Tạo hứng thú học tập cho học sinh qua việc sử dụng video clip để giảng dạy chương trình Giáo dục công dân lớp 10 và 12
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education
ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
1.1. Lí do chọn đề tài
Cách mạng khoa học kỹ thuật đã và đang đem lại những chuyển biến mạnh
mẽ trên toàn thế giới. Sự phát triển của khoa học kỹ thuật đòi hỏi người lao động
phải được đào tạo và tự đào tạo; không ngừng nâng cao trình độ văn hóa, kỹ năng
nghề nghiệp và trình độ khoa học công nghệ. Điều đó đã đặt ra những yêu cầu mới
cho giáo dục và đào tạo. Nghị quyết 29 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản
Việt Nam khóa XI đã đặt ra vấn đề đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Theo đó, mục tiêu của giáo dục phổ thông là “tập trung phát triển trí tuệ, thể chất,
hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định
hướng nghề nghiệp cho học sinh”. Mục tiêu của đổi mới giáo dục hiện nay là
chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chỗ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực
phẩm chất, phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học.
Trong chương trình phổ thông, bộ môn Giáo dục công dân có tầm quan trọng
đặc biệt. Môn học này góp phần hình thành thế giới quan lành mạnh ở học sinh,
giúp học sinh biết phân biệt lẽ phải, trái; biết tôn trọng bản thân và tôn trọng người
khác; biết sống trung thực, khiêm tốn, dũng cảm, biết yêu thương và vị tha. Đặc
biệt, những kiến thức của môn Giáo dục công dân giúp học sinh hình thành những
kỹ năng sống cơ bản để vững vàng bước vào đời: ý thức tổ chức kỷ luật, có thái độ
đúng đắn trong việc nhận thức và chấp hành pháp luật.
Thực tế cho thấy, để giảng dạy hiệu quả kiến thức về bộ môn Giáo dục công
dân cho học sinh phổ thông hiện nay không phải là một việc làm đơn giản. Đối với
học sinh, các em luôn quan niệm kiến thức bộ môn Giáo dục công dân rất khô
khan, trừu tượng; việc tiếp thu, lĩnh hội tri thức là rất khó hiểu. Vì vậy, học sinh
không có hứng thú học tập. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên, bản thân tôi trực
tiếp giảng dạy môn Giáo dục công dân luôn trăn trở làm sao để học sinh tiếp nhận
tri thức bộ môn một cách nhẹ nhàng, dễ hiểu. Qua quá trình dạy học, tôi đã nghiên
cứu và đưa ra sáng kiến: “Tạo hứng thú học tập cho học sinh qua việc sử dụng
video clip để giảng dạy chương trình Giáo dục công dân lớp 10 và 12”. Với sáng
2
kiến này, tôi hy vọng sẽ đem một làn gió mới trong giờ học Giáo dục công dân từ
trước đến nay vẫn được coi là khô khan, trừu tượng. Học sinh cảm thấy hứng thú
trong học tập, các em nhận thức được cái đúng cái sai, vận dụng được kiến thức đã
học vào trong ứng xử cuộc sống, tạo được niềm tin của các em.
1.2. Mục đích nghiên cứu
– Giúp học sinh có hứng thú với bộ môn Giáo dục công dân và hình thành
những năng lực cần hướng đến của môn Giáo dục công dân, cụ thể là:
+ Năng lực điều chỉnh hành vi;
+ Năng lực phát triển bản thân;
+ Năng lực tìm hiểu và tham gia hoạt động kinh tế – xã hội.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Với đề tài này, tác giả sẽ tập trung nghiên cứu và đưa vào bài dạy những
video clip mang ý nghĩa giáo dục cao, đồng thời kết hợp với việc sử dụng một số
phương pháp dạy học tích cực để nâng cao hứng thú học tập cho học sinh.
Từ đó tác giả có thể vận dụng rộng rãi hơn cho việc giảng bài của bản thân và
đồng nghiệp trong những năm sau.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Với sáng kiến kinh nghiệm này, tôi vận dụng các phương pháp nghiên cứu:
– Phương pháp thực nghiệm khoa học.
– Phương pháp phân tích, tổng kết kinh nghiệm.
– Phương pháp so sánh.
– Phương pháp điều tra.
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KĨ THUẬT
2. 1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
2.1.1. Những thuận lợi trong công tác dạy và học môn Giáo dục công dân
Từ năm học 2016 – 2017, môn Giáo dục công dân đã trở thành một bộ môn
trong bài thi tổ hợp khoa học xã hội của kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Do
đó, việc dạy và học môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông đã và đang được
Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cấp, các ngành, các bậc phụ huynh,
học sinh và đặc biệt là đội ngũ giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn rất quan tâm.
3
Trong những năm qua, việc cải tiến nội dung chương trình, đổi mới phương pháp,
phương tiện dạy học môn Giáo dục công dân đã được đẩy mạnh thực hiện và bắt
đầu thu được những thành tựu, có những chuyển biến tích cực. Các thầy cô giáo đã
rất tâm huyết trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, tự
lực của học sinh…
2.1.2. Hạn chế trong công tác dạy và học môn Giáo dục công dân
2.1.2.1. Về phía giáo viên
Giảng dạy môn Giáo dục công dân tưởng là dễ nhưng để học sinh nghe và thích
thì không đơn giản. Ở khối Trung học phổ thông, học sinh phải làm quen với các
khái niệm về triết học, duy vật biện chứng, phủ định siêu hình, kinh tế vĩ mô, pháp
luật… quá khô khan, dễ gây chán nản. Người dạy phải “dụng công” để cô đọng lại
những nội dung trong sách, vận động học sinh tham gia vào bài giảng bằng cách cho
các em sắm vai, thuyết trình, diễn kịch, chơi trò chơi. Chỉ có cách đó mới giúp các
em nhớ phần lý thuyết dài và khô. Công việc “hậu cần” trước mỗi tiết học cũng ngày
một công phu hơn mới mong thu hút được sự chú ý của học sinh. Giáo viên phải mất
khá nhiều thời gian và công sức chuẩn bị giáo cụ, tìm tư liệu, hình ảnh, video clip.
Dạy được hết giáo án đã khó, thời gian eo hẹp (1 tiết GDCD/tuần) khiến giáo viên
hiếm có cơ hội đi sâu vào các vấn đề đạo đức, kỹ năng sống cho những học sinh ở
tuổi mới lớn.
Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học môn Giáo dục
công dân vẫn còn hạn chế. Những hạn chế này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, có cả
nguyên nhân chủ quan và khách quan, cả trong nhận thức và hành động, cả trong khả
năng và sự nhiệt tình của giáo viên bộ môn. Cụ thể, một số giáo viên vẫn quen với
cách dạy học cũ, ngại sử dụng công nghệ thông tin do tốn thời gian và công sức. Một
số giáo viên khác chưa thực sự cố gắng tự học, tự nâng cao khả năng ứng dụng công
nghệ thông tin vào giảng dạy.
2.1.2.2. Về phía học sinh
Môn học Giáo dục công dân trong chương trình giáo dục phổ thông đóng vai
trò to lớn trong việc giáo dục đạo đức, giáo dục học sinh về ý thức và hành vi, góp
phần trang bị cho học sinh kỹ năng sống, rèn luyện ý thức sống của người công
4
dân, góp phần hình thành và phát triển ở các em những phẩm chất và năng lực cần
thiết của công dân trong một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Tuy nhiên, trong tâm niệm của của đa số phụ huynh và học sinh vẫn còn lối
suy nghĩ bộ môn Giáo dục công dân là bộ môn phụ trong nhà trường nên học sinh
thường học chỉ để có đủ điểm, bỏ qua vấn đề suy ngẫm, tìm hiểu thêm kiến thức
đằng sau mỗi bài học, thậm chí là học qua loa, học cho xong.
Dù thầy cô đã có nhiều nỗ lực và cố gắng trong đổi mới phương pháp giảng
dạy nhưng vẫn còn “bó khung” trong khuôn khổ của lớp học, giờ dạy nặng tính lý
thuyết, thiếu những tư liệu, trích đoạn “người thật việc thật”, những tình huống
“thật” … cho nên sức thuyết phục, độ cảm xúc của bài dạy chưa cao. Hơn nữa thời
lượng dành cho môn Giáo dục công dân chỉ có 1 tiết/ tuần mà lượng kiến thức thì
khá nhiều, không chỉ riêng nội dung chính thức mà nhiều nội dung giáo dục khác
nhau cũng “bị giao” cho môn Giáo dục công dân để “tích hợp” nên việc dạy học
mang nặng tính khái quát, giáo viên không có nhiều thời gian giảng dạy cặn kẽ
những nội dung, vấn đề nào đó mà học sinh có nhu cầu tìm hiểu sâu hơn.
