Giáo án hóa 11 bài 24 carboxylic acid KNTT
BÀI 24 : CARBOXYLIC ACID
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
Học sinh:
– Nêu được khái niệm về carboxylic acid.
– Viết được công thức cấu tạo và gọi tên một số acid theo danh pháp thay thế (C1–C5) và, một vài acid thường gặp theo tên thông thường.
– Trình bày được đặc điểm cấu tạo và hình dạng phân tử acetic acid.
– Nêu và giải thích được đặc điểm về tính chất vật lí (trạng thái, nhiệt độ sôi, tính tan) của carboxylic acid.
– Trình bày được tính chất hoá học cơ bản của carboxylic acid: Thể hiện tính acid (phản ứng với chất chỉ thị; phản ứng với kim loại, oxide kim loại, base, muối) và phản ứng ester hoá.
– Thực hiện được thí nghiệm về phản ứng của acetic acid (hoặc citric acid) với quỳ tím, sodium carbonate (hoặc calcium carbonate), magnesium; điều chế ethyl acetate (hoặc quan sát qua video thí nghiệm); mô tả được các hiện tượng thí nghiệm và giải thích được tính chất hoá học của carboxylic acid.
– Trình bày được ứng dụng của một số carboxylic acid thông dụng và phương pháp điều chế carboxylic acid (điều chế acetic acid bằng phương pháp lên men giấm và phản ứng oxi hoá alkane).
2. Năng lực:
* Năng lực chung:
– Năng lực tự chủ và tự học: Kĩ năng tìm kiếm thông tin trong SGK, quan sát hình ảnh để tìm hiểu về sulfuric acid và muối sulfate.
– Năng lực giao tiếp và hợp tác: Làm việc nhóm tìm hiểu về sulfuric acid và muối sulfate
– Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải thích được tính oxi hoá mạnh của sulfuric acid
* Năng lực hóa học:
a. Nhận thức hoá học: Học sinh đạt được các yêu cầu sau:
– Trình bày được tính chất hoá học cơ bản của carboxylic acid: Thể hiện tính acid (phản ứng với chất chỉ thị; phản ứng với kim loại, oxide kim loại, base, muối) và phản ứng ester hoá.
– Thực hiện được thí nghiệm về phản ứng của acetic acid (hoặc citric acid) với quỳ tím, sodium carbonate (hoặc calcium carbonate), magnesium; điều chế ethyl acetate (hoặc quan sát qua video thí nghiệm); mô tả được các hiện tượng thí nghiệm và giải thích được tính chất hoá học của carboxylic acid.
– Trình bày được ứng dụng của một số carboxylic acid thông dụng và phương pháp điều chế carboxylic acid (điều chế acetic acid bằng phương pháp lên men giấm và phản ứng oxi hoá alkane).
b. Tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ hóa học được thực hiện thông qua các hoạt động: Thảo luận, quan sát thí nghiệm tính chất hoá học của sulfuric acid , hiện tượng mưa acid
c. Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải thích được hiện tượng mưa acid
3. Phẩm chất:
– Chăm chỉ, tự tìm tòi thông tin trong SGK về tính chất vật lí, tính chất hoá học của sulfuric acid
– HS có trách nhiệm trong việc hoạt động nhóm, hoàn thành các nội dung được giao.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
– Hình ảnh, video về sulfuric acid
– Phiếu bài tập số 1, số 2….
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
Kiểm tra bài cũ: Không
1. Hoạt động 1: Khởi động
a) Mục tiêu: Thông qua video giúp HS biết được các carboxylic acid ở xung quanh mình, tạo nhu cầu tìm hiểu bài mới.
b) Nội dung:
HS xem video
Trò chơi: Đấu trí – Mỗi nhóm đưa ra số lượng carboxylic acid xuất hiện trong video mà mình có thể kể được theo vòng tròn đến hết. Nhóm đưa ra con số lớn nhất sẽ được kể trước, nếu đúng cả nhóm được điểm thưởng, nếu chưa đúng điểm sẽ dành cho nhóm có số lượng lớn kế sau.
(?) Nêu đặc điểm chung của các carboxylic acid xuất hiện trong video.
c) Sản phẩm: HS xem video, kể tên các carboxylic acid xuất hiện trong video.
d) Tổ chức thực hiện: HS làm việc theo nhóm, GV gợi ý, hỗ trợ HS.
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
| Hoạt động 1: Khái niệm, danh pháp Mục tiêu: – Nêu được khái niệm về carboxylic acid. – Viết được công thức cấu tạo và gọi tên một số acid theo danh pháp thay thế (C1–C5) và, một vài acid thường gặp theo tên thông thường. | |
| Hoạt động của GV và HS | Sản phẩm dự kiến |
| Giao nhiệm vụ học tập: – Kĩ thuật khăn trải bàn: Mỗi nhóm có 4 HS, mỗi HS liệt kê công thức cấu tạo và tên gọi các carboxylic acid ở góc khăn của mình trong 02 phút, mỗi nhóm có thêm 03 phút để thống nhất đáp án vào phiếu học tập chung của cả nhóm, kết luận về định nghĩa, công thức chung của carboxylic acid. Thực hiện nhiệm vụ: HS hoàn thành khăn trải bàn. Báo cáo, thảo luận: HS chuyển phiếu để các nhóm chấm chéo. Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đưa ra kết luận. | I. KHÁI NIỆM, DANH PHÁP 1. Khái niệm – Carboxylic acid là các hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm –COOH liên kết với nguyên tử C (trong gốc HC hoặc –COOH) hoặc nguyên tử H. – Axit đơn chức : R – COOH (R là gốc HC hoặc H). 2. Danh pháp a. Tên thay thế Tên HC (bỏ e ở cuối) + oic acid. b. Tên thông thường Xuất phát từ nguồn gốc tìm ra chúng trong tự nhiên. |
…………………………………………………
| Hoạt động 2: Đặc điểm cấu tạo Mục tiêu: – Trình bày được đặc điểm cấu tạo và hình dạng phân tử acetic acid. | |
| Hoạt động của GV và HS | Sản phẩm dự kiến |
| Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: – HS chia nhóm hoàn thành phiếu học tập số 1 Phiếu học tập số 1(?1) Lắp ghép mô hình phân tử acetic acid? (Bằng đất nặn hoặc bằng xốp)(?2) Nhận xét đặc điểm liên kết trong phân tử carboxylic acid? Thực hiện nhiệm vụ: HS lắp ghép mô hình phân tử acetic acid và hoàn thành phiếu học tập số 1. Báo cáo, thảo luận: Đại diện nhóm HS đưa ra nội dung kết quả thảo luận của nhóm. Kết luận, nhận định: GV đánh giá và chốt kiến thức. | II. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO – Nhóm carboxyl gồm có nhóm hydroxy (– O – H) liên kết với nhóm carbonyl (C=O). – Nhóm C=O là nhóm hút e nên liên kết O – H phân cực hơn alcohol và phenol. |
…………………………………………………
| Hoạt động 3 : Tính chất vật lí Mục tiêu: – Nêu và giải thích được đặc điểm về tính chất vật lí (trạng thái, nhiệt độ sôi, tính tan) của carboxylic acid. | |
| Hoạt động của GV và HS | Sản phẩm dự kiến |
| Giao nhiệm vụ học tập: – GV giao phiếu mảnh ghép (bản pdf đính kèm, có link sửa trực tuyến) cho HS về nhà cắt thành từng mảnh tam giác. Phiếu học tập số 2 HS ghép các tam giác sao cho các thông tin ở cạnh nhau, nối tiếp nhau thành mệnh đề đúng. Thực hiện nhiệm vụ: HS hoàn thành phiếu bài tập số 2 theo nhóm. Báo cáo, thảo luận: Đại diện nhóm HS đưa ra nội dung kết quả thảo luận của nhóm. Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đưa ra kết luận. | III. TÍNH CHẤT VẬT LÍ – Trạng thái : – Tính tan : – Nhiệt độ sôi: Lưu ý : Phân tử carboxylic acid chứa nhóm –COOH phân cực. Các phân tử carboxylic acid liên kết hydrogen với nhau tạo thành dạng dimer hoặc dạng liên phân tử. |
