Đa dạng hóa các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chương trình hóa học phổ thông
LÝ DO CHỌNĐỀ TÀI
Trảinghiệmsángtạo làhoạtđộnggiúpcác em họcsinhhiểu sâusắc,
toàndiệnhơncác bàihọctrên lớp.Tăngcườngtrảinghiệmchohọcsinhcũng
đồngnghĩavớiviệctạonhiềumôi trườngkhácnhauđểcácem họctập, từđó
khơinguồnsáng tạo,biếnnhữngýtưởngsángtạoấycủahọcsinhthànhhiện
thực.
Hoạtđộngtrảinghiệmsáng tạonhằm địnhhướng,tạođiềukiệncho
họcsinh quan sát,suynghĩvà thamgiacáchoạtđộngthựctiễn,quađótổchức
khuyếnkhích,độngviên và tạođiềukiệncho các em tích cựcnghiên cứu,tìm
ra nhữnggiảipháp mới,sángtạora nhữngcáimớitrên cơsởkiếnthứcđãhọc
trongnhàtrườngvà nhữnggìđãtrảiquatrongthựctiễncuộcsống,từđóhình
thành ý thức,phẩmchất,kĩnăngsốngvànănglựcchohọcsinh.Đâylà một
phươngpháp mớimàmọingườiđangcùngnhau tìm tòivàhọchỏiđểhướng
đếnmụctiêugiáo dụcphùhợpvớisựthay đổicủathờiđại– thờiđạicủacuộc
cáchmạng 4.0.
Giờthựchành luôngâyđượchứngthú cho các emhọcsinh nên việcđưa
hoạtđộngtrảinghiệmvào tronggiảngdạylàmộtđiềucầnthiết.Hoạtđộngtrải
nghiệmsángtạogópphầnlàmchocácem học sinh thích thúhơnđốivớimôn
họcvà gópphầnlàm cho các em phát huy tính chủđộng,sángtạotrongviệc
chủđộngtiếpcậnvàchiếmlĩnhkiếnthức.Đưahoạtđộngtrảinghiệmsáng tạo
vàotrongdạyhọcsẽgiúpcho không khí lớphọctrởnên sinhđộngvà các em
cũnghào hứngpháthuynhữngsởtrườngvốncócủamình. Từđó,thôngqua
các bài học,cácemvừacóđượckiếnthứcvừarènluyệnđượcsựtựtin.
Để gópphầngiúpgiáo viên từngbướcđưanộidungvàtinhthầnchủđềvào
thựctiễnmộtcáchlinhhoạtvàcóhiệuquả,trêncơsởkinhnghiệmgiảngdạy,
đổi mới phương pháp giáo dục. Tôi quyết định chọn đề tài sáng kiến kinh
nghiệm: “Đa dạng hóa các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chương
trình Hóahọcphổthông”.Quađềtàinàytôimuốnchiasẻvớicác đồngnghiệp
cáchoạtđộngtrảinghiệm thựctếvàcácứngdụngcôngnghệthôngtin(ứng
dụngphầnmềmM:EE dựatrêntựagame) mà các em rấtyêuthích,trong tổ
chứchoạtđộnghọctậpchohọcsinh trongcácgiờlênlớp,giaobàitậpnhóm,
bàitậpcánhânvề nhàđểtạohứngthúđượcchohọcsinh, phát huy tính sáng
2
tạo,nănglựctựhọc,tựnghiêncứu– mộttrongcáckỹnăngcầnthiếtchohọc
tậpởthếkỷ21.
II. MỤCĐÍCHNGHIÊN CỨU
Giúp chohọcsinh thấy rõđượcmốiquanhệmậtthiếtgiữaHóa họcvới
đờisống,tạoniềmsaymê,hứngthúđốivớimônhọc,nângcao chấtlượnghọc
tậpcủahọc sinh. Kiểmtravốnhiểubiếtthựctế,tạochohọcsinhlòngyêuthích
bộmôn. HọcsinhkhôngcòncảmthấyHoáhọclàmộtmônhọcđángngạinữa.
III. ĐỐITƯỢNGVÀ PHẠMVINGHIÊNCỨU
Đối tượngnghiêncứu:HọcsinhTrunghọcphổthông.
Phạmvinghiêncứu:Nhữnghoạtđộngtrảinghiệmsángtạocủahọcsinh
trongquátrìnhdạyvàhọcmônHoáhọcởtrườngphổthông.
IV. NHIỆMVỤNGHIÊN CỨU
Nghiên cứuthựctrạngdạyvàhọcHóaHọcởtrườngphổthông,nơitôi
đangcông tác.
TìmhiểucácnộidungHóahọccóliênquanđếnđờisống,kinhtế,môi
trường…
Tiếnhànhlàmcáchoạtđộngnghiệmtrảinghiệmsáng tạo.
V. PHƯƠNGPHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp dạy học tích cực, tổ chức thực hiện, thực nghiệm, phân
tích,tổnghợp,đánhgiátươngtácđachiều,họcsinhtựhoạtđộngtrảinghiệm
là chính.
