SKKN Biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong môn Mĩ thuật

SKKN Biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong môn Mĩ thuật

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN:
Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có
đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm
chất và năng lực của công dân; phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo
của mỗi cá nhân đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và
yêu cầu hội nhập quốc tế. Để thực hiện mục tiêu đó, Đảng và nhà nước ta luôn
coi trọng đầu tư cho giáo dục, xem giáo dục là “quốc sách hàng đầu” cho sự
phát triển bền vững và lâu dài của đất nước.
Đối với môn học Mĩ thuật ở trường tiểu học, mục tiêu của dạy – học chính
là giáo dục thẩm mĩ, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc làm quen, cảm nhận
được vẻ đẹp của thiên nhiên, đời sống và của các sản phẩm Mĩ thuật; cung cấp
cho học sinh những hiểu biết ban đầu về môn Mĩ thuật, hình thành và củng cố
các kĩ năng cần thiết để học sinh hoàn thành bài tập trong chương trình; bồi
dưỡng năng lực quan sát, phân tích, phát triển trí tuệ, phát huy trí tưởng tượng,
sáng tạo, góp phần hình thành nhân cách người lao động mới; phát hiện và bồi
dưỡng năng khiếu Mĩ thuật của học sinh; góp phần tạo dựng môi trường thẩm
mĩ cho xã hội.
Bên cạnh đó, chương trình giáo dục phổ thông mới chính thức đưa hoạt
động trải nghiệm trở thành hoạt động giáo dục bắt buộc của cấp tiểu học, giúp
các em tiếp cận thực tế, khai thác kinh nghiệm đã có, huy động kiến thức, kĩ
năng để giải quyết các vấn đề thực tiễn của bản thân. Vưgốtxki – Nhà tâm lí học
nổi tiếng thế giới từng nói: “Tâm lí hình thành thông qua hoạt động”. Điều này
có nghĩa là: chỉ thông qua hoạt động của chính bản thân con người thì bản chất
người và nhân cách người đó mới hình thành và phát triển. Con người tự lực
hoạt động mới biết kiến thức, kinh nghiệm xã hội tích lũy thành tri thức bản
thân. Mục tiêu của nhà trường chính là giúp người học tự lực học tập, giáo dục
cho học sinh biết tự giáo dục. Điều đó cho thấy mối quan hệ mật thiết giữa hoạt
động trải nghiệm và hoạt động giáo dục các lĩnh vực khác, đặc biệt là đối với
giáo dục Mĩ thuật trong trường tiểu học hiện nay.
Đó cũng chính là động lực lớn để tôi tìm tòi và viết “Biện pháp tổ chức
các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong môn Mĩ
thuật”.
2
II- MÔ TẢ GIẢI PHÁP
II.1. MÔ TẢ GIẢI PHÁP TRƯỚC KHI TẠO RA SÁNG KIẾN
1.1. Thực trạng
1.1.1. Thuận lợi
* Về phía giáo viên:
– Giáo viên Mĩ thuật luôn được sự quan tâm, tạo điều kiện của các ngành
cấp trên khi tham gia các buổi tập huấn dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển
năng lực, vận dụng phương pháp mới của Dự án Hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật Tiểu
học do Vương quốc Đan Mạch tài trợ.
– Cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ cho việc học tập của nhà trường khang
trang, sạch đẹp, tương đối đầy đủ.
– Ban giám hiệu nhà trường năng động, sáng tạo trong công tác chuyên
môn và đặc biệt cũng rất quan tâm tới bộ môn Mĩ thuật Đan Mạch, thường
xuyên động viên, khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp mới vào giảng
dạy, luôn tạo mọi điều kiện để giáo viên an tâm công tác và thực hiện tốt nhiệm
vụ được giao.
– Đã nhiều năm thực hiện dạy và học Mĩ thuật theo định hướng phát triển
năng lực, vận dụng phương pháp mới của Dự án Hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật Tiểu
học do Vương quốc Đan Mạch tài trợ nên nhận thức của giáo viên, phụ huynh
học sinh và cộng đồng đã thay đổi theo chiều hướng tích cực.
– Nhà trường có một số đồ dùng cần thiết cho việc giảng dạy Mĩ thuật cho
học sinh như: bộ đồ dùng dạy học các phân môn từ lớp 1 đến lớp 5, sách tham
khảo, một số tranh ảnh có liên quan đến bài học, …
– Đội ngũ giáo viên trường có tay nghề vững, lâu năm trong công tác, có
nhiều kinh nghiệm, có ý thức tốt về trách nhiệm người giáo viên và sẵn sàng
giúp đỡ đồng nghiệp về chuyên môn cũng như giúp nhau tháo gỡ những khó
khăn.
* Về phía học sinh:
– Các em đa số ngoan và rất yêu thích môn học vì Mĩ thuật là một môn
học không gò bó, không có nhiều áp lực, dễ khích lệ động viên, khen thưởng.
