng và thuỷ lôi, địa lôi. Ít người biết rằng Nobel cũng là một nhà soạn kịch. Năm 1853, khi chiến tranh Krym nổ ra, nước Nga phải đối đầu với liên quân 3 nước Anh – Pháp- Thổ Nhĩ Kỳ, nhà máy Nobel càng bận rộn hơn. Tuy nhiên, sau khi Nga bại trận, nhà máy Nobel đã bị phá sản vì nguồn nợ quá lớn và cả gia đình phải trở về Thuỵ Điển.
Thuốc nổ Dynamit là phát minh nổi bật nhất trong số 350 bằng phát minh của ông. Nobel bắt đầu nghiên cứu thuốc nổ từ năm 17 tuổi và ông nhận ra rằng nitroglycerin kết hợp với một số chất hấp thụ trơ như Kieselguhr (đất nhiều tảo cát hay còn gọi là đất mùn) sẽ giúp nó trở nên an toàn và dễ sử dụng hơn.
Ông cũng được trao bằng sáng chế hỗn hợp đó vào năm 1867 với cái tên là Dynamit. Ông cũng đã quảng cáo thử nghiệm chất nổ của mình lần đầu tiên trong năm đó tại một mỏ khai thác đá tại Redhiil (Vương quốc Anh).
Sau đó, ông kết hợp Nitroglycerion với chất Collodion và thường có được một chất trong như thạch với sức công phá mạnh hơn cả Dynamit. Chất này được gọi là Gelignite và được cấp bằng sáng chế vào năm 1876. Vài năm sau đó, Nobel tạo ra Ballistite – một trong số những loại thuốc súng Nitroglycerin có chứa phần bông thuốc súng và phần Nitroglycerin tương đương nhau. Đỉnh điểm của việc chế tạo loại thuốc nổ này là thuốc nổ mạnh và không có khói. Từ việc chế tạo Dymamite và các loại thuốc nổ khác, cùng việc khai thác các giếng dầu ở Baku đã giúp cho ông có được một gia tài to lớn.
Alfred Nobel nổi tiếng với phát minh nào?
Nobel bắt tay vào nghiên cứu về Nitroglycerin. Đây là một loại chất nổ phân giải ở 50-70 °C và phát nổ rất mạnh ở nhiệt độ 218°C. Dù là chất nguy hiểm nhưng tài năng thiên bẩm của Nobel đã tìm ra được nguyên lý hoạt động. Từ đó, Nobel mở công ty giúp gia đình của ông vượt qua khó khăn và phát triển nhanh chóng. Và đây cũng là phát minh nổi tiếng của ông.
Vì chủ quan về tính năng an toàn, nhà máy của Nobel phát nổ làm 5 người thiệt mạng. Trong số đó có người em út của ông là Emil Nobel.
Sau vụ tai nạn, ông được gắn mác là người phát minh ra cách thức giết người nhanh chóng hơn bao giờ hết. Bỏ mặc tất cả, ông vẫn quyết không từ bỏ thuốc nổ.
Sự ra đời của giải Nobel
Sau khi qua đời vào năm 1896, Alfred Nobel đã để lại một bản di chúc gây kinh ngạc và khó hiểu cho mọi người khi ông chỉ dành một phần nhỏ gia tài của mình cho bạn bè và người thân để “khỏi tạo nên những kẻ lười biếng”. Còn gần như toàn bộ tài sản của mình ông đã đem bán thành tiền mặt và gửi ngân hàng. Số tiền lãi hằng năm được trích ra để làm năm giải thưởng trao tặng cho những người có đóng góp lớn nhất cho nhân loại trên các lĩnh vực: Vật lý, Hoá học, Sinh học (hoặc Y học), Văn chương và Hoà bình.
Điều gì đã khiến ông Nobel để lại toàn bộ di sản của mình cho thế giới? Bắt nguồn từ cái chết của người anh trai Ludvig. Sự việc này đã có nhiều bản cáo phó nhầm lẫn giữa ông và anh trai của mình.
Một tờ báo đã viết lúc bấy giờ: “Tiến sĩ Alfred Nobel, người đã trở nên giàu có sau khi phát minh ra cách thức giết con người nhanh chóng hơn bao giờ hết, đã qua đời ngày hôm qua”. Chính điều này đã gây ra một cú sốc cho chính ông.
Ngày 27 tháng 11 năm 1895, Nobel đã ký di chúc để lại toàn bộ di sản của mình và thành lập ra các giải thường Nobel. Số tiền mặt dành cho quỹ giải thường Nobel là 31 triệu kronor (Tương đương 4.223.500,00 USD).
Giải Nobel trao cho các lĩnh vực nào?
Giải Nobel là phần thường dành riêng cho những cá nhân hay tổ chức có thành tích xuất sắc và nổi bật. Giải thường được trao cho bất ký ai, bất kỳ quốc tịch nào trên thế giới.
Kể từ năm 1991, bất kỳ cá nhân, tổ chức nào đạt thành tựu trong lĩnh vực Vật lý, Hoá học, Y học, Văn học, Kinh tế và Hòa bình. Riêng lĩnh vực Toán học không có giải Nobel mà giải thưởng danh giá nhất của Toán học là giải Fields.
Từ năm 1991 đến năm 2020, đã có 962 cá nhân và tổ chức được trao tặng giải Nobel. Đây được xem là giải thưởng danh giá lớn nhất thế giới. Để nhận được giải thưởng Nobel, hầu hết những cá nhân và tổ chức đã có rất nhiều công hiến lớn.