Trên cơsởhệthốngkiếnthứcsáchgiáo khoa, sách giáo viên, sách tham
khảo,các trang internet và thông qua kinh nghiệmhọctậpgiảngdạycủabản
thân, xâydựngcáchoạtđộngtrảinghiệmcho học sinh.
Trao đổikinhnghiệmvớicácđồngnghiệpđãgiảngdạy và có thành công
nhất định đối với việc trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Hóa học.
VI. THỜIGIANNGHIÊNCỨUVÀ HOÀN THÀNH ĐỀ TÀI.
Đềtàibắtđầutiếnhành từtháng9 năm2022,đượcáp dụngtạimộtsố
lớp10,11,12 tạitrườngTHPTHoàngVănThụ vàmộtsốtrườngtrênđịabàn
tỉnhcósựthamgiahỗtrợcủamộtsốđồngnghiệptrongtổ, trong nhóm chuyên
môn. Đềtài đượcbổsung và rút kinh nghiệmqua quá trìnhgiảngdạy,được
báo cáo kếtquảtạitrường.
3
PHẦNII:NỘIDUNG
I.ĐIỀUKIỆNHOÀNCẢNHTẠORASÁNGKIẾN
I.1.Cơsởlýluận
I.1.1.Quanđiểmđổi mớiphươngphápdạy học
Trongnhữngnăm gầnđây,GiáodụcvàĐào tạocùngvớiKhoahọcvà
Côngnghệlànhữngnhântốquyếtđịnhtăngtrưởngkinhtếvàpháttriểnxãhội
củamộtquốcgia.Vấnđềđổimớigiáodụcgắnliềnvớikhoahọccôngnghệ
đangđặtranhiềutháchthứcchongànhgiáodụcnóichung,đặcbiệtlàđộingũ
nhàgiáotâmhuyếtkhôngngừngnghiêncứuđểtìmranhữngbiệnpháp,hình
thứcđemlạihiệuquảcao,kíchthíchkhảnăngtưduy sángtạocủahọcsinh
nhằmđàotạoranhữngthếhệchủnhântươnglaicủađấtnướccóđủtài– trí –
lựcđápứngyêucầucủaxãhộihiệnđại.
Từđịnhhướngchiếnlượcpháttriểngiáodụctrongthờikỳcôngnghiệp
hóa – hiệnđạihóađấtnước,căncứvàochiếnlượcpháttriểngiáodụccủaBộ
GiáodụcvàĐàotạo:“Đổimớicănbảnvàtoàndiệnnềngiáodụctheohướng
chuẩnhóa,hiệnđạihóa,xãhộihóa,dânchủhóa,hộinhậpquốctế,thíchhợp
vớinềnkinhtếthịtrườngđịnhhướngXãhộichủnghĩa gắnvớipháttriểnkhoa
họcvàcôngnghệ…”thìgiảiphápđổimớiphươngpháp,hìnhthứctổchứcdạy
họclàmộttrongnhữnggiảiphápquantrọngmàngànhgiáodụccầnđặcbiệt
chútrọng.Đặcbiệtsựpháttriểncủakhoahọccôngnghệđãrađờinhiềumô
hình,phươngphápdạyhọcmới(phươngphápbàntaynặnbột,giáodụctrải
nghiệmsángtạo,phângóc,giáodụcSTEM…).Họctậphỗnhợprađờicùngsự
pháttriểncủamáytính,tạocơsởchongườihọctiếpcậnthôngtin,truyềnthông
vàcôngnghệ.Họctậphỗnhợp(BlendedLearning)cóthểhiểulàsựkếthợp
giữagiảngdạytrựctiếpvàcơhộihọctậptrảinghiệm,baogồmcácmôhình:tự
do,linhhoạt,xoayvòng.
I.1.2. Khái niệm về hoạtđộng trải nghiệm sáng tạo
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục thực tiễn được
tiếnhànhsongsongvớihoạtđộngdạyhọctrong nhà trườngphổ thông. Thông
qua các hoạtđộngthựchành,nhữngviệclàmcụthểvàcáchànhđộngcủahọc
sinh,hoạtđộngtrảinghiệmsáng tạolàcáchoạtđộnggiáodụccó mụcđích,có
tổchứcđượcthựchiệntronghoặcngoàinhà trườngnhằmphát triển,nâng cao
các tốchấtvà tiềmnăngcủabảnthân họcsinh,nuôidưỡngý thứcsốngtựlập,
đồngthờiquan tâm, chia sẻtớinhữngngườixungquanh.Thôngqua việctham
4
gia vào cáchoạtđộngtrảinghiệmsángtạo,họcsinhđượcpháthuyvaitròchủ
thể,tính tích cực,chủđộng,tựgiácvàsángtạocủabảnthân. Các em đượcchủ
động thamgia vào tấtcảcác khâu của quá trình hoạt động: Từ thiết kếhoạt
độngđếnchuẩnbị,thựchiện vàđánhgiákếtquảhoạtđộngphùhợpvớiđặc
điểmlứatuổivàkhảnăngcủabảnthân. Các em đượctrảinghiệm,đượcbàytỏ
quanđiểm,ýtưởng,được đánhgiá và lựachọný tưởng hoạtđộng,đượcthể
hiện,tựkhẳngđịnhbảnthân, đượctựđánhgiá và đánh giá kết quả hoạt động
của bản thân, của nhóm mình và của bạn bè.…Từđó,hìnhthànhvàpháttriển
chocácemnhữnggiátrịsốngvàcácnănglựccầnthiết.
