SKKN Cùng trẻ thực hiện các thí nghiệm khoa học và giúp trẻ sáng tạo các sản phẩm từ các thí nghiệm khoa học đó
Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education
ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN:
Theo kết quả nghiên cứu của ngành giáo dục thì mầm non là bậc học quan
trọng nhất trong hệ thống giáo dục quốc dân và giữ một vai trò vô cùng quan
trọng trong việc hình thành nên tính cách, đặc biệt là sự phát triển về mọi mặt
của trẻ sau này. Ớ trường mầm non, trẻ không chỉ được chăm sóc, nuôi dưỡng,
dạy dỗ mà trẻ còn được làm quen nhiều hoạt động khác nhau. Đặc biệt, Giáo
dục mầm non trong xu thế đổi mới hiện nay có thể giúp trẻ tự khám phá và
tìm hiểu bằng chính sự sáng tạo của mình một cách tự nhiên nhất có thể. Đây
chính là xu hướng mới trong giáo dục mầm non ở nước ta hiện nay: “Giáo dục
mầm non hiện đại hướng đến việc để trẻ học bằng chơi, chơi mà học”.
Khi đến trường, trẻ được học bằng chơi, chơi mà học
Hiện nay, một ngôi trường mầm non không chỉ đơn thuần là nơi có đầy đủ
cơ sở vật chất, thoáng mát, rộng rãi … mà còn phải đảm bảo được chương trình
giáo dục tiên tiến, giáo trình phát triển đa dạng, để trẻ học bằng chơi, chơi mà
4
học, giúp trẻ thoái mái vui chơi theo cách riêng của mình. Từ đó, phát triển khả
năng tư duy và sáng tạo của trẻ. Ngoài ra, trường học còn là nơi giúp cho trẻ trải
nghiệm được những kỹ năng sống, phát triển cả thể chất và tinh thần. Trẻ em
cần được học mà chơi để phát triển cả thể chất và trí tuệ.
Từ trước đến nay trong trường mầm non vẫn dạy trẻ làm quen, tìm hiểu
môi trường xung quanh hay bây giờ là trẻ được khám phá khoa học, khám phá
xã hội. Trong thực tế nhiều giáo viên thường chú trọng cho trẻ tìm hiểu bề ngoài
của các đối tượng, đa số trẻ chỉ được hỏi và trả lời, ít khi cho trẻ tìm hiểu bản
chất bên trong của các đối tượng mà trẻ được tìm hiểu, khám phá. Giáo viên ít
đưa ra câu hỏi mở kích thích sự tìm tòi khám phá của trẻ, chính vì vậy trẻ có ít
trải nghiệm và điều kiện để giải quyết vấn đề mà trẻ dự đoán. Hiện nay, nhiều
trường cũng như trường mầm non Sao Vàng chúng tôi, khi dạy trẻ khám phá
khoa học sẽ lồng ghép thêm những thí nghiệm khoa học nhỏ, đơn giản, gần gũi
để cùng trẻ thực hiện, khám phá những bí ẩn đằng sau những thí nghiệm ấy. Lứa
tuổi mần non luôn là lứa tuổi hồn nhiên, vô tư, trong sáng nhất. Ở lứa tuổi này,
trẻ em có nhu cầu rất lớn trong việc tiếp xúc và nhận thức thế giới xung quanh,
trẻ tò mò, hiếu kì, thích khám phá mọi sự việc, sự vật xung quanh. Trẻ nhỏ nào
cũng rất say mê với những trò đuổi bướm bắt ve hái hoa. Trẻ thích ngắm nhìn
trời đất nhìn mây bay nhìn những giọt mưa rơi tí tách . Những lúc ấy trong đầu
trẻ có bao nhiêu điều thắc mắc: Tại sao lại có ban ngày – ban đêm, tại sao lại có
mưa, tại sao lại có mưa, mưa từ đâu rơi xuống, cây xanh có từ đâu, vì sao nó
sống được, mây từ đâu bay đến và sẽ bay về đâu, tối nó có đi ngủ như mình
không, tại sao cầu vồng lại có nhiều màu, màu sắc ở đâu ra?… hay làm thế nào
để quả trứng nổi được trên mặt nước, làm sao để chọc que vào quả bóng mà
không nổ ?…Những câu hỏi vì sao, tại sao, như thế nào, có được không… luôn
xuất hiện trong đầu của trẻ hàng ngày, hàng giờ.
Hoạt động khám phá khoa học là một trong những nội dung cơ bản của
chương trình mầm non mới, nó chiếm vị trí quan trọng trong việc tổ chức cho trẻ
5
tính tích cực khám phá hình thành củng cố và phát triển những tri thức cơ bản về
tính chất nguyên liệu của đối tượng mà mình muốn tìm hiểu, nhằm thoả mãn
nhu cầu nhận thức và mở rộng cho trẻ về cảm giác tri giác tư duy tưởng tượng.
Các năng lực hoạt động trí tuệ như quan sát phân tích tổng hợp so sánh khái quát
hoá suy luận.
Trẻ luôn hào hứng đặt các câu hỏi
nhằm giải đáp những thắc mắc của mình trong mọi giờ hoạt động
Phụ huynh và xã hội ngày càng mong muốn con em mình được phát triển
bắt kịp với trẻ em thế giới. Điều đó đòi hỏi các trường mầm non phải xây dựng
được môi trường giáo dục với chương trình học tập hiện đại tiên tiến, đội ngũ
giáo viên chuyên nghiệp. Giáo viên mầm non cần trau dồi kiến thức, củng cố xu
hướng chuyên nghiệp hóa trong giáo dục mầm non, được đào tạo thường xuyên,
đảm bảo giáo viên luôn được lĩnh hội, cập nhập những đối mới trong giảng dạy
để trở thành một người nghệ sĩ thực thụ, một người bạn của trẻ và để tạo ra một
môi trường học tập và vui chơi tốt nhất cho trẻ. Bên cạnh đó, các thiết bị, dụng
cụ trợ giảng cần phải được đầu tư, chuẩn bị để hỗ trợ trẻ học tập một cách tốt
nhất và bắt kịp với xu thế 4.0 hiện nay.
6
Một trong những xu hướng lớn trong việc giáo dục mầm non chính là xu
hướng áp dụng những chương trình giáo dục trải nghiệm, các quốc gia đi đầu
trong xu hướng này đang chuyển hướng từ phương thức giáo dục truyền thống
với cách giảng dạy theo giáo trình cứng nhắc và theo quy tắc sang mô hình giáo
dục linh hoạt hơn. Trong đó, giáo viên sẽ giảng dạy, hỗ trợ trẻ thực hiện các bài
học có giáo cụ thực hành đi kèm, việc của trẻ là tự tay thực hành nguyên tắc bài
học cơ bản và sáng tạo thêm bài học đó theo suy nghĩ của mình. Với chương
trình giáo dục tiên tiến như vậy, trẻ em không chỉ được trau dồi kiến thức
chuyên môn mà còn có nhiều cơ hội phát triển bản thân, kích thích tính tự chủ,
chủ động, sáng tạo của trẻ mầm non. Các chương trình giáo dục trải nghiệm
Dongsim Gabe, Khoa học diệu kỳ, Tôi là Bảng màu, chương trình giáo dục
STEM … luôn được các em nhỏ yêu thích.
Trong những năm trở lại đây, nhiều trường mầm non cũng bắt đầu quan
tâm tới việc đưa các chương trình giáo dục mầm non hiện đại vào giảng dạy.
Những chương trình học bản quyền nước ngoài mới mẻ và cải tiến chất lượng
được đưa vào các trường mầm non đã mang lại hiệu quả thực sự. Điển hình như
Trường mầm non Sao Vàng của chúng tôi, trong năm học vừa qua, nhà trường
đã mạnh dạn đưa giáo dục STEM tích hợp vào chương trình giáo dục mầm non
nhằm khuyến khích phát triển sự sáng tạo của trẻ. Các chương trình học này
không chỉ giúp trẻ phát triển tư duy sáng tạo mà còn kích thích tính tự chủ, chủ
động của trẻ em lứa tuổi mầm non. Theo môi trường giáo dục tiên tiến, trẻ em
không chỉ được trau dồi kiến thức chuyên môn mà còn có nhiều cơ hội phát triển
bản thân, bắt kịp tư duy với trẻ em quốc tế.
Vậy STEM là gì? STEM là: Science (Khoa học), Technology (Công
nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Math (Toán học)
7
Chương trình giáo dục STEAM bao gồm nhiều bộ môn.
Mô hình giáo dục STEM là quá trình tích hợp kiến thức giữa các môn
khoa học, kỹ thuật, toán học, công nghệ, qua đó xây dựng cho học sinh các kỹ
năng được kết hợp hài hòa từ kiến thức của các bộ môn nói trên để sử dụng khi
làm việc trong thế giới công nghệ ngày nay. Đồng thời STEM trang bị cho
người học những kỹ năng về tư duy phản biện và giải quyết vấn đề; kỹ năng làm
việc theo nhóm; khả năng tư duy chiến lược và định hướng mục tiêu; kỹ năng
quản lý thời gian, nhằm chuẩn bị cho học sinh những tri thức thiết yếu nhất của
thế kỉ 21, những kỹ năng có thể giúp tăng đáng kể ưu thế cạnh tranh của lao
động ở mỗi quốc gia.
