Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

Xem thêm Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống

1. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí là gì?

Văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo lý, lối sống, văn hóa… của con người với con người, của con người trong xã hội.

• Tư tưởng: Là những quan điểm, ý kiến cá nhân về nhân sinh, vấn đề nhận thức, về tâm hồn, nhân cách, cách đối nhân xử thế hay về các mối quan hệ gia đình và xã hội.
• Đạo lý: Là những quan điểm mang tính bao quát về lối sống, lẽ phải, đạo đức hay chân lý.

Tư tưởng trong bài văn là tư tưởng phù hợp với đạo lý, lẻ phải. Tư tưởng đó phải là tư tưởng khách quan, chân thực, có liên quan trực tiếp tới đời sống xã hội về vật chất hoặc đời sống tính thần của con người.

2. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Các bước làm bài văn nghị luận gồm có: (1) Tìm hiểu đề và tìm ý; (2) Lập dàn bài sơ lược; (3) Viết bài; (4) Đọc lại bài viết và sửa chữa.

Thường các chủ đề này được lấy từ các câu ca dao, tục ngữ hoặc các truyện ngụ ngôn…

• Lá lành đùm lá rách.
• Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
• Một cây làm chẳng nên non – Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
• Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
• Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ.
• Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường.
• Đạo lí Uống nước nhớ nguồn.
• Bàn về tranh giành và nhường nhịn.
• Đức tính khiêm nhường.
• Có chí thì nên.
• Đức tính trung thực.
• Tinh thần tự học.
• Hút thuốc lá có hại.
• Lòng biết ơn thầy, cô giáo.
• Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn – Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

4. Bài mẫu nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí “Tinh thần tự học”

a. Mở bài:

• Trong nhà trường, ngoài việc tiếp thu kiến thức do các thầy cô truyền đạt, người học sinh cần có biện pháp mới có thể giỏi được.
• Một trong số những biện pháp có kết quả là phương pháp tự học.

b. Thân bài:

• Giải thích :
  • “Tự học” nghĩa là tự mình vạch ra kế hoạch, tự mình đặt ra biện pháp để giúp cho việc học tốt hơn.
  • “Tự học” là phần làm việc ở nhà trước khi vào lớp tốt hơn.
• Chứng minh: Trong thực tế có biết bao gương tự học đã làm nên danh phận như: Mạc Đĩnh Chi tự học thi đỗ Trạng nguyên, Mã Lương tự học và vẽ như thật, Bác Hồ tự học và biết nhiều thứ tiếng
• Phê phán: Những kẻ lười học, xem việc học là khổ sở, là bắt buộc nên chán học , lười học.
• Đánh giá:
  • Việc tự học ở nhà của người học sinh thường là soạn bài, làm bài, học bài, xem trước bài mới.
  • Người học lên kế hoạch cho mình, học vào lúc nào, học những gì? Cài gì trước, cái gì sau.
  • Học sinh chuẩn bị bài trước khi vào lớp sẽ dễ hiểu hơn, sẽ trả lời được các câu hỏi của thầy cô đặt ra, đồng thời tạo ra hứng thú hơn trong việc học.
  • “Tự học” là biện pháp giúp người học sinh tự tìm hiểu lấy kiến thức.
  • “Tự học” là phương pháp mới giúp học sinh năng động hơn trong học tập.
  • Đó còn là cơ sở thể hiện năng lực tư duy sáng tạo, biết sắp xếp công việc có khoa học.
  • Người học sinh có biện pháp tự học là biết làm chủ lấy mình.

c. Kết bài:

• Tinh thần tự học giúp con người nâng cao kiến thức, tự làm chủ lấy mình, tự đặt ra kế hoạch trong học tập.
• Tinh thần tự học rất cần cho tất cả mọi người.
• Mỗi học sinh cần đề ra cho mình biện pháp tự học.