Hoạtđộngtrảinghiệmsáng tạovềcơbảnmangtínhchấtcủahoạtđộng
tậpthểtrêntinhthầntựchủ,vớisựnỗlựcgiáodụcnhằmphát triểnkhảnăng
sáng tạovàcátính riêng củamỗicánhântrong tậpthể.Hoạtđộngtrảinghiệm
sángtạocónộidungrấtđadạngvà mang tính tích hợp,tổnghợpkiếnthức,kĩ
năngcủanhiềunhiềulĩnhvực họctậpcác kĩnăngthựchành. Nộidung giáo
dục của hoạt động trải nghiệm sáng tạo thiết thực và gần gũi với cuộc sống
thựctế,đápứngđượcnhu cầuhoạtđộngcủahọcsinh,giúpcác emvậndụng
những hiểu biết của mình vào trong thực tiễn cuộc sống một cách dễ dàng,
thuận lợi.
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có thể tổ chức theo các quy mô khác
nhau như: theo nhóm, theo lớp, theo khối…Tuy nhiên, tổ chức theo quy mô
nhóm và quy môlớpcóưuthếhơnvềnhiềumặtnhưđơngiản,khôngtốnkém,
mấtítthờigian,họcsinhthamgiađượcnhiềuhơnvàcónhiềukhảnănghình
thành,pháttriểncácnănglựcchohọcsinh hơn.
I.1.3. Vai trò của hoạtđộng trải nghiệm sáng tạo
* Hoạtđộngtrảinghiệm sángtạo tuyyêucầunhiềuđiềukiệnnhưngvai
tròcủahoạtđộng nàyđốivớisựpháttriểncủahọcsinh làđiềukhôngthểbàn
cãinhư: Cungcấpkiếnthứcnềntảngchongườihọcdựatrênquátrìnhtrực
tiếpkhámphá,nghiêncứu,thửnghiệmtrựctiếpkiếnthức.Hơnnữaviệctrực
tiếpthửnghiệmkiếnthứcgiúpngườihọchiểusâu,nhớlâu,dễdàngứng
dụngbàihọcvàothựctế.
* Hoạtđộngtrảinghiệmsángtạo vớicáchtiếpthukiếnthứcchủđộng,
chínhhọcsinhcóthểsửdụngtưduycủamìnhđểkhámphátìmtòikiếnthức.
Việcthườngxuyênrèncáchhọctrảinghiệmgiúphọcsinhpháttriểnđagóc
nhìnvềsựvật,tăngtưduyphảnbiệnđưaranhữngquanđiểmmới.Từđó
hìnhthànhthóiquentưduysángtạo,vậndụngvàođờisống.
5
Lợiíchvượttrộichỉcóởhoạtđộngtrảinghiệmsángtạo
Hoạtđộngtrảinghiệmsángtạo cónhữnglợiíchvượttrộigìsovớicác
kiểugiáodụctruyềnthốngđểtrởthànhxuhướnggiáodụchiệnnay?
– Hoạtđộng trải nghiệmgiúptăngkhả năngchủ động
Đếnvớihoạtđộngtrảinghiệmsángtạo ngườihọcsẽđượctiếpthukiến
thứcthôngquanhiềuhoàncảnh,hình thứckhácnhau.Nhữngviệcnàysẽ
giúphọcsinhtíchlũynhiềukỹnăngmềm,tăngkhảnăngthíchứng,tưduy
sángtạo,khảnăngphântíchvấnđềđểtìmrahướnggiảiquyếtnhanh chóng.
– Rèn luyện kỹ năngmềm vững vàng
Việctraudồicáckỹnăngmềmnhư:tựtingiaotiếptrướcđámđông,ứng
biếnlinhhoạtvớicáctìnhhuốngbấtngờ,khảnăngsinhtồntrongtựnhiên,…
đềutrởnêndễdàngkhitham gia các hoạtđộngtrảinghiệmsángtạo.
– Giúp việc học trở nên thú vị, hứng thúhơn
Ngườihọcsẽđượctiếpthubàihọcdướinhiềuhìnhthứckhácnhaunhư
thựchành,nói lênquanđiểm,bàytỏýkiến….giúphọcsinhcảmthấyhứng
thú,chuyêntâmhơntrongviệchọc.
Đốivớigiáoviêntừvịtríchỉtruyềnđạtsuôngkiếnthức trởthànhngười
lênkếhoạchđịnhhướng,hỗtrợhọcsinhtrongtiếthọcgiúptăngtínhlinh
hoạttrong giảngdạyđồngthờigiảmcảmgiácchánnảndogiảngbàiliêntục
nhưngkhôngcósựtươngtáccủahọcsinh.