– Có được sự quan tâm về việc học tập của con em mình của một số phụ
huynh có ý thức trách nhiệm. Đã phối hợp với giáo viên bộ môn chuẩn bị đầy đủ
sách vở, đồ dùng học tập, thường xuyên nhắc nhở và tạo điều kiện tốt cho con
em mình học tập Mĩ thuật ở trên lớp cũng như ở nhà.
– Trong các hoạt động Mĩ thuật, mỗi chủ đề thường nối tiếp liền mạch
nhau, làm cho học sinh luôn cảm thấy hào hứng khi được khám phá, sáng tạo
3
với nhiều trải nghiệm. Mặt khác, các em được thỏa thích với những sáng tạo,
được trao đổi, học hỏi từ bạn rất nhiều. Thông qua hoạt động Mĩ thuật thực tế,
học sinh tự mình làm tích lũy được cách biểu đạt, phân tích, đánh giá, tự lựa
chọn và nhận thức để hình thành, phát triển những năng lực cá nhân. Chính bản
thân các em sẽ tự tin trình bày những ý kiến cá nhân trước tập thể.
1.1.2. Khó khăn:
* Về nhận thức:
– Từ phía cộng đồng: Mặc dù đã tương đối nhiều năm nhà trường triển
khai thực hiện phương pháp dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng
lực, vận dụng phương pháp mới của Dự án Hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật Tiểu học
do Vương quốc Đan Mạch tài trợ, nhiều phụ huynh đã nhận thấy mặt tích cực
của bộ môn này nhưng vẫn còn một số bậc phụ huynh thiếu sự quan tâm học tập
cho học sinh, còn chưa coi trọng môn học Mĩ thuật… Điều đó ảnh hưởng trực
tiếp đến chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh gây cho học sinh cảm
giác chán nản, chưa tự tin khi học bài.
– Phụ huynh của các em chưa quen với phương pháp mới nên còn lúng
túng trong việc giúp đỡ con em thực hành ứng dụng sáng tạo ở nhà. Nhiều học
sinh có hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, phụ huynh đi làm ăn xa không có
điều kiện chăm sóc và dạy bảo các em, không mua đủ đồ dùng học tập nên ảnh
hưởng không nhỏ tới kết quả học tập của các em.
* Về phía giáo viên:
– Trường tiểu học Phúc Thắng có số học sinh đông nên trang thiết bị, cơ
sở vật chất phục vụ môn học chưa đủ đáp ứng nhu cầu cho dạy – học bộ môn Mĩ
thuật.
– Đối với phương pháp mới này đồ dùng dạy học cho giáo viên là không
có sẵn, hầu hết giáo viên phải tự chuẩn bị vật mẫu cho giáo viên và học sinh,
phương tiện, đồ dùng trực quan… vì thế cũng phần nào ảnh hưởng đến kết quả
học tập và giảng dạy của giáo viên và học sinh.
– Số buổi do Phòng Giáo dục và Đào tạo Huyện tổ chức tập huấn để giáo
viên Mĩ thuật thực hiện dạy chuyên đề, trao đổi chuyên môn, rút kinh nghiệm để
giáo viên nắm vững thêm về phương pháp mới chưa được nhiều nên hiệu quả
dạy – học chưa cao.
– Sự kết nối và chia sẻ giữa các giáo viên chuyên Mĩ thuật trong toàn
huyện chưa nhiều nên hoạt động Mĩ thuật chưa thật sự nổi bật.
* Về phía học sinh:
4
– Còn một số học sinh tỏ thái độ thờ ơ với môn học vì thực tế đời sống
còn khó khăn, hầu hết là con em nông thôn, cha mẹ làm nghề tự do không ổn
định nên điều kiện để phụ huynh tập trung đầu tư cho học tập của các em còn
hạn chế, điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần học tập của các em.
– Khả năng giao tiếp giữa học sinh với giáo viên, giữa học sinh với học
sinh còn hạn chế, chỉ có một số học sinh khá giỏi mạnh dạn tham gia còn học
sinh nhút nhát thì thu mình ngại tham gia vào các hoạt động nhóm, hoạt động
thuyết trình, chia sẻ bài vẽ của mình trước lớp.
– Trình độ học sinh trong các lớp, các khối lớp không đồng đều. Bên cạnh
những em phát triển, học tốt, tiếp thu nhanh vẫn còn một số em nhận thức chậm,
hoạt động chậm hơn.
– Trong chương trình học Mĩ thuật theo dự án Đan Mạch gồm nhiều quy
trình học khác nhau. Các chủ đề bài học chủ yếu phát huy khả năng tự học, tự
tìm tòi, sáng tạo của học sinh. Các em phải chuẩn bị rất nhiều đồ dùng học tập
như: giấy A0, A4, giấy bồi, kẽm, băng keo, hộp giấy, vật dụng tìm được để tái
chế. Điều này rất khó khăn cho cả giáo viên và học sinh, vì bản thân các em
chưa thể tự chuẩn bị được mà phải có sự hỗ trợ từ phía phụ huynh.