Khi tôi tiến hành khảo sát vào đầu tháng 9/2021 về mức độ yêu thích của học
sinh khối 10 khi học tập môn Giáo dục công dân tại trường THPT Nghĩa Minh thì
nhận được kết quả như sau:
Bảng 2.1. Mức độ yêu thích của học sinh khi học tập môn Giáo dục công dân
| Rất yêu thích | Yêu thích | Không thích |
| 12/220 hs (5,45%) | 27/220 hs (12,27%) | 181/220 hs (82,28%) |
Nhìn vào kết quả của bảng 2.1, chúng ta có thể thấy số lượng học sinh không
thích môn học này rất cao. Song vẫn có 5% số bạn học sinh rất yêu thích môn học.
Vậy tại sao đa số học sinh lại không thích học Giáo dục công dân? Qua khảo sát về
kiến thức của bộ môn có phù hợp với nhu cầu của học sinh hay không thì nhận
được kết quả:
Bảng 2.2. Đánh giá của học sinh về
nội dung kiến thức môn Giáo dục công dân cung cấp.
5
| Kiến thức trong các bài học nặng về tính chính trị | Nội dung bài học trong SGK còn đơn điệu | Kiến thức bài học có thể vận dụng vào cuộc sống thực tiễn | Bài học đã hướng tới giáo dục giá trị sống, kĩ năng sống |
| 145/220 hs (65,9%) | 157/220 hs (71,36%) | 71/ 220 hs (32,27%) | 96/220 hs (43,63%) |
Chúng ta có thể thấy chương trình Giáo dục công dân hiện hành bị đánh giá là
nặng về kiến thức, hàn lâm, trừu tượng… Bên cạnh đó, tính thực tiễn của môn Giáo
dục công dân chưa thực sự cao, chưa gắn với thực tiễn sinh động của xã hội, chưa
tạo được hứng thú đối với học sinh. Nội dung trong các bài học quá nặng về tính
chính trị, nên nhiều người coi môn Giáo dục công dân như là một môn chính trị,
phục vụ cho mục đích chính trị. Điều này gây tâm lý nặng nề, chán nản cho học
sinh trong quá trình học tập.
Khi tiến hành khảo sát đánh giá mức độ chủ động của học sinh khi học tập
môn Giáo dục công dân tại trường, kết quả thu được như sau:
Bảng 1.3: Đánh giá mức độ chủ động
của học sinh khi học tập môn Giáo dục công dân
| Câu hỏi | Mức độ | ||
| Thường xuyên | Đôi khi | Không thực hiện | |
| Bạn có đọc trước bài học ở nhà không? | 12/220 hs (5,45%) | 68/220 hs (30,9%) | 140/220 (63,65%) |
| Bạn có đặt câu hỏi tại sao phải học bài học này không? | 25/220 hs (11,36%) | 69/ 220 hs (31,36%) | 126/ 220 hs (57,28%) |
| Bạn có vận dụng kiến thức của bài học vào hoạt động của bản thân không? | 32/220 hs (14,55%) | 78/220 hs (35,45%) | 110/ 220 hs (50%) |
Kết quả khảo sát ở bảng 2.3 cho thấy học sinh chưa chủ động trong học tập
trong môn Giáo dục công dân. Học sinh không biết học bài này để làm gì, có tác
dụng gì với bản thân mình.
6
Mục tiêu của bộ môn Giáo dục công dân là giúp học sinh hình thành, phát triển
các phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm.
Những phẩm chất đạo đức này được hình thành, phát triển gắn liền với quyền, trách
nhiệm và nghĩa vụ của người công dân Việt Nam. Tuy nhiên, nội dung trong sách giáo
khoa và bài giảng đôi khi sơ sài, học sinh không thấy được điều đó.
