Thiết kế và vận dụng linh hoạt, sáng tạo các các hình thức khởi động bài học nhằm mục tiêu kép lôi cuốn và phát triển năng lực học sinh theo định hướng chương trình GDPT 2018 trong dạy học hóa học ở bậc THPT
PHẦNI.ĐIỀUKIỆNHOÀNCẢNHTẠORASÁNGKIẾN
Nghịquyết29TrungươngĐảngrađờivàocuốinăm2013đánhdấusự
chuyểnmìnhcủanềngiáodụcViệtNamtheohướngđổimớicănbảnvàtoàndiện
giáodục.Từđóđếnnayđãcónhiềusựthayđổidiễnratrongnềngiáodụcnước
nhà,đặcbiệtlàcácthayđổivềkiểmtrađánhgiávàthicử.Cáckìthiquantrọng
nhấtđốivớihọcsinhtrunghọcphổthônglàkìthitốtnghiệptrunghọcphổthông
vàthituyểnsinhđạihọcđãcónhữngmốcchuyểnbiếnđángghinhớ.Nhữnglựa
chọnmớivềkhốithinhưA1rađờiđãcungcấpthêmchohọcsinhnhiềulựachọn
khicácemđăngkíthivàođạihọc.Năm2015đánhdấucộtmốcquantrọngtrong
lịchsửthicửkhiBộGiáodụcvàĐàotạo(gọitắtlàBộ)quyếtđịnhhợpnhấthai
kìthitốtnghiệpvàkìthituyểnsinhthànhkìthiQuốcgia.Sốlượngmônthicũng
giảmxuống,từ6xuốngcòntốithiểu4môn,trongđó3mônbắtbuộcvẫnlàToán,
NgữvănvàNgoạingữ.Nhữngmôncònlạigiaochohọcsinhquyềntựchọnchứ
Bộkhôngcònquyếtđịnhnhưtrước.Bốicảnhtrênđãdẫnđếntỉlệhọcsinhchọn
cácmônđểthivàoĐạihọccósựthayđổi.Nếunhưcácnămtrước,sốlượnghọc
sinhchọnkhốiA(baogồmcácmônToán,Vậtlí,Hóahọc)chiếmtỉlệápđảothì
nhữngnămgầnđâyđãgiảmxuốngvàthayvàođólàkhốiA1(baogồmcácmôn
Toán,Vậtlí,TiếngAnh)hoặchọcsinhchuyểndầnsanglựachọntổhợpbàikhoa
họcxãhội.Tiếptheođó,từnăm2022,khilớp10bắtđầuthựchiệnchươngtrình
giáodụcphổthông2018vàđếntháng3năm2023,Bộđãcôngbốdựthảophương
ánthitốtnghiệpTHPTtừnăm2025có4mônbắtbuộc(Toán,Văn,Anh,Sử)và
2môntựchọntrongsố4mônhọcđãchọnhọcthìsốhọcsinhlựachọnhọcmôn
HóahọcvàsốhọcsinhchọnmônHóahọclàmmônthitốtnghiệpcàngcókhả
nănggiảm.ĐiềuđósẽgâyảnhhưởngtớimặtbằnglaođộngởcáctrườngTHPT
nóichungvàgiáoviênHóahọcnóiriêng,thậmchícònảnhhưởngđếnviệcđào
tạonguồnnhânlựcchođấtnước.