…………………………………………………
| Hoạt động 4: Tính chất hóa học Mục tiêu: – Trình bày được tính chất hoá học cơ bản của carboxylic acid: Thể hiện tính acid (phản ứng với chất chỉ thị; phản ứng với kim loại, oxide kim loại, base, muối) và phản ứng ester hoá. – Thực hiện được thí nghiệm về phản ứng của acetic acid (hoặc citric acid) với quỳ tím, sodium carbonate (hoặc calcium carbonate), magnesium; điều chế ethyl acetate (hoặc quan sát qua video thí nghiệm); mô tả được các hiện tượng thí nghiệm và giải thích được tính chất hoá học của carboxylic acid. | |
| Hoạt động của GV và HS | Sản phẩm dự kiến |
| Giao nhiệm vụ học tập: – HĐ nhóm: Sử dụng kĩ thuật trạm. GV chia lớp thành 2 cụm, mỗi cụm chia thành 3 nhóm – tương ứng với 4 trạm: – Trạm thực nghiệm. – Trạm nghiên cứu. – Trạm ứng dụng. Thực hiện nhiệm vụ: Mỗi nhóm làm việc ở 1 trạm trong 10 phút, chuyển trạm cho đến khi hết nhiệm vụ. Báo cáo, thảo luận: Đại diện nhóm HS đưa ra nội dung kết quả thảo luận của nhóm. Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đưa ra kết luận: | IV. TÍNH CHẤT HÓA HỌC 1. Tính acid yếu – RCOOH RCOO– + H+. – Carboxylic acid có đầy đủ tính chất hóa học của một dung dịch acid. 2. Phản ứng ester hóa RCOOH + R’OH RCOOR’ + H2O |
| TRẠM THỰC NGHIỆM Các em tiến hành thí nghiệm và điền thông tin vào bảng: Thí nghiệm Hiện tượng PTHH Kết luận 1. CH3COOH + quỳ tím 2. CH3COOH + NaOH (chứa phenolphtalein) 3. CH3COOH + Mg 4. CH3COOH + vỏ trứng/Na2CO3. 5. CH3COOH + C2H5OH (H2SO4đ) |
| TRẠM NGHIÊN CỨU (?) Từ cấu tạo của carboxylic acid, em hãy dự đoán tính chất hóa học của carboxylic acid? (?) Viết phương trình phân li của carboxylic acid? (?) Quan sát bảng 24.3 trang 148 (SGK hóa 11, bộ kết nối tri thức). Em hãy nhận xét về khả năng phân li của carboxylic acid? Chúng là các acid mạnh hay yếu? Viết các PTHH đặc trưng? (?) Tổng hợp tính chất hóa học của carboxylic acid bằng sơ đồ tư duy. |
| TRẠM ỨNG DỤNG (?1) Khi có cặn màu trắng (thành phần chính là CaCO3) bám ở đáy ấm đun nước, vòi nước, thiết bị vệ sinh,…có thể dùng những cách nào để loại bỏ cặn màu trắng trên? Giải thích cụ thể? (?2) Các đồ vật bằng đồng sau một thời gian để trong không khí thường bị xỉn màu, em hãy đề xuất những cách đơn giản để các đồ vật này sáng bóng trở lại? (?3) Khi bị ong đốt hoặc bị bọ nẹt xanh chích em hãy đề xuất các biện pháp để giúp loại bỏ chất độc nhanh chóng? |
…………………………………………………
| Hoạt động 5: Điều chế và ứng dụng Mục tiêu: – Trình bày được ứng dụng của một số carboxylic acid thông dụng và phương pháp điều chế carboxylic acid (điều chế acetic acid bằng phương pháp lên men giấm và phản ứng oxi hoá alkane). | |
| Hoạt động của GV và HS | Sản phẩm dự kiến |
| Giao nhiệm vụ học tập: GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, các nhóm về nhà thực hiện dự án “giấm trái cây” Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện dự án : “giấm trái cây”. – 01 hũ giấm trái cây. – Video ghi lại quá trình thực hiện. – Bài thuyết trình. Báo cáo, thảo luận: HS trưng bày sản phẩm, thuyết trình, báo cáo sản phẩm. Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đưa ra kết luận. | – SGK |
…………………………………………………
3. Hoạt động 3: Luyện tập
a. Mục tiêu:
– Củng cố, khắc sâu kiến thức đã học trong bài về carboxylic acid.
– Tiếp tục phát triển năng lực: tính toán, sáng tạo, giải quyết các vấn đề thực tiễn thông qua kiến thức môn học, vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống.
b. Nội dung: Trò chơi ô chữ
| 1 | |||||||||||||||||||
| 2 | 3 | ||||||||||||||||||
| 4 | 5 | ||||||||||||||||||
| 6 | |||||||||||||||||||
| 7 | |||||||||||||||||||
| 8 | |||||||||||||||||||
| 9 | |||||||||||||||||||
| 10 | 11 | ||||||||||||||||||
| 12 | |||||||||||||||||||
| 13 |
| Across 2. Axid 2 chức chỉ có 2 C, có nhiều trong quả khế có tên gọi là? 9. Propenoic acid có công thức cấu tạo là 10. Acid có trong nọc kiến có tên gọi là? 12. Khi tăng số nguyên tử carbon trong gốc hydrocarbon thì độ tan của các carboxylic acid thay đổi như thế nào? 13. Acetic acid được sản xuất bằng cách lên men nguyên liệu gì? | Down 1. Yếu tố giúp các phân tử carboxylic acid có khả năng tạo dimer hoặc liên phân tử là? 3. Trong dung dịch nước, carboxylic acid phân li như thế nào? 4. Tính tan của acetic acid trong nước là? 5. Nhiều ester có …đặc trưng của các loại hoa quả. Điền từ vào dấu …? 6. Một trong các tính chất hóa học của carboxylic acid là? 7. Công thức chung của carboxylic acid đơn chức là? 8. Acetic acid tác dụng với kim loại zinc (Zn) giải phóng khí? 11. Nhóm chức của carboxylic acid có tên gọi là? |
c. Sản phẩm: Kết quả trả lời các câu hỏi trong trò chơi ô chữ.
| 1 L | |||||||||||||||||||
| 2 O | X | A | L | I | C | A | C | I | D | 3 K | |||||||||
| Ê | 4 T | 5 H | H | ||||||||||||||||
| N | A | Ư | Ô | ||||||||||||||||
| 6 T | K | N | Ơ | N | |||||||||||||||
| Í | Ế | 7 R | V | N | G | ||||||||||||||
| 8 H | N | T | C | Ô | G | H | |||||||||||||
| Y | 9 C | H | 2 | = | C | H | C | O | O | H | T | O | |||||||
| D | A | Y | O | Ạ | H | À | |||||||||||||
| 10 F | O | R | M | I | C | A | 11 C | I | D | H | N | Ơ | N | ||||||
| O | I | A | R | M | T | ||||||||||||||
| G | D | R | O | O | |||||||||||||||
| E | Y | B | 12 G | I | Ả | M | D | Ầ | N | À | |||||||||
| N | Ế | O | E | N | |||||||||||||||
| U | X | N | |||||||||||||||||
| Y | |||||||||||||||||||
| 13 E | T | H | Y | L | A | L | C | O | H | O | L |
d. Tổ chức thực hiện:
4. Hoạt động 4: Vận dụng
a. Mục tiêu:
– Giúp HS vận dụng các kĩ năng, vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các tình huống trong thực tế
b. Nội dung: GV thiết kế hoạt động và giao việc cho HS về nhà hoàn thành. Yêu cầu nộp báo cáo (bài thu hoạch).
c. Sản phẩm: Bài báo cáo của HS (nộp bài thu hoạch).
d. Tổ chức thực hiện:
GV yêu cầu HS tìm hiểu, giải quyết các câu hỏi/tình huống sau:
(?) Tác dụng của giấm gạo?
(?) Tác dụng của giấm táo. Thực hành quy trình làm giấm táo?
– GV giao việc và hướng dẫn HS tìm hiểu qua tài liệu, mạng internet,…để giải quyết các công việc được giao.
– Hướng dẫn bài mới: Tùy vào chuyên đề/bài học tiếp theo mà GV xây dựng hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS chuẩn bị các nội dung hoạt động.
O2 Education gửi các thầy cô link download giáo án
Mời các thầy cô và các em xem thêm