Trong những năm gần đây, đổi mới phương pháp dạy học đã và đang được
coi là tâm điểm của ngành giáo dục. Đổi mới phương pháp dạy học được thực hiện
ở tất cả các cấp học, ngành học, môn học trong đó có môn Giáo dục công dân –
một môn học quan trọng trong nhà trường phổ thông. Tuy nhiên, từ trước đến nay,
việc giảng dạy môn Giáo dục công dân chưa đạt được hiệu quả thực sự bởi nhiều
nguyên nhân, trong đó nguyên nhân cơ bản là sử dụng các phương pháp dạy học
chưa phù hợp. Bởi lẽ, môn học này giáo dục cho người học những phẩm chất và kĩ
năng sống, do đó việc dạy học đòi hỏi phải có tính thực tiễn cao. Trong khi đó,
phương pháp dạy học được sử dụng lại nặng về truyền thụ lí thuyết, mang nặng
tính hàn lâm kinh viện mà thiếu thực tiễn. Nhận thức được vấn đề đó, các thầy cô
dạy Giáo dục công dân đã tích cực đổi mới phương pháp dạy học theo mục tiêu
của dạy học hiện đại là hướng học sinh vào trung tâm. Quá trình đổi mới bước đầu
mang lại một số kết quả nhất định nhưng vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu đặt ra.
Khi khảo sát về mức độ hiệu quả của các phương pháp dạy học môn Giáo dục
công dân hiện nay, tôi thu được kết quả:
Bảng 2.4. Mức độ hiệu quả của việc vận dụng các
phương pháp dạy học tích cực để phát huy sự năng động, sáng tạo của học sinh
| STT | Các phương pháp | Mức độ hiệu quả | ||
| Hiệu quả | Ít hiệu quả | Không hiệu quả | ||
| 1 | Học sinh tìm hiểu bài học trước khi học tập. | 35/220 hs (15,91%) | 147/220 hs (66,82%) | 38/ 220 hs (17,27%) |
| 2 | Học sinh được thể | 45/220 hs | 158/220 hs | 17/220 hs |
7
| hiện ý kiến cá nhân. | (20,45%) | (71,82%) | (7,73%) | |
| 3 | Tổ chức, khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động học. | 136/220 hs (61,82 %) | 67/ 220 hs (30,45%) | 17/ 220 hs (7,73%) |
| 4 | Tạo điều kiện cho học sinh tìm hiểu các thông tin mở rộng bài học. | 16/220 hs (7,27%) | 185/220 hs (84,09 %) | 19/220 hs (8,64%) |
Bảng thống kê trên cho thấy phương pháp tổ chức, khuyến khích học sinh
tham gia các hoạt động học tập đạt hiệu quả cao nhất. Điều này phản ánh đúng khó
khăn mà môn Giáo dục công dân hiện nay đang gặp phải: kiến thức nặng nề, nhiều
bài học khó hiểu. Để làm tốt bài kiểm tra cuối kỳ, học sinh đều phải cố học thuộc
lòng. Nhưng có những vấn đề học sinh không hiểu lắm và cũng không thấy cần thiết.
Chính vì thế, các thầy cô cần có phương pháp để phát huy sự năng động, sáng tạo của
học sinh, khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động học tập.
2.2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.2.1. Mục tiêu của chương trình Giáo dục công dân Trung học phổ thông
* Về kiến thức:
– Hiểu được những kiến thức phổ thông, cơ bản thiết thực về một số vấn đề
như: thế giới quan khoa học và phương pháp luận biện chứng, công dân với kinh
tế, công dân với một số vấn đề chính trị xã hội ….
– Hiểu được những chuẩn mực đạo đức và luật pháp cơ bản, phổ thông, thiết
thực phù hợp với lứa tuổi học sinh THPT trong các quan hệ với bản thân, với
người khác, với công việc và môi trường sống.
– Hiểu ý nghĩa các chuẩn mực đối với sự phát triển cá nhân và xã hội; sự cần
thiết phải rèn luyện và cách thức rèn luyện để đạt được các chuẩn mực đó.
* Về kỹ năng:
8
– Biết phân tích, đánh giá bản thân và mọi người xung quanh; biết lựa chọn và
thực hiện cách ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức, pháp luật, văn hoá xã
hội trong giao tiếp và hoạt động học tập lao động, hoạt động tập thể, vui chơi, giải
trí…
– Biết tự tổ chức học tập và rèn luyện bản thân theo yêu cầu của các chuẩn
mực đã học.
* Về thái độ
– Có thái độ đúng đắn, rõ ràng trước các hiện tượng, sự kiện pháp luật, văn
hoá trong đời sống hằng ngày; có tình cảm trong sáng, lành mạnh đối với mọi
người, gia đình, nhà trường, quê hương, đất nước.