Bằngkinhnghiệmnhiềunămgiảngdạycủabảnthânvàtừnhữngnghiên
cứuchothấyrằngtháiđộhọctậpcủahọcsinhđóngvaitròquantrọngđốivới
hiệuquảhọctậpbộmônvàdođócóthểcoinhưlàmộttrongnhữngchỉsốdự
báochosựlựachọnmônthicủahọcsinhtrongkìthiQuốcgia.Cónhiềuyếutố
trongmôitrườnggiáodụcbaogồmcảyếutốkháchquanlẫnchủquancótácđộng
tớitháiđộhọctậpcủahọcsinh,nhưngngườithầyvớimộttácphonglàmviệc
gầngũi,thânthiệnvànhữngphươngpháptruyềnđạtkhoahọc,lôicuốnmớichính
lànguyênnhâncốtlõiảnhhưởngtớitháiđộhọctậpcủahọcsinh.Chỉcóphương
phápdạyhọctíchcực,sángtạo,dễhiểu,lấyngườihọclàmtrungtâmmớicóthể
3
tạochohọcsinhsựhứngthú,niềmsaymêmônhọc;từđógópphầnthuhút,lôi
cuốnđượcnhiềuhọcsinhlựachọnmônhọctheohướngtíchcực,hìnhthànhvà
pháttriểncóhiệuquảcácnănglựcđặcthùchohọcsinh,nângcaohiệuquảcủa
quátrìnhdạyhọcHóahọc.Từnhữnglídotrêntôilựachọnnghiêncứuđềtài
“Thiếtkếvàvậndụnglinhhoạt,sángtạocáccáchìnhthứckhởiđộngbàihọc
nhằmmụctiêuképlôicuốnvàpháttriểnnănglựchọcsinhtheođịnhhướng
chươngtrìnhGDPT2018trongdạyhọchóahọcởbậctrunghọcphổthông”.
PHẦNII.MÔTẢGIẢIPHÁP
A.MÔTẢGIẢIPHÁPTRƯỚCKHITẠORASÁNGKIẾN
I.ThựctrạnggiảngdạyvàhọctậpmônHóahọcởbậcTHPT
Hóahọclàkhoahọcnghiêncứucácchất,sựbiếnđổivàứngdụngcủa
chúng.Hóahọccóvaitròrấtquantrọngtrongcuộcsốngcủachúngta.Làmột
trongnhữngmônhọccógiátrịthựctiễncaonhất,hóahọchiệndiệnởmọingóc
ngáchtrongcuộcsống.Hầunhưmỗimộtvậtdụngnàochúngtađangsửdụng
cũnglàkếtquảcủahóahọc,từnhữngmónănhàngngày,nhữngđồdùnghọctập,
thuốcchữabệnhđếncácloạinướchoa,mỹphẩm,dượcphẩm,…đềulàsảnphẩm
củahóahọc.MônHóahọcvốndĩcósựcuốnhútkìlạgắnliềnvớinhữnghiện
tượngxảyratrongtựnhiên,từnhữnggiátrịthựctiễncủanótrongmọingóc
ngáchcuộcsống.Nhưngtrongquátrìnhdạyvàhọcnhiềukhithầycôvìquáđể
tâmđếnkếtquảmàbỏquaquátrình,thầycôchỉthôngbáochoHSnhữngkết
luậnmangtínhápđặthoặcrậpkhuôntheosáchgiáokhoa,kiểmtrađánhgiáchú
trọngcácbàitậpthiênvềtínhtoánmàbỏquabảnchấtHóahọc,….làmchomôn
họctrởnênkhôcứng,tẻnhạt,thiếuhấpdẫn,khôngtạođượchứngthúnghiên
cứu,tìmtòikhámpháởHSdẫntớihiệuquảhọctậpmônHóacủanhiềuhọcsinh
chưacao.VìthếsốlượnghọcsinhlựachọntổhợpcómônHóahọcđểxéttuyển
vàocáctrườngđạihọcnhữngnămgầnđâycóxuhướnggiảmdần,hoặcnhiềuem
chỉcoimônHóalàmônđiềukiệnxéttốtnghiệpnênchỉhọctheokiểuđốiphó,
chốngđiểmliệt.Thựctếchothấy,việclựachọnmônhọccủacácanhchịkhóa
trướccũngsẽítnhiềuảnhhưởngtớitâmlílựachọnmônhọccủacácemkhóa
sau,nhấtlàvớinhữngemvừathituyểnvàolớp10,đặcbiệttrongbốicảnhchương
trìnhgiáodụcphổthông2018bắtđầuđượctriểnkhaicholớp10từnămhọc
2022-2023.
II.ThựctrạngsửdụngcáchìnhthứckhởiđộngbàihọctạitrườngTHPT
Saukhitìmhiểuthựctrạngsửdụngcáchìnhthứckhởiđộngbàihọctrong
quátrìnhdạyhọcmônhoáhọccủamộtsốGVởcáctrườngTHPTtrongtỉnhnhư
4
TrườngCNghĩaHưng,THPTBNghĩaHưng,THPTTrầnNhânTông,THPTĐại
An,THPTTrầnVănLantôinhậnthấymộtsốvấnđềsau:
*Đốivớigiáoviên:
Khidạymỗichủđề,tronghoạtđộngkhởiđộngcácgiáoviênđềuđãcósử
dụngmộtsốhìnhthứckhácnhau,chủyếulàtổchứcchoHSthamgiachơimột
sốtròchơiquenthuộcnhưlậtmảnhghép,ôchữ,trảlờinhanhhaylàchoHSxem
video,hoặcđơngiảnlàđặtcâuhỏi,yêucầuHStrảlờirồidẫndắtHSvàobàimới.
Nộidungkhởiđộngchủyếunhằmmụcđíchtáihiệnkiếnthứccũhoặcđểtạo
khôngkhívuivẻchoHS.Đánhgiákháchquanthìcáchìnhthứckhởiđộngđóđã
pháthuyđượcphầnnàonănglựcHS,tạođượcsựlôicuốnnhấtđịnhtrướckhi
họcbàimới.NhưngtôinhậnthấysaumộtthờigianHSsẽgiảmdầnsựhứngthú,
giảmdầnsựtíchcựcchủđộngthamgia.Vìvậycầnthiếtphảiđadạnghóacác
hìnhthứckhởiđộngbàihọc,cầnphảiđổimới,sángtạokhôngchỉvềphương
pháp,hìnhthứctổchức,màcòncầnchútrọngvềnộidungngaytừcáchđặtvấn
đề,cáchchuyểngiaonhiệmvụ,….đểthựcsựthuhútđượcHS,làmchoHSthấy
đượccáimới,cáihấpdẫn,cáikhácbiệtvàcósựháohức,chờđợiđếntiếthọc
tiếptheo;đồngthờikhôngchỉgiúpHSkhơilạikiếnthứccũmàcòntạođượcsự
mâuthẫuởHS,HSmuốntìmhiểunhữngkiếnthứcmớitrongmỗibàihọc,khám
pháthếgiớitựnhiêndướigócđộhóahọc.
*Đốivớihọcsinh:
ỞcấpTHCS,họcsinhchủyếudànhthờigianchocácmônToán,Vănvà
TiếnganhđểthilêncấpTHPTnênmônhóahọcthườngbịcoinhẹhơnvàítđược
họcsinhđầutưthờigian.HSítcócơhộirènluyệnnênchưahìnhthànhđượckĩ
năngtrảlờivàgiảiquyếtcáccâuhỏiđịnhhướngpháttriểnnănglực;khithực
hiệnnhiệmvụmàGVgiaocònlúngtúngnênhiệuquảgiờhọccònthấp.
Vớihọcsinhthìđasốhọcsinhchorằnghoáhọclàmônkhóhọc,cácem
rấtsợhọctậpmônhoá,hầunhưrấtíthọcsinhnắmvữngkiếnthứccũngnhưkĩ
nănghoáhọc.DođókhilêncấpTHPTnhiềuemhọcsinhcótâmlýsợhọcmôn
hóahọc,nhấtlàtrongbốicảnhthựchiệnchươngtrìnhGDPT2018HSđượctự
chọnmônhọcngoàicácmônbắtbuộcToán,Văn,Anh,SửthìsốHSlựachọn
Hóalàmmônhọccànggiảmđinhiều.SốHSlựachọnmônHóathìcònrấtthụ
độngtrongcáctiếthọcvàcũngchưathựcsựhứngthúbộmônnày,việcliênhệ
cáckiếnthứchóahọcvàogiảiquyếtcácvấnđềthựctếcủahọcsinhcònnhiều
hạnchếnênkhigặpcácbàitậpthựctiễn,cáchiệntượnghóahọctựnhiêncácem
cònlúngtúng,khôngđềxuấtđượccáchgiảiquyết.
5
*KhảosátHStrướckhiápdụngsángkiến:
Tiếnhànhbàikhảosátngắndạngtrắcnghiệmnhiềulựachọn.Đốitượng
khảosátlà110họcsinhthuộclớp10củatrườngTHPTCNghĩaHưng.
Thờiđiểmkhảosát:tháng9/2022.
Linkbàikhảosát:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeX69SAsuHx5jROeyxBj4zeshU25V
6Zhgs_tt6LhoOphx8Phw/viewform?usp=sf_link
Kếtquảkhảosát:
6
Quakhảosáttrêntathấy:
PhầnlớnHSngaytừkhilêncấphọcTHPTđãthíchhọcmộtmônhọckhinội
dungbàihọcsinhđộng,thầycôdạyvuivẻdễhiểu;thíchđượchọctươngtáccùng
nhau,thíchđượcthamgiacáchìnhthứctổchứckhácnhau,đượchọctập,trảinghiệm
từthựctiễn.Khởiđầumỗibàihọccácemmuốnđượcxemvideo,clips,tranhảnh
hayđượcchơicáctròchơi,nghekểnhữngcâuchuyệncóliênquanđếnnộidungbài
học.NhưngkếtquảkhảosátcũngchothấymứcđộhứngthúvớimônHóacủahầu
hếtnhữngHSđóchỉởmứcbìnhthường,mộtsốlàkhôngthích.
CácvấnđềởtrêncónguyênnhânlớnlớntừviệcHSchưađượcGVđịnh
hướngvàchútrọngpháttriểnnănglựctrongquátrìnhgiảngdạyvàkiểmtrađánh
giá;phươngphápgiảngdạycủaGVchưathuhút,lôicuốnđượcHS.
Vậy“dạyhọcthếnàođểlôicuốnvàpháttriểnnănglựcchohọcsinh?”.Đó
làvấnđềđặtrachomỗigiáoviêntronggiaiđoạnhiệnnay,đápứngyêucầugiáo
dụctheođịnhhướngpháttriểnnănglựctrongchươngtrìnhgiáodụcphổthông
năm2018.
B.MÔTẢGIẢIPHÁPSAUKHICÓSÁNGKIẾN
CHƯƠNG1.CƠSỞLÍLUẬNVÀTHỰCTIỄNCỦAĐỀTÀI
1.1.Mộtsốvấnđềvềnănglực
1.1.1.Kháiniệmnănglực
Nănglực(competency)cónguồngốctừtiếngLatinh“competentia”.Hiện
nay,cónhiềucáchhiểuvề“nănglực”:
NLcóthểđượcphátbiểunhưsau:NLlàkhảnăngvậndụngmộtcáchlinh
hoạttấtcảnhữngyếutốkiếnthức,kỹnăng,tìnhcảm,tháiđộ,độngcơcánhân,…
đểgiảiquyếtcácVĐtronghọctập,côngviệcvàcuộcsống.
1.1.2.Cấutrúcchungcủanănglực
NLcánhânđượcbộclộởhànhđộngnhằmđápứngnhữngyêucầuđược
7
đặtratrongbốicảnhcụthểhaynóikhácđiNLởđâylàNLhànhđộng.NLhành
độngđượccấuthànhbởi:NLchuyênmôn;NLphươngpháp;NLxãhội;NLcá
thể.
NLcầnhìnhthànhvàpháttriểnchoHSphổthôngđượcmôtảbằngsơđồ
sauđây:
Cácnănglựchìnhthànhvàpháttriểnchohọcsinhphổthông
-Nănglựccốtlõi:Lànănglựccơbản,thiếtyếumàbấtkìaicũngcầnphải
cóđểsống,họctậpvàlàmviệchiệuquả.
-Nănglựcđặcbiệt:Lànhữngnăngkhiếuvềtrítuệ,vănnghệ,thểthao,kỹ
năngsống,…nhờtốchấtsẵncóởmỗingười.CũngtheoChươngtrìnhgiáodục
phổthôngtổngthể,nănglựccốtlõigồmnănglựcchungvànănglựcchuyênmôn.
a)Nănglựcchunglànănglựcđượctấtcảcácmônhọcvàhoạtđộnggiáo
dụcgópphầnhìnhthành,pháttriểnnhư:nănglựctựchủvàtựhọc,nănglựcgiao
tiếpvàhợptác,nănglựcgiảiquyếtvấnđềvàsángtạo.
b)Nănglựcchuyênmônlànănglựcđượchìnhthành,pháttriểnchủyếu
thôngquamộtsốmônhọcvàhoạtđộnggiáodụcnhấtđịnhnhưnănglựcngôn
ngữ,nănglựctínhtoán,nănglựctìmhiểutựnhiênvàxãhội,nănglựccôngnghệ,
nănglựctinhọc,nănglựcthẩmmĩ,nănglựcthểchất.
Dođặcthùmônhọc“Hóahọclàmộtmônkhoahọcvừalýthuyếtvừathực
nghiệm”nênnócũngcónhữngnănglựcđặcthùsau:
Nănglựcnhậnthứchóahọc,nănglựctìmhiểuthếgiớitựnhiêndướigóc
độhóahọc,nănglựcvậndụngkiếnthứchóahọcvàocuộcsống.
8
1.1.3.Mộtsốbiệnpháppháttriểnnănglựcchohọcsinh
-Thứnhất,GVcầnthayđổicáchdạyhọc,chuyểntừdạyhọcđịnhhướng
nộidungsangdạyhọcpháttriểnNL.GVlàngườitổchức,hướngdẫn,chỉđạo,
trợgiúpchoquátrìnhhọctậpcủaHS.HSchủđộng,tíchcựctìmhiểuvàlĩnhhội
kiếnthức.
-Thứhai:GVcầntạohứngthúhọctậpchoHS,khuyếnkhíchđộngviên
HSthamgianhiệttìnhvàohoạtđộnghọc.LuôntạocơhộigiảiquyếtVĐhọctập
thôngquaviệcVDKTKNcủaHS,đồngthờicốhỗtrợkịpthờikhicácemgặp
khókhăn.
-Thứba:GVcầntíchcựcđổimớiphươngphápdạyhọc(PPDH),sửdụng
cácPPDHtíchcựcnhưdạyhọctheodựán,phươngpháptròchơi,phươngpháp
trựcquan…BêncạnhđóGVtăngcườngsửdụngcáckỹthuậtdạyhọctíchcực
nhưkỹthuậtkhăntrảibàn,kỹthuậtđộngnão,kỹthuậtmảnhghép,kỹthuậtsơđồ
tưduy…
-Thứtư:GVtăngcườngsửdụngcóhiệuquảcácphươngtiệndạyhọcnhư:
máychiếu,đồdùnghọctậpsángtạo,phiếuhỏi,bảngbiểu…
-Thứnăm:GVphốikếthợpcácPPDHtíchcực,phươngtiệndạyhọc,bài
tậpHHnhấtlàbàitậpHHgắnliềnvớithựctiễnnhằmkíchthíchHStìmtòi,khám
phá,sángtạovàVDKTđãhọcvàothựctếcuộcsống.
-Thứsáu:GVđổimớicáchKTĐG,cầnĐGquátrìnhvàĐGthườngxuyên
quátrìnhrènluyệncủaHS,từđókịpthờiđiềuchỉnhtácđộngvàkhuyếnkhích
HSVDKTKN,kinhnghiệmđãcóvàocáctìnhhuốngthựctiễnđểtìmhiểuthế
giớixungquanhvàcókhảnăngbiếnđổinó.
1.2.Vaitròcủahoạtđộngkhởiđộngtrongtiếntrìnhdạyhọc
Trongtiếntrìnhdạyhọcbaogồmcácchuỗihoạtđộngsau:hoạtđộngkhởi
động(đặtvấnđề);hoạtđộnghìnhthànhkiếnthức;hoạtđộngluyệntập;hoạtđộng
vậndụng.ViệctổchứcdạyhọcnhằmpháttriểnphẩmchấtvànănglựcHSbằng
bấtkìphươngphápnàocũngbaogồmhaivếlà“học”và“vậndụng”.Vế“học”
đượcchiathànhhaigiaiđoạnlà“hìnhthànhkiếnthứcmới”và“luyệntập”đểvừa
củngcố,vừacungcấpthêmkiếnthứcvàpháttriểnthêmcáckĩnăngkhác.ĐểHS
cónănglựcthựchiệnvế“vậndụng”,cầntổchứcvế“học”mộtcáchhiệuquả.
Muốnvậy,điềukiệntiênquyếtlàpháthuyđượctínhtíchcựcchủđộngcủaHS
trướckhibướcvàogiađoạn“hìnhthànhkiếnthứcmới”.Dođó,GVcầntổchức
bước“khởiđộng”đểđặtvấnđềsaochohấpdẫn,hiệuquả,thểhiệnrõýđồsư
phạm,làmnảysinhmâuthuẫnnhậnthức,làmnổibậtýnghĩa,sựcầnthiếtphải
họckiếnthứcmới/kĩnăngmớitrongbàihọc.
9
Trongđiềukiệnchophép,tôimongmuốnđềtàithểhiệnrõmộtsốhình
thứctổchứchoạtđộngkhởiđộngtrongdạyhọcHóahọccóhiệuquả,tạođiều
kiệnthuậnlợichoviệcgiảngdạybộmônHóatrongnhàtrườngTHPT.Cũngqua
đềtàinày,tôimuốncụthểhoámộtsốhìnhthứctổchứckhởiđộngchotừngbài
họcnhưsau:
1.2.1Xácđịnhmụctiêukhởiđộng
Việcthayđổihìnhthứckhởiđộngtừviệcchỉdùngmộtvàicâuđểdẫndắt
vàobàithaybằngviệctổchứckhởiđộngthànhmộthoạtđộngđểhọcsinhđược
thamgiatrựctiếpgiảiquyếtvấnđềkhởiđộng;Hoạtđộngkhởiđộngphảixác
địnhrõmụctiêucầnđạt,phươngphápvàkỹthuậttổchức,phươngtiệncầndùng;
chuyểngiaonhiệmvụchohọcsinhmộtcáchrõràng.Nhiệmvụkhichuyểngiao
chohọcsinhtronghoạtđộngkhởiđộngcầnkiểmkêlạikiếnthứccủahọcsinh
(xemhọcsinhđãcóđượckiếnthứcgìliênquanđếnbàihọc),tạohứngthúcho
họcsinh,tạoratìnhhuốngcóvấnđềđểdẫndắthọcsinhvàophầnhìnhthànhkiến
thứcmới.
1.2.2.Kỹthuậtcơbảnxâydựnghoạtđộngkhởiđộng
Vớiphươngphápdạyhọctruyềnthống,khởiđộngchỉbằngmộtvàicâu
dẫnnhậpnênkhôngmấtnhiềuthờigian.Vớiphươngphápdạyhọctheohướng
pháthuytínhtíchcựccủahọcsinh,khởiđộngcầntổchứcthànhhoạtđộngđểhọc
sinhtrựctiếpthamgianênsẽcầnlượngthờigiannhiềuhơn.Vìvậykhixâydựng
kịchbảnchohoạtđộngkhởiđộng,giáoviêncầnlưuýkhônglấynhữngnộidung
khôngthiếtthựcvớibàihọc,tránhlấynhữngnộidungmangtínhchấtminhhọa
màcầncụthể:sửdụngnộidungbàihọcđểkhởiđộng,saochotrongkhởiđộng
sẽbaoquátđượcnộidungbàihọc,quađógiúpgiáoviênbiếtđượchọcsinhđã
cókiếnthứcgìtrongbàimớivàchưabiếtgìđểkhaithácsâuvàonhữngnộidung
họcsinhchưabiết.
Việcđặtcâuhỏihaytìnhhuốngkhởiđộngcầnchúýtạođượchứngthúcho
họcsinh:đểhọcsinhđượcthựchiệnnhiệmvụ,đượcthamgiatrảlờicâuhỏihoặc
thamgiavàocáctìnhhuốngkhởiđộng.Câuhỏi/tìnhhuốngđưaraởphầnnày
cũngcầncónhiềumứcđộtrongđónhấtthiếtphảicócâudễhọcsinhnàocũngcó
thểtrảlờiđược.Khicácemtrảlờiđượcsẽphầnnàosẽcảmthấyvuivẻ,thíchthú
đểtạotâmlýtốtkhivàobàihọc.Ởmỗihoạtđộngkhởiđộngđềuxuấtpháttừnội
dungbàihọc,nhưngnếutìnhhuốngnàođưarahọcsinhcũnggiảiquyếtđượcthì
cácemsẽkhôngcóhứngthútìmhiểukiếnthứcmới,khôngkíchthíchđượctrítò
mòvànhucầuhọctậpmộtcáchchủđộngvàtíchcựccủacácem.
Khiápdụngtổchứchoạtđộngkhởiđộngchotấtcảcáctiếthọcởcáclớp
10
thìngườigiáoviênnênlưuý:Kếhoạchhoạtđộngđãxâydựngcầncósựđiều
chỉnhchophùhợpvớiđặcđiểmhọcsinhcủatừnglớp;tránhviệcxâydựng1tình
huốngcốđịnhdùngchungchotấtcảcáclớptrongcùngmộtkhối.Phươngánxây
dựngtìnhhuốngkhởiđộnggiữacáctiết,cácbàihọcnêncósựđổimớivềhình
thức,phươngpháp;tránhsựnhàmchánchohọcsinhkhitiếthọcnàocũngtổchức
hoạtđộngkhởiđộngtheokiểu“đếnhẹnlạilên”vớicácbướctuầntựnhưnhau.
1.2.3.Mộtsốhìnhthứctổchứchoạtđộngkhởiđộng
*Tổchứchoạtđộngkhởiđộngbằngtròchơi
Tổchứchoạtđộngkhởiđộngbằngtròchơicónhữngthuậnlợi:Pháthuy
tínhsángtạo,hấpdẫn,gâyhứngthúchohọcsinh,giúphọcsinhdễtiếpthukiến
thứcmới,giúpchuyểntảinhiềutrithứccủanhiềulĩnhvựckhácnhau.Tròchơi
cònlàhoạtđộngđượccáchọcsinhthíchthúthamgia.Vìvậynócókhảnănglôi
kéosựchúývàkhơidậyđượchứngthúhọctập.Rấtnhiềutròchơingoàimục
đíchđócòncóthểôntậpkiếnthứccũhoặcdẫndắtcácemvàohoạtđộngtìm
kiếmtrithứcmớimộtcáchtựnhiên,nhẹnhàng.Hoặccónhữngtròchơigiúpcác
emvậnđộngtaychânkhiếnchocơthểtỉnhtáo,giảmbớtnhữngáplựctâmlýdo
tiếthọctrướcgâyra.TheoTiếnsĩNgôThịThuDung-GiámđốcđiềuhànhTrung
tâmnghiêncứupháttriểngiáodụccộngđồng(TrườngĐHGD-ĐHQGHàNội):
“Tròchơilàmộthìnhthứcgiaotiếpbạnbè,pháttriểntốtcácnănglựcgiaotiếp,
tròchơiđồngthờilàmộtphươngtiệnmàthôngquađóhọcsinhcóthểgiaotiếp
vớinhaumộtcáchtựnhiênvàdễdànghơn”.
Mụcđíchcủaviệctổchứctròchơilànhằmlôicuốnhọcsinhthamgiavào
cáchoạtđộnggiáodụcmộtcáchtựnhiênvàtăngcườngtínhtráchnhiệm;hình
thànhchohọcsinhtácphongnhanhnhẹn,pháthuytínhsángtạocũngnhưtăng
cườngsựthânthiện,hòađồnggiữacáchọcsinh,tạohứngthúxuatancăngthẳng
mệtmỏitrongquátrìnhhọctậpvàgiúpchoviệchọctậptrởnênnhẹnhàng,sinh
động,khôngkhôkhan,hànlâm,nhàmchán…
Mộtsốtròchơicóthểsửdụngtronghoạtđộngkhởiđộngnhư:Tròchơiô
chữ,quảbóngthầnkì,lậtmảnhghép,đuổihìnhbắtchữ,rungchuôngvàng,ăn
khếtrảvàng,ongtìmchữ,…..
*Tổchứchoạtđộngkhởiđộngbằngvideo,clips
Sửdụngâmthanh,hìnhảnhkếthợpvớicácdạngbàitậpnhưtrắcnghiệm,
trảlờicâuhỏi,.…..chocáchìnhảnhcótrongclipstạohiệuquảrấtcaotrongviệc
dẫndắtvàomộtbàidạy.Cáchnàykíchthíchsựsángtạocủahọcsinhvàsựtập
trungcủahọcsinh,cácemhọcsinhsẽcótâmthếtốtđểbướcvàomộttiếthọcmà
khôngthấynhàmchánvàcăngthẳng.
11
*Tổchứchoạtđộngkhởiđộngbằngtranh,ảnh
TrongtiếngAnhcócâu”apictureisworthasathousandwords”(Mộtbức
tranhđánggiábằngngànlờinói)chotathấyđượctầmquantrọngvàhiệuquả
truyềntảithôngđiệpcủacácbứctranh.Vậynên,GVhãytậndụngtriệtđểđiểm
mạnhđó,bởitranhảnhsẽlàmchobàihọctrởnênsinhđộnghơn,giúpchoHS
thamgiabàihọcmộtcáchsaysưa,thíchthúhơn.Phươngpháptrựcquankhông
phảilàphươngphápmớitrongdạyhọcnhưngnóvôcùngquantrọng.Nógóp
phầnvàosựthànhcôngcủaGVtrongmộtgiờdạy.Tronggiáocụtrựcquanthì
hìnhảnhkhôngthểthiếuđặcbiệttronglớphọchóahọc.Hìnhảnhminhhoạgiúp
HSlĩnhhộikiếnthứcmộtcáchrõràngvàkhắcsâutrongtrínhớcủacácem.
*Tổchứchoạtđộngkhởiđộngbằngnhữngcâuchuyện
Cácmẩuchuyện,nếucónộidungthúvịvàđượckểlạimộtcáchchuyên
nghiệp,sẽthuhútđượcsựchămchúcủaphầnlớnhọcsinh.Dovậy,trướckhicho
họcsinhbướcvàobàihọc,GVnênđọcthậtchậm,hoặccho1họcsinhlênđọc
mộtmẩuchuyệnngắncónộidungđơngiản,dễhiểu.Sauđó,gvcóthểđặtramột
vàicâuhỏiliênquantớinộidungmẩuchuyệnđểhọcsinhtrảlời.HoặcGVcó
thểchỉkểmộtphầncủacâuchuyệnthôi,sauđóđểhọcsinhthảoluậnvàtựđưa
raphầnkếtcủamẩuchuyện.Điềunàysẽlàmchohọcsinhcảmthấyrấthứngthú
vớibàihọcvìđượcnêulênýkiếncủamình.Từđó,cácemsẽcóđộnglựchơn
đểcốgắnghọctập.
CHƯƠNG2:THIẾTKẾVÀVẬNDỤNGLINHHOẠT,SÁNGTẠOCÁC
HÌNHTHỨCKHỞIĐỘNGBÀIHỌCNHẰMMỤCTIÊUKÉPLÔICUỐN
VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG
CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC Ở BẬC
THPT
2.1.Khởiđộngbằnghìnhthứcsửdụngtranh,ảnh
Cócâu“Mộtbứctranhđánggiábằngngànlờinói”chotathấyđượctầm
quantrọngvàhiệuquảtruyềntảithôngđiệpcủacácbứctranh.Vậynên,làngười
thầyhãytậndụngtriệtđểđiểmmạnhđó,bởitranhảnhsẽlàmchotiếthọctrởnên
sinhđộnghơn,giúpchohọcsinhthamgiabàihọcmộtcáchsaysưa,thíchthú
hơn.
Vídụ1:Bài“Mởđầu”–Hóahọc10,sáchKNTTvớicuộcsống
(Hoặcbài“Nhậpmônhóahọc”–sáchCD,CTST)
Cóthểvớinhiềugiáoviênbài“Mởđầu”củasáchgiáokhoaHóahọc10
khôngquantrọng.Nhưngvớitôi,đâylạilàmộtbàidạyrấtrấtquantrọng.“Mở
đầu”giúpHSbiếtđượcnhữngđốitượngnghiêncứucủaHóahọc,hiểuđượctầm
12
quantrọngcủaHóahọcđốivớiđờisống,sảnxuất,vàgiúpHSthấyđượchọchóa
họcđểlàmgì?…Từđókhơidậyniềmđammêkhámphá,tìmtòiởHS.Vậy“Khởi
động”chobài“Mởđầu”nhưthếnàochohiệuquả?Ởđâytôiđềxuấtsửdụngbộ
thẻcácnguyêntốhóahọcđểkếtnốiHSvớimônHóahọc.
Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: