SKKN Lồng ghép trò chơi vào dạy học Toán ở trường THCS

SKKN Lồng ghép trò chơi vào dạy học Toán ở trường THCS

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến
Ngành giáo dục nước ta trong những năm gần đây thực hiện theo chỉ thị
của Bộ GD&ĐT về “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Mục
tiêu chủ yếu của việc “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” là làm
sao tạo nên một môi trường giáo dục an toàn, bình đẳng, lành mạnh, đảm bảo sự
gần gũi, gắn bó với nhân dân, xã hội, phụ huynh, học sinh, luôn tạo được sự
thỏa mái, bình yên, hứng khởi cho từng học sinh, phát huy được tính chủ động,
tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập và trong các hoạt động tập thể, hoạt
động xã hội một cách phù hợp và có hiệu quả cao,…
Ở góc độ là những giáo viên dạy học bộ môn Toán bậc THCS, chúng ta
suy nghĩ, nhận thức và đóng góp gì cho phong trào “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực” mà Bộ GD&ĐT đã phát động? Theo tôi, trước hết
chúng ta cần nhận thấy rõ rằng : Nếu trong từng tiết dạy học bộ môn Toán, mỗi
giáo viên bộ môn đầu tư xây dựng được “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực”
thì có nghĩa là chúng ta đã đóng góp được một phần “nguyên liệu” để xây dựng
nên: “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
Vậy làm sao để xây dựng được “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực”?
Tôi thiết nghĩ rằng : Việc đưa các trò chơi vui nhộn, trí tuệ trên tinh thần “Học
mà chơi, chơi mà học” vào các tiết dạy học nói chung và tiết dạy học môn Toán
nói riêng, sẽ là một trong những yếu tố rất quan trọng để xây dựng nên một lớp
học như thế. Bởi vì, vui chơi vừa là nhu cầu, vừa là quyền lợi của các em học
sinh, nó giúp các em cân bằng được trạng thái tâm lí, tinh thần khi phải học hoài
những bài toán, những con số khô cứng, những tiết học căng thẳng,…
Sử dụng trò chơi trong dạy học Toán sẽ tạo ra được không khí học tập vui
tươi, hồn nhiên và hết sức sinh động trong từng tiết học, kích thích được tính tò
mò, ham học, trí tưởng tượng và tư duy sáng tạo, năng động của các em. Các trò
chơi có nội dung toán học lý thú và bổ ích phù hợp với việc nhận thức của các
em, thông qua các trò chơi các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách
dễ dàng, củng cố, khắc sâu kiến thức một cách vững chắc, tạo cho các em niềm
say mê, hứng thú trong học tập, trong việc làm.
Từ những cơ sở, nhận thức nêu trên, cộng thêm những kinh nghiệm nhỏ
mà bản thân đã tích lũy được trong những năm học qua. Tôi xin được đóng góp
một Sáng kiến kinh nghiệm có tựa đề : “Lồng ghép trò chơi vào dạy học Toán ở
trường THCS”.
5
II. Mô tả giải pháp
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
Toán học là bộ môn đòi hỏi học sinh phải tư duy và thực hành giải toán
nhiều… nếu như giáo viên không có phương pháp sư phạm tốt thì giờ học trở
nên quá tải, nặng nề, học sinh ít được tham gia hoạt động. Khó khăn lớn nhất đối
với học sinh khi học môn Toán đó là năng lực nhận thức, năng lực tư duy của
các em rất hạn chế. Các em dần chán nản, và đối với học sinh yếu kém sẽ không
thích môn học vì không tiếp thu nổi những kiến thức Toán đã vốn khó và khô
khan.
Để góp phần đổi mới phương pháp dạy học bộ môn Toán ở trường THCS
theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tăng cường hoạt động
cá thể với học tập giao lưu giải trí, hình thành kĩ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn thì việc thiết kế và tổ chức trò chơi trong giờ học Toán là điều giáo
viên nên làm.
Như chúng ta đã biết thời gian một tiết học chỉ 45 phút dành cho các hoạt
động, cho nên việc ổn định và vận dụng trò chơi vào tiết dạy phải hết sức khẩn
trương, hợp lí và dễ hiểu thì mới mong tạo ra một tiết dạy đảm bảo về nội dung
và thời gian cũng như tính thú vị của trò chơi. Do đó giáo viên và học sinh
thường tỏ ra lúng túng nếu như các trò chơi không phù hợp, chơi không rõ ràng,
nội dung bài dạy không được chọn lọc cho phù hợp.
Trong các tiết dạy môn Toán nói chung, đa phần giáo viên dạy có thiết kế
và có tổ chức các hoạt động trò chơi và mang lại những hiệu quả ban đầu. Tuy
nhiên vẫn còn một số hạn chế như sau:
Giáo viên thường chỉ áp dụng các trò chơi đúng như sách giáo khoa trình
bày, chưa phong phú, chưa phát triển đa dạng các hình thức tổ chức và áp dụng
vào thực tế của tiết dạy, của đối tượng học sinh.
Công tác chuẩn bị cho các hoạt động này thường chỉ sơ sài do mất nhiều
thời gian và chưa thực hiện thường xuyên, chưa gây được hứng thú học tập cho
học sinh. Đa phần học sinh chỉ thực hiện theo kiểu gượng ép do cách thức tổ
chức chưa phù hợp, dẫn tới hiệu quả giờ học chưa cao.
Xem xét, so sánh hiệu quả về mặt tư tưởng, tâm lí học sinh và chất lượng
giờ dạy giữa tiết dạy có tổ chức trò chơi và cũng tiết dạy đó ở lớp khác nhưng
không tổ chức trò chơi, tôi thấy rằng thông qua các bài học đa dạng, giáo viên có
thể giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách tự nhiên, sinh động và hiệu quả.
Bên cạnh đó còn làm mới lạ nội dung bài học, giúp học sinh có hứng thú tìm tòi
kiến thức mới, tránh tình trạng khô khan, nhàm chán do đặc thù của bộ môn.
6
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.1. Những nhận định về trò chơi trong dạy học toán
Trò chơi trong dạy học toán có hai khía cạnh quan trọng:
– Một là, nội dung trò chơi là nội dung toán hoặc có liên quan trực tiếp,
giúp mở rộng, nâng cao kiến thức, kĩ năng toán đã học trong nhà trường.
– Hai là, mang đầy đủ tính chất của một trò chơi: có luật chơi, cách chơi,
gây hứng thú và sự thi đua giữa các học sinh, giữa các tổ nhóm.
a. Chọn lựa trò chơi:
– Giáo viên nên sàng lọc kiến thức kỹ trong tiết dạy sao cho phù hợp với
đối tượng học sinh của mình và tiết nào hay phần nào nên áp dụng trò chơi vào
cho cụ thể. Giáo viên phải biết chọn lựa trò chơi mang ý nghĩa giáo dục, sao cho
phù hợp với bài dạy về cả nội dung với thời lượng.
– Xác định được mục tiêu của trò chơi đưa ra là gì? (Giáo dục kĩ năng gì?
Phẩm chất gì? Khắc sâu nội dung gì của bài học?)
– Trò chơi đưa ra phải đa dạng, phong phú, phù hợp với tâm lí học sinh,
có tác dụng khích lệ tinh thần học tập cho tất cả các đối tượng học sinh trong
lớp, tránh bỏ rơi học sinh yếu kém ngoài cuộc.
– Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo, phải gây được hứng thú đối với
học sinh, không nên chọn những trò chơi chỉ được mặt vui nhộn, nhưng lại thiếu
tác dụng giáo dục về phẩm chất cũng như kĩ năng học tập.
b. Cấu trúc của Trò chơi học tập:
– Tên trò chơi
– Mục đích: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến
thức, kỹ năng nào. Mục đích của trò chơi sẽ quy định hành động chơi được thiết
kế trong trò chơi.
– Đồ dùng, đồ chơi : Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò chơi
học tập.
– Nêu lên luật chơi: Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với
người chơi, quy định thắng thua của trò chơi.
– Số người tham gia chơi: Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi
– Nêu cách chơi.
c. Cách tổ chức trò chơi:
– Thời gian tiến hành: thường từ 5 – 7 phút
7
– Đầu tiên là giới thiệu trò chơi: Nêu tên trò chơi, hướng dẫn cách chơi
bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy định chơi.
– Bắt đầu chơi trò chơi.
– Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu
thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
– Thưởng – phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp
nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học
sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui
(như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò…).
d. Phân loại trò chơi:
Có thể phân làm ba loại :
+ Trò chơi “Khởi động”.
+ Trò chơi “Làm cho tiết học sôi nổi”.
+ Trò chơi “Đánh giá và khuyến khích ”.
2.2. Một số trò chơi điển hình trong tiết dạy học Toán
2.2.1. Loại trò chơi “Khởi động”
Loại trò chơi này thường được dùng ở phần khởi động của bài hoặc trong
các tiết ôn tập khi ôn lại kiến thức cũ.
1- Trò chơi “Ai nhanh hơn?”
a. Yêu cầu:
– Chuẩn bị câu hỏi trước ra bảng phụ hoặc bằng máy tính dùng phần mềm
đa phương tiện Microsoft power point.
– Thời gian tiến hành: 5 – 7 phút đối với kiểm tra bài cũ, 7 – 10 phút đối
với kiểm tra bài cũ của ôn tập chương.
– Để tăng tính thú vị của trò chơi mỗi đội chơi cần đặt tên cho đội của
mình.
b. Cách tổ chức:
– Mỗi dãy bàn cử ra từ 4 – 6 bạn tạo thành hai đội chơi thi đấu với nhau
và xếp thành hai hàng .
– GV dùng bảng phụ ghi nội dung cần thực hiện ra yêu cầu mỗi đội chơi
cần thực hiện công việc.
8
* Cách ghi 1:
Ví dụ bảng phụ phần lý thuyết của bài ôn tập chương III đại số 8 như sau:
(mỗi đội chơi một bảng)
Hãy điền vào chỗ trống để được một câu trả lời đúng.
1. Phương trình bậc nhất một ẩn ………………………………………………….
2. Hai Phương trình tương đương nhau nếu ………………………………………
3. Hai quy tắc biến đổi phương trình là…………………………………………..
4. Số nghiệm của phương trình bậc nhất là ………………………………………
5. Giải phương trình chứa ẩn ở mẫu………………………………………………
6. Giải bài toán bằng cách lập phương trình………………………………………
Trong thời gian 5 phút mỗi thành viên trong mỗi tổ chạy lên điền vào chỗ
trống ( mỗi thành viên chỉ được ghi một câu bất kỳ ) khi người nào ghi xong về
tới hàng thì thành viên tiếp theo mới được chạy lên hoàn thành tiếp công việc.
* Cách ghi 2:
Ghi thành hai bảng, yêu cầu ghép các câu ở bảng 2 vào bảng 1 để được
câu trả lời đúng:
Bảng 1

