Phân dạng bài tập đại cương hữu cơ

 

PHƯƠNG PHÁP LẬP CÔNG THỨC CỦA HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. Lập công thức khi biết thông tin về lượng chất

● Thông tin về lượng chất có thể là :

+ Phần trăm khối lượng của các nguyên tố.

+ Khối lượng của các nguyên tố.

+ Tỉ lệ khối lượng của các nguyên tố.

Ví dụ 1: Capsaicin là chất tạo nên vị cay của quả ớt. Capsaicin có công dụng trị bệnh được dùng nhiều trong y học, có thể kết hợp Capsaicin với một số chất khác để trị các bệnh nhức mỏi, sưng trặc gân, đau bụng, đau răng, nhức đầu, sưng cổ họng, tê thấp, thần kinh,… Khi phân tích định lượng Capsaicin thấy thành phần phần trăm về khối lượng các nguyên tố như sau: %C = 70,13%; %H = 9,09%; %O = 20,78%. Công thức phân tử của Capsaicin là

A. C₈H₈O₂. B. C₉H₁₄O₂. C. C₈H₁₄O₃. D. C₉H₁₆O₂.

Ví dụ 2: Chất hữu cơ X có M = 123 và khối lượng C, H, O và N trong phân tử theo thứ tự tỉ lệ với 72 : 5 : 32 : 14. Công thức phân tử của X là :

A. C₆H₁₄O₂N. B. C₆H₆ON₂. C. C₆H₁₂ON. D. C₆H₅O₂N.

Ví dụ 3: Phenolphtalein X có tỉ lệ khối lượng m_C : m_H : m_O = 60 : 3,5 : 16. Biết khối lượng phân tử của X nằm trong 300 đến 320u. Số nguyên tử cacbon của X là

A. 20. B. 10. C. 5. D. 12.

Ví dụ 4: Chất hữu cơ A chứa 7,86% H; 15,73% N về khối lượng. Đốt cháy hoàn toàn 2,225 gam A thu được CO₂, hơi nước và khí nitơ, trong đó thể tích khí CO₂ là 1,68 lít (đktc). Công thức phân tử của A là (biết M_A < 100) :

A. C₆H₁₄O₂N. B. C₃H₇O₂N. C. C₃H₇ON. D. C₃H₇ON₂.

Ví dụ tương tự :

Ví dụ 5: Xác định công thức phân tử của hợp chất hữu cơ X trong mỗi trường hợp sau :

a. %C = 85,8%; %H = 14,2%; M_X = 56.

b. %C = 51,3%; %H = 9,4%; %N = 12%; %O = 27,3%. Tỉ khối hơi của X đối với không khí là 4,034.

c. %C = 54,5%; %H = 9,1%; %O = 36,4%; 0,88 gam hơi X chiếm thể tích 224 ml (ở đktc).

d. %C = 49,58%; %H = 6,44%. Khi hoá hơi hoàn toàn 5,45 gam X, thu được 0,56 lít hơi (đktc).

Đáp số: C₄H₈; C₅H₁₁O₂N; C₄H₈O₂; C₉H₁₄O₆.

Ví dụ 6: Chất hữu cơ X (chứa C, H, O, N) có phần trăm khối lượng các nguyên tố lần lượt là 32%; 6,67%; 42,66% và 18,67%. Hãy xác định công thức đơn giản nhất của X? Xác định CTPT của X biết rằng trong phân tử X có một nguyên tử nitơ.

Đáp số: C₂H₅O₂N.

Ví dụ 7: Chất hữu cơ Z có 40%C; 6,67%H; còn lại là oxi. Mặt khác, khi hoá hơi 1 lượng Z người ta thu được thể tích vừa đúng bằng thể tích của khí NO có khối lượng bằng 1/3 khối lượng của Z trong cùng điều kiện. Xác định CTPT của Z.

Đáp số: C₃H₆O₃.

Ví dụ 8: Phân tích chất hữu cơ X chứa C, H, O, ta có kết quả sau: m_C : m_H : m_O = 2,25 : 0,375 : 2. Tìm công thức phân tử của X, biết rằng 1 gam X làm bay hơi chiếm thể tích 1,2108 lít (đo ở 0^oC và 0,25 atm).

Đáp số: C₃H₆O₂.