– Hoạtđộng trải nghiệm sáng tạo giúpngười học tiếp thu kiến thức tốt
hơn
Nếudạyhọctheophươngphápthôngthường,họcsinhchỉghichéprồihọc
thuộcthìcáchoạtđộngtrảinghiệmsángtạo họcsinhsẽđượchọcthôngqua
mọigiácquantừthịgiácđếnxúcgiáctăngkhảnăngtiếpthukiếnthutốthơn.
Ngoàira,việcsửdụngđagiácquanxuyênsuốttiếthọcgiúphọcsinhdễdàng
ghinhớthôngtinlâuhơn.
I.1.4. Quy trình học tập theo các hoạtđộng trải nghiệm sáng tạo
Quytrìnhdạyhọc bằngcáchoạtđộngtrảinghiệmsángtạogồmcó4bước
vớinộidungsau
Bước1:Xácđịnh vấnđề (nhiệm vụ và mục tiêu) học tập bằng các hoạt
động trải nghiệm
Đâylàbướcđầutiêncũnglàbướcđặtnềnmóngcho quytrìnhdạyhọc
trảinghiệm.Khácvớicáchdạytruyềnthống,giáoviênchỉcónhiệmvụgiảng
bài,hướngdẫnhọcsinhlàmbàitậpcònhọcsinhchỉcầnnghegiảngvàchép
6
bàithìở phươngphápdạyhọcthôngquatrảinghiệm,nhiệmvụcủagiáoviên
lẫnhọcsinhđềubịthayđổi.
* Nhiệmvụhọcsinh: chủđộngtiếpcận,khámphákiếnthứcthôngquaquan
sát,phântích,tìmhiểu,đánhgiácáchiệntượng,thínghiệmkhoahọchaycác
hoạtđộngkhác
* Nhiệmvụgiáoviên:Làngườihướngdẫn,hỗtrợhọcsinhcónhữnghướng
điđúng trongviệctiếpcậnkiếnthứcvàgiảithíchcácthắcmắcxungquanh
bàihọc.
Bước 2: Nghiên cứu kiến thức nềnvàđề xuất giải pháp
Saukhiđãxácđịnhmụctiêubuổihọc,họcsinhnghiêncứucáckiếnthức
nềncủacácmônhọcliênquanđếnhoạtđộngtrảinghiệmtrên,hìnhthành các
nộidungcáckiếnthứctrọngtâmcủahoạtđộng. NêumụctiêugiúpHSthực
hiện nhiệm vụ học tập để chiếm lĩnh kiến thức mới, đồng thời đề xuất được
phươngánxâydựngbảnthiếtkếchosảnphẩmđặtra.
Bước 3: Lựa chọn giải pháp thực hiện trải nghiệm
Đâylàbướcquantrọngnhấtquyếtđịnhđếncả quytrìnhdạyhọccócác
hoạtđộngtrảinghiệm.Trảinghiệmphảidohọcsinhđóngvaitròchủđạo
thựchiện.Đểthựchiệnbướcbướcdạynày,trướcmỗibuổihọc,giáoviênsẽ
đưaramộtsốnhiệmvụđểhọcsinhchuẩnbị.Giáoviêncũngcóthểchialớp
thànhnhiềunhómkhácnhauđểcácemcùngnhauthựchiệnhoạtđộngtrải
nghiệm.Quátrìnhnàysẽgiúphọcsinhbướcđầutiếpcậnkiếnthức,tựđưara
nhữngphântích,đánhgiávềbàihọcdựatrêntưduycủa mình.Hơnnữa,các
emcũngtậplàmquenvớicáchlàmviệctheonhóm,lênkếhoạchlàmviệc.
Bước 4: Vận dụng để chế tạo mẫu
Các em trực tiếp trải nghiệm chế tạo các mẫu theo bản thiết kế. Các em
biết phân tích và kết luận kiến thức nên việc áp dụng kiến thứcvàođời sống
cũngdễ dànghơn.Người học dễ có nhữngýtưởng từ việc quan sát cuộc sống
và liên hệ chúng với bài học trên lớphơnsovớiphươngphápdạycũ.
I.2.Cơsởthựctiễn
Xuấtpháttừthựctiễndạyhọctrongmôn Hóa học,tôi cảmnhậnđược,
nếumuốnhọcsinhhứngthú vớimônhọccủamình thìkhôngthểkhôngthay
đổi.ĐặcbiếtởbộmônHóalàmônkhoahọctựnhiênthìviệcđưahoạtđộng
trảinghiệmsáng tạovào là vô cùng thiếtthực.Từviệchọcsinhchủđộngkết
nốicác kiếnthứcđãhọcvớikiếnthứcthựctiễnmà các emđãbiếthoặctựtìm
7
hiểu để vận dụng vào cuộc sống là điều lý thú đối với học sinh.