1. Phương trình bậc nhất một ẩn là phương trình có dạng 2. Hai phương trình tương đương là 3. Hai quy tắc biến đổi phương trình là 4. Số nghiệm của phương trình bậc nhất là: 5. Giải phương trình chứa ẩn ở mẫu có các bước là: 6. Giải bài toán bằng cách lập phương trình có các bước là:

Bảng 2:

a. chuyển vế và nhân với một số khác 0 (chia cho 1 số khác 0) b. có cùng tập nghiệm. c. điều kiện, quy đồng + khử mẫu, giải, kết luận. d. có thể vô nghiệm, có một nghiệm duy nhất, hoặc có vô số nghiệm. e. lập phương trình (3 ý nhỏ), giải phương trình, trả lời. f. ax + b = 0 (a 0)


9
– Trong thời gian 5 phút mỗi thành viên trong mỗi tổ chạy lên ghép 1 câu
ở bảng 1 với một câu ở bảng 2 (mỗi thành viên chỉ được ghi một câu bất kỳ) khi
người nào ghi xong về tới hàng thì thành viên tiếp theo mới được chạy lên hoàn
thành tiếp công việc.
– Sau đó giáo viên cho học sinh nhận xét, đánh giá, tuyên dương.
2- Trò chơi “Đối đáp”
a. Yêu cầu:
– Chuẩn bị câu hỏi trước ra bảng phụ hoặc bằng máy vi tính với phần
mềm đa phương tiện Microsoft power point.
– Thời gian tiến hành: 5 – 7 phút đối với kiểm tra bài cũ, 7 – 10 phút đối
với kiểm tra bài cũ của ôn tập chương.
b. Cách tổ chức:
– Giáo viên nêu phạm vi giới hạn câu hỏi.
– Chia mỗi dãy thành một đội, mỗi đội chọn lấy một số bạn bằng nhau
tùy theo lượng câu hỏi xếp thành hai hàng dọc đứng quay mặt vào nhau và điểm
danh từ 1 đến hết để nhớ số.
– Em thứ nhất ở hàng 1 đặt câu hỏi, em thứ nhất ở hàng 2 trả lời. Lần sau
đổi lại em hàng 2 đặt câu hỏi trước cứ như thế đến hết.
– Sau mỗi lượt chơi, có thể kiểm tra em nào đúng. Nếu đúng được ghi 1
điểm. Sau một số lần chơi, hàng nào có số điểm cao hơn, hàng đó thắng cuộc.
2.2.2. Loại trò chơi “Làm tiết học sôi nổi”
– Trò chơi có tác dụng làm “ nóng” tiết học. Các trò chơi ở phần này
thường áp dụng vào giải quyết nội dung trong tiết học.
1- Trò chơi “Chung sức”
– Thay vì dùng phương pháp thảo luận nhóm bình thường mà chúng ta
thường hay sử dụng, thì trò chơi “Chung sức” sẽ giúp học sinh thảo luận nhóm
một cách nhẹ nhàng, hiệu quả, không bị gò ép, rập khuôn.
– Nhờ sự “Chung sức” của mỗi đội chơi, nhất là sự đóng góp, diễn giải
của những học sinh tích cực, học sinh khá – giỏi, các em học sinh trung bình,
yếu, kém sẽ có thêm cơ hội để nắm bắt kiến thức đã học, có cơ hội để lấy điểm
về mình nếu các em thực hiện đạt yêu cầu.
a. Yêu cầu:
– Giáo viên chuẩn bị sẵn ở nhà một số bài toán và đáp án có nội dung liên
10
quan đến tiết dạy.
– Học sinh chuẩn bị bảng nhóm, bút lông. Mọi thành viên phải tập trung
cao và phải có trách nhiệm “mình vì mọi người” thì mới mong thành công.
b. Cách tổ chức:
– Bốc thăm chọn ra 2 đội chơi. Quy định thời gian thảo luận.
– Giáo viên đưa bài tập trò chơi. Học sinh thực hiện nhóm, trong quá trình
thực hiện tìm ra đáp án, các thành viên phải đảm bảo hiểu hết bài.
– Khi có hiệu lệnh của giáo viên, lần lượt từng thành viên của 2 đội lên
bảng ghép đề bài và đáp án tương ứng vào phần bảng của đội mình (Cứ em này
về chỗ thì em khác mới được lên bảng).
– Sau thời gian quy định, giáo viên ra hiệu lệnh dừng cuộc chơi. Giáo viên
và cả lớp cùng chấm, khi chọn đáp án đúng cho đội, giáo viên có thể phỏng vấn
bất kì thành viên nào trong nhóm giải thích kết quả. Đội nào có cặp đề bài và
đáp án chính xác và nhiều hơn thì đội đó sẽ chiến thắng.
Ví dụ: – Khi dạy bài: “Biến đổi đơn giản biểu thức chứa căn thức bậc hai”
(Tiết 8 – Đại số lớp 9), giáo viên có thể vận dụng kiến thức vào bài tập với nội
dung chơi gồm các bài tập sau:
Trục căn thức ở mẫu với giả thiết các biểu thức chữ đều có nghĩa.
5 5 1 2 2 2 3 2 .
; ; ; ; ; ; ;
10 2 5 3 20 5 2 3 1 3 1
2 3 2 3
; ; ; ; ;
2 3 3 2 1 6 5 10 7
y b y
b y
b p
b p
 
 

    
Với các đáp án tương ứng là:
10 5 5 2 2 3( 3 1) (3 ) (2 1)
; ; ; ; ; ; 3 1;7 4 3; ; ;
2 2 30 5 2 9 4 1
2( 6 5); 10 7
y b p p b b
b b p
    
 
 
 
– Trò chơi có thể nâng cao hơn bằng cách tìm ra tên của Nhà khoa học
hoặc một vị anh hùng, …: đặt các đáp án cho trước vào đúng chỗ cùng với các
chữ cái đi kèm tạo ra tên cần tìm.
2- Trò chơi “Thử tài trí nhớ”
Rèn luyện trí nhớ, tạo niềm vui thích , hăng say, tích cực học tập cho các
em học sinh.
11
a. Yêu cầu
– Giáo viên chuẩn bị một số nội dung cần thiết liên quan đến trò chơi (Ghi
sẵn lên bảng phụ hoặc dùng máy tính sử dụng phần mềm Microsoft Word hay
Microsoft Paint hoặc phần mềm đa phương tiện Microsoft power point ).
b. Cách tổ chức
– Giáo viên cho bốc thăm chọn 2 đội chơi.
– Mời cả hai đội lên bảng (đứng hai góc hướng về bảng).
– Giáo viên gắn nội dung cần thử trí nhớ lên bảng, cho 2 đội quan sát từ
30 giây đến 1 phút, sau đó giáo viên lấy bảng phụ xuống, yêu cầu 2 đội ghi lại
những nội dung mà mình đã nhìn thấy.
– Đội có nội dung ghi lại đúng và nhiều hơn là đội chiến thắng.
Ví dụ: Khi dạy bài “Ôn tập chương I” (Tiết 17 – Hình học 9), giáo viên
có thể ghi sẵn các hệ thức về cạnh và đường cao trong tam giác vuông, một số
tính chất của các tỉ số lượng giác lên bảng phụ. Cho học sinh chơi theo luật.
3- Trò chơi “Cùng nhau leo núi”
– Mục đích trò chơi rèn luyện kĩ năng tính toán cho học sinh. Thực hiện
các mục tiêu đã đưa ra trong Trò chơi “chung sức”.
a. Yêu cầu:
– Giáo viên chuẩn bị trước một số bài tập liên quan đến bài học theo cấp độ
từ dễ đến khó.
b. Cách tổ chức:
– Giáo viên sắp xếp các bài tập theo dạng hình tháp, càng lên cao càng
khó dần (Hình vẽ ở ví dụ dưới đây)
– Làm thủ tục bốc thăm chọn 2 đội chơi.
– Mỗi thành viên của mỗi đội lên giải một bài tập (Giải từ dưới lên trên),
sau đó về chỗ để thành viên khác của đội mình lên giải tiếp.
– Đội nào “Leo” lên đỉnh sớm hơn và có số câu trả lời đúng nhiều hơn, đội
đó thắng cuộc.
Ví dụ: Khi dạy bài: “Số vô tỉ. Khái niệm về căn bậc hai, số thực” (Tiết
17 – Đại số 7), giáo viên có thể cho các đội thực hiện trò chơi “Cùng leo núi”
với các bài toán có nội dung được sắp xếp như sau:
12
Có thể thực hiện trò chơi này để củng cố tất cả các bài học có sự tính toán.
4- Trò chơi “Đua xe về đích”
a. Yêu cầu:
– Nội dung bài tập phải từ dễ đến khó thì mới tạo sự hấp dẫn của trò chơi.
– Thời gian có thể là 10 phút – 15 phút.
– Phải giải bài tập theo thứ tự từ câu đầu đến câu cuối.
b. Cách tổ chức:
– Cho 4 tổ đua với nhau (nội dung bài tập của 4 nhóm là như nhau)
– Dùng máy tính sử dụng phần mềm Microsoft Word hay Microsoft Paint
hoặc phần mềm đa phương tiện Microsoft power point để tạo “đường đua” cho
4 tổ, ví dụ đường đua có 4 chướng ngại vật là:

Xuất phát

-x

-5/2

-1

10

Đích

Xuất phát

-x

-5/2

-1

10

Đích

Xuất phát

-x

-5/2

-1

10

Đích

Xuất phát

-x

-5/2

-1

10

Đích

– Mỗi ô coi như một chướng ngại vật, trên mỗi ô là kết quả của câu 1; 2;
3; 4.
– xe này có thể dễ dàng thay đổi vị trí để khi học sinh giải xong
chiếc xe sẽ được chuyển đến vị trí cần thiết.
13
– Nhóm nào giải xong câu nào đúng với kết quả thì xe của nhóm ấy
vượt qua chướng ngại vật đó (học sinh giải bài ra phiếu học tập hoặc bảng
nhóm).
– Sau thời gian quy định xe của nhóm nào tiến lên cao nhất thì nhóm đó
chiến thắng (trường hợp chưa hết thời gian mà nhóm nào tới đích thì cuộc chơi
coi như dừng lại tại thời điểm đó và nhóm đó chiến thắng).
– Sau đó giáo viên cho sửa bài và công nhận các vượt chướng ngại vật
của các tổ là đúng. Giáo viên nhận xét cuộc thi.
4- Trò chơi “Lật ô tìm hình”
a. Yêu cầu:
– Dùng máy tính sử dụng phần mềm hỗ trợ chuẩn bị trò chơi.
– Chọn nội dung cho người chơi phải phù hợp. Mọi học sinh phải tập
trung, có tinh thần tích cực, tự giác.
b. Cách tổ chức:
– GV chọn một hình ảnh có thể là một địa danh, một nhà toán học, một
chủ đề tháng …Hình ảnh này bị che bởi một số câu hỏi về toán học.
– Học sinh làm việc theo nhóm có thể chọn câu hỏi tùy ý theo sự thống
nhất của cả tổ. Nếu HS trả lời đúng thì bức tranh sẽ dần lộ ra, trả lời sai tại vị trí
đó sẽ bị che.
Ví dụ: Dạy học trong tháng 11, giáo viên chọn hình như sau:
14
Sau đó che bằng 6 gói câu hỏi có màu sắc khác nhau
Chẳng hạn học sinh chọn gói câu hỏi 5 và trả lời đúng thì tấm thứ 5 sẽ được
lấy đi

1	2	3
4	5	6

1	2	3
4	6

15
Và cứ như vậy đến khi học sinh đoán ra bức tranh hoặc trả lời hết các câu
hỏi…Thông qua bức tranh giáo viên có thể giới thiệu qua ngày 20/11 và truyền
thống tôn sư trọng đạo của dân tộc…
5- Trò chơi “Ô chữ”
– Rèn luyện tính nhanh nhẹn, khả năng quan sát và hợp tác tốt cho học
sinh. Học sinh củng cố kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự chủ, vui tươi.
a. Yêu cầu:
– Giáo viên dùng máy tính sử dụng phần mềm Microsoft Word hay
Microsoft Paint hoặc phần mềm đa phương tiện Microsoft power point để hỗ trợ
trò chơi trong tiết dạy.
b. Cách tổ chức:
– Có thể cho học sinh toàn lớp chơi. Học sinh được tổ chức chơi như các
trò chơi ô chữ.
Ví dụ: Khi củng cố bài: “Số nguyên tố. Hợp số” (Tiết 25 – Toán 6)
– GV: Chia lớp thành ba nhóm. Mỗi nhóm chọn một hàng ngang và trả lời
câu hỏi để mở hàng ngang đó, lần lượt đến khi mở hết 9 hàng ngang thì các
nhóm rung chuông dành quyền trả lời hàng dọc.
+ Trả lời đúng mỗi từ hàng ngang được 10 điểm, nếu trả lời sai thì bị trừ
đi 2 điểm và dành quyền trả lời cho đội khác.
+ Giải được từ hàng dọc được 30 điểm.
+ Sau khi kết thúc trò chơi đội có số điểm cao nhất đội đó dành chiến
thắng.

1	H	Ơ	P	S	Ô
2	T	Â	P	R	Ô	N	G
3	G	I	A	O	H	O	A	N
4	K	Ê	T	H	Ơ	P
5	S	Ô	N	G	U	Y	Ê	N	T	Ô
6	X
7	S	Ô	T	Ư	N	H	I	Ê	N
8	V	E	N
9	N

16
– Câu hỏi các từ hàng ngang:

1	Tên gọi chung của tất cả các số tự nhiên lớn hơn 1, có nhiều hơn hai ước.
2	Tên gọi của tập hợp không có phần tử nào cả
3	Công thức a + b = b + a thể hiện tính chất này
4	Công thức ( a . b ) . c = a . ( b . c) thể hiện tính chất này
5	Tên gọi của tất cả các số tự nhiên lớn hơn 1, chỉ có hai ước là 1 và chính nó
6	Cái được dùng làm kí hiệu cho một phép toán
7	Tên gọi chung cho các số 0, 1, 2, 3, 4, 5, …
8	Đây là một loại biểu đồ để biểu diễn tập hợp
9	Đây là kí hiệu của tập hợp số tự nhiên

Từ hàng dọc: Ơ-ra-tô-xten. Ông là nhà toán học cổ Hi Lạp, là người đã
phát minh ra một loại sàng không phải để sàng lúa, gạo mà là để sàng số nguyên
tố được gọi là sàng Ơ-ra-tô-xten.
6- Trò chơi “Ai sai chỉ giúp”
– Củng cố nội dung sau mỗi đơn vị kiến thức được học, thông qua việc
suy nghĩ và lập luận để tìm ra chỗ sai của bài toán đã được giải sẵn. Rèn cho học
sinh kỹ năng trình bày, lý luận học sinh hiểu chắc, hiểu sâu kiến thức. Khơi dậy
mạnh mẽ khả năng tư duy tích cực của học sinh.
a. Yêu cầu:
– Giáo viên chuẩn bị nội dung bài toán có lời giải sai trên máy chiếu hoặc
bảng phụ, bảng phụ cho học sinh trình bày, bút viết bảng phụ.
b. Cách tổ chức:
– Chia làm 6 đội chơi mỗi đội 5 học sinh, các đội có 3 phút hội ý trình bày
lại lời giải của đội mình trên bảng phụ của nhóm. Đội nào nhanh nhất lên nộp
bài , hết thời gian giáo viên gia hiệu lệnh các nhóm lên nộp bài treo bảng nhóm
lên bảng giáo viên và học sinh cùng nhận xét.
– Đội thắng cuộc là đội tìm ra chỗ sai và giải lại nhanh và chính xác nhất.
* Lưu ý: Giáo viên tổ chức nhóm và các thành viên trong nhóm tùy thuộc
vào sĩ số của lớp và phân chia một cách hợp lý khoa học để phát huy hết
khả năng của tất cả các đối tượng học sinh của lớp mình.
17
Ví dụ: Cho bài toán : ∆ABC có AB = 8cm; AC = 17cm; BC = 15cm.
∆ABC có phải là tam giác vuông hay không ?
Bạn An giải như sau.
AB2 + AC2 = 82 + 172 = 64 + 289 = 353
BC2 = 155 = 225
Do 353 ≠225 nên AB2 + AC2 ≠ BC2
Vậy ∆ABC không phải là tam giác vuông.
Bạn Lan giải như sau.
BC2 + AC2 = 152 + 172 = 225 + 289 = 514
AB2 = 85 = 64
Do 514 ≠ 64 nên BC2 + AC2 ≠ AB2
Vậy ∆ABC không phải là tam giác vuông.
Ai giải đúng, ai giải sai ? Nếu sai giải lại cho đúng.
2.2.3. Loại trò chơi “Đánh giá và khuyến khích”
Thường áp dụng vào cuối tiết học nhằm đánh giá việc tiếp thu kiến thức
của học sinh.
1- Trò chơi “Ai nhanh tay nhanh mắt”
– Rèn luyện tính nhanh nhẹn, khả năng quan sát tốt, phản xạ nhanh cho
học sinh. Học sinh củng cố kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự chủ, vui tươi.
a. Yêu cầu:
– Giáo viên ghi sẵn một số kiến thức cần thiết lên bảng phụ hoặc màn hình
chiếu máy tính.
– Học sinh chuẩn bị phiếu học tập cá nhân, phải có tinh thần tự giác, tích
cực.
b. Cách tổ chức:
– Giáo viên đưa ra nội dung trò chơi lên bảng, yêu cầu học sinh tìm và liệt
kê những hình, những số, những vấn đề liên quan đến bài học.
– Trong 3 – 5 phút, giáo viên thu bài và chấm xem học sinh nào nắm bắt
vấn đề nhiều nhất, thực hiện nhanh nhất, chính xác nhất hơn thì học sinh đó sẽ
giành chiến thắng.
18
Ví dụ: – Khi dạy xong bài: “Đơn thức đồng dạng” (Tiết 54 – Đại số 7),
giáo viên ghi sẵn lên máy chiếu (bảng phụ) hàng loạt đơn thức, yêu cầu học
sinh ghi ra những đơn thức đồng dạng vào phiếu học tập của mình, học sinh nào
thực hiện nhanh hơn và tìm ra được nhiều đơn thức đồng dạng hơn thì sẽ chiến
thắng.
– Khi dạy xong bài: “Tứ giác nội tiếp” (Tiết 48 – Hình học 9), giáo viên
cho học sinh tìm ra những tứ giác nội tiếp được đường tròn trong các hình như:
Hình thang, hình thang vuông, hình thang cân, hình bình hành, hình thoi, hình
chữ nhật, hình vuông, tứ giác có hai đường chéo bằng nhau, tứ giác có hai
đường chéo vuông góc,….HS chiến thắng là HS tìm ra nhiều và chính xác hơn
các tứ giác nội tiếp đường tròn.
2- Trò chơi “Đuổi hình bắt chữ”
– Qua trò chơi này học sinh được ôn lại các định lí, kiến thức đã học. Từ
các hình vẽ các em phát hiện được ra các định lí đã học, rèn luyện tính nhanh
nhẹn, khả năng quan sát tốt và tư duy tốt cho học sinh.
a. Yêu cầu:
– Giáo viên chuẩn bị nội dung trò chơi trên màn hình: vẽ các hình vẽ tùy
theo nội dung bài và kiến thức mà giáo viên cần học sinh phát hiện ra.
b. Cách tổ chức:
– Lớp chia thành 3 – 4 nhóm.
– Học sinh nhìn hình đoán nội dung và giành quyền trả lời. Trả lời đúng
giành điểm, trả lời sai nhường quyền cho đội còn lại.
– Đội thắng cuộc là đội giành nhiều điểm nhất.
Ví dụ: Dạy bài Quan hệ giữa đường vuông góc và đường xiên, đường
xiên và hình chiếu ( Hình học 7) tôi đã đưa ra một số hình ảnh sau để học sinh
đoán:
Trong các đường xiên và đường vuông góc kẻ từ một điểm ở ngoài đường
thẳng đến một đường thẳng đó, đường vuông góc là đường ngắn nhất.
19
Trong hai đường xiên kẻ từ một điểm nằm ngoài đường thẳng đến đường
thẳng đó, đường xiên nào có hình chiếu lớn hơn thì lớn hơn.
Trong hai đường xiên kẻ từ một điểm nằm ngoài đường thẳng đến đường
thẳng đó, đường xiên nào lớn hơn thì có hình chiếu lớn hơn.
Trong hai đường xiên kẻ từ một điểm nằm ngoài đường thẳng đến đường
thẳng đó, nếu hai đường xiên bằng nhau thì có hình chiếu bằng nhau …
3- Trò chơi “Tiếp sức”
Trò chơi nhằm củng cố kiến thức toàn bài mà không gây nhàm chán, tạo
hứng thú trong học tập ở học sinh, nêu cao tinh thần hợp tác nhóm.
a. Yêu cầu:
– Giáo viên: Bảng phụ ghi cách chơi trò chơi
– Học sinh: Giấy nháp, máy tính bỏ túi
b. Cách tổ chức:
– Hai đội xếp thành 2 hàng dọc, mỗi đội 5 HS.
– GV nêu luật chơi: Mỗi HS làm một bước sau đó quay về trao phấn cho
người đứng sau và di chuyển xuống cuối hàng, cứ như thế cho đến khi hoàn
thành bài giải. Người sau có thể sửa lời giải người làm trước nhưng khi đó
không được làm tiếp mà phải trở về vị trí cho bạn khác lên làm tiếp.
– Đội nào xong trước và đúng nhiều hơn coi như thắng cuộc
Ví dụ: Sau khi đã hoàn thành nội dung bài học “Tổng ba góc trong một
20
tam giác” giáo viên giành thời gian 3 phút còn lại tổ chức cho học sinh chơi trò
chơi.
– GV yêu cầu tính số đo ở các cánh hoa còn lại, sao cho tổng số đo 2 cánh
đối diện và tâm là số đo ba góc của một tam giác. Hai nhóm chơi, bạn trước tính
xong, mới đến bạn tiếp sau, thời gian 3 phút.
– Đội nào xong trước và đúng nhiều hơn là đội thắng cuộc.
4 – Trò chơi “Hộp quà may mắn”
a. Yêu cầu:
– Giáo viên: Dùng máy tính sử dụng phần hỗ trợ trò chơi hoặc có thể
chuẩn bị thủ công 4 hộp quà với 4 màu khác nhau, trong mỗi hộp quà chứa một
câu hỏi và một phần quà hấp dẫn. Nếu trả lời đúng câu hỏi thì món quà sẽ hiện
ra. Nếu trả lời sai thì món quà không hiện ra. Thời gian suy nghĩ cho mỗi câu là
10 giây.
– Học sinh: Giấy nháp
b. Cách tổ chức:
– Có 4 hộp quà khác nhau, trong mỗi hộp quà chứa một câu hỏi và một
phần quà hấp dẫn. Nếu trả lời đúng câu hỏi thì món quà sẽ hiện ra. Nếu trả lời
sai thì món quà không hiện ra. Thời gian suy nghĩ cho mỗi câu là 10 giây.
65
Nhãm 1 90
Nhãm 2
55
90
45
80 10
25
50
55
21
– Mỗi tổ cử ra một bạn chơi trò chơi, lần lượt mỗi người chọn một ô màu,
4 người cùng trả lời, ai trả lời đúng và nhanh nhất giành được điểm cho tổ mình.
Ví dụ: Củng cố tính chất “Tính chất ba đường trung tuyến của tam giác”
cho học sinh giáo viên tổ chức trò chơi gồm 4 hộp quà và nội dung 4 câu hỏi
tương ứng 4 hộp quà, học sinh các nhóm tham gia chọn hộp quà và giành điểm
và quà về cho đội:
Vàng Xanh Tím Đỏ

Hộp quà màu vàng: Trên hình vẽ, khẳng định sau đây đúng hay sai: Hộp quà màu xanh: Trên hình vẽ, khẳng định sau đây đúng hay sai:

Hộp quà màu tím: Trên hình vẽ, khẳng định sau đây đúng hay sai:

Hộp quà màu đỏ: Trên hình vẽ, khẳng định sau đây đúng hay sai:

III. Hiệu quả do sáng kiến đem lại
1. Hiệu quả về mặt kinh tế
Đề tài trên được thực hiện tại trường THCS Kim Thái trong những năm
học qua kết quả đạt được như sau:
+ Các tiết học trở nên vui hơn, sôi nổi hơn. Nhờ đó, tôi cảm thấy tự tin
hơn trong mỗi tiết dạy, cảm thấy yêu nghề, yêu học sinh hơn.
+ Đối với đơn vị trường THCS, đa số các giáo viên đã thành công trong
việc tổ chức một tiết học có kết hợp trò chơi, góp phần đẩy mạnh phong trào thi
đua đổi mới phương pháp dạy học.
+ Học sinh đã có hứng thú hơn với môn học và kết quả đạt được cao hơn
sau mỗi tiết học. Các em thích được thể hiện mình, thích được trình bày kết quả
mình làm được, thích được giúp những bạn yếu hơn.
+ Những học sinh yếu kém nhờ đó mà mạnh dạn hơn, bớt tự ti, bớt ngại
với
DG 1
=
DH 2
DG
= 3
GH
GH 1
=
DH 3
GH 2
=
DG 3
G
D
E H F
K
22
Toán. Do đó các em cũng đi học chuyên cần hơn, góp phần cùng nhà trường
trong công tác vận động học sinh đến trường và đi học chuyên cần.
Chính vì vậy, sáng kiến giúp ích cho giáo viên trong quá trình giảng dạy,
giúp học sinh phát triển năng lực toàn diện, hiệu suất công việc sẽ tăng do đó
hiệu quả, lợi ích kinh tế sẽ tăng.
2. Hiệu quả về mặt xã hội
Qua thực tế giảng dạy tiếp xúc với học sinh, thông qua kết quả khảo sát về
sự hứng thú học tập môn Toán của học sinh trường THCS Kim Thái, tôi thấy
việc áp dụng lồng ghép các trò chơi vào dạy học thật sự đã tác động mạnh mẽ
vào sự hứng thú học tập của học sinh.
Vào mỗi giờ học có sử dụng trò chơi học sinh hứng thú, hăng hái phát
biểu, thể hiện sự hiểu biết một cách rõ rệt. Sự hưng phấn của các em còn thể
hiện ở nhiều câu hỏi rất lý thú, đầy ngạc nhiên và vô tư của lứa tuổi học trò.
Thực sự tôi thấy khai thác và sử dụng trò chơi vào giảng dạy đã làm thay
đổi cách nhìn, cách nghĩ và cách học của học sinh một cách rõ rệt. Sự hứng thú
trong học tập bộ môn đã tăng lên thể hiện qua bảng khảo sát dưới đây:
Bảng 1: Kết quả khảo sát sự hứng thú học tập môn Toán của một số lớp
khi chưa lồng ghép trò chơi vào tiết học (Khảo sát vào đầu năm học 2019-2020)

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education