Ví dụ 9: Phân tích một hợp chất hữu cơ thấy: Cứ 2,1 phần khối lượng C lại có 2,8 phần khối lượng O và 0,35 phần khối lượng H. Hãy xác định công thức phân tử của chất hữu cơ nói trên, biết 1 gam hơi chất đó ở điều kiện tiêu chuẩn chiếm thể tích 373,3 cm³.

Đáp số: C₂H₄O₂.

Ví dụ 10: A gồm C, H, O, N có tỉ lệ khối lượng tương ứng là 3 : 1: 4 : 7 và có khối lượng phân tử nhỏ hơn khối lượng phân tử của benzen. Tìm công thức phân tử của A, biết A là loại phân đạm.

Đáp số: CH₄ON₂.

Ví dụ 11: A là một loại phân đạm chứa 46,67% nitơ; 6,66% hiđro còn lại là cacbon và oxi. Đốt cháy 1,8 gam A ta thu được 923 ml CO₂ ở 27^oC và 608 mm Hg. Tìm công thức phân tử của A, biết M_A < 120.

Đáp số: CH₄ON₂.

Ví dụ 12: Đốt cháy hoàn toàn 1,8 gam chất hữu cơ A, thu được 1,344 lít CO₂ (ở đktc) và 1,08 gam H₂O. Tìm công thức phân tử trong các trường hợp sau:

a. Tỉ khối của A so với oxi là 5,625.

b. Trong phân tử A có 3 nguyên tử oxi.

c. Khối lượng phân tử A < 62.

Đáp số:C₆H₁₂O₆, C₃H₆O₃, CH₂O hoặc C₂H₄O₂.

II. Lập công thức khi biết kết quả phân tích định lượng

Ví dụ 1: Ma túy đá hay còn gọi là hàng đá, chấm đá là tên gọi chỉ chung cho các loại ma túy tổng hợp có chứa chất methamphetamine (Meth). Đốt cháy 14,9 gam Meth thu được 22,4 lít CO₂, 13,5 gam H₂O và 1,12 lít N₂ (đktc). Tỉ khối hơi của Meth so với H₂ < 75. Công thức phân tử của Meth là

A. C₂₀H₃₀N₂. B. C₈H₁₁N₃. C. C₉H₁₁NO. D. C₁₀H₁₅N.

(Đề thi thử THPT Quốc Gia lần 1 – THPT Phụ Dực – Thái Bình, năm 2015)

Ví dụ 2: Khi đốt cháy hoàn toàn một amin đơn chức X, thu được 16,80 lít khí CO₂, 2,80 lít N₂ (các thể tích đo ở đktc) và 20,25 gam H₂O. CTPT của X là :

A. C₄H₉N. B. C₃H₇N. C. C₂H₇N. D. C₃H₉N.

Ví dụ 3: Oxi hóa hoàn toàn 4,02 gam một hợp chất hữu cơ X chỉ thu được 3,18 gam Na₂CO₃ và 0,672 lít khí CO₂. CTĐGN của X là :

A. CO₂Na. B. CO₂Na₂. C. C₃O₂Na. D. C₂O₂Na.

Trên đây chỉ là các ví dụ đơn giản. Bây giờ ta sẽ tiếp tục nghiên cứu những ví dụ khó hơn.

Ví dụ 4: Đốt cháy hoàn toàn m gam một amin X bằng lượng không khí vừa đủ, thu được 17,6 gam CO₂, 12,6 gam H₂O và 69,44 lít N₂ (đktc). Giả thiết không khí chỉ gồm N₂ và O₂ trong đó oxi chiếm 20% thể tích không khí. X có công thức là :

A. C₂H₅NH₂. B. C₃H₇NH₂. C. CH₃NH₂. D. C₄H₉NH₂.

Ví dụ 5: Đốt cháy hoàn toàn 1,47 gam chất hữu cơ X (chỉ chứa C, H, O) bằng 1,0976 lít khí O₂ (ở đktc) lượng dùng vừa đủ, sau thí nghiệm thu được H₂O, 2,156 gam CO₂. Tìm CTPT của X, biết tỉ khối hơi của X so với không khí nằm trong khoảng 3< d_X < 4.

A. C₃H₄O₃. B. C₃H₆O₃. C. C₃H₈O₃. D. C₄H₁₀O₃.

 

Mời các thầy cô và các em tải file pdf đầy đủ tại đây

phân dang bài tập đại cương hữu cơ

 

Xem thêm

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 10

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 11

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 12