Trước tình trạng chung của các em học sinh, tôi rất băn khoăn trăn trở làm
thế nào để việc dạy và học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực, vận
dụng phương pháp mới của Dự án Hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật Tiểu học do Vương
quốc Đan Mạch tài trợ được triển khai, áp dụng và đạt được kết quả tốt nhất. Vì
vậy tôi thấy rằng, cần phải có những biện pháp để nâng cao hiệu quả dạy và học
môn Mĩ thuật ở Tiểu học theo phương pháp Đan Mạch nhằm cải thiện tình trạng
đã nêu trên.
II.2. MÔ TẢ GIẢI PHÁP SAU KHI TẠO RA SÁNG KIẾN
Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà
nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi
trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội.
Sự phát triển kinh tế – xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những yêu
cầu mới đối với tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực giáo dục bởi giáo dục là
đào tạo con người, là phát triển nhân cách học sinh một cách toàn diện. Một
trong những môn học góp phần không nhỏ đến việc phát triển toàn diện học sinh
trong trường tiểu học đó là môn Mĩ Thuật.
Môn học Mĩ Thuật trong nhà trường tiểu học không nhằm đào tạo các em
trở thành hoạ sĩ mà nhằm phát huy khiếu thẩm mĩ vốn có ở trẻ, gây hứng thú cho
các em trước cái đẹp tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mĩ của riêng mình trong
cuộc sống hằng ngày.
5
Như chúng ta đã biết, hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục do giáo
viên định hướng thiết kế và hướng dẫn thực hiện; tạo cơ hội cho học sinh tiếp
cận thực tế, thể hiện những cảm xúc tích cực về thế giới xung quanh. Trong môn
Mĩ thuật các em sẽ được phát triển phẩm chất, năng lực cần đạt; đồng thời phát
huy tư duy sáng tạo, trí tưởng tượng và có cơ hội chia sẻ về sở thích, ước mơ
của bản thân. Dạy học Mĩ Thuật trong nhà trường giúp học sinh có những kiến
thức, kĩ năng cơ bản về vẽ hình, vẽ màu, tạo hình, điêu khắc và nghệ thuật
không gian. Thông qua các hoạt động trải nghiệm, học sinh học cách sáng tạo,
biểu đạt bản thân, có những hiểu biết cơ bản, cảm nhận được vẻ đẹp, đánh giá
được sản phẩm Mĩ Thuật. Bên cạnh đó, một trong những quan điểm đổi mới của
các môn học trong chương trình giáo dục tổng thể là tích cực hóa hoạt động của
người học, trong đó giáo viên đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động cho
học sinh, tạo môi trường học tập thân thiện và những tình huống có vấn để để
khuyến khích học sinh tích cực, tham gia vào các hoạt động học tập, tự phát
triển năng lực, nguyện vọng của bản thân, rèn luyện thói quen và khả năng tự
học, phát huy tiềm năng và những kiến thức, kĩ năng đã tích lũy được để phát
triển. Các hoạt động học tập nói trên được tổ chức trong và ngoài khuôn viên
nhà trường, trong và ngoài lớp thông qua một số hình thức như: trò chơi, thực
hiện bài tập, đóng vai, tham quan, sinh hoạt tập thể, hoạt động phục vụ cộng
đồng,… Mỗi một giây phút các em trải nghiệm trong các hoạt động như vậy
chính là những khoảnh khắc đáng nhớ và hữu ích, theo suốt cuộc đời các e. Đối
với các hoạt động của bộ môn Mĩ thuật trong trường tiểu học cũng vậy. Thông
qua việc dạy và học Mĩ thuật theo chương trình trường tiểu học mới Việt Nam,
các em cảm nhận được cái hay, cái đẹp thể hiện từ nội dung cho đến hình thức
mỗi khi các em thực hiện một chủ đề; thể hiện những gì mình mơ ước, mình yêu
thích, biết vận dụng bài học vào thực tế như: trang trí những vật dụng cá nhân:
sách, vở và cả góc học tập của mình,… góp phần rèn luyện cho học sinh các thao
tác tư duy, cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về Mĩ thuật, ngoài ra,
giúp các em hào hứng hơn trong môn học, giảm căng thẳng trong các buổi học.
Bản thân giáo viên cũng ngày một thoải mái và phát huy tính sáng tạo hơn.
Chính vì vậy, ngay từ đầu năm học, tôi đã đề ra “Biện pháp tổ chức các
hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong môn Mĩ
thuật” ở trường tiểu học với các nội dung cụ thể như sau:
2.1. Thứ nhất: Tăng cường trải nghiệm môn học với các tiết học trong và
ngoài không gian lớp.
2.1.1 Các hoạt động trải nghiệm trong không gian lớp học.
Hiện nay, trong hệ thống các môn học ở trường phổ thông nói chung, ở
tiểu học nói riêng, môn Mĩ thuật giúp các em sử dụng ngôn ngữ tạo hình thông
qua hoạt động trải nghiệm để biểu đạt thái độ, cảm xúc, sự tưởng tượng và kiến
thức của bản thân về thế giới xung quanh. Các năng lực của học sinh được hình
thành qua các kênh học tập, các giác quan khác nhau như: Nói chuyện, nghe,
thảo luận (qua thính giác); thông qua quan sát đồ vật, hình ảnh (qua thị giác);
6
thông qua hoạt động và làm việc bằng tay trong những hoạt động thực tế (qua
xúc giác); thông qua hoạt động sử dụng các động tác cơ thể trong những tình
huống cụ thể (qua ngôn ngữ hình thể). Thời gian dành cho các hoạt động của
môn học được tổ chức trong lớp học lại chiếm thời lượng tương đối nhiều nên
bản thân tôi đã tích cực tăng cường và đổi mới các trải nghiệm mĩ thuật trong
lớp học nhằm kích thích hứng thú và sự hiệu quả, sáng tạo ở các chủ đề, trong
từng hoạt động của các chủ đề.
* Hoạt động khởi động:
Đây là hoạt động quan trọng nhằm tạo hứng thú cho các em trong mỗi giờ
học. Nhưng hoạt động khởi động sẽ trở nên ý nghĩa hơn khi được kết hợp với
những “thông điệp” kiến thức được khéo léo gửi gắm vào các trò chơi.
 Ví dụ:
Chủ đề “Em sáng tạo cùng những con chữ” – Mĩ thuật lớp 4, tôi tổ chức
trò chơi “Sáng tạo cùng con chữ” (Sử dụng sản phẩm thực hành của học sinh
lớp 3: chủ đề “Những chữ cái đáng yêu”).
– Mục tiêu: Giúp học sinh sử dụng vốn kiến thức học sinh đã hiểu về bảng
chữ cái với các kiểu chữ: chữ thường, chữ in hoa, chữ in thường, chữ nét đều,
chữ nét thanh, chữ nét đậm,… để ghép thành từ có nghĩa.
– Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các con chữ, dấu thanh, tranh nền hình ảnh
như: chiếc lá, ngôi sao, đám mây, trái tim,…
– Luật chơi: Học sinh chọn chữ cái ghép thành tên nhóm của mình (được
trang trí trên nền có sẵn).
– Cách tiến hành:
+ Học sinh thảo luận, tìm con chữ cấu tạo nên tên nhóm.
+ Học sinh lựa chọn các con chữ, ghép từ tạo thành tên nhóm.
+ Trưng bày chia sẻ nhanh về tên nhóm vừa ghép được.
Khi kết thúc trò chơi, tôi đánh giá nhận xét kết quả của các nhóm, đồng
thời giới thiệu cho học sinh xem một số mẫu từ mà tôi đã ghép sẵn bằng các con
chữ được trang trí để giới thiệu bài học mới.
* Kết quả tổ chức trải nghiệm thông qua trò chơi trong hoạt động
khởi động.
Trò chơi không chỉ rèn cho các em kĩ năng tương tác, sáng tạo trong học
tập, kĩ năng tự tìm hiểu kiến thức, thu hút các em tham gia sôi nổi, hào hứng mà
còn giúp các em tiếp thu bài một cách chủ động, linh hoạt hơn rất nhiều trong
việc hoàn thiện sản phẩm. Điều đặc biệt hơn là học sinh có thể tận dụng các sản
phẩm liên kết từ khối lớp này đến khối lớp khác, tăng thêm tính liền mạch, hệ
thống và hiệu quả trong chương trình chung của môn Mĩ thuật Tiểu học.
7
Sản phẩm sau hoạt động của trò chơi.
Sản phẩm sau hoạt động của trò chơi.
8
Sản phẩm của học sinh với chủ đề “ Em sáng tạo cùng những con chữ”.
* Hoạt động tìm hiểu:
Hướng dẫn học sinh tìm hiểu là một hoạt động vô cùng quan trọng, tác
động không nhỏ đến chất lượng của giờ học. Giáo viên thường sử dụng những
câu hỏi đơn giản, ngắn gọn hoặc đưa ra các giáo cụ trực quan gắn với bài học để
dẫn dắt các em tìm hiểu. Thay vì thực hiện như thế, tôi lựa chọn một số chủ đề
phù hợp để các em trải nghiệm hoạt động tìm hiểu mới: tự mình thực hiện, tự
mình khám phá, diễn giải và chia sẻ với nhau cách thực hiện.
 Ví dụ: Chủ đề 14: “Em tưởng tượng từ bàn tay” – Mĩ thuật lớp 2.
– Mục tiêu: Học sinh nhận ra được đặc điểm cấu tạo, hình dạng của đôi bàn
tay; từ đôi bàn tay có thể tưởng tượng được nhiều hình ảnh đẹp và thú vị.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: Máy chiếu; sản phẩm tưởng tượng từ bàn tay.
+ Học sinh: Đồ dùng học tập, đèn pin.
– Cách tiến hành:
+ Hướng dẫn học sinh trải nghiệm với máy chiếu.
+ Tổ chức cho học sinh lần lượt lên thử nghiệm với bàn tay được chiếu
trên bảng hoặc sử dụng với đèn pin mà học sinh đã chuẩn bị.
+ Cả lớp quan sát, gọi tên hình ảnh các bạn thực hiện với máy chiếu.
+ Học sinh tự chia sẻ về cách thực hiện tưởng tượng từ bàn tay.
* Kết quả tổ chức trải nghiệm trong hoạt động tìm hiểu.
9
Thay vì hướng dẫn tìm hiểu theo cách thông thường như: đặt ra một hệ
thống câu hỏi (Bàn tay có cấu tạo như thế nào? So sánh hai bàn tay, em rút ra
nhận xét gì? Em tưởng tượng được hình ảnh gì từ bàn tay đặt nằm ngang, bàn
tay thẳng đứng? Sự chuyển động của bàn tay và các ngón tay có tạo ra các hình
khác nhau không? Em nhận ra những hình ảnh gì được tạo ra từ đôi bàn tay?) thì
giáo viên chỉ là người điều hành, giúp các em cùng nhau trải nghiệm, khám phá
và lĩnh hội kiến thức. Hoạt động tìm hiểu chủ đề bài học sẽ diễn ra nhẹ nhàng và
hiệu quả hơn rất nhiều.
Học sinh trong hoạt động thực hiện tìm hiểu cùng máy chiếu.
10
Học sinh thích thú trong hoạt động thực hiện tìm hiểu.
11
* Hoạt động thực hành:
Thực hành là hoạt động chiếm phần lớn thời gian của chủ đề, là hoạt động
quết định đến chất lượng sau cùng của sản phẩm. Chính vì thế, trong những năm
gần đây, chương trình Mĩ thuật cũng đã có thêm nhiều hình thức tổ chức thực
hành khác nhau nhằm tăng hiệu quả cho các chủ đề nhưng nhận thấy một số chất
liệu vẫn còn có thể mở rộng hoặc sáng tạo được thêm các cách thức thực hiện
khác nhau với các tiết dạy trong lớp học, tôi đã mạnh dạn đưa tranh in ứng dụng
vào một số chủ đề như: Chủ đề 12: Trang phục của em – Lớp 3; chủ đề 9: Trang
phục em yêu thích – Lớp 5.
 Ví dụ: Chủ đề 12: Trang phục của em – Mĩ thuật lớp 3.
– Mục tiêu: Học sinh tạo dáng trang phục cho mình hoặc người thân bằng
cách kết hợp vẽ, in, hoặc xé, cắt, dán.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: lá cây, một số đồ vật có họa tiết nổi, một số sản phẩm mẫu.
+ Học sinh: đồ dùng học tập, lá cây, một số đồ vật có họa tiết nổi.
– Cách thực hiện:
+ Nhắc nhở học sinh chuẩn bị trước một số lá cây hoặc đồ vật có bề mặt
nổi để in…
+ Hướng dẫn học sinh in họa tiết trong tiết thực hành.
+ Học sinh in họa tiết, thiết kế trang phục phù hợp với họa tiết đã in.
+ Kết hợp với các cách thức, chất liệu khác để hoàn thiện sản phẩm.
Thay vì học sinh thực hành vẽ, xé, cắt dán ,… tôi áp dụng hình thức tranh
in mà các em chưa đc thực hiện trong chương trình mĩ thuật tiểu học từ trước tới
giờ. Đây là trải nghiệm mới mẻ, dễ chuẩn bị, dễ thực hiện với các vật liệu sẵn có
ở xung quanh nên đã tác động rất tích cực đến hoạt động dạy và học môn Mĩ
thuật.
* Kết quả tổ chức trải nghiệm trong hoạt động thực hành.
Qua quá trình cho các em trải nghiệm trong hoạt động thực hành bằng
cách in họa tiết vào trang trí sản phẩm, các em đã tạo ra được những sản phẩm
đẹp và mang tính thẩm mĩ, các em tích cực và hứng thú hơn trong học tập.
12
Trải nghiệm in họa tiết vào trang trí cho trang phục.
*Hoạt động trưng bày, giới thiệu và đánh giá sản phẩm:
Trên thực tế, hoạt động trưng bày sản phẩm trong môn Mĩ thuật dù đã
được thay đổi bằng nhiều hình thức khác nhau nhưng vẫn còn một vài học sinh
chưa mạnh dạn trong chia sẻ. Chính vì thế tôi cố gắng đưa các em đến với
những trải nghiệm mới hơn như: phân vai chia sẻ, sáng tác câu chuyện học
đường, gieo vần thơ cho những sản phẩm phù hợp,…
 Ví dụ: Chủ đề 4: “Em sáng tạo cùng những con chữ” – Mĩ thuật lớp 4
– Mục tiêu:
+ Học sinh trưng bày được sản phẩm trang trí tên của bản thân.
+ Giúp học sinh tự tin, thoải mái hơn với hoạt động trưng bày, chia sẻ;
tăng hứng thú trong các hoạt động học tập.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: một số hình thức thơ, gieo vần, vè…
+ Học sinh: sản phẩm để trưng bày
– Cách thực hiện:
+ Giáo viên làm mẫu với tên bất kì.
+ Học sinh suy nghĩ: gieo vần thơ hoặc vè,… gắn liền với tên mà mình đã
trang trí.
+ Đưa nhiều hình thức khen thưởng để học sinh bình bầu như: sản phẩm
ấn tượng nhất, bài thơ ngộ nghĩnh nhất, bài thơ dài nhất,…
13
Phần nhiều chủ đề, học sinh bị hạn chế cách chia sẻ theo hình thức giới
thiệu chất liệu, màu sắc, đường nét, hình mảng,… đơn thuần nên việc thay đổi
hoạt động đánh giá ở một số nội dung tôi thấy học sinh thật sự thích thú và tự tin
hơn rất nhiều.
Ví dụ: Với tên Ngân: học sinh gieo vần: “Mình tên là Ngân
Rất nhiều bạn thân
Chăm học chuyên cần
Bạn nào cũng thích”.
* Kết quả tổ chức trải nghiệm trong hoạt động trưng bày, giới thiệu
và đánh giá sản phẩm.
Sự sáng tạo, dí dỏm trong những câu thơ, câu vè đã giúp cho thời gian bên
nhau của cô trò tôi trong những trải nghiệm Mĩ thuật ngày một đáng nhớ hơn.
Trải nghiệm “gieo vần thơ” với chủ đề:
Em sáng tạo cùng những con chữ.(Lớp 4)
14
Một số bài vẽ “Sáng tạo cùng những con chữ” của học sinh.
Một số bài vẽ “Sáng tạo cùng những con chữ” của học sinh.
2.1.2 Tăng cường trải nghiệm môn học với các tiết học ngoài không gian
lớp.
Mĩ thuật là cái đẹp, còn gì tuyệt vời hơn khi được hòa mình và trải
nghiệm cùng với thiên nhiên. Chúng ta không thể dạy hiệu quả bài “Sáng tạo
với những chiếc lá” mà chỉ ngồi trong lớp và tưởng tượng ra chiếc lá; hay trong
quá trình vẽ theo nhạc, thay vì thực hiện trong không gian lớp chật hẹp, gò bó,
tôi đã thực hiện di chuyển ra ngoài không gian lớp để các em thay đổi không
khí, được nhảy múa, vẽ hòa mình cùng âm nhạc và thiên nhiên. Tương tự như
vậy, tùy vào từng chủ đề mà tôi lên kế hoạch thực hiện với từng khối lớp để các
15
em được trải nghiệm với các tiết học ngoài không gian lớp, giúp các em có ý
thức bảo vệ môi trường, phát triển phẩm chất và nhân cách một cách tự nhiên.
Ngoài ra, Nam Định là địa phương có di tích lịch sử lâu đời, phong cảnh
đẹp, có nhiều nghề truyền thống. Điều đó tạo điều kiện thuận lợi cho cô trò
chúng tôi có những tiết học chép họa tiết cổ, vẽ tranh phong cảnh để áp dụng
vào trong các chủ đề bài học.
Với trải nghiệm ngoài không gian lớp, bên cạnh việc thay đổi không gian
học tập ra ngoài môi trường, tôi còn có thể tận dụng những chất liệu từ cuộc
sống vào trong giảng dạy. Thay vì sử dụng giá vẽ để vẽ, tôi đã cho các em sử
dụng những gốc cây được ốp lát sạch sẽ để làm giá vẽ, hay có khi sử dụng
những thân cây, cành cây làm nơi trưng bày sản phẩm. Từ đó tạo nên sự mới mẻ
nhưng chứa đựng sự gần gũi, thân thương trong mỗi “giờ học Mĩ thuật hạnh
phúc” của cô trò chúng tôi.
Chúng ta có thể thấy chất liệu ngoài thiên nhiên cuộc sống chính là giáo
cụ trực quan, là phương tiện dạy học mà bản thân người giáo viên cần phải phát
huy.
– Mục tiêu:
+ Giúp học sinh có tâm thế thoải mái, thư giãn trong các giờ học.
+ Học sinh có cảm xúc thực tế khi tiếp cận bài học theo hướng mở ngoài
không gian lớp.
+ Sử dụng chất liệu từ thiên nhiên cuộc sống làm giáo cụ trực quan,
phương tiện dạy học.
+ Cách thể hiện sản phẩm gần gũi, chân thật hơn; hình thành tình yêu với
thiên nhiên, bồi dưỡng thêm tình yêu quê hương, đất nước.
– Phương pháp: Quan sát, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: Kế hoạch chi tiết, phù hợp với các chủ đề; đồ dùng trực
quan,…
+ Học sinh: Đồ dùng học tập phù hợp với chủ đề.
– Biện pháp tiến hành:
+ Nghiên cứu các chủ đề có thể trải nghiệm ngoài không gian lớp và đặc
thù địa phương.
+ Xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng chủ đề.
+ Tiến hành trải nghiệm theo kế hoạch.
+ Rút kinh nghiệm sau quá trình thực nghiệm.
16
Kế hoạch dạy học ngoài không gian lớp học.
 Ví dụ:
+ Đối với chủ đề “Sáng tạo với những chiếc lá” – Mĩ thuật lớp 5 và một số
chủ đề khác: Tôi đã hướng dẫn các em tìm hiểu trong không gian lớp, sau đó di
chuyển ra ngoài không gian lớp thực hiện tìm hiểu về những chiếc lá có trong tự
nhiên. Hiệu quả từ việc quan sát, tiếp xúc thực tế bằng các giác quan khác nhau
đã giúp các em tạo hình được những sản phẩm sáng tạo hơn cả mong đợi.
17
Tiết dạy ngoài không gian lớp học.
Chủ đề 6: Khu vườn kì diệu – Lớp 2.
Tiết dạy ngoài không gian lớp học
Chủ đề 4: Sáng tạo với những chiếc lá – Lớp 5.
18
Tiết dạy ngoài không gian lớp học
Chủ đề 9: Sắc màu thiên nhiên – Lớp 2.
Tiết dạy ngoài không gian lớp học
Sản phẩm chủ đề 2, bài: “Những chiếc lá kì diệu” – Lớp 1.
19
Tiết dạy ngoài không gian lớp học
Chủ đề 7: Vũ điệu của sắc màu – Lớp 4
Tiết dạy ngoài không gian lớp
Chủ đề 5: Sự chuyển động của dáng người – Lớp 4.
20
Thay vì sử dụng giá vẽ các em tận dụng những gốc cây được lát đá sạch sẽ.
+ Đối với chủ đề “Sáng tạo họa tiết, tạo dáng và trang trí đồ vật” – Mĩ thuật
lớp 4.
Tôi đã tìm hiểu một số di tích lịch sử của địa phương và lên kế hoạch thực
hiện trải nghiệm cụ thể: Đền Bình Lãng được công nhận là di tích lịch sử cấp
21
tỉnh với nhiều họa tiết cổ tinh xảo. Các em được lắng nghe những câu chuyện
gắn với ngôi đền và người anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc
Tuấn và thực hành chép họa tiết cổ. Từ những bản kí họa, bản in họa tiết, các em
đã vận dụng sáng tạo vào trang trí các đồ vật gần gũi như: lọ hoa, khăn tay, mũ
nón, trang phục… Thông qua trải nghiệm này, các em bước đầu được tiếp xúc
với đồ họa tranh in và có thêm nhiều kiến thức hữu ích cho bản thân.
Trải nghiệm kí họa, in họa tiết tại Đền Bình Lãng.
22
Trải nghiệm kí họa, in họa tiết tại Đền Bình Lãng.
Sản phẩm chủ đề được áp dụng khi trải nghiệm tại đền Bình Lãng.
23
2.2. Thứ hai: Trải nghiệm sáng tạo trong câu lạc bộ trường học.
Qua thực tiễn cho thấy, việc học sinh tham gia các câu lạc bộ là một hình
thức trải nghiệm sáng tạo hấp dẫn, phù hợp tâm lí lứa tuổi. Khi tham gia câu lạc
bộ, học sinh có cơ hội thể hiện tài năng và niềm đam mê của bản thân đồng thời
là môi trường để học sinh tự học hỏi, là nơi vun đắp cho những ước mơ, đam mê
của các em. Tham gia câu lạc bộ, các em được làm quen và trải nghiệm với
nhiều cách thức sáng tạo hơn, chủ đề mở rộng hơn và chất liệu có thể coi là vô
tận. Từ những chất liệu quen thuộc, gần gũi trong cuộc sống hàng ngày như rau,
củ, quả cho đến những sợi len, xốp giấy,… cũng giúp các em có được những
bức họa nên thơ; từ vẽ cho đến vảy màu, xé dán, gắn dính chất liệu,… cũng giúp
các em được luyện rèn đôi tay khéo léo. Hơn hết, bản thân các em sẽ nhận ra giá
trị đoàn kết thông qua việc sinh hoạt tập thể, sinh hoạt nhóm và cảm nhận thật
sự: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”!
– Mục tiêu: Câu lạc bộ Mĩ thuật là môi trường để các em học sinh bộc lộ
và phát huy năng khiếu của mình. Bên cạnh đó còn cung cấp cho các em những
kiến thức cơ bản về hội họa, đặc biệt các em được nâng cao khả năng cảm nhận
nghệ thuật, tư duy thẩm mỹ và sáng tạo nghệ thuật.
– Phương pháp: Quan sát, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: Kế hoạch chi tiết, phù hợp với các chủ đề; đồ dùng trực
quan,…
+ Học sinh: Đồ dùng học tập phù hợp với chủ đề.
– Biện pháp tiến hành:
+ Xây dựng kế hoạch thành lập câu lạc bộ.
+ Tuyên truyền tới toàn thể Liên đội về mục đích, lợi ích và nội quy của
câu lạc bộ.
+ Hướng dẫn các em học sinh có nguyện vọng tham gia câu lạc bộ viết
đơn xin tham gia.
+ Giáo viên chuyên trách câu lạc bộ lên kế hoạch thực hiện các chủ đề
học của câu lạc bộ.
 Ví dụ: Đối với chủ đề “Bàn tay yêu thương”.
– Mục tiêu:
+ Giúp học sinh biết thực hiện kĩ thuật in bàn tay.
+ Giúp học sinh có tinh thần đoàn kết thông qua hoạt động học tập.
+ Giúp học sinh biết tận dụng các vật liệu đã qua sử dụng để tạo hình sản
phẩm.
24
– Phương pháp: Quan sát, làm việc cá nhân, làm việc nhóm, giải quyết
vấn đề.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: Một số vật liệu đã qua sử dụng, sản phẩm mẫu.
+ Học sinh: Một số vật liệu đã qua sử dụng, đồ dùng học tập.
– Biện pháp tiến hành:
+ Thời gian sinh hoạt câu lạc bộ: chiều thứ 4.
+ Nhắc nhở học sinh chuẩn bị đồ dùng cần thiết trước mỗi chủ đề.
+ Giáo viên chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng phù hợp với
chủ đề.
+ Tiến hành thực hiện chủ đề “Bàn tay yêu thương” theo kế hoạch của
câu lạc bộ.
Từ những bàn tay đơn lẻ của mỗi cá nhân được in trên giấy bìa, giấy báo,
giấy thủ công, các em đã cùng nhau tạo hình những “Tay yêu thương, cây
đoàn kết” bằng nhiều cách thức khác nhau như: vò giấy, xé dán giấy, kết hợp
với một số chất liệu khác (ống hút, sợi len…).
Sản phẩm của chủ đề “Bàn tay yêu thương”.
Khi hoàn thành một chủ đề của câu lạc bộ, tôi thường cho học sinh mang
sản phẩm về nhà để trưng bày thành góc Mĩ thuật ở gia đình; ngoài ra trong các
buổi sinh hoạt dưới cờ đầu tuần tôi thường lựa chọn những bài vẽ đặc sắc của
25
các hội viên trong câu lạc bộ để các em giới thiệu, chia sẻ trước toàn trường hay
tổ chức các buổi triển lãm tranh vẽ, trưng bày sản phẩm của học sinh trong câu
lạc bộ vào các ngày sinh hoạt tập thể. Điều này cũng giúp khích lệ, động viên
các em phấn đấu hơn, yêu thích môn học hơn. Sau một thời gian hoạt động tôi
nhận thấy câu lạc bộ rất phù hợp với khả năng của các em, các em thích thú và
say mê với môn học hơn; số lượng hội viên xin tham gia vào câu lạc bộ tăng
nhiều so với ngày đầu thành lập.
Hình ảnh sản phẩm trong câu lạc bộ.
26
Một số hình ảnh sản phẩm trong câu lạc bộ.
2.3. Thứ ba: Trải nghiệm sáng tạo trong các hoạt động tập thể.
Trong quá trình giảng dạy, tôi đã tích hợp hoạt động trải nghiệm theo kế
hoạch của liên đội vào dạy học môn Mĩ thuật, thực hiện điều chỉnh một số chủ
đề ở các khối lớp sao cho phù hợp với kế hoạch của Liên đội để các em được
tham gia trải nghiệm theo chủ đề bài học.
27
– Mục tiêu: Hoạt động tổ chức trải nghiệm sáng tạo trong các hoạt động
tập thể sẽ giúp học sinh có nhiều cơ hội được giao lưu, trải nghiệm, học hỏi,
thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tiễn đời sống đồng thời phát
huy tiềm năng sáng tạo của bản thân.
– Phương pháp: Quan sát, làm việc cá nhân, nhóm, giải quyết vấn đề.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: Kế hoạch chi tiết, phù hợp với các chủ đề; đồ dùng trực
quan,…
+ Học sinh: Đồ dùng học tập phù hợp với chủ đề.
– Biện pháp tiến hành:
+ Nghiên cứu điều chỉnh lại một số các chủ đề sao cho phù hợp với kế
hoạch trải nghiệm của liên đội.
+ Xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng chủ đề.
+ Tiến hành trải nghiệm theo kế hoạch.
+ Rút kinh nghiệm sau quá trình thực nghiệm.
 Ví dụ: Đối với chủ đề “Chú bộ đội của chúng em” – lớp 5.
– Mục tiêu của chủ đề:
+ Biết được một số hoạt động cơ bản của bộ đội và đặc điểm về trang phục
của một số quân chủng trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
+ Thể hiện được hình ảnh chú bộ đội.
+ Giới thiệu cá nhân được về sản phẩm của nhóm mình, nhóm bạn.
– Chuẩn bị:
+ Giáo viên: Kế hoạch cụ thể.
+ Học sinh: Sổ bút ghi chép.
– Phương pháp: Quan sát, làm việc cá nhân, làm việc nhóm, giải quyết
vấn đề.
– Biện pháp tiến hành:
+ Trước tiên tôi nghiên cứu trải nghiệm của Liên đội để nắm rõ nội dung,
hoạt động của trải nghiệm.
+ Tôi định hướng trước cho các em quan sát, ghi nhớ một số hoạt động cơ
bản của bộ đội và cảnh quan xung quanh đơn vị.
+ Trải nghiệm cùng Liên đội. Giáo viên quan sát, hỗ trợ, nhắc nhở các em
ghi nhớ, ghi chép.
+ Triển khai chủ đề bài học.
Sản phẩm Mĩ thuật được tạo hình sau quá trình quan sát, ghi nhớ tại trải
nghiệm “Một ngày làm chiến sĩ” trở nên ch

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education