Với ưu thế về cơ sở vật chất, các thiết bị khoa học kĩ thuật và mạng
internet phát triểnthì việcchủđộngtìmhiểukiếnthứccủahọcsinhrấtthuận
lợi. Trongquá trình họctậpchiếmlĩnhtrithức,tương tác giữa giáo viên và
họcsinh dễdànghơn,tạođiềukiệnchogiáoviêntháogỡnhữngvướng mắc
củacácem trong quá trình tìm tòi kiến thức. Nhưvậythìhiệuquảgiáodụcsẽ
đượcnângcao,gắnhọcvớihành,lýluậnvớithựctiễn.NhưnhàvănGoetheđã
từngcangợivaitròcủaviệcứngdụngthựctếquacâunói:“Mọilýthuyếtchỉlà
màuxámcòncâyđờimãimãixanhtươi”.
Xuấtpháttừnhữngcơsởlýluậnvàthựctiễntrên,sángkiếnkinhnghiệm:
“Đadạnghóa các hoạtđộngtrảinghiệmsángtạotrongchươngtrìnhHóa
họcphổthông” làkếtquả của quátrìnhlàmviệcnghiêmtúc,saymêcủacả
giáoviênvàhọcsinhtrongnămhọcvừaqua.
II.MÔTẢGIẢIPHÁP
II.1.Môtảgiảipháptrướckhitạorasángkiến
II.1.1.ThựctiễndạyvàhọcmônHóahọcởtrườngTrunghọcphổthông(nơi
tôiđangcông tác).
1. Thuậnlợi:
NhómHóađãtổchứcthànhcôngcáchoạtđộngngoạikhóa,câu lạcbộ
Hóahọcđểhọcsinhtoàntrườngcóđiềukiệngiaolưu,họchỏi.Họcsinhrấthào
hứngvớicáchoạtđộng trảinghiệmnày.
Họcsinh tíchcựclàmviệcnhómvàđãđemlạihiệuquảtrongquá trình
lĩnhhộikiến thức.
2. Khó khăn:
Trườngchưacóđiềukiệntổchứccho họcsinhđithamquancácnhàmáy
sảnxuấthoặcđithựcđịa,lấymẫunghiêncứu….Vàcũngchưacóđiềukiệntổ
chứcchohọcsinhthithựchànhthínghiệmvàthitìmhiểuvềcác vấn đề hóa
họcliênquanđếnthực tế.
Vốnhiểubiếtthựctếcủahọcsinhvềcáchiệntượngcóliênquanđếnhóa
họctrongđờisốnghàngngày chưaphongphú.
Do đó,đểkhắcphụccáckhókhăntrên và đểgiúp các em họcsinh đam
mê môn Hóa Học,thì việc”Đadạnghóa các hoạtđộngtrảinghiệmsáng tạo
trong chương trình Hóa học phổ thông” là hết sức cần thiết.
II.1.2.Nănglựccủahọcsinhtrongnhàtrườngphổthônghiệnnay
8
Họcsinhtrunghọcphổthônghầuhếtcótrìnhđộtiếpnhậnkiếnthứctốt,
năngđộngvànhạybénvớiphươngphápdạyhọcmới.Tuynhiên,vẫncònmột
bộ phận không nhỏhọc sinh quátrìnhhọctập của các em còn theolối mòn
truyềnthống:đónnhậnkiếnthứcdo giáoviêntruyềnthụtrênlớp. Vìthế,các
em còn lúng túng, loay hoay, chưa biết kết hợp kiến thức môn học vào giải
quyếtnhữngtìnhhuốngthựctiễn.
Đại đa số học sinh đều đã sử dụng thành thạo công nghệ thông tin và các
thiết bị công nghệ như điện thoại, máy tính bảng, máy tính bàn….. nhưng năng
lực giải quyết vấn đề và xử lý tình huống thực tiễn còn non yếu. Vì vậy, các em
học sinh có thể dễ dàng xem lại video bài giảng, những nội dung còn chưa hiểu
rõ vàtạođiềukiệnchohọcsinhvậndụngnhiềuhơn,thựchànhnhiềuhơntrênlớp
học.Quađórènkỹnănggópphầnpháthuytínhcựccủahọcsinh,nhằmđịnh
hướngpháttriểnnănglựcchohọcsinh.
Theoyêucầucủachươngtrìnhgiáodụcphổthôngmớicácemhọcsinh
khôngchỉcầnđượcpháttriển5phẩmchấtmàcòncầnđượchìnhthànhvàphát
triển10nănglựcthiếtyếuđểtừđópháthuyvàvậndụngtốiđakhảnăngcủa
ngườihọcvàothựctiễn,biếtvậndụngkiếnthứcmônhọcvàocuộcsống,nhờ
vậyhọcsinhphổthôngsẽđượcpháttriểntoàndiệnhơn.Chươngtrìnhgiáodục
phổthônghìnhthànhvàpháttriểnchohọcsinhnhữngphẩmchấtchủyếu:yêu
nước,nhânái,chămchỉ,trungthực,tráchnhiệm. Chươngtrìnhgiáodụcphổ
thônghìnhthànhvàpháttriểnchohọcsinhnhữngnănglựccốtlõisau: Những
nănglựcchungđượchìnhthành,pháttriểnthôngquatấtcảcácmônhọcvàhoạt
độnggiáodụcnhư nănglựctựchủvàtựhọc,nănglựcgiaotiếpvàhợptác,năng
lựcgiảiquyếtvấnđềvàsángtạo. Nhữngnănglựcđặcthùđượchìnhthành,phát
triểnchủyếuthôngquamộtsốmônhọcvàhoạtđộnggiáodụcnhấtđịnh:năng
lựcngônngữ,nănglựctínhtoán,nănglựckhoahọc,nănglựccôngnghệ,năng
lựctinhọc,nănglựcthẩmmĩ,nănglựcthểchất.
Trướcnhữngthựctrạngtrên,lànhữngngườitrựctiếpgiảngdạy, tôi luôn
mongmuốnvậndụngnhữngphươngphápdạyhọcmớitíchcựcđểgiúpnâng
caovàhoànthiệnnănglựcngườihọc,giúpcácemkhôngchỉhứngthútrong
việchọctậpởnhàtrườngmàrènluyệnđượcnhữngnănglựcvậndụngkiếnthức
quan vào thựctiễncuộc sống.
II.2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
Ngàynay,vớisựbùngnổthôngtin,conngườicàngphảihọctậpnhiềumôn
khoahọcmới,với khốilượngthôngtinkhổnglồthìvaitròcủangườithầycần
9
phảithayđổi.Thầylàmnhiệmvụhướngdẫn,ngườihọctựđitìmvàlĩnhhộitri
thức.Nhưvậyngườidạyvàngườihọcphảibiếtsửdụngmộtsốphươngtiện
khácđểhỗtrợ.Trongđósửdụngcôngnghệthôngtinđểthựchiệntấtcảcácnội
dung,cácthaotáccủaquátrìnhdạyvàhọc,sẽgiúpngườithầynângcao khả
năngsửdụngphươngphápmới,họctròchủđộngtìmtòi,pháthuysángkiến
tronghọctập.Tôinhậnthấycáitồntạilớnnhấttrongvấnđềdạyhọchiệnnaylà
GVchưathànhthạocáckỹnăngứngdụngCNTT,chưamởrộngtìmhiểucác
chủđềdạyhọcdựánliênquađếnthựctiễn,chuyểngiaohoạtđộnghọctậpcho
HS.Chưađịnhhướngvàxácđịnhđượcviệccủamìnhphảilàmlàgì?Việccủa
trò là gì? GVđanglolắngnếuthầykhôngnói,khôngdạythìHSkhôngbiết,
không ghi được. Cái lo lắng này có tính cố hữu lâu đời ở nhiều thế hệ GV.
NguyênnhânchínhcủavấnđềnàylàcácGVchưachịukhónghiêncứucácvăn
bảncủaBộgiáodục,của Sở,ítnghiêncứucácchủđềvềhướngđổimớicách
dạychoHS.
II.2.1. CáchoạtđộngtrảinghiệmsángtạocủaHọcsinh.
Tôi đãtiếnhànhmộtsốhoạtđộngtrảinghiệmsángtạochocácemhọcsinh
lớp 10(nămđầutiênsửdụngchươngtrìnhsáchgiáokhoamới) và họcsinhlớp
11và12trongnămhọc2022-2023.Cácemrấthàohứngvớihoạtđộngnàyvà
ướcmongđượclàmnhiều hơnnữa.
Trongkhuônkhổcủasángkiếnkinhnghiệmtôixinphépchỉtrìnhbàycụ
thểthiếtkếBài 5 – Hóahọc10:“Cấutạobảngtuầnhoàncácnguyêntốhóa
học”còncáchoạtđộngkháckhôngtrìnhbàycụthểthiếtkếbàidạymàchỉ
giớithiệukháiquátvềhoạtđộngtrảinghiệmsángtạocủamộtsốhoạtđộng
màtôiđãápdụngtrongthựctếgiảngdạy(phụlục3)
II.2.1.1. Sửdụngcôngnghệthông tin trongcáchoạtđộngtrảinghiệm
(thiếtkếtrên phầnmềmMinecraft: Education Edition)
Thídụ1:Thiếtkếbàigiảngbằngphầnmềm Minecraft – Education Edition
a. Giớithiệu phầnmềmMinecraft:EducationEdition
Minecraft:EducationEdition(viếttắt làM:EE)làmộtnềntảngkiếnthức
mở,nơihọcsinhđượcthỏasứcsángtạo,yêucầutinhthầnlàmviệcnhómcao.
M:EE là một nền tảng mới được phát hành vào tháng 11/2016, là phiên bản
đượctạoradànhriêngchogiáodụccủaMicrosoft.Đâylàphiênbảndựatrên
tựagamerấtnổitiếngMinecraft.KhácvớiMinecraft,M:EEđãlượcbỏmộtsố
tínhnăngnhư:chiếnđấu,sinhtồn…đểtậptrungvàoviệchọctập,sángtạo,xây
dựngcôngtrình,kiếntrúc…KhithamgiavàoM:EE,họcsinhđượcthamgia
10
vàomộtthếgiớimở,cóthểgiảiquyếtnhữngvấnđềmàngoàithựctếkhônglàm
được.MinecraftEducationEditioncòntăngcườngchongườisửdụngkỹnăng
sống,pháttriểntưduyvềhìnhkhối,nângcaotrítưởngtượngvàbồiđắpsựsáng
tạo,giảiquyếtvấnđề,tựđịnhhướngvàlàmviệcnhóm…
ViệcsửdụngM:EEcótínhkhảthicao,vớiđiềukiệnchỉcầnmáytínhcài
đượcM:EEvàcókếtnốimạnginternet,mụctiêukiếnthứcphùhợp,phương
thứckiểmtrađánhgiáđủtốt.
b. CàiđặtphầnmềmMinecraft- Education Edition
Bước1:Vào trang
https://education.minecraft.net/
Bước 2: Chọn phiên bản
Minecraft: Education Edition,
download vềmáytính.
Bước 3:Chọn Run để cài đặt,
tiếptụcchọnNext,ấnFinish.
11
Bước 4:Chờtớikhi quá trình
tải hoàn tất, cửa sổ game sẽ xuất
hiện.
Tiếp đó, đăng nhập vào tài
khoản Minecraft: Education
Edition của mình để bắt đầu sử
dụng.
Bước 5: Chọn play để vào
chươngtrình.
12
Bước 6: Host vào map có
không gian phòng thí nghiệm hóa
học.
Chúý:TàikhoảnMinecraft:EducationEditionkhôngphảilàtàikhoảnsử
dụngđểchơinhưcácphiênbảnthôngthườngkháccủatựagamenày,màđólà
tàikhoảnđượcđăngkývà sửdụngmộtsốthôngtincủanhàtrườnghoặcphải
đượcngườikháccấpquyền,chiasẻchobạn.
HStảiphầnmềmvàcàiđặtvàomáytính.Trongquátrìnhgiảngdạy,tôiđã
tạo tài khoản cho HS sử dụngđể họctập, nghiên cứu (rất nhiều HS đã dùng
phiênbảnchơigame nêncácconđãkháthànhthạotrongviệcsửdụng).
Hoạt động 1: Thiết kế bài giảng bằng phần mềm Minecraft – Education
Edition
Bảng hệ thống tuầnhoàn cácnguyêntốhóa họclàmộttrong nhữngkiến
thứchóahọcđạicươngrấtquantrọngtrongchươngtrìnhgiáodụcTHPT.Hiểu
đượccấutạobảnghệthốngtuầnhoàncácnguyêntốhóahọc,HScóthểcókiến
thứctổngquátvềcácnguyêntố hóahọctừđóhiểurõtínhchấtcũngnhưquy
luậtbiếnđổitínhchấtcủacácnguyêntốhóahọcvàhợpchấtcủacácnguyêntố
đó.TôixâydựngnộidungchoBài 5 – Hóahọc10:“Cấutạobảngtuầnhoàn
cácnguyêntốhóahọc”thànhchủđề:“Tìmhiểu,thiếtkế môhìnhsángtạoBảng
tuầnhoàncácnguyêntốhóahọc”– xuấtpháttừýtưởngcủacuộcthi”Tìmhiểu,
thiếtkếBảngtuầnhoàncácnguyêntốhóahọc”màBộKhoahọcvàcôngnghệ
phátđộngvàgiaoTrườngđạihọcKhoahọctựnhiên,ĐạihọcQuốcgiaHàNộitổ
chức,chủtrìđểhưởngứngnăm2019đượcUNESCOchọnlànămQuốctếkỷ
niệmbảngtuầnhoàncácnguyêntốhóahọc.
ThờigianHShoànthànhchủđềtrong1tuần,trongđó2tiếttrên lớp.Lớp
ápdụnggiảngdạy10A5 trongnămhọc2022- 2023.
Tiết12:Tìmhiểuvềcấutạobảnghệthốngtuầnhoàncácnguyêntốhóahọc
Tiết13:Thuyếttrìnhsảnphẩmvềthiếtkếmôhìnhsángtạovềbảngtuần
hoàn
13
Giáo án: Chủđề “Tìmhiểu,thiếtkếmôhìnhsángtạoBảngtuầnhoàncác
nguyêntốhóahọc”
I. Yêucầucầnđạtcủachủđề
1.Kiếnthức,kĩnăng,tháiđộ
Saukhihọcxongchủđề,HScóthể:
Kiếnthức
– Nêuđượcvềlịchsửphátminhđịnhluậttuầnhoànvàbảngtuầnhoàncác
nguyêntốhoáhọc.
– Môtảđượccấutạocủabảngtuầnhoàncácnguyêntốhoáhọcvànêuđược
các kháiniệmliênquan(ô,chukì,nhóm).
– Nêuđượcnguyêntắcsắpxếpcủabảngtuầnhoàncácnguyêntốhoáhọc(dựa
theocấuhìnhelectron).
– Phânloạiđượcnguyêntố(dựatheocấuhìnhelectron:nguyêntốs,p,d,f;dựa
theotínhchấthoáhọc:kimloại,phikim,khíhiếm).
Kĩnăng
– Xácđịnhvịtrícủamộtnguyêntốtrongbảnghệthốngtuầnhoàncácnguyêntố
hóahọc:ônguyêntố;chukì;nhóm(nhómA;nhómB).
– Thiếtkếđượcbảngtuầnhoànchínhxácvàsángtạo.
Tháiđộ
– Saymê,hứngthúhọctập,trungthực,yêukhoahọc.
2.Địnhhướngcácnănglựccóthểhìnhthànhvàpháttriển
– Nănglựctựhọc;nănglựchợptác;
– Nănglựcgiảiquyếtvấnđềvàsángtạo;
– Nănglựcsửdụngngônngữhóahọc;
II.Chuẩnbịcủagiáoviênvàhọcviên
1. Giáo viên
– Máytính,máychiếu;bảngtuầnhoàn cácnguyêntốhóahọc.
– Tưliệuliênquanđếnsựphátminhrabảngtuầnhoàn cácnguyêntốhóahọc.
– Thiếtkếtròchơi“Hànhtrìnhkhámphá”trênM:EEvớibộ5câuhỏi(phụlục
2)
2.Họcsinh
– Họcbàicũcóliên quanđến cấuhìnhelectronnguyêntử.Bảnghệthốngtuần
hoàncácnguyêntốhóahọc.
– Máytính,hoànthànhyêucầucủaGVgiaotừtiếthọctrước.
– Đọckĩkiếnthứcbàimới
14
III.Chuỗicáchoạtđộnghọc
1.Ổnđịnhlớp
2. Thiếtkếchitiếttừnghoạtđộnghọc
Tiết12:Tìmhiểucấutạobảnghệthốngtuầnhoàncácnguyêntốhóahọc
A.Hoạtđộngtrảinghiệm,kếtnối
a) Mụctiêu: Tạohứngthúhọctậpchohọcsinhđitìmhiểukiếnthứccủabài
họcthôngquatròchơi.
b)Phươngthứctổchứchoạtđộng
– GV cho HS hoạt động nhóm để chơi trò chơi “Hành trình khám phá” trên
M:EE
– GVkhởiđộngchươngtrìnhM:EE,cácnhómHScùnghostvàocùng1map
màGVchiasẻ
– Luậtchơi:HSdichuyểntrongconđườngcủatừngnhómGVđãthiếtkếsẵn,
mỗinhómsẽđiqua5trạm,mỗitrạmcó1câuhỏitrắcnghiệm– phảitrảlời
đúngmớiđượcđiqua.Nhómnàovềđíchnhanhnhấtsẽdànhchiếnthắng.
c) Sảnphẩm,đánhgiákếtquảhoạtđộng:
– Sảnphẩm:HShoànthànhphầnthicủamình.
– Đánhgiágiákếtquảhoạtđộng:
+Thôngquaquansát:TrongquátrìnhHShoạtđộngnhóm,GVcầnquansátkĩ
tấtcảcácnhóm,kịpthờipháthiệnnhữngkhókhăn,vướngmắccủaHSvàcó
giảipháphỗtrợhợplí.
+Thôngquakếtquảtròchơi:GVbiếtđượcHSđãcóđượcnhữngkiếnthức
nào, nhữngkiến thức nào cầnphảiđiều chỉnh, bổsungở các hoạt độngtiếp
theo,nhómnàođãchuẩnbịbàikĩ.
B.Hoạtđộnghìnhthànhkiếnthức
Hoạtđộng1(10phút):Giớithiệusơlượcvềsựphátminhrabảngtuầnhoàn
cácnguyêntốhóahọc.Cácnguyêntắcsắpxếpcácnguyêntốtrongbảngtuần
hoàncácnguyêntốhóahọc.
a) Mụctiêu:
– Nêuđượclịchsửphátminhđịnhluậttuầnhoànvàbảngtuầnhoàncácnguyên
tốhóahọc
– Nêuđược nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố của các hàng, các cột trong bảng
tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
b) Phươngthứctổchứchoạtđộng:
– GVchoHShoạtđộngcánhânhoànthànhthôngtinvềsựphátminhrabảng
tuầnhoàncácnguyêntốhóahọc.
15
– HSquansátbảngtuầnhoàntrênmáychiếu.Từđórútra cácnguyêntắcsắp
xếpcácnguyêntốtrongbảngtuầnhoàncácnguyêntốhóahọc.
– Hoạtđộngnhóm:GVchoHShoạtđộngnhómđểchiasẻ,bổsungchonhau
trongkếtquảhoạtđộngcánhân.
– Hoạtđộngchungcảlớp:GVmờimộtsốnhómtrìnhbàykếtquả,cácnhóm
khácgópý,bổsung(lưuýmờicácnhómcókếtquảkhácnhautrìnhbàyđểkhi
thảoluậnchungcảlớpđượcphongphú,đadạngvàHSsẽđượcrútkinhnghiệm
thôngquasailầmcủamình).
c)Sảnphẩm,đánhgiákếtquảhoạtđộng:
– Sảnphẩm:HSghicâutrảlờivàovởđểhoànthànhphầnI
Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: