Căng thẳng, stress; bị rối loạn giờ thức và ngủ trong ngày; sử dụng các chất gây nghiện và kích thích như cà phê, trà, thuốc lá, rượu,… hay ăn quá no trước giờ đi ngủ là những nguyên nhân gây mất ngủ. Ngoài ra còn phải kể đến nguyên nhân thiếu Melatonin!
Mất ngủ là bệnh gì?
Mất ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ với nhiều dạng thức khác nhau như khó đi vào giấc ngủ, không thể ngủ sâu giấc, thường xuyên thức dậy sớm dù ngủ chưa đủ giấc, không thể quay lại giấc ngủ bình thường,…
Người bị mất ngủ còn cảm thấy mệt mỏi, uể oải sau khi thức dậy, thường xuyên buồn ngủ nhưng lại không thể ngủ được, làm ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống.
Có thể chia tình trạng mất ngủ làm 2 dạng thức chính:
- Mất ngủ cấp tính: Mất ngủ không thường xuyên, không kéo dài quá 1 tháng.
- Mất ngủ mạn tính: Mất ngủ mang tính chất thường xuyên, lặp đi lặp lại nhiều lần, kéo dài từ 1 tháng trở lên.
Có nhiều dạng mất ngủ khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất có thể kể đến:
- Mất ngủ ban đêm. Người bị bệnh mất ngủ ban đêm sẽ có các triệu chứng điển hình như khó đi vào giấc ngủ vào mỗi tối, ngủ chập chờn không sâu giấc. Giấc ngủ đêm cũng không kéo dài 6-8 tiếng như bình thường mà chỉ rơi vào khoảng 3-4 tiếng là đã tỉnh giấc.
- Mất ngủ kéo dài/mất ngủ kinh niên. Mất ngủ nếu không được điều trị kịp thời sẽ kéo dài và trở thành tình trạng mất ngủ kinh niên, dẫn đến nhiều khó khăn và bất tiện trong cuộc sống. Chứng mất ngủ kéo dài sẽ khó điều trị hơn, đòi hỏi người bệnh phải kiên trì tuân theo phác đồ điều trị từ các bác sĩ chuyên khoa.
- Mất ngủ sau sinh. Phụ nữ sau sinh hay mất ngủ do nhiều nguyên nhân như: Cảm giác đau ở vết thương (vết mổ hoặc vết khâu tầng sinh môn), mất ngủ do thường xuyên thức khuya chăm con nên bị rối loạn giấc ngủ, tình trạng trầm cảm sau sinh,…
- Rối loạn giấc ngủ. Rối loạn giấc ngủ bao gồm tình trạng mất ngủ, ngủ rũ ban ngày và cả việc ngủ quá nhiều nhưng không cảm thấy đủ, rối loạn nhịp thức – ngủ. Nguyên nhân rối loạn giấc ngủ có thể do cử động chi có chu kỳ hay ngủ rũ, hội chứng chân không yên, ngáy và ngưng thở lúc ngủ, mộng du và nghiến răng…
Mời bạn tham khảo Rượu bia và ung thư!
Melatonin là gì?
Melatonin là hormone nội sinh điều khiển chu kỳ ngủ-thức trong cơ thể. Ở đây, ánh sáng đóng một vai trò quan trọng. Ánh sáng kích thích võng mạc của mắt và sau đó ảnh hưởng đến tuyến tùng trong não, là nơi melatonin được hình thành.
Melatonin là một hormone được sản xuất bởi tuyến tùng, đây là tuyến có kích thước bằng hạt đậu nằm ở giữa não. Melatonin có tác dụng gây buồn ngủ nên thường được sử dụng trong việc điều hòa giấc ngủ, hỗ trợ chữa mất ngủ và nhịp sinh học nhưng nó không phải là thuốc ngủ.
Tác động của ánh sáng lên cơ thể
Nếu cơ thể không có rối loạn hoặc bệnh tật, vào buổi tối khi độ sáng giảm đi thì tuyến tùng sẽ sản xuất nhiều melatonin hơn và chúng ta cảm thấy buồn ngủ. Buổi sáng, ánh sáng chiếu lên võng mạc sẽ làm cho melatonin được sản xuất ít hơn và người ta bắt đầu tỉnh giấc. Vào ban ngày, lượng melatonin thấp hơn ban đêm khoảng 5 đến 12 lần.
Cortisol: chất đối kháng tự nhiên của melatonin
Chất đối kháng tự nhiên với melatonin là cortisol – hormone gây căng thẳng. Nó tích tụ nhiều hơn khi buổi sáng đến. Trong khi đó, melatonin được sản xuất ít lại.
Melatonin làm tăng hoạt động của các enzym chống oxy hóa như glutathione peroxidase và superoxide dismutase. Những hoạt động này có ảnh hưởng tích cực đến hệ thống miễn dịch để chống lại bệnh tật (từ bệnh cảm lạnh thông thường đến bệnh ung thư).
Vì sao mất ngủ?
Thiếu melatonin sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho cơ thể, ví dụ:
- Khó ngủ hoặc cảm thấy mệt mỏi vào ban ngày
- Cồn cào bao tử
- Trầm cảm
- Viêm loét dạ dày
- Suy giảm trí nhớ
- Ung thư
Các nguyên nhân có thể gây thiếu hụt melatonin rất phức tạp: Do dùng một số loại thuốc (ví dụ: thuốc huyết áp hoặc thuốc làm loãng máu), do tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời vào mùa hè, do thiếu serotonin (ví dụ: trong trường hợp trầm cảm), do lượng caffein vào buổi tối, do uống rượu và/hoặc thuốc lá, do chơi thể thao khi gần đi ngủ, do căng thẳng hoặc do quá nhiều ánh sáng nhân tạo vào buổi tối.
Cẩn thận: Ai dùng Smartphone, tivi hoặc laptop cho đến khuya đều có tác động tiêu cực đến việc giải phóng hormone.
Mời bạn tham khảo Cách ngủ nhanh trong quân đội!
Ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử đặc biệt có hại
Dùng laptop, tablet hay smartphone vào buổi tối trước khi đi ngủ hay trên gường ngủ đều không tốt cho sức khỏe. Các nhà khoa học hiện đã xác nhận dựa trên đánh giá của 67 nghiên cứu. Nếu thời gian sử dụng thiết bị điện tử lâu dài và cận kề lúc đi ngủ, số giờ ngủ sẽ ít hơn và chất lượng giấc ngủ kém hơn.
Các nghiên cứu cho thấy nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về giấc ngủ nằm ở màn hình phát sáng của các thiết bị. Ánh sáng xanh sóng ngắn trong các thiết bị điện tử gây hậu quả lớn trong việc ngăn chặn sự giải phóng hormone melatonin, chất gây ra buồn ngủ.
Quá nhiều kích thích tinh thần cũng làm gián đoạn giấc ngủ
Ngoài bức xạ màn hình, kích thích tinh thần từ thông tin cũng đóng một vai trò trong rối loạn giấc ngủ: “Nội dung bức xúc, trò chơi điện tử hấp dẫn hay tin nhắn giữa bạn bè, tất cả những tương tác này đều làm tăng kích thích tinh thần, do đó có thể ngăn ngừa buồn ngủ”.
Đọc một cuốn sách sẽ tốt hơn nhiều và dễ cảm thấy buồn ngủ hơn.
Chế phẩm melatonin có thể mua tự do mà không cần toa bác sĩ
Trong khi các thuốc ngủ có thể gây nghiện và chỉ nên dùng trong thời gian ngắn thì ngược lại, melatonin được xem là “hormone ngủ” tự nhiên. Melatonin dạng viên, trà hoặc thuốc xịt là một cách nhẹ nhàng giúp người ta đi vào giấc ngủ.
Hầu hết các chế phẩm của melatonin không cần toa bác sĩ. Lý do: nồng độ kích thích tố trong các chế phẩm quá nhỏ, khi mà trong thực phẩm cũng có thể tìm thấy một lượng tương đương như vậy.