– Có niềm tin vào các chuẩn mực đã học và hướng tới những giá trị xã hội tốt
đẹp.
– Có trách nhiệm đối với hành động của bản thân, có nhu cầu tự điều chỉnh, tự
hoàn thiện để trở thành một chủ thể xã hội, tích cực, năng động.
2.2.2. Biện pháp sử dụng video clip trong giảng dạy
2.2.2.1. Những vấn đề chung về video clip và tác dụng của video clip trong dạy
học:
Video clip là những đoạn phim ngắn những đoạn tư liệu được trình chiếu qua
đầu đĩa hoặc máy vi tính.
Video clip phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân vô cùng đa
dạng, phong phú. Giáo viên có thể lấy từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau như:
– Qua băng, đĩa hình
– Qua mạng Internet
– Qua trao đổi với mọi người
– Giáo viên trực tiếp quay Video clip
Việc sử dụng video clip trong dạy học tạo điều kiện để giáo viên thực hiện đổi
mới phương pháp dạy học, loại trừ khuynh hướng dạy chay làm cho giờ học khô
khan, mang tính lí thuyết, áp đặt đối với học sinh. Những hình ảnh mà video clip
mang đến sẽ tác động đến học sinh, gây được phản ứng của các em và những thắc
mắc, câu hỏi mà các em đặt ra cho giáo viên và cho các bạn của mình. Có thể nói,
9
video clip có thể thay thế cho nhiều lời giảng vì nó có chức năng thông tin và chức
năng minh họa. Chính vì vậy, video clip sẽ hỗ trợ thông tin cho bài học thêm
phong phú và sâu sắc.
Sử dụng video clip sẽ tăng thêm tính hấp dẫn cho nội dung bài học, tăng thêm
cảm hứng học tập cho học sinh. Đồng thời, thông qua video clip, giáo viên chuyển
tải lời muốn nói dễ dàng hơn, học sinh khắc sâu nội dung bài học hơn.
2.2.2.2. Những yêu cầu khi sử dụng video clip vào giảng dạy
Để khai thác video clip phù hợp với nội dung của mỗi bài dạy, giáo viên cần
phải xác định kiến thức cơ bản và trọng tâm của bài, sau đó vận dụng khai thác
video clip vào bài dạy linh hoạt, hợp lý. Như vậy, việc khai thác hình ảnh trực
quan đòi hỏi giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo về mặt kiến thức, thời gian, lựa
chọn, phân loại video clip phù hợp với nội dung, hình thức tổ chức dạy học của
từng bài, từng tiết, từng phần. Đặc biệt, giáo viên phải biết sử dụng máy tính, máy
chiếu thành thạo để soạn thảo và trình chiếu là yêu cầu hết sức quan trọng, quyết
định sự thành công của mỗi tiết học.
Mỗi video clip phải có mục đích rõ ràng, phải có nội dung muốn chuyển tải,
phải đảm bảo kích cỡ, độ nét tương ứng.
Để đưa lại hiệu quả cao, khi khai thác video clip, giáo viên cần kết hợp với
miêu tả, phân tích, đánh giá nôi dung trên video clip.
Sau khi quan sát kĩ video clip, học sinh sẽ có kĩ năng tư duy khái quát, phân
tích, tổng hợp… để đưa ra kết luận của mình về nội dung mà hình ảnh muốn
chuyển tải.
Với sự phát triển mạnh mẽ của internet và mạng xã hội, nguồn tư liệu rất
phong phú nên giáo viên phải biết cách lựa chọn video clip chuẩn xác, gần gũi với
học sinh và sát với nội dung kiến thức chuyển tải.
Để khai thác hình ảnh có hiệu quả, yêu cầu giáo viên phải có kĩ năng sử dụng
thành thạo một số phần mềm chỉnh sửa video clip, sử dụng máy tính kết nối máy
chiếu. Dựa trên cơ sở video clip đã chuẩn bị sẵn, giáo viên cần kết hợp với các
phương tiện hỗ trợ cho dạy học khác có tính hiện đại như thiết kế bài giảng trên
powerpoint, kết hợp với máy vi tính, máy chiếu để biến những hình ảnh video
10
thêm sống động, gần gũi đời sống thực tế nhằm thu hút sự tập trung chú ý của học
sinh, kích thích tư duy của học sinh đạt hiệu quả cao hơn.