Con đường tới STEM của trẻ mầm non vô cùng thú vị. Quan sát một đứa
trẻ khi được trải nghiệm thực làm cùng STEM sẽ thấy chúng tập trung, say sưa,
trí tưởng tượng được sáng tỏ, trí tò mò được thỏa mãn và hơn hết tình yêu, niềm
đam mê với khoa học và công nghệ được nảy sinh. Tuy nhiên cũng có thể khó
khăn nếu các nhà giáo dục bao gồm cả cha mẹ không thực sự hiểu rõ về STEM
và quan trọng hơn là hiểu về cách học của chính những đứa trẻ ở độ tuổi mầm
non để có cách hỗ trợ trẻ tốt nhất. Cha mẹ có thể tìm thấy rất nhiều các hoạt
8
động STEM trên mạng Internet, qua sách báo… nhưng tổ chức các hoạt động
này như thế nào cho hiệu quả với trẻ mầm non thì có lẽ còn cần nhiều lời giải
đáp.
Thật may mắn cho chúng tôi đã được nhà trường quan tâm sát sao tổ chức
lớp học bồi dưỡng chuyên môn làm quen, áp dụng chương trình giáo dục STEM
một cách bài bản, được cấp bằng chứng nhận đã hoàn thành khóa học chương
trình giáo dục STEM. Giúp chúng tôi nhận thấy Phƣơng pháp Stem cho trẻ
mầm non được xem như bước khởi đầu để trẻ có thể học tập và trải
nghiệm cuộc sống theo cách riêng.
Nhà trường tổ chức cho cán bộ giáo viên tham gia lớp học
Chương trình giáo dục theo phương pháp STEAM và đi tham quan thực tế.
Giáo dục theo phƣơng pháp STEM là một chương trình giáo dục
chuyên sâu, rộng lớn. Chính vì vậy, sau khi học xong và tìm hiểu kĩ hơn về
chương trình giáo dục này, tôi cũng như các đồng nghiệp là giáo viên trong nhà
9
trường được sự phân công của Ban giám hiệu Nhà trường triển khai đưa STEM
tích hợp vào chương trình học cho trẻ trong năm học này. Trong quá trình cho
trẻ tiếp xúc với chương trình giáo dục theo phương pháp STEM, tôi nhận thấy
trẻ vô cùng hào hứng, thích thú, đặc biệt là khi trẻ đươc tham gia làm các thí
nghiệm khoa học nhỏ. Trẻ trầm trồ, kinh ngạc, thích thú và tự hào với kết quả,
thành quả của mỗi thí nghiệm khoa học. Đặc biệt, tôi vô cùng kinh ngạc khi thấy
nhiều trẻ vô cùng sáng tạo, tự tin đặt câu hỏi cho cô giáo hay đưa ra những ý
tưởng mới lạ từ những sản phẩm được tạo ra trong từng thí nghiệm.
Tiết thí nghiệm khoa học nhỏ:“Trứng chìm, trứng nổi”
Ví dụ: Trong tiết thí nghiệm khoa học nhỏ mang tên “Trứng chìm, trứng
nổi”, sau khi kết thúc thí nghiệm, trẻ đã nhận biết được vì sao trứng lại chìm, vì
sao trứng lại nổi và đưa ra kết luận của mình về bài học ngày hôm đó. Bé Ngọc
Anh lớp tôi đã hỏi cô: “Cô ơi, bây giờ mình sẽ làm gì với những quả trứng
này?”, tôi ngạc nhiên nhưng rất thích thú quay ra hỏi bé: “ Thế theo con, cô cháu
mình nên xử lí chỗ trứng này như nào?, bé hồn nhiên trả lời tôi: “ Con định để
những quả trứng chín lại dùng để ăn, còn những quả trứng sống con muốn vẽ
10
hình lên đó cho đẹp ạ!”. Đúng là một ý tưởng tuyệt vời! Dựa vào đó, tôi đã khơi
gợi trong trẻ: “Trứng sống sẽ dễ vỡ, vậy cô cháu mình phải làm sao để vẽ được
hình lên trứng mà làm trứng không bị vỡ?, số vỏ trứng chín bóc rồi có còn làm
được gì nữa không?…”. Thật bất ngờ, trẻ hào hứng sôi nổi đưa ra ý kiến, ý tưởng
trả lời cho những câu hỏi của tôi. Sau khi bàn bạc thống nhất cùng nhau, cô trò
chúng tôi quyết định bóc những quả trứng chín, rồi lấy vỏ làm tranh, hoặc làm
phân bón cho cây, còn những quả trứng sống, các cô sẽ giúp châm một lỗ nhỏ
trên đầu quả trứng để lấy hết lòng trứng bên trong ra, rồi rửa sạch phơi khô. Vậy
là cô trò chúng tôi đã có nguyên liệu để hoạt động vào các tiết học khác rồi. Bật
mí với các bạn, các con yêu quý của tôi đã tạo ra rất nhiều sản phẩm đẹp từ quả
trứng đấy!
Cô và trẻ cùng làm các sản phẩm từ quả trứng
trong thí nghiệm “Trứng chìm, trứng nổi”
Sau tiết học ngày hôm đấy, một ý tưởng đã xuất hiện trong đầu tôi: “Tại
sao mình không tận dụng các thành quả của mỗi thí nghiệm khoa học đó để kích
thích óc sáng tạo của trẻ, giúp trẻ tự tạo ra các sản phẩm đa dạng hơn, làm cho
trẻ nhanh nhẹn, tự tin, làm cho đôi bàn tay trẻ thêm khéo léo, thuần thục hơn,
giúp trẻ có thêm nhiều kinh nghiệm sống, phát triển toàn diện hơn về mọi mặt,
11
đáp ứng nhu cầu phát triển tiên tiến của xã hội của thế giới”. Chính với suy nghĩ
ấy đã cho tôi lí do chọn đề tài “Cùng trẻ thực hiện các thí nghiệm khoa học
và sáng tạo các sản phẩm từ thí nghiệm khoa học đó”.
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KĨ THUẬT:
II.1. Mô tả giải pháp kĩ thuật trƣớc khi tạo ra sáng kiến:
Vì đây là năm đầu tiên trường mầm non Sao Vàng của chúng tôi bắt đầu
triển khai tích hợp dạy trẻ theo chương trình giáo dục STEM một cách bài bản,
lồng ghép vào những giờ ngoại khóa trong chương trình giáo dục mầm non mà
nhà trường đã lên kế hoạch từ đầu năm học, nên bản thân tôi và các đồng nghiệp
còn chưa có nhiều kinh nghiệm. Chúng tôi vừa triển khai vừa tìm tòi, học hỏi để
nắm rõ phương pháp Stem, nâng cao trình độ chuyên môn của mình để có thể
lựa chọn những bài học phù hợp với lứa tuổi mầm non.
Phương pháp Stem cho trẻ mầm non được xem như bước khởi đầu để
trẻ có thể học tập và trải nghiệm cuộc sống theo cách riêng của mình.
* Ưu điểm của phương pháp STEM mầm non mang lại được tổng hợp
qua các khía cạnh như sau:
– Tiếp cận liên môn: Thay vì học nhiều môn học khác nhau,
phương pháp Stem mầm non kết hợp những môn học tách biệt thành một mô
hình gắn kết, qua đó trẻ trẻ vừa học được những kiến thức khoa học vừa vận
dụng nó vào những hoạt động trong thực tế cuộc sống.
– Tạo cho trẻ năng lực giải quyết vấn đề: Stem cho trẻ mầm non
nói riêng và phương pháp Stem nói chung đều đề cao việc hình thành và phát
triển các năng lực để giải quyết các vấn đề cho học sinh. Trong mỗi giáo án
steam cho trẻ mầm non học, trẻ được đặt trước một tình huống thực tiễn cần
phải giải quyết đòi hỏi trẻ phải vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết vấn
đề đó.
– Rèn luyện khả năng tư duy sáng tạo cho trẻ: Với ưu điểm này
trẻ được đạt vào vai trò một nhà phát minh trẻ hiểu được bản chất vấn đề, từ
đó liên hệ và vậ dụng sao cho phù hợp với tình huống mà trẻ có thể gặp phải.
12
– Hình thành và phát huy các kỹ năng mềm: Stem khác biệt hẳn
với những phương pháp giáo dục khác chính bởi ưu điểm này. Khi tham gia
vào mô hình giáo dục đặc biệt này, với tính ưu việt của nó, trẻ dần dần hình
thành và có môi trường thuận lợi để phát triển các kỹ năng mềm khác, ban
đầu là những kỹ năng dưới mức độ thấp, cấp kỹ năng được tăng dần theo từng
cấp học tùy thuộc vào khả năng tiếp nhận kiến thức của mỗi trẻ.
Làm việc nhóm giúp trẻ tự tin hơn
Trẻ mầm non có tư duy theo lối trực quan, trẻ sẽ nhớ sẽ hiểu khi được
trải nghiệm nó thực tế. Trong quá trình cho trẻ tiếp cận các bài học theo
phương pháp STEM, tôi nhận thấy trẻ sáng tạo hơn rất nhiều, Stem cho phép
và khuyến khích trẻ suy nghĩ vượt ra khỏi những giới hạn quy định, qua đó
thúc đẩy sự sáng tạo tối ưu của trẻ ngay từ nhỏ. Ngoài ra, Stem còn đem đến
cho trẻ sự tự tin vượt bậc. Bởi bằng trải nghiệm thực tế trẻ bắt buộc phải chủ
động tìm tòi, học hỏi, khám phá cùng với việc phải kết hợp với bạn học để có
thể giải quyết vấn đề, trẻ sẽ tự tin hơn trong giao tiếp cũng như thuyết trình
trước đám đông. Với Stem trẻ được tiếp cận với những kiến thức mới dưới
13
cái nhìn đa chiều từ nhiều lĩnh vực, điều này rèn luyện khả năng tư duy phân
tích để tìm ra cách xử lý tình huống một cách sáng tạo với tháu độ tích cực.
Làm việc nhóm, làm việc tập thể là bước đầu của sự hợp tác trong học tập, trẻ
có thể tranh luận, có thể phản biện các bạn khác để bảo vệ ý kiến của mình,
nhưng nhìn chung đó chính là sự hợp tác để qua đó học sinh hoàn thành
nhiệm vụ mà giáo viên đề ra.
Khám phá khoa học qua những thí nghiệm là một phần của phương pháp
STEM, vậy Thí nghiệm khoa học là gì?
+ Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia thì Thí nghiệm, hay thực
nghiệm, là một bước trong phương pháp khoa học dùng để phân minh giữa mô
hình khoa học hay giả thuyết. Thí nghiệm cũng được sử dụng để kiểm tra tính
chính xác của một lý thuyết hoặc một giả thuyết mới để ủng hộ chúng hay bác
bỏ chúng. Thí nghiệm hoặc kiểm nghiệm có thể được thực hiện bằng phương
pháp khoa học để trả lời một câu hỏi hoặc khảo sát vấn đề. Trước tiên đó là thực
hiện quan sát. Sau đó đặt ra câu hỏi, hoặc nảy sinh vấn đề. Sau đó, giả
thuyết được hình thành. Tiếp đến thí nghiệm được đưa ra để kiểm tra giả thuyết.
Kết quả thí nghiệm được phân tích, rồi vạch ra kết luận, đôi khi một lý thuyết
được hình thành từ kết quả thí nghiệm, và các kết quả được công bố trên các tạp
chí nghiên cứu. Một thí nghiệm thường có mục đích chính là kiểm tra giả thuyết.
Tuy nhiên, thí nghiệm cũng được dùng để kiểm chứng câu hỏi hoặc kiểm tra kết
quả trước đó. Thí nghiệm không phải là phương pháp duy nhất mà các nhà khoa
học sử dụng để kiểm tra giả thuyết. Thí nghiệm thường dựa vào quan sát mà các
điều kiện có thể được kiểm soát và điều chỉnh bởi người làm thí nghiệm nhằm
loại bỏ các yếu tố không liên quan, thường thực hiện trong phòng thí nghiệm
khoa học. Thông tin về tự nhiên (bản chất) cũng được thu thập và kiểm tra giả
thuyết trong các nghiên cứu quan sát ngoài thực tế, đó là những quan sát về các
hiện tượng trong thiên nhiên, mà không bị kiểm soát bởi người làm thí nghiệm.
+ Hay đơn giản với lứa tuổi mầm non thì Thí nghiệm khoa học chính là
những hoạt động thực nghiệm mà trẻ tự tay thực hiện dưới sự hướng dẫn, chỉ
14
bảo, lựa chọn của người lớn để trả lời cho những thắc mắc về thế giới xung
quanh trẻ và để giải quyết tính cách ham mày mò, khám phá, tìm hiểu những sự
việc sự vật xung quanh trẻ.
Góc STEM của lớp
Thí nghiệm khoa học dù chỉ là một phần của phương pháp STEM nhưng
lại là phần mà trẻ mầm non yêu thích nhất, hào hứng nhất. Mỗi thí nghiệm
khoa học trẻ đều được học tập vui chơi “hết công suất”, trẻ được đưa ra ý kiến,
trình bày ý tưởng, nhận xét của mình. Đặc biệt, sau mỗi thí nghiệm trẻ lại có
thêm một kiến thức mới, có thêm lời giải mới cho vô vàn những câu hỏi tò mò
của mình. Từ khi nhà trường đưa chương trình giáo dục Steam vào tích hợp
giảng dạy, trẻ lớp tôi cũng như trẻ toàn trường được thực hiện các thí nghiệm
khoa học nhiều hơn và bài bản hơn. Trẻ thích thú hơn mỗi khi đến lớp, về nhà
luôn kể với ông bà bố mẹ và mọi người trong nhà rằng: “Con thích đi học
lắm!” hay “Đi học vui lắm!”, những câu nói đó làm cho người giáo viên như
15
chúng tôi vui vô cùng và càng thêm yêu nghề hơn, đồng thời khiến cho các bậc
phụ huynh tin tưởng, yên tâm khi gửi gắm con em tại trường.
Trẻ thích khám phá bằng các giác quan và hoạt động tay chân. Vì vậy mỗi
tiết học thí nghiệm tại phòng học Steam của trường lại mang đến cho trẻ nhiều
trải nghiệm mới lạ và thú vị. Không còn là những kiến thức khô khan qua tranh
ảnh, đến với giờ thí nghiệm trẻ sẽ được tự tay thực hiện các hiện tượng khoa
học. Trẻ có thể làm núi lửa phun trào từ giấm và bột nở, quan sát sự kỳ diệu của
màu nước qua thí nghiệm bảy sắc cầu vồng hay sức hút của nam châm với các
chất liệu khác nhau. Không chỉ làm rõ về bản chất của sự vật, trong quá trình
thực hiện thí nghiệm trẻ được cung cấp những kỹ năng mềm như làm việc
nhóm, kỹ năng giao tiếp, tư duy phải biện và giải quyết vấn đề,… Qua đó, trẻ
thỏa mãn trí tò mò và tăng niềm yêu thích của mình với khoa học. Đặc biệt, các
bé được thực hiện thí nghiệm theo chủ đề mỗi tuần. Các thí nghiệm phù hợp với
từng lứa tuổi và yếu tố an toàn được đặt lên hàng đầu. Từ những thí nghiệm đã
thực hiện, trẻ sẽ bắt đầu nói cho mọi người nghe về sự vật, hiện tượng mà mình
quan sát được; đồng thời đưa ra dự đoán và câu hỏi về sự vật hiện tượng đó. Khi
đặt câu hỏi cũng chính là lúc tư tuy của trẻ được mở rộng, kích thích não bộ suy
nghĩ. Đặc biệt, óc sáng tạo của trẻ được phát triển hơn nữa, khi trẻ được tái sử
dụng các đồ dùng sử dụng trong thí nghiệm trẻ vừa học để làm nên nhiều sản
phẩm khác nhau, làm phong phú đồ dùng đồ chơi trong lớp, lại giúp cô trang
trí lớp theo từng chủ đề, từng lễ hội.
Bước đầu thực hiên đề tài, tôi vô cùng vui mừng trước những kết quả đạt
được, chính vì thế, tôi đã bắt tay ngay vào việc thực hiện đề tài “Cùng trẻ thực
hiện các thí nghiệm khoa học và sáng tạo các sản phẩm từ thí nghiệm khoa
học đó”. Trong quá trình thực hiện đề tài tôi nhận thấy rằng trẻ say mê, hăng
hái, thích thú, khám phá được nhiều điều xung quanh dưới sự giúp đỡ, hướng
dẫn, động viên của cô giáo. Và tôi còn vô cùng bất ngờ trước khả năng sáng tạo,
óc tưởng tượng vô cùng phong phú của trẻ. Từ đó trẻ được tạo cơ hội, được chia
sẻ những kiến thức đã tìm hiểu, được khoe những sản phẩm mà mình vừa tạo ra
16
với những người xung quanh, đây là cách để trẻ “tự hào” về những “sáng tạo”
của mình.
Khi kết thúc một giờ hoạt động thí nghiệm khoa học cùng trẻ, tôi thường
khơi gợi trẻ ngay về ý tưởng sáng tạo ra các sản phẩm thông qua kết quả của các
thí nghiệm khoa học vừa thực hiện. Trẻ hào hứng, tự tin đưa ra các ý kiến của
mình. Sau khi cô trò thống nhất ý kiến, tôi sẽ chuẩn bị các nguyên vật liệu có sự
phối kết hợp cùng đồng nghiệp và phụ huynh để thực hiện ý tưởng đã đưa ra.
Sau đó, tôi sẽ tổ chức cho các con sáng tạo ra các sản phẩm mà các con thích
vào các giờ hoạt động ngoại khóa hoặc trẻ có thể hoàn thành sản phẩm của mình
ở nhà với sự giúp đỡ, hướng dẫn của cho mẹ.
Trẻ tỉ mỉ, khéo léo tạo ra các sản phẩm của mình
Tuy thời gian hướng dẫn trẻ sáng tạo ra các sản phẩm thông qua việc thực
hiện các thí nghiệm khoa học nhỏ chưa nhiều và mới ở năm đầu tiên thực hiện
cộng với khả năng của trẻ chưa đồng đều nên việc khơi gợi sáng tạo, hướng dẫn
của cô giáo gặp nhiều khó khăn, vất vả và mất nhiều công sức. Tuy nhiên, trong
quá trình thực hiện đề tài tôi đã may mắn nhận được sự giúp đỡ và ủng hộ nhiệt
tình của Ban Giám Hiệu nhà trường cũng như cha mẹ trẻ và đồng nghiệp.
17
Trong quá trình tổ chức thực hiện sáng kiến: “Cùng trẻ thực hiện các thí
nghiệm khoa học và sáng tạo các sản phẩm từ thí nghiệm khoa học đó”, tôi
đã không ngừng tìm kiếm, học hỏi, nghiên cứu, sáng tạo ra những phương pháp
nhằm kích thích óc sáng tạo của trẻ với tinh thần hào hứng, thích thú và say mê.
Bên cạnh đó trẻ được rèn luyện nâng cao tính tỉ mỉ, cẩn thận và khéo léo của bản
thân giúp trẻ phát triển hoàn thiện hơn.
II.2 .Các giải pháp kĩ thuật sau khi tạo ra sáng kiến:
a. Khảo sát khả năng, kĩ năng của trẻ.
Khi bắt tay vào thực hiện đề tài, kĩ năng của trẻ lớp tôi còn khá đơn giản
và không đồng đều. Vì vậy, để trẻ sáng tạo được nhiều sản phẩm đa dạng, phong
phú mang tính thẩm mĩ cao và đạt được kết quả đồng đều thì trước khi thực hiện
đề tài, tôi đã kiểm tra nhanh kiến thức về sự hiểu biết của trẻ thế nào là thí
nghiệm khoa học, các đồ dùng dụng cụ như: ống đo, thước đo, ống chia lượng,
kéo, búa, dao gọt, dây thép… dùng để làm gì và cách sử dụng như thế nào, kiểm
tra trẻ cả khả năng quan sát, phân biệt màu sắc, đối tượng, óc sáng tạo tư duy
cũng như các kĩ năng như: xé dán, bôi dán hồ, sử dụng kéo, nặn, đóng… như thế
nào, đạt được ở mức độ nào, để khi lên kế hoạch thực hiện đề tài, tôi còn xây
dựng kế hoạch nâng cao kiến thức cũng như kĩ năng cho trẻ và lựa chọn các thí
nghiệm khoa học cho phù hơp với khả năng nhận thức cũng như kĩ năng của trẻ.
Ví dụ 1: Vào giờ trả trẻ buổi chiều, tôi kiểm tra kĩ năng nặn để nắm bắt từng
kĩ năng của các con, từ đó có kế hoạch nâng cao kĩ năng của trẻ hơn.
18
Kiểm tra kĩ năng nặn của trẻ
Ví dụ 2: Mỗi ngày vào giờ đón trả trẻ hay giờ hoạt động vui chơi tự do, tôi sẽ
đưa cho một đồ dùng dụng cụ cho trẻ quan sát, sử dụng dưới sự hướng dẫn chỉ
bảo của cô giáo. Để từ đó tôi vừa đánh giá được khả năng, kĩ năng của trẻ lại
vừa rèn luyện nâng cao khả năng, kĩ năng cho trẻ.
Bên cạnh đó, tôi còn khảo sát khả năng quan sát, phân biệt màu sắc, đối
tượng, óc sáng tạo tư duy của trẻ thông qua các giờ hoạt động hàng ngày như:
đón trả trẻ, hoạt động chiều… bằng cách trò chuyện, đặt câu hỏi cho trẻ, gợi ý
kích thích tư duy của trẻ.
Ví dụ 3: Trong giờ đón trẻ, tôi cho trẻ quan sát cái đồng hồ. Sau khi cho
trẻ quan sát, tôi cho trẻ nhận xét cái đồng hồ như thế nào ( đặc điểm, hình dáng,
màu sắc, công dụng) để đánh giá khả năng quan sát, tư duy của trẻ như thế nào,
trẻ phát hiện ra âm thanh của đồng hồ khi kim đồng hồ chạy, hay đưa ra ý kiến
nhìn thấy đồng hồ có nhiều kiểu dáng khác nhau, có trẻ nhận thấy sự khác nhau
từ những chi tiết nhỏ như: số trên các kiểu đồng hồ có các kiểu khác nhau, có
đồng hồ chỉ có 4 số còn các số khác có biểu tượng là vạch…Rồi tôi đưa ra
những gợi ý như: nếu làm một cái đồng hồ mà con thích thì con sẽ làm như thế
nào”, để trẻ nói lên ý tưởng của mình.
Ví dụ 4: Cho trẻ sử dụng kéo để cắt ( cắt thẳng, cắt lượn, cắt tròn,…), sử
dụng búa để đóng, sử dụng kéo để dán… rồi kĩ năng sử dụng sự khéo léo của
đôi bàn tay: tết tóc, uốn thép, xâu hạt, ghép cánh hoa… Từ những việc đơn giản
đó, tôi phân tích, đánh giá được khả năng của trẻ và có kế hoạch nâng cao khả
19
năng của bản thân từng trẻ qua mỗi giờ ngoại khóa cùng với sự giúp đỡ, kết hợp
của đồng nghiệp và phụ huynh như: rèn kĩ năng sử dụng kéo, dao, búa… vào giờ
đón, trả trẻ hay giờ hoạt động chiều, nhờ các bậc phụ huynh dậy con một số kĩ
năng tại nhà giúp nâng cao khả năng bản thân mỗi trẻ để làm sao các sản phẩm
trẻ sáng tạo ra đạt tính thẩm mĩ cao, dễ sử dụng và các sản phẩm đa dạng, phong
phú hơn.
Các nhóm trẻ cùng nhau quan sát bông hoa, cùng nhau trao đổi,
đưa ra ý kiến, thống nhất và trình bày ý kiến của mình của nhóm.
Hay tôi chia trẻ thành từng nhóm, rồi mỗi nhóm tự lựa chọn 1 đồ vật, đồ
dùng, con vật hay bức tranh nào đó, yêu cầu cả nhóm trẻ cùng bàn bạc, thống
nhất ý kiến rồi đại diện mỗi nhóm sẽ lên trình bày đặc điểm của đồ vật, đồ dùng,
con vật hay bức tranh ấy để giúp trẻ biết trao đổi hoạt động nhóm, biết tự tin đưa
ra đánh giá nhận xét của mình cũng như của nhóm.
Mỗi ngày như vậy, tôi lại hỏi trẻ, gợi ý đồ vật sự việc để trẻ quan sát từ
nhà đến ngoài đường và khi đến lớp sẽ kể cho cô cùng các bạn nghe hay lại cùng
nhau kết nhóm cùng thảo luận, chia sẻ, thống nhất ý kiến. Từ đó, trẻ dần tăng
20
khả năng quan sát, óc tưởng tượng và sáng tạo hơn, biết hoạt động nhóm, cùng
đưa ra ý kiến, thống nhất và biết trình bày ý kiến của mình của nhóm. Điều đó sẽ
làm cho trẻ hình thành và phát triển những kĩ năng cần thiết để giúp trẻ hoàn
thiện hơn trong nhân cách trí tuệ của mình.
Mỗi lần đánh giá khả năng của trẻ tôi đều cẩn thận làm phiếu đánh giá
tổng thể để đảm bảo trẻ đã đạt những kĩ năng cần thiết, giúp cho việc sáng tạo
các sản phẩm được đẹp và đa dạng.
Phiếu đánh giá kĩ năng của trẻ
Sau khi khảo sát nhanh khả năng và kĩ năng của trẻ lớp mình, tôi bước
đầu đã nắm bắt được khả năng chung của cả lớp cũng như khả năng từng cá
nhân trẻ. Việc này giúp cho tôi xây dựng kế hoạch, rèn luyện nâng cao kĩ năng
cho trẻ, sắp xếp hợp lý khi chia trẻ vào các nhóm và lựa chọn các hoạt động cho
phù hợp, sao cho sau khi thực hiện đề tài xong, trẻ lớp tôi có thể tự tin khoe:
“Hôm nay con được làm thí nghiệm khoa học về cái này về cái kia…”, và còn
tuyệt vời hơn nữa trẻ còn khoe: “Con làm được cái cốc ( cái đèn, bông hoa, con
cá, ngôi sao, tranh vẽ…) từ đồ sử dụng trong thí nghiệm khoa học nào đó cơ!”.
21
Rồi trẻ say mê kể cho mọi người cách làm, cách sử dụng những sản phẩm từ
chính tay bé sáng tạo ra.
b, Mô tả các giải pháp kĩ thuật sau khi tạo ra sáng kiến:
Giải pháp 1: Tìm tòi học hỏi nâng cao trình độ bản thân từ đó xây dựng
kế hoạch, lựa chọn các thí nghiệm khoa học phù hợp.
Để có thể giúp trẻ sáng tạo nên các sản phẩm thông qua việc thực hiện các
thí ngiệm khoa học nhỏ một cách đạt hiệu quả nhất. Ngoài việc được nhà trường
tạo cơ hội tham gia lớp học về giáo dục Stem, được tham quan ngôi trường lớn
có nhiều kinh nghiệm thực hiện phương pháp giáo dục Stem trên Hà Nội và
được dự giờ một số cách tổ chức hoạt động Stem tại trường, bản thân tôi đã học
hỏi được rất nhiều kiến thức bổ ích và yêu thích chương trình này. Mặc dù từ
trước tới nay, tôi cũng như các giáo viên trong trường vẫn tổ chức cho trẻ tham
gia các thí nghiệm khoa học nhỏ nhưng chỉ ở mức độ đơn giản chứ chưa hệ
thống như giáo dục Stem. Tuy nhiên đây cũng là năm đầu tiên nhà trường áp
dụng phương pháp giáo dục này nên để hiểu rõ và nắm thật chắc về Stem, tôi
vẫn cần phải tìm tỏi học hỏi thêm rất nhiều.
Sau khi nâng cao trình độ cho mình nhờ việc tìm tòi, học hỏi qua sách
báo, internet và những người có kinh nghiệm, tôi đã tự tin hơn khi tổ chức cho
trẻ tham gia các hoạt động thí nghiệm khoa học một cách bài bản và có hệ
thống. Sau mỗi lần thực hiện thí nghiệm xong, tôi thấy những sản phẩm là thành
quả thí nghiệm đó bị bỏ đi khá phí phạm, kết hợp với một số ý tưởng của trẻ, tôi
đã nảy ra ý tưởng thực hiện đề tài này.
Muốn thực hiện được đề tài này, ngoài việc tìm tòi học hỏi nâng cao trình
độ bản thân, tôi cần xây dựng một kế hoạch cụ thể, chi tiết và chu đáo, để làm
sao phát huy hết óc sáng tạo cũng như năng lực bản thân từng trẻ.
Kế hoạch bao gồm các bước sau:
– Phân tích, đánh giá khả năng của trẻ qua việc cho trẻ thực hiện sáng tạo
một số sản phẩm qua thí nghiệm khoa học đơn giản và dễ làm.
22
– Sau khi đánh giá kĩ năng của từng cá nhân trẻ, tôi tổng hợp lại để đánh
giá kĩ năng của cả lớp. Từ đó, có kế hoạch rèn cho trẻ những kĩ năng cần thiết,
phát triển sự nhanh nhẹn, óc sáng tạo, tỉ mỉ cẩn thận và khéo léo ở trẻ.
Bảng tổng hợp đánh giá một số kĩ năng, khả năng
của trẻ đầu năm
| Kĩ năng | Không có kĩ năng | Có kĩ năng | Có kĩ năng tốt |
| 1. Kĩ năng cắt dán (Sử dụng kéo) | 2% | 76% | 32% |
| 2. Kĩ năng sử dụng dao | 83% | 17% | 0% |
| 3. Kĩ năng sử dụng búa | 74% | 26% | 0% |
| 4. Kĩ năng vẽ, tô màu | 3% | 69% | 28% |
| 5. Kĩ năng xé dán | 29% | 57% | 14% |
| 6. Kĩ năng nặn | 17% | 63% | 20% |
| 7. Kĩ năng buộc dây, thắt nút | 77% | 21% | 2% |
| 8. Kĩ năng gấp giấy | 41% | 48% | 11% |
| 9. Kĩ năng sử dụng màu nƣớc | 58% | 35% | 7% |
| 10. Khả năng trình bày ý tƣởng | 80% | 19% | 0% |
| 11. Khả năng hoạt động nhóm, trao đổi thống nhất ý kiến | 87% | 13% | 0% |
| 12. Khả năng đánh giá, nhận xét | 68% | 26% | 6% |
| 13. Khả năng quan sát | 33% | 58% | 9% |
| 14. Khả năng ghi nhớ | 14% | 74% | 12% |
| 15. Khả năng sáng tạo | 57% | 36% | 7% |
23
Ví dụ: Khi cho trẻ thực hiện xong thí nghiệm “Nhuộm vải”, thành quả đạt
được sau thí nghiệm là các miếng vải nhiều màu sắc, nhiều miếng vải có vân
hình nhiều màu rất đẹp. Để tận dụng những miếng vải tạo thành những sản
phẩm đa dạng như: tranh vải, kết cánh hoa, đèn vải, nơ cài tóc… Để những sản
phẩm này đẹp và trẻ có thể làm nhiều mẫu sản phẩm thì tôi sẽ luyện cho trẻ cách
cầm kéo, sử dụng kéo, đan dây, dán, thắt nơ… cho thuần thục.
– Lựa chọn các thí nghiệm khoa học phù hợp với độ tuổi, khả năng của
trẻ, phù hợp với chủ đề, chủ điểm trong chương trình giáo dục mầm non, các
ngày lễ hội trong năm. Các thí nghiệm dễ sáng tạo được nhiều sản phẩm đa
dạng.
– Phân chia, sắp xếp các hoạt động thí nghiệm khoa học hợp lí theo từng
chủ đề, chủ điểm trong chương trình giáo dục mầm non, các ngày lễ hội trong
năm và thời gian cho phù hợp.
– Chuẩn bị các đồ dùng đồ chơi nguyên vật liệu đầy đủ, phong phú để tổ
chức các thí nghiệm khoa học và giúp trẻ sáng tạo được nhiều sản phẩm từ
những thí nghiệm khoa học đó.
– Bàn bạc, chia sẻ ý tưởng, đóng góp ý kiến, phối hợp cùng đồng nghiệp
trọng việc thực hiện sáng kiến.
– Tổ chức cho trẻ sáng tạo được nhiều sản phẩm từ những thí nghiệm khoa
học nhỏ.
+ Tổ chức hoạt động thí nghiệm khoa học cho trẻ.
+ Cô kích thích óc sáng tạo của trẻ, tự tin mạnh dạn đưa ra các ý
kiến của mình trong việc sáng tạo các sản phẩm dựa vào kết quả thí nghiệm vừa
thưc hiện.
+ Chuẩn bị nguyên vật liệu đồ dùng đồ chơi và kĩ năng cần thiết
cho trẻ trước khi cùng trẻ sáng tạo được nhiều sản phẩm từ những thí nghiệm
khoa học đó.
24
+ Thực hiện các ý tưởng đã thống nhất, tạo các sản phẩm
+ Nhận xét, tuyên dương, động viên, nhắc nhở, rút kinh nghiệm cho
trẻ để nâng cao kĩ năng và hoàn thiện các sản phẩm tiếp theo.
– Tuyên truyền, phối kết hợp với cha mẹ trẻ, cộng đồng trong việc giúp trẻ
sáng tạo ra các sản phẩm thông qua việc thực hiện các thí nghiệm khoa học nhỏ.
Sau khi xây dựng kế hoạch chi tiết và nắm được khả năng, kĩ năng của trẻ
lớp mình, tôi bắt đầu lựa chọn các thí nghiệm khoa học vừa phù hợp với lứa
tuổi, phù hợp với khả năng kĩ năng của trẻ và vừa dễ sáng tạo ra các sản phẩm
thông qua việc thực hiện các thí nghiệm khoa học đó.
CÁC THÍ NGHIỆM KHOA HỌC
| STT | Tên thí nghiệm khoa học |
| 1 | Trứng chìm, trứng nổi. |
| 2 | Thí nghiệm đổi màu khi pha trộn màu sắc |
| 3 | Nhuộm vải |
| 4 | Trộn dầu ăn với nước |
| 5 | Làm bóng nảy với trứng |
| 6 | Sự phân hủy của lá |
| 7 | Bông Hoa đổi màu |
| 8 | Sự phát triển của cây xanh |
| 9 | Thí nghiệm thoát hơi nước của lá |
| 10 | Mực vô hình |
| 11 | Vũ điệu của sữa |
| 12 | Sự thấm hút của nước (Hoa giấy) |
| 13 | Lực hút của nam châm (Thú cưng tinh nghịch) |
25
| 14 | Lực ma sát |
| 15 | Lực đẩy của khí (Cùng phóng tên lửa) |
| 16 | Sự kì diệu của Nam Châm |
| 17 | Hiệu ứng thị giác |
| 18 | Mực nổi |
| 19 | Lực đẩy (Ống bắn pháo hoa) |
| 20 | Cát động lực |
Giải pháp 2: Phân chia, sắp xếp các hoạt động thí nghiệm khoa học
hợp lí theo từng chủ đề trong chương trình giáo dục mầm non, các ngày lễ
hội trong năm và thời gian cho phù hợp.
Sau khi đã lên kế hoạch chi tiết và lựa chọn các thí nghiệm khoa học phù
hợp, tôi đã sắp xếp các thí nghiệm khoa học đó từ dễ đến khó, từ quen thuộc gần
gũi đến các thí nghiệm khoa học nâng cao dần độ khó và phức tạp dựa theo
chương trình hoạt động giáo dục trong năm học của trẻ, sao cho đảm bảo có thời
gian giúp trẻ hoạt động với những thí nghiệm khoa học đó. Rồi tôi tham khảo ý
kiến đồng nghiệp, tìm hiểu và đưa ra những dự kiến sáng tạo đồ dùng đồ chơi từ
việc thực hiện những thí nghiệm khoa học để từ đó lên kế hoạch, chuẩn bị các
phương pháp, câu hỏi gợi ý, kích thích óc sáng tạo của trẻ để tạo ra các sản
phẩm đa dạng phong phú.
KẾ HOẠCH THỰC HIỆN THÍ NGHIỆM KHOA HỌC
VÀ SÁNG TẠO CÁC SẢN PHẨM TỪ KẾT QUẢ
CÁC THÍ NGHIỆM KHOA HỌC ĐÓ THEO CHỦ ĐỀ
( dựa theo ý thích, sáng tạo của trẻ)
26
| Chủ đề | Thời gian | Lễ hội | Thí nghiệm khoa học |
| Trường Mầm non | Thực hiện 3 tuần ( từ 7/9 đến 25/9/2020) | – Ngày khai giảng – Trung thu | -Trộn dầu ăn với nước màu -Sự phát triển của cây xanh |
| Bản thân | Thực hiện 4 tuần ( từ 28/9 đến 23/10/2020) | Ngày phụ nữ Việt Nam 20/10 | -Thí nghiệm đổi màu khi pha trộn màu sắc. – Hiệu ứng thị giác |
| Gia đình | Thực hiện 4 tuần ( từ 26/10 đến 20/11/2020) | – Lễ hội Hallowen 31/10 – Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 | – Nhuộm vải – Trứng chìm, trứng nổi. |
| Nghành nghề | Thực hiện 4 tuần (Từ 23/11 đến 18/12/ 2020) | – Làm bóng nảy với trứng – Vũ điệu của sữa | |
| Thế giới Động vật | Thực hiện 4 tuần (Từ 21/12/2019 đến 15/1/2020 ) | – Ngày Noel – Tết dương lịch. | – Lực hút của nam châm (Thú cưng tinh nghịch) – Mực nổi |
| Thế giới Thực vật | Thực hiện 4 tuần (Từ 18/01/2020 đến 19/2/2021 ) (dự kiến nghỉ tết Nguyên từ ngày 8/2 đến 16/2/2021) | – Ngày Noel – Tết Nguyên Đán | – Sự phân hủy của lá – Sự thấm hút của nước ( Hoa giấy) |
| Giao thông | Thực hiện 4 tuần từ 22/2-19/3/2021 | Ngày Quốc tế Phụ Nữ 8/3 | – Lực đẩy của hơi (Cùng phóng tên lửa) – Bông Hoa đổi màu |
27
| Hiện tượng tự nhiên | Thực hiện 4 tuần từ ngày 22/3 đến 16/4/2021 | – Mực vô hình – Sự kì diệu của Nam Châm | |
| Quê Hương – Đất nước – Bác Hồ | Thực hiện 4 tuần từ ngày 19/4 đến 14/5/ 2021 | – Ngày 30/4 – Ngày Quốc tế lao động 1/5 | – Thí nghiệm vê lực đẩy (Ống bắn pháo hoa) |
| Thí nghiệm khoa học dự phòng | – Lực ma sát – Thí nghiệm thoát hơi nước của lá – Cát động lực |
Trong quá trình thưc hiện sáng kiến của năm học này, dựa vào bảng kế
hoạch trên mà tôi đã lập, tôi đã thực hiện những ý tưởng của mình mà không
làm ảnh hưởng đến những hoạt động khác trong ngày của trẻ bằng cách tổ chức
ngoài giờ, giờ sinh hoạt chiều, đón trả trẻ…Ngoài ra, tôi còn rèn thêm kĩ năng
cho trẻ vào các hoạt động hàng ngày, vừa nâng cao kĩ năng cho trẻ vừa giúp các
sản phẩm sáng tạo của trẻ đạt tính thẩm mĩ cao hơn.
Ví dụ: Trong chủ đề “Trƣờng Mầm Non”, dựa vào kế hoạch, sau khi
thực hiện thí nghiệm khoa học Trộn dầu ăn với nƣớc màu, tôi gợi ý cho trẻ với
kết quả thí nghiệm vừa thực hiện, trẻ sẽ làm được những sản phẩm gì. Sau khi
thống nhất ý tưởng cô trò chúng tôi sẽ làm: đèn màu và chuông gió. Tôi kết
hợp với đồng nghiệp cùng lớp, với các bậc cha mẹ học sinh và giao nhiệm vụ
cho trẻ chuẩn bị đồ dùng, nguyên vật liệu: dây dù nhiều màu ( dây thừng, dây
màu…), Chai nhựa các kiểu. ( chai, lọ, cốc trong suốt), Bìa carton, hạt vòng các
màu, xốp màu óng ánh nhiều màu… để buổi sau cùng làm các sản phẩm từ kết
quả thí nghiệm khoa học Trộn dầu ăn với nƣớc màu. Buổi hoạt động ngày
28
hôm sau, dưới sự hướng dẫn của các cô giáo, trẻ đã tạo ra những chiếc đèn màu,
chuông gió cực đẹp, nhiều mẫu mã đa dạng.
Kết quả đạt được thay đổi theo từng ngày, trẻ vô cùng hào hứng, thích
thú, say mê với những sản phẩm của mình, kĩ năng của trẻ ngày càng được nâng
cao và hoàn thiện.
Giúp trẻ sáng tạo ra các sản phẩm thông qua việc thực hiện
Thí nghiệm khoa học Trộn dầu ăn với nƣớc màu
Sản phẩm đèn chiếu sáng, chuông gió
từ thí nghiệm khoa học Trộn dầu ăn với nước màu
| Tên thí nghiệm | Trộn dầu ăn với nƣớc |
| CHUẨN BỊ | Vỏ chai nước, Nước, Màu thực phẩm, Dầu ăn, Nước rửa bát. |
| Cho màu thực phẩm vào nước rồi cho thêm dầu ăn. |
29
| THÍ NGHIỆM | Đóng nắp lại và lắc. Đặt trai đứng yên, bạn sẽ thấy dầu nổi lên phía trên mặt. |
| HIỆN TƢỢNG | Dầu ăn và nước không hòa tan vào nhau tạo thanh 2 lớp màu rất đẹp. |
| GIẢI THÍCH | Do các phân tử dầu đẩy nước rất mạnh (lực đẩy nước tầm xa) và vì thế chúng không thể phân tán vào trong nước. Điều đó cũng có nghĩa là bạn chỉ có thể tạo ra nhũ tương dầu – nước bằng cách lắc hỗn hợp của chúng lên và cho vào đó các chất ổn định. |
| KẾT QUẢ | Trong chai tạo thành những tầng màu chất lỏng trông rất đẹp mắt. |
| GỢI Ý Ý TƢỞNG | – Làm đèn màu. – Làm chuông gió. |
| KĨ NĂNG CẦN CÓ | – Làm việc nhóm, Thắt nút buộc dây – Pha màu, sử dụng kéo |
| CHUẨN BỊ | – Kéo, dao rạch, dây dù nhiều màu ( dây thừng, dây màu…) – Chai nhựa các kiểu. ( chai, lọ, cốc trong suốt) – Keo nến, súng bắn keo. – Bìa carton, vòng thể dục nhỏ, 1 đèn tròn có dây cắm điện, hạt vòng các màu, xốp màu óng ánh nhiều màu… |
| TIẾN HÀNH | – Chia trẻ thành 5 nhóm ( mỗi nhóm từ 5-6 trẻ) – Cho trẻ nhắc lại thí nghiệm mới thực hiện và kết quả đạt được của thí nghiệm đó. – Cô nhắc lại ý tưởng đã thống nhất. – Cô cho các nhóm thảo luận xem các nhóm lựa chọn làm sản phẩm gì. – Các nhóm thảo luận, đưa ra ý kiến định làm sản phẩm của |
30
| minh như nào và phân công công việc tới các thành viên trong nhóm. – Nhóm trưởng mỗi nhóm lên trình bày ý tưởng tạo sản phẩm của nhóm mình. – Cô gợi ý cho trẻ nêu lại kĩ năng cần có khi tạo sản phẩm. – Trẻ thực hiện( Có sự hướng dẫn, giúp đỡ của cô giáo) + Làm đèn màu. . Cắt 5 -6 chai nhựa (có kích thước và hình dạng giống nhau) có chiều cao bằng nhau. Mỗi trẻ tự chọn màu mình thích thực hiện thí nghiệm trộn dầu ăn với nước. Dùng ni lông trắng đặt lên miệng chai rồi dùng dây màu buộc vào. . Xếp các chai màu xung quanh 1 miếng bìa hình tròn ( hoặc hình gì tùy trẻ lựa chọn). Cô giúp trẻ gắn các chai màu vào miếng bìa bằng súng keo, khoét 1 lỗ tròn dưới dấy bìa đủ để lồng bóng đèn qua, dính chắc bóng đèn vào đế bìa. + Làm chuông gió: . Trẻ chọn các chai nước nhỏ, có hình dáng khác nhau. Mỗi trẻ tự chọn màu mình thích thực hiện thí nghiệm trộn dầu ăn với nước. Trẻ dùng dây màu được trang trí thêm hạt vòng, ngôi sao, bông hoa bằng xốp màu buộc vào đầu chai. . Cô giúp trẻ buộc đều 5-6 chai nước quanh vòng thể dục ( vòng thể dục có thể cuốn dây thừng xung quanh để trang trí cho đẹp). Làm dây treo chuông bên trên, ở giũa vòng tròn buộc quả chuông ở giữa ( không có cũng được). | |
| KẾT QUẢ | -Trẻ có được những chiếc đèn màu rất đẹp ( khi cắm điện vào, ánh sáng sẽ tỏa chiếu qua các chai đèn rất lung linh). – Cô giúp trẻ treo chuông gió lên, các chai nước nhiều màu nhiều lớp xoay tròn trong nắng trông rất đẹp mắt. – Sản phẩm được trang trí chào đón năm học mới, trung thu. |
31
Việc lựa chọn trước những thí nghiệm khoa học phù hợp đã giúp tôi xây
dựng kế hoạch cụ thể, chuẩn bị sẵn nguyên vật liệu và xây dựng hệ thống câu
hỏi hợp lí, giúp gợi mở óc sáng tạo của trẻ một cách nhanh chóng và đạt hiệu
quả nhất trong việc tạo những sản phẩm đa dạng phong phú từ những thí nghiệm
khoa học đó.
Giải pháp 3: Phối kết hợp với các đồng nghiệp, cùng nhau bàn luận,
chia sẻ kinh nghiệm, ý tưởng, đưa ra các ý kiến nhằm giúp trẻ sáng tạo ra các
sản phẩm thông qua việc thực hiện các thí nghiệm khoa học nhỏ.
Sau khi nghe tôi trình bày sáng kiến của mình, đồng nghiệp đang làm
cùng lớp với tôi cũng như các đồng nghiệp trong tổ chuyên môn và Ban giám
hiệu đều cảm thấy rất thích thú và hấp dẫn với đề tài này. Mọi người cùng bàn
luận sôi nổi, đưa ra rất nhiều những ý kiến góp phần thực hiện sáng kiến ở mức
tốt nhất. Từ những ý kiến của các đồng nghiệp tôi đã học hỏi và rút kinh nghiệm
được nhiều bài học quý báu trong quá trình thực hiện sáng kiến.
Đồng nghiệp đóng góp ý kiến cho sáng kiến cúa tôi
32
Khi đã hoàn toàn nhất trí, các đồng nghiệp của tôi đều nhiệt tình giúp đỡ,
hỗ trợ, tham mưu cho tôi trong suốt quá trình tôi thực hiện đề tài, cùng đưa ra ý
kiến hợp lí trong việc lập kế hoạch, những cách thức tổ chức, khơi gợi ý tưởng,
óc sáng tạo của trẻ để giúp trẻ sáng tạo ra các sản phẩm thông qua việc thực hiện
các thí nghiệm khoa học nhỏ, để trẻ thích thú hơn với các thí nghiệm khoa học,
phát triển hoàn thiện các kĩ năng, tăng tính cẩn thận, tỉ mỉ và khéo léo.
Ví dụ: Khi lập kế hoạch thực hiện sáng kiến, đồng nghiệp cùng lớp tôi đã
cùng bàn luận đóng góp ý kiến lựa chọn các thí nghiệm khoa học phù hợp với
khả năng, kĩ năng của trẻ lớp tôi và giúp trẻ dễ sáng tạo ra các sản phẩm thông
qua việc thực hiện các thí nghiệm khoa học đó. Đồng thời đóng góp ý kiến để tôi
xây dựng hệ thống câu hỏi kích thích óc sáng tạo của trẻ. Hay khi tổ chức cho
trẻ thực hiện các thí nghiệm khoa học và thực hiện làm các sản phẩm từ những
thí nghiệm khoa học đó, tôi luôn nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng
nghiệp cùng lớp và cùng tổ.
Đồng nghiệp hỗ trợ và hướng dẫn trẻ cùng tôi
33
Tinh thần đoàn kết, giúp đỡ, hỗ trợ nhau trong công việc đươc nâng cao,
giúp việc thực hiện sáng kiến của tôi thêm nhiều ý tưởng hấp dẫn và đạt được
nhiều kết quả khả quan hơn những gì tôi mong muốn.
Giải pháp 4: Chuẩn bị các đồ dùng đồ chơi nguyên vật liệu đầy đủ,
phong phú để giúp trẻ sáng tạo được nhiều sản phẩm từ những thí nghiệm
khoa học.
Để tổ chức hướng dẫn cho trẻ thực hiện các thí nghiệm khoa học và giúp
trẻ sáng tạo được nhiều sản phẩm từ những thí nghiệm khoa học đó, ngay khi
hoàn thành kế hoạch, lựa chọn những thí nghiệm khoa học và dự kiến các câu
hỏi phát huy óc sáng tạo của trẻ, tôi đã chuẩn bị các đồ dùng dụng cụ nguyên vật
liệu cần thiết để sẵn sàng sử dụng phục vụ những ý tưởng sáng tạo của trẻ.
Đồ dùng dụng cụ nguyên vật liệu để tổ chức các thí nghiệm khoa học
và giúp trẻ sáng tạo sản phẩm từ những thí nghiệm khoa học đó.
34
Dựa vào từng thí nghiệm đã lựa chọn, tôi đã lên danh sách các đồ dùng
dụng cụ nguyên vật liệu cần thiết để phục vụ thí nghiệm đó, cũng như phục vụ
nhu cầu sáng tạo được nhiều sản phẩm từ những thí nghiệm khoa học đó của trẻ.
Sau đó, tôi chuẩn bị, tim kiếm thậm chí xin ủng hộ từ đồng nghiệp và các bậc
cha me học sinh từ những nguyên vật liệu sẵn có, có thể tái sử dụng được đến
những nguyên vật liệu cần có kinh phí như: giấy màu, xốp, dạ, keo nến, kéo, bao
tải, hộp sữa, lon sắt, dây thừng, hộp nhựa…
Đây chỉ là những đồ dùng dụng cụ, nguyên vật liệu chung được dùng hầu
hết trong các thí nghiệm khoa học và các hoạt động sáng tạo sản phẩm từ những
thí nghiệm khoa học đó. Mỗi thí nghiệm khoa học và mỗi hoạt động sáng tạo
sản phẩm từ những thí nghiệm khoa học đó lại được chuẩn bị thêm một số
nguyên vật liệu đặc thù của nó.
Ví dụ:
| TÊN THÍ NGHIỆM KH | CHUẨN BỊ | SẢN PHẨM GỢI Ý | CHUẨN BỊ |
| Trứng chìm, trứng nổi. | – 2 quả trứng, – 2 ly nước – Một ít muối. | – Tranh vỏ trứng. – Tạo hình quả trứng thành đồ trang trí. | – Vỏ trứng đập vụn. – Vỏ trứng đã rửa sạch, phơi khô. – Bút vẽ, bút chì, bút dạ. – Màu vẽ. – Bìa giấy. – Keo, nước, Khăn lau. |
| Thí nghiệm đổi màu khi pha trộn màu sắc | – Cốc nước, – Phẩm màu. | -Vẽ tranh. | – Giấy vẽ. – Bút vẽ, bút chì, bút dạ. – Khăn lau |
35
| – Nước | |||
| Nhuộm vải | – Chậu nước màu (các màu sắc) – Vải trắng – Khăn lau tay – Giá phơi | – Hoa vải. – Tranh vải. – Đồ trang trí. | – Thép – kìm bấm, kéo, kim chỉ, dao rạch. – quả bóng tròn – Dây buộc nhiều màu hoặc dây kim sa. – Keo – Bìa cứng. |
| Trộn dầu ăn với nƣớc | – Vỏ chai nước, – Nước, – Màu thực phẩm, – Dầu ăn, – Nước rửa bát. | – Đèn màu – Chuông gió. | – Kéo, dao rạch, dây dù nhiều màu ( dây thừng, dây màu…) – Chai nhựa các kiểu. ( chai, lọ, cốc trong suốt) – Keo nến, súng bắn keo. – Bìa carton, vòng thể dục nhỏ, 1 đèn tròn có dây cắm điện, hạt vòng các màu, xốp màu óng ánh nhiều màu… |
| Làm bóng nảy với trứng | – Trứng, – Giấm. | – Bóng nảy – Đèn trứng. | – Trứng đã ngâm giấm – Bút vẽ, bút chì, bút dạ. – Màu vẽ, Keo, nước – Khăn lau. |
| Sự phân hủy của lá | – Nước – Bột giặt – Thuốc tẩy | – Tranh lá – In xƣơng lá màu | – Bìa, giấy vẽ. – Kéo, keo sữa, keo nến, súng keo. |
36
| – Đèn xƣơng lá | – Lọ thủy tinh, nến. |
Nhờ có sự ủng hộ nhiệt tình của các đồng nghiệp và các bậc cha mẹ học
sinh, tôi đã chuẩn bị được rất nhiều nguyên vật liệu, giúp việc thực hiện sáng
kiến nhanh chóng và đạt nhiều kết quả tốt nhất.
Để trẻ có thể đạt kết quả tốt sau mỗi thí nghiệm và biết sáng tạo sản phẩm
từ những thí nghiệm khoa học đó, tôi thường xuyên giới thiệu tên goi, đặc điểm,
công dụng, cách dùng và những lưu ý khi sử dụng các đồ dùng dụng cụ, nguyên
vật liệu đó cho trẻ. Khi trẻ đã nắm được, tôi cho trẻ tập sử dụng các đồ dùng
dụng cụ, nguyên vật liệu đó vừa giúp trẻ hoàn thiện, nâng cao kĩ năng, giúp kĩ
năng của trẻ đồng đều hơn và trẻ tự tin, mạnh dạn hoàn thành các thí nghiệm
cùng cô, sáng tạo được nhiều các loại sản phẩm mang tính thẩm mĩ cao và đa
dạng, phong phú về chủng loại.
Hướng dẫn trẻ cách sử dụng kéo
37
và cách dùng kéo cắt giấy thành hình mong muốn.
Qua mỗi lần được cô hướng dẫn, gợi ý trẻ càng ngày càng khéo tay, óc
thẩm mỹ ngày càng phát triển hơn, nâng cao kĩ năng tạo hình. Cùng với sự hỗ
trợ của các đồng nghiệp và các bậc phụ huynh trong việc giúp trẻ sáng tạo sản
phẩm từ những thí nghiệm khoa học, trẻ đã tạo ra được rất nhiều sản phẩm đẹp,
phong phú đa dạng mà lại phục vụ được nhu cầu vui chơi và học tập của trẻ.
Giải pháp 5: Tổ chức cho trẻ sáng tạo được nhiều sản phẩm từ những
thí nghiệm khoa học nhỏ.
Để thực hiện được những thí nghiệm khoa học và làm được những sản
phẩm từ kết quả của những thí nghiệm khoa học đó cần phải chuẩn bị rất nhiều,
từ kĩ năng của trẻ đến đồ dùng dụng cụ nguyên vật liệu… Những hoạt động này
được tôi lồng ghép vào chương trình giáo dục mầm non. Vì vậy, mỗi chủ đề tôi
chỉ có thể cho trẻ thực hiện từ 1 – 2 hoạt động thí nghiệm khoa học và từ 1 – 2
hoạt động làm sản phẩm từ kết quả của những thí nghiệm khoa học đó.
Dựa vào kế hoạch đã xây dựng một cách đầy đủ và chi tiết cùng với sự
chuẩn bị chu đáo về mọi mặt và sự đồng lòng giúp đỡ từ đồng nghiệp, phụ
huynh, tôi đã tổ chức cho trẻ thực hiện các hoạt động thí nghiệm khoa học và
sáng tạo sản phẩm từ kết quả của những thí nghiệm khoa học đó một cách hiệu
quả. Trẻ hào hứng tham gia hoạt động, sau mỗi hoạt động, tôi lại rút kinh
nghiệm cho những hoạt động sau, để kết quả đạt được ngày càng cao hơn. Trong
khi đó, kĩ năng của trẻ càng ngày càng hoàn thiện và sản phẩm trẻ sáng tạo ra
ngày càng đẹp và đa dạng phong phú.
Ví dụ 1: Chủ đề Thế giới Thực Vật, tôi cho trẻ thực hiện thí nghiệm khoa
học “Sự phân hủy của lá cây”, thí nghiệm này cần có thời gian thực hiện khá
dài, thí nghiệm được thực hiện từ đầu chủ đề, mỗi tuần cô trò chúng tôi lại cùng
kiểm tra sự thay đổi của lá, ghi nhận xét sự thay đổi đó, từ 12 đến 15 ngày, thí
nghiệm mới có kêt quả: “Lá khô dần chỉ để lại xương lá rất là đẹp”, Tôi cho trẻ
sử dụng xương lá cây để tạo ra rất nhiều sản phẩm: tranh lá, in xương lá màu,
đèn lá…..
38
Cô cùng trẻ quan sát sự thay đổi của lá cây
Bảng theo dõi sự phân hủy của lá
39
Các sản phẩm được trẻ sáng tạo thừ thí nghiệm “Sự phân hủy của lá”
Ví dụ 2: Chủ đề Gia Đình, tôi cho trẻ thực hiện thí nghiệm khoa học “Thí
nghiệm đổi màu khi pha trộn màu sắc”, thí nghiệm này giúp trẻ biết quy luật
đổi màu khi trộn 2 màu khác vào nhau, giúp trẻ tự tạo ra được các màu sắc theo
ý thích của mình. Dựa vào những màu sắc trẻ vừa pha trộn được, trẻ sẽ tự mình
tạo nên các sản phẩm như: tranh vẽ, tranh in bàn tay, tranh in vân tay, tranh in
bằng các dụng cụ đồ dùng quen thuộc, tranh phối màu in lá… để trẻ thấy được
sự phong phú của màu sắc và những ứng dụng tuyệt vời của chúng. Những sản
phẩm này trẻ có thể để ở lớp trang trí hoặc mang về nhà treo, hay đem làm qàu
tặng cho những người thân yêu…
40
Cô cùng trẻ thực hiện thí nghiệm khoa học “Thí nghiệm đổi màu khi pha
trộn màu sắc” và sản phẩm trẻ tạo ra từ thí nghiệm này.
Ví dụ 3: Chủ đề Giao Thông, trong thời gian thực hiện chủ đề này có
ngày lễ Quốc tế Phụ Nữ 8/3, tôi cho trẻ thực hiện thí nghiệm khoa học “Hoa
đổi màu”, từ thí nghiệm đổi màu khi pha trộn màu sắc mà trẻ đã được thực
hiện từ chủ đề trước, trẻ tự mình pha màu theo ý thích để đạt được những bông
hoa như ý, nhận biết sự thay đổi mau sắc của hoa theo dòng chảy của nước từ
thân hoa. Trẻ sử dụng làm quà tặng mẹ, tặng bà tặng cô nhân ngày 8/3.
41
Trẻ thực hiện thí nghiệm khoa học “Hoa đổi màu”
và sản phẩm trẻ tạo ra từ thí nghiệm này.
Trẻ vô cùng hào hứng, thích thú mỗi khi được thực hiện các thí nghiệm
khoa học và càng tự hào hơn khi tự mình được làm ra các sản phẩm đẹp từ kết
quả của những thí nghiệm đó: Giúp cô trang trí lớp, làm quà tặng bố mẹ ông bà,
bạn bè và người thân,… Đó là những món quà kỉ niệm đầy ý nghĩa khi trẻ ở tuổi
mầm non. Trẻ vui sướng khoe sản phẩm với ông bà bố mẹ khi đến lớp, tự hào
khi nhận được những lời khen ngợi, lời cảm ơn hay thậm chí là những nụ hôn từ
người thân của mình. Điều đó không những càng làm cho trẻ hăng hái hơn trong
mọi hoạt động, phát triển hoàn thiện hơn về kĩ năng, nhận thức mà còn giúp trẻ
biết quan tâm, yêu thương đến mọi người.
42
Trẻ khoe sản phẩm của mình với ông bà bố mẹ
Sau mỗi buổi hoạt động, tôi lại cho trẻ cùng nhận xét sản phẩm của mình
của bạn: vì sao dán hình bị ướt, vì sao đường cắt bị lẹm, sản phẩm của con đã
đẹp chưa … Từ đó, trẻ rút kinh nghiệm cho lần làm sản phẩm sau, làm cẩn thận
hơn, sản phẩm ngày càng đẹp hơn, tinh tế hơn, tăng kĩ năng tạo hình, mình ngày
càng hoàn thiện phát triển óc thẩm mỹ, sáng tạo hơn.
Giải pháp 6: Tuyên truyền, phối kết hợp với cha mẹ trẻ, cộng đồng
trong việc giúp trẻ sáng tạo ra các sản phẩm thông qua việc thực hiện các thí
nghiệm khoa học nhỏ.
Sự đóng góp của các bậc cha mẹ học sinh là vô cùng to lớn, cần thiết và
quan trọng. Để nhận được sự chia sẻ, đồng lòng, chung tay và chia sẻ với cô
giáo tôi đã gửi đến phụ huynh gửi bài tuyên truyền kết hợp trao đổi với phụ
huynh về lợi ích của các thí nghiệm khoa học cũng như việc sáng tạo các sản
phẩm từ những thí nghiệm đó mang lại cho tr
Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education