2.2.3. Thực nghiệm sư phạm
Để thực hiện tiết dạy có sử dụng video clip đạt hiệu quả cao, giáo viên phải
những bước chuẩn bị kĩ càng. Cụ thể:
– Phải nghiên cứu kỹ nội dung bài dạy.
– Chuẩn bị sẵn sàng những video clip mà mình sẽ sử dụng.
– Chuẩn bị hệ thống câu hỏi cho học sinh.
– Dành thời gian phù hợp cho các em chuẩn bị.
– Nghiên cứu phương pháp phù hợp để kết hợp với video nhằm đem lại hiệu
quả cao.
2.2.3.1. Sử dụng video clip trong hoạt động khởi động
Khởi động là hoạt động đầu tiên, nhằm giúp học sinh huy động những kiến
thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân về các vấn đề có nội dung liên quan đến
bài học mới. Hoạt động khởi động sẽ kích thích tính tò mò, sự hứng thú, tạo tâm
thế của học sinh ngay từ đầu tiết học. Chuẩn bị phần khởi động như thế nào cho
hiệu quả phải dựa vào nội dung bài học, đối tượng học sinh và cả điều kiện của
giáo viên.
Hoạt động khởi động là bước “thực hiện các động tác nhẹ trước khi thực
hiện công việc” nên việc khởi động cũng cần nhẹ và sinh động để tạo sự hấp dẫn
cho học sinh. Việc đặt câu hỏi hay tình huống khởi động cần chú ý tạo được hứng
thú cho học sinh: để học sinh được thực hiện nhiệm vụ, được tham gia trả lời câu
hỏi hoặc tham gia vào các tình huống khởi động.
Video clip có chức năng cơ bản là tích hợp và cơ động, trước hết là để thông
báo thông tin, sau đó là để minh họa, giải thích, mô tả trực quan. Học sinh sẽ quan
sát, xử lý tài liệu và trao đổi với nhau về thông tin video clip mang lại. Việc sử
dụng video clip vào hoạt động khởi động làm cho giờ dạy bớt khô khan, cứng
nhắc; đồng thời làm tăng tính hấp dẫn đối với nội dung học tập, gây hứng thú học
tập ở học sinh, làm cho việc học trở nên dễ dàng, thuận lợi hơn. Video clip là
nguồn cung cấp các chất liệu để học sinh khai thác nội dung học tập một cách tích
11
cực, tự giác hơn. Giáo viên có thể đưa ra một video có nội dung liên kết giữa bài
học cũ với bài học mới để khuyến khích học sinh tư duy về những vấn đề mới.
Giáo viên cũng có sử dụng một video có nội dung liên quan đến bài học từ đó đặt
câu hỏi dẫn dắt học sinh tìm hiểu kiến thức
Ví dụ 1: Khởi động bằng cách sử dụng đoạn video- clip khi dạy bài 6:
Khuynh hướng phát triển của sự vật và hiện tượng (Giáo dục công dân 10)
* Mục tiêu: Tạo không khí vui vẻ, từ đó học sinh nhận biết được những nội
dung có liên quan đến bài học.
* Cách tiến hành: Giáo viên chiếu video về sự mọc lên của cây đậu từ hạt và
hỏi: Hạt đậu đó có còn hay không? Qúa trình đó gọi là gì? Nếu ta không trồng hạt
đậu mà ta ngâm vào nước (hay rang lên) thì hạt đậu có còn không? Qúa trình đó
gọi là gì? Giáo viên gọi học sinh đứng tại chỗ trả lời
– HS trả lời
– GV tiếp tục: Vậy, đâu là khuynh hướng phát triển của sự vật và hiện tượng ?
Chúng ta sẽ tìm hiểu và làm rõ nội dung này trong bài 6: Khuynh hướng phát triển
của sự vật và hiện tượng (Giáo dục công dân 10)
Ví dụ 2: Sử dụng video clip khi tổ chức hoạt động khởi động bài 2: Thực hiện
pháp luật (Giáo dục công dân 12)
* Mục tiêu: Tạo không khí vui vẻ, từ đó học sinh nhận biết được những hành
vi thực hiện pháp luật và không thực hiện pháp luật có liên quan đến bài học.
* Cách thức tiến hành:
GV chiếu cho học sinh quan sát video vi phạm luật an toàn giao thông đường
bộ của học sinh.
GV nêu câu hỏi: Em có nhận xét gì về hành vi của những bạn học sinh trong
video trên?
HS trả lời
GV sẽ dẫn dắt trong video clip đó các bạn học sinh đã không thực hiện đúng
pháp luật vì đã có những hành vi tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm,
vượt đèn đỏ… Vậy như thế nào là thực hiện pháp luật? có những hình thức
thựchiện pháp luật nào thì bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu.
12
Đánh giá hiệu quả sau khi sử dụng video để thiết kế hoạt động khởi động để
thiết kế hoạt động khởi động trong dạy học môn Giáo dục công dân: Trong quá
trình thiết kế hoạt động khởi động cho các bài thì việc sử dụng video có ý nghĩa to
lớn không chỉ là nguồn kiến thức mà còn có tác dụng hình thành tri thức, kĩ năng,
phát triển tư duy cho học sinh, các hình ảnh sinh động với màu sắc tươi sáng còn
có tác dụng hình thành xúc cảm thẩm mĩ cho các em. Video giúp phần khởi động
bài học trở nên hấp dẫn hơn, đồng thời giúp cho học sinh biết cách cảm nhận các
vấn đề của cuộc sống. Phần mở đầu giới thiệu bài học sẽ rất nhẹ nhàng và thú vị
đem lại hiệu quả cao trong quá trình dạy và học.
2.2.3.2. Sử dụng video clip trong hoạt động hình thành kiến thức mới
Hoạt động hình thành kiến thưc mới là hoạt động chính, quan trọng của bài
học. Hoạt động này giúp học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức mới thông qua hệ thống
các bài tập/ nhiệm vụ. Do đó, việc lựa chọn, vận dụng và phối hợp các phương
pháp dạy học phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như nội dung bài học, đối tượng học
sinh, cơ sở vật chất của nhà trường, sở trường của giáo viên… Để học sinh dễ dàng
tiếp cận với kiến thức bộ môn Giáo dục công dân và phát huy tính tích cực của học
sinh trong quá trình học tập, người giáo viên phải biết gắn việc đổi mới phương
pháp dạy học với việc sử dụng có hiệu quả các phương tiện, thiết bị dạy học. Đó là
các thiết bị, đồ dùng dạy học do giáo viên, học sinh tự làm hoặc là các phương
tiện, thiết bị được nhà trường cung cấp. Đặc biệt khi sử dụng các phương tiện, thiết
bị dạy học hiện đại như: các hình ảnh, âm thanh, các thước phim tư liệu chính là
giáo viên đang giúp học sinh tiếp cận với những công nghệ thiết bị mới, qua việc
nghe, nhìn học sinh có thể tự nhận xét, so sánh, suy nghĩ và rút ra những kiến thức
cần thiết, từ đó nâng cao quá trình nhận thức và hứng thú hơn đối với môn học. Sử
dụng video clip trong hình thành kiến thức mới có thể thực hiện theo hai cách:
– Cách thứ nhất: Sử dụng video để khai thác kiến thức bài học: Áp dụng theo
cách này, giáo viên đi theo ba bước chính:
+ Bước 1: Giáo viên định hướng (giáo viên nêu câu hỏi)
+ Bước 2: Sử dụng video clip
+ Bước 3: Học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập.
13
Ví dụ 1: Sử dụng video clip khi hình thành kiến thức mục “thế nào phát triển”
trong bài 3 “Sự vận động và phát triển của thế giới vật chất” (Giáo dục công dân
10)
Mục tiêu: Nêu được khái niệm phát triển, thấy được sự phát triển diễn ra phổ
biến trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Cách thức tiến hành:
Giáo viên cho học sinh xem video về quá trình hình thành sự sống trên trái
đất.
Giáo viên giao câu hỏi định hướng: Nhận xét sự vận động trong video clip mà
các em theo dõi có đặc điểm gì?
Học sinh thảo luận, trả lời câu hỏi
Giáo viên chốt kiến thức: Quá trình hình thành sự sống trên trái đất diễn ra
theo hướng đi từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.
Quá trình đó diễn ra cả ở giới tự nhiên, trong đời sống xã hội và tư duy con người.
Đó chính là sự phát triển.
Giáo viên chốt khái niệm phát triển.
Ví dụ 2: Sử dụng video clip khi hình thành kiến thức mục “khái niệm thực
hiện pháp luật” trong bài 2 “Thực hiện pháp luật” (Giáo dục công dân 12)
Mục tiêu: Nêu được khái niệm thực hiện pháp luật là gì.
Cách thức tiến hành:
Giáo viên cho học sinh xem video clip cảnh sát giao thông xử lí người tham
gia giao thông vi phạm luật an toàn giao thông đường bộ.
Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận chung. Câu hỏi thảo luận:
1. Để xử lí người vi phạm, cảnh sát giao thông đã áp dụng pháp luật xử phạt
như thế nào? Mục đích của việc xử phạt đó để làm gì?
2. Thực hiện pháp luật là hành vi của ai? Phù hợp với những yêu cầu gì?
Học sinh thực hiện nhiệm vụ, báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.
Giáo viên chốt kiến thức.
14
+ Với câu hỏi 1: Giáo viên củng cố cho hs hiểu, các hành vi của 3 thanh niên
trên là áp dụng xử phạt hành chính với mục đích, răn đe hành vi vi phạm pháp luật
và giáo dục hành vi thực hiện đúng pháp luật cho 3 thanh niên.
+ Với câu hỏi 2: Giáo viên nhấn mạnh để học sinh hiểu, thực hiện pháp luật là
hành vi hợp pháp của cá nhân, tổ chức để đưa pháp luật vào cuộc sống để đáp ứng
nhu cầu của người dân
Kết luận: Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích, làm cho
những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi hợp pháp
của cá nhân, tổ chức.
– Cách thứ 2: Sử dụng video để minh họa cho kiến thức bài học. Theo cách
này, sau khi giáo viên trình bày xong một đơn vi kiến thức sẽ cho học sinh xem
một video clip để các em có thể khắc sâu thêm kiến thức đã học.
Ví dụ: Sử dụng video clip để hình thành kiến thức mục “lương tâm” bài 11:
“Một số phạm trù cơ bản của đạo đức học” (Giáo dục công dân 10).
Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu khái niệm lương tâm, hai trạng thái của lương
tâm, thấy được sự biểu hiện các trạng thái này trong đời sống của con người.
Cách thức tiến hành:
Sau khi cho học sinh tìm hiểu xong nội dung kiến thức mục lương tâm, giáo
viên cho học sinh xem video clip “Hai cựu bộ trưởng Bộ thông tin và truyền thông
gửi lời xin lỗi Đảng và nhân dân”
Giáo viên đặt câu hỏi: Lời xin lỗi đó biểu hiện của trạng thái nào của lương
tâm? Nó có tác dụng gì?
Học sinh suy nghĩ trả lời.
Việc sử dụng hình ảnh và Video clip trong quá trình giảng dạy môn Giáo dục công
dân có tác dụng và hiệu quả rất lớn. Tuy nhiên, để tiết học sử dụng video clip hình
thành kiến thức mới cho học sinh thành công, giáo viên cần phải đảm bảo được các
nguyên tắc sau:
– Video Clip phải thật sự phù hợp, đúng trọng tâm
– Không nên quá dài vì tiết học có giới hạn về thời gian
– Chất lượng hình ảnh và âm thanh phải đảm bảo rõ, nét
15
– Nguồn cung cấp chính thống; không có nhiều tranh cãi về video clip đó.
2.2.5. Kết quả đạt được
Năm học 2020 – 2021, tôi đã vận dụng sáng kiến “Tạo hứng thú học tập cho
học sinh qua việc sử dụng video clip để giảng dạy chương trình Giáo dục công dân
lớp 10 và 12”. Tôi nhận thấy có chuyển biến rõ rệt về tinh thần, thái độ, ý thức học
tập của học sinh. Các em đón nhận giờ học một cách chủ động, hồ hởi; không còn
thái độ mệt mỏi, đối phó. Chính nhờ những đoạn video clip mà giờ học giáo dục
công dân trở nên sôi nổi; các em thoải mái bày tỏ quan điểm, ý kiến của mình.
Sau khi dạy xong các bài cuối cùng trong chương trình, tôi đã tiến hành khảo
sát ý kiến học sinh. Tổng hợp kết quả khảo sát đối với học sinh lớp 10 được thể
hiện qua bảng sau:
Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: