dàn âm thanh hội trường, âm thanh lớp học, âm thanh phòng họp, loa trợ giảng

SKKN Một số biện pháp tư vấn tâm lý giáo dục cho học sinh THCS của giáo viên chủ nhiệm

SKKN Một số biện pháp tư vấn tâm lý giáo dục cho học sinh THCS của giáo viên chủ nhiệm

SGK, sách ôn thi, sách tham khảo giá rẻ

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Chúng ta đang sống trong thời kỳ mà đời sống chính trị, kinh tế, xã hội cả ở trong
nước và trên thế giới đang có rất nhiều thay đổi và biến động sâu sắc. Trước những diễn
biến phức tạp của dịch bệnh Covid 19 đã ảnh hưởng không nhỏ đến tất cả các nước trên
thế giới, trong đó có Việt Nam. Ở trong nước toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đang
chuẩn bị mọi điều kiện tốt nhất cho cuộc bầu cử Đại biểu Quốc hội khóa XV và Đại biểu
Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, đây cũng là sự kiện chính trị quan trọng
của đất nước được tổ chức vào thời điểm Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của
Đảng vừa kết thúc thắng lợi. Nhìn lại chặng đường hội nhập kinh tế quốc tế sau 35 năm
đổi mới của đất nước ta, chúng ta thấy rõ hơn những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử
trên mọi lĩnh vực của đời sống, xã hội, “đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực,
vị thế và uy tín cao như ngày hôm nay”. Trước những thuận lợi và khó khăn, những cơ
hội và thách thức đan xen, Chính phủ nước ta đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực
hiện đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả “mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch bệnh hiệu quả,
bảo vệ sức khỏe nhân dân, vừa phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, nỗ lực phấn đấu
phát huy tốt nhất các kết quả đã đạt được, tiếp tục chủ động, tích cực để đạt được những
thành tựu mới, vững chắc hơn trong thời gian tới. Đất nước đã và đang chuyển mình
bước sang một kỉ nguyên mới: “công nghiệp hoá, hiện đại hoá”, đặc biệt cuộc “Cách
mạng Công nghiệp 4.0” và hội nhập kimh tế, quốc tế ngày càng sâu rộng. Song, bên cạnh
những thành tựu tốt đẹp đáng khích lệ mà chúng ta đã đạt được góp phần quan trọng vào
sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, nâng cao vị thế, vai trò của Việt Nam trên
trường quốc tế, dân tộc ta cũng đang đứng trước những thử thách lớn mà một trong số đó
là sự tha hoá phẩm chất đạo đức của một bộ phận công dân Việt Nam chưa có ý thức tự
rèn luyện, trau dồi đạo đức, vi phạm pháp luật, chưa thực hiện nghiêm chỉnh mọi chủ
trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước và nhiều hơn cả có lẽ là
tình trạng thiếu kỹ năng sống, không hiểu hết giá trị sống của một số thanh thiếu niên,
học sinh hiện nay.
2
Để xây dựng một đất nước ngày một giàu mạnh, văn minh là nhiệm vụ cấp bách
được đặt ra với tất cả các ngành, các cấp và đặc biệt là ngành Giáo dục – ngành chăm lo
cho thế hệ trẻ tất cả vì sự nghiệp “trồng người”. Như chúng ta đã biết: “Vì lợi ích 10 năm
trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Câu nói của Bác Hồ đã thấm nhuần vào
Đường lối của Đảng và Chủ trương của Nhà nước ta. Hiện nay Đảng và Nhà nước ta luôn
quan tâm đến sự nghiệp chăm sóc và phát huy yếu tố con người. Điều đó xuất phát từ
nhận thức sâu sắc về những giá trị lớn lao và ý nghĩa mang tính quyết định của yếu tố con
người, chủ thể của tất cả những sáng tạo, những nguồn của cải vật chất và văn hóa,
những nền văn minh của nhân loại; xây dựng và phát triển con người có trí tuệ cao,
cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức là động lực đồng
thời cũng là mục tiêu của Chủ nghĩa xã hội. Muốn đạt được điều đó phải phát triển sự
nghiệp giáo dục và đào tạo, sẽ nâng cao mặt bằng dân trí, tạo ra nguồn nhân lực có chất
lượng cao, yếu tố thúc đẩy sự phát triển và tiến bộ xã hội của mỗi quốc gia trong mỗi giai
đoạn lịch sử. Đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, đất nước ta đang trên con đường đẩy
nhanh, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong điều kiện hội
nhập Quốc tế. Vì vậy Nghị quyết của Hội nghị ban Chấp hành Trung ương lần thứ 2 (
khóa III ) đã khẳng định: “ Thực sự coi giáo dục – đào tạo là quốc sách hàng đầu”; “ giáo
dục – đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế
và phát triển xã hội, đầu tư cho giáo dục – đào tạo là đầu tư phát triển”. Song để thực
hiện được vai trò to lớn đó giáo dục và đào tạo đòi hỏi phải quan tâm đến việc phát triển
toàn diện của người học. Với mục đích cao cả như thế, tôi thiết nghĩ việc giáo dục trong
nhà trường thì việc đầu tiên phải lấy giáo dục đạo đức con người làm gốc, lấy giáo dục
tài năng là kết quả của tinh hoa đạo đức. Để giáo dục con người toàn diện, con người
Việt Nam xã hội chủ nghĩa chúng ta phải kết hợp dạy “chữ” và dạy “người” đúng như
mục tiêu giáo dục đã chỉ rõ. Để thực hiện mục tiêu giáo dục này thì trường học chính là
nơi đào tạo nhiều thế hệ học trò, là môi trường tạo dựng cho đất nước những con người
xã hội chủ nghĩa – có đủ tài năng trí tuệ và những phẩm chất đạo đức cách mạng, để sau
này thực sự là người chủ nhân tương lai của đất nước. Người trực tiếp đào tạo những con
3
người như thế không ai khác chính là giáo viên, những thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy
các em và đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm lớp.
Giáo viên là những người được đào tạo về kiến thức, về kỹ năng về nghiệp vụ
chuyên môn nhằm giáo dục học sinh phát triển toàn diện, trở thành những công dân có
ích cho xã hội. Bên cạnh công tác giảng dạy các bộ môn, thì người giáo viên còn làm một
công việc đầy ý nghĩa đó là công tác chủ nhiệm lớp, đây là một công việc mà bất kì
người giáo viên nào có tâm huyết cũng không thể xem nhẹ được. Tuy nhiên công tác chủ
nhiệm trong nhà trường hiện nay gặp phải không ít những khó khăn trong việc quản lý,
giáo dục học sinh sa sút về đạo đức, thiếu ý thức trong việc học tập, đặc biệt là những
học sinh cá biệt, chậm tiến. Như chúng ta vẫn thấy, người giáo viên chủ nhiệm lớp đóng
một vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt trong trường trung học cơ sở, bởi đây là giai
đoạn các em hình thành nhân cách, chính vì thế mà người giáo viên chủ nhiệm có sự ảnh
hưởng không nhỏ có trong việc hình thành cho những chủ nhân tương lai của đất nước
những cơ sở về sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và
các kĩ năng sống cơ bản để học sinh phát triển trở thành những người toàn diện. Người ta
thường nói con cái là hình ảnh của cha mẹ, một tập thể lớp chính là hình ảnh của giáo
viên chủ nhiệm, nói như vậy cũng đúng phần nào vì rõ ràng giáo viên chủ nhiệm là người
cha, người mẹ thứ 2 của các em. Ngoài những giờ giảng dạy trên lớp, giáo viên chủ
nhiệm là người gần gũi với các em nhiều nhất, dễ dàng tiếp cận với các em qua những
giờ sinh hoạt lớp, sinh hoạt đầu giờ, những buổi sinh hoạt tập thể, những buổi lao động,
những khi cắm trại và cả những lúc ở nhà mà người giáo viên bộ môn không có được
điều đó,… Những lúc như thế này thầy trò càng hiểu nhau hơn, các em dễ dàng chia sẻ
với thầy cô giáo chủ nhiệm nhiều hơn, tự nhiên hơn mà không hề cảm thấy có khoảng
cách hay sợ sệt.
Chính vì có một vị trí quan trọng như vậy, nên mỗi người giáo viên chủ nhiệm lớp cần
phải có nhận thức hết sức đúng đắn về vai trò của mình trong lớp học. Người giáo viên
chủ nhiệm lớp cũng như người chỉ huy ngoài chiến trường, muốn dành thắng lợi thì
người đó phải biết tổ chức, bao quát, xử lí tốt các tình huống mới giành được thắng lợi.
4
Đối với người giáo viên không chỉ dạy các em về kiến thức, văn hoá mà còn dạy các em
về nền nếp, cách sống, cách làm người và ý thức làm chủ tương lai của đất nước. Nhưng
thực trạng hiện nay, công tác chủ nhiệm chưa đạt được hiệu quả cao trong việc tư vấn
tâm lý giáo dục cho học sinh trong để các em có ý thức rèn luyện nề nếp tốt, nâng cao
chất lượng học tập và các hoạt động khác.Từ nhận thức trên, người giáo viên chủ nhiệm
lớp hết sức quan trọng trong việc hướng dẫn, chỉ đạo lớp và đào tạo thế hệ trẻ theo mục
tiêu giáo dục toàn diện. Người giáo viên chủ nhiệm lớp đóng rất nhiều vai trò: Vừa là
thầy dạy học, vừa là người chỉ huy, vừa là người cha, người mẹ và cũng có lúc phải là
người bạn tốt, thân nhất của các em. Từ đó có thể uốn nắn các em đi theo quỹ đạo của
mình. Giáo viên chủ nhiệm lớp có chỉ đạo, quản lí lớp và tư vấn tâm lý giáo dục cho các
em học sinh tốt thì việc học của các em chắc chắn sẽ tốt hơn và việc giảng dạy của các
giáo viên bộ môn sẽ đạt hiệu quả hơn. Đã là một giáo viên chủ nhiệm, thì bất kỳ ai cũng
quan tâm đến việc làm thế nào để đưa lớp tiến lên, đây không chỉ là trách nhiệm lớn của
những ai làm công tác chủ nhiệm, đồng thời cũng là khẳng định mình về năng lực và nhất
là có lương tâm của một nhà giáo. Giáo viên chủ nhiệm nhận thấy rõ mỗi tập thể lớp là
cơ sở quan trọng để xây dựng nhà trường vững mạnh, một tập thể tốt chắc chắn sẽ có
những học sinh tốt, những con người vừa có đủ cả “ đức” lẫn “ tài”. Như vậy nhiệm vụ
của người giáo viên chủ nhiệm có vai trò quan trọng, ảnh hưởng nhất định đến việc học
tập cũng như rèn luyện đạo đức của học sinh.
Trên thực tế, chủ nhiệm lớp là công tác vô cùng khó khăn, phức tạp, vui cũng
nhiều, buồn cũng không ít, thành công cũng có, thất bại cũng không phải là hiếm. Bởi lẽ,
mỗi một tập thể lớp đều có những đặc thù riêng của lớp đó, có lớp như thế này, có lớp
như thế khác. Nhìn chung, trong mỗi lớp học có rất nhiều những em học sinh ngoan, có ý
thức tổ chức kỷ luật tốt góp phần không nhỏ trong việc xây dựng tập thể lớp vững mạnh
đạt được được những chỉ tiêu của trường đề ra đáp ứng được niềm mong mỏi của thầy cô
và đặc biệt là của chính cha mẹ các em. Bên cạnh đó, ở lớp nào cũng thế luôn có một số
ít em học sinh cá biệt về học tập, chưa ngoan về đạo đức, hay là học sinh có hoàn cảnh
đặc biệt, gia đình khó khăn về kinh tế, con mồ côi, bố mẹ li thân, li dị, bố mẹ đi làm ăn
5
xa…Tất cả những điều đó đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển tâm sinh lý của
các em, đó cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng một số em
chưa tích cực trong học tập, thiếu ý thức trong việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức… thậm
chí có em vi phạm đạo đức, vi phạm pháp luật.
Thực tiễn là thế, cho nên đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm lớp phải có phương
pháp chủ nhiệm như thế nào để có hiệu quả cao nhất. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp tôi
luôn trăn trở, suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất lượng của công tác chủ nhiệm mà
trong đó tôi đặc biệt quan tâm đó là việc tư vấn tâm lý giáo dục cho các em học sinh để
các em học sinh của tôi luôn có cái nhìn tích cực vào cuộc sống, có được sự phát triển
toàn diện, có đầy đủ các kỹ năng “mềm” trong nền Giáo dục – Đào tạo Thành phố Nam
Định với bề dày truyền thống là đơn vị luôn dẫn đầu của Tỉnh, góp phần quan trọng vào
thành tích gần 30 năm liên tục là đơn vị dẫn đầu toàn quốc về Giáo dục – Đào tạo Tỉnh
Nam Định. Sự nghiệp “trồng người” đã gắn bó với tôi gần 20 năm, trong đó nhiều năm
tôi tham gia công tác giáo dục đạo đức học sinh, nhiều lần tham gia những lớp học
chuyên đề về tư vấn tâm lý giáo dục đạo đức cho học sinh và nhất là trực tiếp qua những
cuộc nói chuyện, chia sẻ, tư vấn cho các em học sinh về các lĩnh vực trong cuộc sống
thông qua những bài giảng cũng như hoạt động ngoài giờ lên lớp, những buổi sinh hoạt
lớp, tôi luôn trăn trở làm thế nào để các em học sinh thân yêu của tôi không chỉ là những
học sinh giỏi mà còn là người có kỹ năng sống thật tốt, hiểu được giá trị sống để trở
thành những con người có ích góp phần xây dựng Tổ quốc. Chính vì những điều đó, với
nhận thức và từ những việc làm thực tế, bằng kinh nghiệm của bản thân, trong khuôn
khổ của sáng kiến này, tôi mạnh dạn chọn vấn đề “Một số biện pháp tư vấn tâm lý giáo
dục cho học sinh trung học cơ sở của giáo viên chủ nhiệm” để mong được chia sẻ
cùng các đồng chí.
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KỸ THUẬT
. 1. Mô tả giải pháp kỹ thuật trước khi tạo ra sáng kiến
Đứng trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện nền Giáo dục nước nhà, trường
Trung học cơ sở Tô Hiệu – thành phố Nam Định – nơi tôi đang công tác đã có những khó
6
khăn, thuận lợi trực tiếp ảnh hưởng đến công tác chủ nhiệm lớp, đặc biệt là vấn đề tư vấn
tâm lý giáo dục học sinh như sau:
* Về thuận lợi:
Kế thừa và phát huy truyền tốt đẹp của ngành GD- ĐT tỉnh Nam Định
nhiều năm liên tục là một trong những lá cờ đầu toàn quốc về giáo dục – đào tạo, mỗi
giáo viên Thành Nam luôn phấn đấu, rèn luyện và phát huy hết mình cho sự nghiệp giáo
dục. Bản thân tôi là một giáo viên đã có gần 20 năm gắn bó với nghề với nhiều năm làm
công tác giáo dục đạo đức học sinh, tôi luôn ý thức việc tự rèn luyện và trau dồi bản thân
là một việc không thể thiếu đối với mỗi nhà giáo và trên thực tế trong những năm học
qua tôi luôn cố gắng hết mình cho sự nghiệp giáo dục để đạt được những thành tích đáng
khích lệ và được cấp trên ghi nhận với nhiều năm là chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, năm 2015
là chiến sĩ thi đua cấp tỉnh, nhiều lần được giám đốc Sở Khoa học công nghệ khen, 10 lần
được giám đốc Sở Giáo dục khen thưởng và nhiều phần thưởng khác cùng với danh hiệu
Giáo viên ưu tú Thành Nam, đây chính là nguồn cổ vũ động viên to lớn để cho tôi luôn
cố gắng hơn nữa trong mọi lĩnh vực công tác của mình. .
Những năm học qua, Sở Giáo dục- đào tạo, Phòng Giáo dục – đào tạo luôn quan
tâm, chỉ đạo sát sao về công tác chuyên môn, công tác chủ nhiệm lớp, và các công tác tư
vấn tâm lý học đường…tạo điều kiện để giáo viên được thường xuyên tập huấn học tập
chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, đặc biệt quan tâm tới việc đổi mới căn bản Giáo dục
nhằm mục đích giáo dục học sinh trở thành những con người có đủ năng lực, phẩm chất
đáp ứng được yêu cầu xã hội trong giai đoạn hiện nay.
Chi bộ Đảng, Ban giám hiệu, tập thể sư phạm nhà trường luôn luôn xác định
nhiệm vụ trọng tâm đó chính là giáo dục học sinh trở thành những con người phát triển
toàn diện., Ban lãnh đạo nhà trường luôn chú trọng, quan tâm đến việc giáo dục đạo đức
học sinh, đồng thời, luôn thường xuyên quan tâm đến công tác chủ nhiệm cũng như năng
lực chủ nhiệm của giáo viên làm công tác chủ nhiệm để có những chiến lược mới nhằm
xây dựng những tập thể lớp chất lượng theo tiêu chí “xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực”. Các đồng chí giáo viên trong trường, đặc biệt là các đồng chí giáo
7
viên chủ nhiệm luôn nhiệt tình, quan tâm sát sao đến công tác chủ nhiệm, tích cực học
hỏi, trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm chủ nhiệm lớp với nhau để giáo dục đạo đức học
sinh, để lớp chủ nhiệm của mình ngày một tốt hơn, các giáo viên đều có tinh thần, trách
nhiệm cao, có ý thức phấn đấu về chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, tâm huyết với nghề.
Nhà trường đã chăm lo, xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm thêm trang thiết bị trong từng
lớp học, mỗi lớp đều có ti vi kết nối Internet để phục vụ cho hoạt động dạy và học, hệ
thống camera giám sát để giáo viên chủ nhiệm ở bất kỳ đâu cũng có thể theo dõi, quan
sát kịp thời quan tâm đến học sinh lớp chủ nhiệm, giáo viên tích cực tham gia tập huấn sử
dụng các thiết bị hiện đại như cập nhật, sử dụng sổ liên lạc điện tử, theo dõi camera, đầu
tư nhiều thời gian vào việc nghiên cứu tìm ra những phương pháp rèn đạo đức cho học
sinh, tư vấn tâm lý cho các em vì chỉ khi nào các em có đạo đức tốt, có tâm lý ổn định,
thoải mái thì việc tiếp thu kiến thức mới thực sự có hiệu quả.
Nền nếp học sinh trong những năm gần đây luôn ổn định và phát triển, chất lượng
dạy và học đã được nâng cao hơn, hầu hết các em học sinh đều có ý thức học tập tốt.
* Về khó khăn:
Song song với những thuận lợi như đã nêu, bản thân tôi nói riêng cũng như nhà
trường nói chung đã gặp không ít khó khăn trong quá trình công tác, đặc biệt trong công
tác chủ nhiệm lớp cũng như trong việc tổ chức hoạt động tư vấn tâm lý giáo dục cho các
em học sinh trong lớp:
Trường THCS Tô Hiệu nằm trên địa bàn phường Trần Tế Xương -TP Nam Định,
hầu hết các học sinh là con em của các hộ gia đình nghèo, đời sống kinh tế gặp khó khăn,
mặt bằng dân trí thấp, có nhiều địa điểm tiêu cực đã ảnh hưởng đến sự hình thành và phát
triển nhân cách của học sinh, đặc biệt nhiều em hoàn cảnh gia đình rất phức tạp, nhiều
em chính bố mẹ các em có những hành vi chưa thật lành mạnh liên quan trực tiếp đến
pháp luật đã ảnh hưởng xấu đến việc nhận thức, đến tâm hồn trong sáng của các em,
khiến các em có cái nhìn chưa thật đúng đắn vào cuộc sống, do đó đã tác động không nhỏ
đến sự phát triển toàn diện của các em.
8
Trước thực trạng đó, để đạt được thành công trong công tác chủ nhiệm lớp, đặc
biệt là việc tổ chức các hoạt động tư vấn tâm lý giáo dục cho các em, với tư cách là một
giáo viên giảng dạy môn giáo dục công dân, môn học có liên quan trực tiếp đến việc tư
vấn giáo dục đạo đức học sinh, hơn nữa lại là một giáo viên tham gia vào hoạt động tư
vấn tâm lý giáo dục học sinh trong nhà trường, tôi luôn trăn trở, suy nghĩ làm thế nào để
các em có được những nhận thức đúng đắn về các vấn đề diễn ra trong cuộc sống, trong
các mối quan hệ với mọi người xung quanh, từ đó tự các em có thể giải quyết được
những vấn đề của các em đang vướng mắc, nhằm đạt được mục đích cuối cùng đó là giáo
dục cho học sinh trở thành những con người toàn diện. Với kinh nghiệm của bản thân qua
nhiều năm công tác cùng với việc tìm tòi nghiên cứu về đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của
các em, tôi nghĩ rằng bằng cách tư vấn tâm lý giáo dục cho các em sẽ giúp các em có
được những nhận thức đúng đắn, những kỹ năng cần thiết để các có thể giải quyết được,
vượt qua được những khó khăn, vướng mắc trong mọi mối quan hệ, từ đó các em vững
tin hơn trong mọi lĩnh vực cuộc sống tương lai của mình.
* Thành công
Thực tế trước đây đa phần trong quan niệm của một số giáo viên, học sinh và đặc
biệt là phụ huynh cũng như toàn xã hội đều cho rằng học sinh đến trường chủ yếu để học
những kiến thức khoa học hàn lâm mà họ quên đi rằng mỗi một công dân để phát triển
toàn diện không chỉ cần những kiến thức khô khan, khó hiểu đó mà họ còn cần có những
kỹ năng cơ bản để có cách ứng xử phù hợp khi quan hệ với bản thân, quan hệ với người
khác, quan hệ với công việc, quan hệ với cộng đồng, đất nước, nhân loại và còn nhiều
mối quan hệ khác. Hơn nữa họ còn cho rằng vai trò của giáo viên chủ nhiệm chỉ để trách
phạt học sinh và để thu tiền… , song khi tôi áp dụng một số phương pháp tư vấn tâm lý
giáo dục cho học sinh mà đôi khi là cả tư vấn tâm lý cho phụ huynh học sinh, tôi cảm
thấy có sự tác động mạnh mẽ đến sự thay đổi về nhận thức, thay đổi nhân cách của phần
lớn các đối tượng học sinh đặc biệt là một số em học sinh chưa ngoan. Ý thức đạo đức
của các em được nâng cao, thậm trí được cải thiện rõ rệt, góp phần chung trong việc nâng
cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, cũng như khẳng định vị thế, vai trò quan trọng
9
của việc tư vấn tâm lý nhằm giáo dục ý thức học tập, rèn luyện đạo đức cho học sinh
trong giai đoạn hiện nay.
* Hạn chế :
Hiện nay trên thực tế ở một số trường chưa thật sự coi trọng công tác tư vấn tâm lý
giáo dục học sinh, cũng như không quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp, mà chủ yếu là
quan tâm nâng cao chất lượng các môn học, vì vậy một số phương pháp mà tôi đưa ra
chưa được áp dụng rộng rãi trong một số trường học vì nó còn mất khá nhiều thời gian,
công sức trong điều kiện giáo viên và học sinh còn có quá nhiều áp lực trong việc học tập
kiến thức và thi đua về chất lượng học tập kiến thức.
Một số học sinh vẫn theo nếp sống cũ của bản thân, thích được thể hiện, thích làm
theo ý mình, chưa tự giác tích cực, chưa chủ động phối hợp với giáo viên chủ nhiệm nên
kết quả một số hoạt động chưa cao. Nhận thức về học tập của các em còn có sự chênh
lệch giữa các đối tượng học sinh. Bên cạnh đó, sự phối hợp của các gia đình cũng không
giống nhau cũng là những hạn chế cho giáo viên làm công tác chủ nhiệm.
Những hoạt động trong công tác chủ nhiệm lớp đặc biệt trong việc tư vấn tâm lý
giáo dục học sinh, kết quả của nó không được đánh giá một cách cụ thể, rõ ràng bằng
định lượng ngay lập tức mà nó chỉ được khẳng định bằng định tính trong cả một quá trình
thậm trí là đôi khi hiệu quả mà nó đem lại chỉ được đánh giá sau khi các em đã ra trường
và được thể hiện khi các em đã trưởng thành trở về với mái trường xưa, với thầy cô giáo
đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm lớp năm xưa.Vì vậy làm công tác chủ nhiệm đòi
hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải có lòng kiên trì, tận tâm và hết mình…
* Các nguyên nhân và các yếu tố tác động :
Trong những năm gần đây tình hình thiếu kỹ năng sống, không hiểu được giá trị
sống, vi phạm đạo đức và cả vi phạm pháp luật của một bộ phận không nhỏ học sinh
đang ở tình trạng đáng báo động và ngày càng trở nên nghiêm trọng. Những vấn đề nảy
sinh trong các mối quan hệ của các em ngày càng trở nên phức tạp hơn, đôi khi chỉ vì
những mâu thuẫn, khúc mắc nhỏ trong cuộc sống mà các em không biết cách giải quyết
hoặc giải quyết không đúng khiến các em phải trả một cái giá quá đắt cho những hành vi
10
của mình, làm đau đầu không ít các bậc phụ huynh và các thầy cô giáo. Thật đau lòng khi
có những em học sinh đã tìm đến cái chết, hay dùng bạo lực thậm trí là cướp đi mạng
sống của người khác chỉ vì có những khúc mắc rất đơn giản trong cuộc sống… Trong
những năm gần đây, đi tìm nguyên nhân cho những thực trạng trên xã hội hay đổ lỗi cho
nhà trường thiếu sự quan tâm, giáo dục ý thức đạo đức cho học sinh, thiếu sân chơi lành
mạnh, bổ ích, chỉ quan tâm đến việc học văn hóa mà không quan tâm đến việc giáo dục ý
thức đạo đức, cái nền tảng để hình thành nhân cách con người lại bị bỏ quên. Còn phụ
huynh, họ luôn nhắc nhở con em mình tập trung vào vấn đề quan trọng hiện nay là học
kiến thức, trau dồi kiến thức các môn thi như Văn – Toán – Ngoại ngữ,.. học những môn
năng khiếu để tham gia vào các kỳ thi, với hy vọng sau này kiếm được nhiều tiền,vì thế
họ xem nhẹ việc giáo dục ý thức đạo đức cho các em- một trong những yếu tố quan trọng
để phát triển con người toàn diện.
Bên cạnh đó cũng còn có những nguyên nhân như: đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi
có nhiều thay đối của đối tượng học sinh trung học sơ sở, tính cách ham chơi và nhận
thức chậm của một số đối tượng học sinh, địa bàn sinh sống của học sinh luôn tiềm ẩn
nhiều trò chơi, lôi kéo, cám dỗ các …tất cả là những yếu tố đó có tác động lớn đến công
tác chủ nhiệm của những giáo viên chủ nhiệm lớp.
Tuy nhiên, đó chỉ là những nguyên nhân từ phía học sinh, còn để làm tốt công tác
chủ nhiệm đặc biệt là công tác tư vấn tấm lý giáo dục cho học sinh thì chính người giáo
viên làm công tác chủ nhiệm mới thật sự là yếu tố có tính tác động quyết định nhất đến
sự thành công hay thất bại của công tác chủ nhiệm. Vì thế, người làm công tác chủ nhiệm
đặc biệt là công tác tư vấn tấm lý giáo dục cho học sinh phải là những người luôn nhiệt
huyết, năng động, chuyên cần và luôn có những thay đổi trong quá trình chủ nhiệm để có
thể đạt được những kết quả tốt, hoàn thành xuất sắc công tác chủ nhiệm lớp của mình.
Trước tình hình đó việc tư vấn tâm lý giáo dục cho học sinh đặc biệt trong công
tác của giáo viên chủ nhiệm là việc làm cần thiết, để các em có cái nhìn tích cực hơn, cụ
thể hơn, đúng đắn hơn về những vấn đề mà các em quan tâm và gặp phải, từ đó các em tự
mình có thể giải quyết được những vấn đề mà các em đang bị vướng mắc. Phải chăng đó
11
chính là việc rèn luyện kỹ năng sống, giá trị sống cho học sinh để các em tự tin hơn, vững
vàng hơn bước vào cuộc sống tương lai sau này.
Vậy tư vấn tâm lý là gì? Người giáo viên chủ nhiệm cần và nên làm như thế nào để
đạt hiệu quả cao trong việc tư vấn tâm lý giáo dục cho học sinh cũng như trong công tác
chủ nhiệm của bản thân?
Tư vấn là từ chỉ một hoạt động chuyên môn hoặc chỉ một nghề nghiệp chuyên giúp
người khác có thể đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề, nâng cao năng lực sống cá
nhân bằng những phương pháp nghiệp vụ chuyên môn. Trong công tác giáo dục đạo đức
học sinh để hỗ trợ học sinh trong quá trình phát triển toàn diện, nâng cao hiệu quả, chất
lượng công tác, người giáo viên cũng cần có khả năng tư vấn, hỗ trợ học sinh. Một số
dạng tư vấn thường được sử dụng trong công tác chủ nhiệm lớp đó là tư vấn tâm lý và tư
vấn giáo dục. Tư vấn tâm lý là quá trình nhà tư vấn vận dụng những tri thức, phương
pháp và kỹ thuật tâm lý học nhằm trợ giúp đối tượng được tư vấn nhận ra chính mình, từ
đó thay đổi hành vi, thái độ, tự tái lập lại thế cân bằng tâm lý của bản thân mình. Tư vấn
giáo dục là qúa trình tư vấn mà nhà tư vấn sử dụng các phương pháp giáo dục nhằm can
thiệp, phòng ngừa, hỗ trợ học sinh trong quá trình phát triển. Như vậy, quá trình tư vấn là
quá trình từ khi nhà tư vấn bắt đầu làm việc với người cần tư vấn đến khi đạt được một
kết quả nhất định mà cả hai chấp nhận được. Kết quả tư vấn là sự thay đổi về chất ở một
mức độ nhất định nào đó của người cần tư vấn, và ở đây đó là tư vấn tâm lý, giáo dục
giúp cho học sinh phát triển toàn diện, để làm được điều đó thì khó có ai có thể làm tốt
hơn người giáo viên chủ nhiệm lớp.
Công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở có không ít những khó khăn vất
vả, nhưng tựu trung lại ta thấy những khó khăn đó đều xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý
lứa tuổi của học sinh. Ở cấp học này gồm những em học sinh có độ tuổi từ 11 đến 15
tuổi, lứa tuổi này chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển tâm, sinh lý ở
trẻ. Đây là thời kỳ quá độ từ trẻ con sang người lớn, thời kỳ chuyển tiếp từ tuổi thơ sang
tuổi trưởng thành và đây là giai đoạn các em đang “ẩm ương” nhất. Các em chưa tự ý
thức được bản thân trước mọi tình huống trong cuộc sống, từ hành động, việc làm, lời nói
12
luôn thích thể hiện mình, làm theo cảm tính theo bản năng, theo tình cảm, sở thích. Đây
là khó khăn rất lớn của giáo viên chủ nhiệm lớp. Ở lứa tuổi này các em đang thích thể
hiện mình, nhiều em thích tỏ ra mình là người lớn, thích chơi hơn thích học, nhưng các
em chưa hiểu hết vai trò, trách nhiệm của bản thân nên thường chán học, thậm chí bỏ học
tự do đi chơi với bạn bè, có những em lại có tình cảm đặc biệt với bạn khác giới sớm nên
thường bỏ bê việc học. Bản tính của các em ở lứa tuổi này thường rất hiếu động, hay
nghịch ngợm mà giáo viên không thường xuyên ở bên cạnh các em mọi lúc mọi nơi để
hướng dẫn và uốn nắn cho các em được. Các em chưa tự ý thức hết đúng sai trong cuộc
sống nên dễ hành động bột phát, việc thực hiện các quy định của nhà trường, của lớp học
chưa được đầy đủ và nghiêm túc… . Do vậy việc tổ chức hoạt động tư vấn tâm lý giáo
dục cho học sinh ở mỗi nhà trường đặc biệt là ở lớp chủ nhiệm cần được quan tâm, đầu
tư để đáp ứng nhu cầu của các em, nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng sống, giúp cho các
em nhận ra được bản thân mình, tự mình giải quyết được mọi vấn đề đang diễn ra góp
phần giáo dục các em trở thành những con người toàn diện.
Thực tế hiện nay ở một số trường đặc biệt là trong công tác chủ nhiệm lớp đã có sự
quan tâm đầu tư đúng mức cho hoạt động tư vấn tâm lý giáo dục học sinh. Tuy nhiên ở
một số trường khác lại chưa hề có sự để ý, thậm trí còn bỏ qua hoạt động này, mà có
chăng việc thực hiện các hoạt động này còn mang tính hình thức, hiệu quả của hoạt động
chưa cao, do đó các em học sinh chưa thực sự được tư vấn một cách thỏa đáng, phù hợp,
những em khác gặp những vấn đề rắc rối trong cuộc sống, trong học tập không được hỗ
trợ kịp thời để tự mình tự tìm ra cách giải quyết cho chính bản thân mình dẫn đến việc
đôi khi có những hậu quả đáng tiếc xảy ra. Chính vì những lý do đó, chúng ta có thể thấy
việc tổ chức có hiệu quả hoạt động tư vấn tâm lý giáo dục học sinh đặc biệt là ở lớp chủ
nhiệm có tầm quan trọng trong việc góp phần giáo dục học sinh phát triển một cách toàn
diện, đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội hiện nay. Song hoạt động này chiếm rất nhiều
thời gian, công sức của giáo viên chủ nhiệm – người trực tiếp tư vấn, nó đòi hỏi người
giáo viên chủ nhiệm khi tư vấn phải thật sự tâm huyết có sự đầu tư, sáng tạo, có hiểu biết,
tìm tòi trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, mà sâu hơn là tìm hiểu tâm sinh lý của các em
13
để thấu hiểu được các em… Có như vậy mới tổ chức thành công, đem lại hiệu quả cao
nhất trong hoạt động tư vấn tâm lý giáo ở lớp chủ nhiệm. Qua đó giúp các em nâng cao
kỹ năng sống trong các mối quan hệ, tự mình có thể giải quyết được những vấn đề của
bản thân mình.
2. Mô tả giải pháp kỹ thuật sau khi có sáng kiến
Học sinh trung học cơ sở là học sinh có độ tuổi từ 11 đến 15 tuổi, đây là lứa tuổi có
vị trí đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển tâm sinh lý của trẻ. Ở giai đoạn này các em
có sự thay đổi, phát triển rất lớn, đó là sự phát triển từ trẻ con sang người lớn, đây cũng là
giai đoạn tạo nên sự phát triển đặc thù về mọi mặt, phát triển về thể chất, trí lực, đạo đức,
xã hội…Chính vì vậy, không thể không cần có một người thường xuyên hướng dẫn giúp
đỡ, chỉ bảo cho các em, người đó không ai khác ngoài những người thân trong gia đình
thì đó là các thầy cô giáo mà đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm lớp.
Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò quan trọng trong việc giáo dục nhân cách của
học sinh trong lớp phát triển một cách toàn diện. Bởi lẽ họ là người trực tiếp đảm đương
vai trò quản lí học sinh trong một lớp, trực tiếp tổ chức cho học sinh thực thi mọi yêu cầu
giáo dục của nhà trường đưa ra. Giáo viên chủ nhiệm là người gần gũi học sinh nhất, hiểu
tâm tư tình cảm của các em, luôn trực tiếp uốn nắn những hành vi sai trái của học sinh và
giúp học sinh phát triển đúng hướng.
Có rất nhiều phương pháp được đưa ra khi đảm nhiệm công việc của một giáo viên
chủ nhiệm lớp nhằm giáo dục học sinh trở thành những con người toàn diện cũng như
đưa tập thể lớp ngày một phát triển. Các phương pháp đều được kết hợp một cách hài
hòa, mềm dẻo, linh hoạt và sáng tạo nhưng trong số đó theo tôi phương pháp tư vấn tâm
lý giáo dục cho học sinh lớp chủ nhiệm là một trong số những phương pháp điển hình mà
trong quá trình chủ nhiệm lớp tôi đã áp dụng đem lại hiệu quả cao.
Hoạt động tư vấn tâm lý giáo dục của người giáo viên là hoạt động mà người giáo
viên nói chuyện, trao đổi, chia sẻ với học sinh về những vấn đề diễn ra trong học tập
cũng như trong cuộc sống , từ đó người giáo viên có thể đưa ra những lời khuyên, những
lời gợi ý, hoặc cung cấp các thông tin hỗ trợ để những em học sinh cần giúp đỡ có thể tự
14
giải quyết được các vấn đề của mình. Trong quá trình hoạt động tư vấn diễn ra, người
giáo viên có thể giúp các em đang gặp khó khăn được cảm nhận, được trải nghiệm một
cách bình tĩnh nhất, nhìn nhận một cách sâu sắc, thấu đáo nhất những vấn đề của các em,
qua đó giúp các em ngộ ra, tự nhận thức ra, từ đó các em có mong muốn thay đổi chính
bản thân mình, cố gắng để bản thân mình ngày càng hoàn thiện hơn.
Để cho công tác chủ nhiệm lớp đạt được hiệu quả cao thì ngay từ khi tiếp nhận lớp,
giáo viên chủ nhiệm phải thấy rằng đó là một trách nhiệm lớn lao, phải bắt tay ngay vào
công việc, phải xem học sinh trong lớp chủ nhiệm như là những người thân trong gia
đình của mình, đó là em, là con mình. Xuất phát từ nhận thức trên, người giáo viên chủ
nhiệm mới để hết tâm trí, tình cảm của mình vào công việc quan trọng này, và những
việc làm đó dù có như thế nào thì theo tôi việc tác động đến tâm lý các em vẫn là một
việc làm quan trọng và cần thiết nhất mà người giáo viên chủ nhiệm lớp cần làm, và với
tôi đó là những việc làm cụ thể:
2.1. Nắm bắt tình hình học sinh trong lớp để hiểu được tâm tư nguyện vọng, tâm
sinh lý của từng học sinh từ đó giáo viên có biện pháp tư vấn phù hợp.
Được phân công làm công tác chủ nhiệm, khi mới nhận lớp tôi đã cố gắng nắm bắt
thật nhanh và thật cụ thể về tình hình của lớp như sĩ số học sinh, số học sinh nam, nữ, các
đối tượng học sinh… thông qua các kênh thông tin như: nghiên cứu hồ sơ, lý lịch của các
em, thông qua giáo viên chủ nhiệm của các em trong những năm học trước, thông qua
giáo viên giảng dạy các bộ môn của năm học trước, giáo viên tổng phụ trách Đội …và
nhiều khi là từ chính các em học sinh. Bởi theo tôi nếu chúng ta không làm tốt yêu cầu
tiên quyết này thì những tác động sư phạm mà chúng ta lựa chọn sau này sẽ không phù
hợp, hiệu quả giáo dục không cao mà thậm trí còn thất bại.
Trước tiên tôi nghiên cứu hồ sơ, học bạ, sổ điểm, sổ đầu bài, gặp gỡ, trao đổi chi
tiết với giáo viên chủ nhiệm của các em trong năm học trước, nói chuyện với các giáo
viên bộ môn đã từng dạy các em để bước đầu nắm bắt được các thông tin cơ bản về các
em như: nghề nghiệp của bố mẹ, mức sống, hoàn cảnh sống của gia đình, các đặc điểm
15
thể chất, tâm lý, tính cách, thói quen hành vi đạo đức, học lực và các đặc điểm nhận thức,
học tập, về quan hệ cộng đồng, bạn bè…
Tiếp đó tôi sẽ trò chuyện với các em, tự giới thiệu làm quen, tôi sẽ quan sát để có
thể phán đoán sự tự tin, năng động của mỗi em. Và một việc mà theo tôi là rất cần thiết
để hiểu hơn về các em mà mỗi năm tôi đều làm với tất cả các lớp tôi dạy đó là tôi cho học
sinh tự bộc lộ bản thân mình thông qua phiếu hỏi mà tôi soạn sẵn phát cho các em. Ngoài
tất cả những thông tin của bản sơ yếu lý lịch học sinh tôi tìm hiểu hơn ở các em những
thông tin như:
– Hoàn cảnh của gia đình em như thế nào?
– Em đã từng làm cán bộ lớp chưa?
– Em tự đánh giá bản thân về sức khoẻ, học tập, các môn học ưa thích, năng
khiếu, sở thích của bản thân…
Đặc biệt tôi quan tâm đến điều các em mong muốn như:
– Em muốn nhận nhiệm vụ gì trong ban cán sự lớp?
– Em muốn tham gia các hoạt động thuộc lĩnh vực gì?.
– Em muốn bạn nào làm Ban cán sự lớp?
– Nguyện vọng của em về chỗ ngồi trong lớp?…
Để cho phong trào học tập, sinh hoạt và rèn luyện của tập thể lớp và cho mỗi học
sinh đạt hiệu quả cao, tôi cũng muốn tự các em đưa ra các cách thức tổ chức, hình thức
khen thưởng, xử phạt…mà theo em là phù hợp.
Sau khi tìm hiểu kỹ các thông tin về các em, tôi sẽ cố gắng cân nhắc những nguyện
vọng, sở thích, sở trường để phù hợp với sự phát triển mọi mặt của các em, tập trung ổn
định tổ chức lớp càng sớm càng tốt để lớp đi vào nền nếp cũng như học tập.
2.2. Sắp xếp chỗ ngồi phù hợp
Để ổn định tổ chức lớp, việc tiếp đến là tôi sắp xếp chỗ ngồi của các em. Chỗ ngồi
có tác động rất lớn đến tâm lý các em vì thường là chỗ ngồi sẽ tạo nên sự gắn kết giữa
các em, đặc biệt là những đôi bạn thân thời học sinh thường hay xuất phát từ việc ngồi
cạnh nhau, các em được ngồi bên cạnh bạn nào, ngồi ở vị trí nào đôi khi sẽ giúp các em
16
tiến bộ rõ rệt mà đôi khi cũng làm cho ý thức của các em ảnh hưởng không nhỏ. Trong
một năm học tôi thường đổi chỗ các em nhiều lần, khoảng một tháng một lần, đôi khi là
một tuần một lần, để các em đều được có cơ hội như nhau, ngồi ở những vị trí phù hợp,
đảm bảo phát triển cân đối về mọi mặt. Khi xếp chỗ tôi thường không để các em học sinh
yếu, ý thức chưa tốt, hay nói chuyện ngồi bên cạnh nhau vì như vậy các em sẽ có bạn để
nói chuyện đôi khi lại cùng nhau nghĩ và bầy ra những trò nghịch ngợm. Những em này
cũng không nên cho các em ngồi bàn cạnh cửa ra vào hoặc cửa sổ vì như vậy các em sẽ
không tập trung vào lớp mà đôi khi hay bị những yếu tố bên ngoài lớp tác động làm ảnh
hưởng đến chất lượng khi các em đang học. Tôi thường cố gắng sắp xếp các em học yếu,
hay nói chuyện ngồi cùng với các bạn học tốt, có đạo đức tốt để các bạn giúp đỡ nhau,
mà các em nói chuyện cũng không có cơ hội nói chuyện. Tôi cố gắng xây dựng được
những đôi bạn học tập ở trường cũng như ở nhà. Tuy nhiên không phải chỗ ngồi nào hay
em nào cũng hài lòng về chỗ ngồi của mình, chính điều đó đòi hỏi người giáo viên chủ
nhiệm phải làm công tác tư vấn tâm lý với các em, khéo léo giải thích cho học sinh hiểu
vì sao cô lại xếp em ngồi ở vị trí này, ngồi cạnh bạn này. Có một lưu ý là khi làm công
tác tâm lý cho các em giáo viên tuyệt đối không được chê học sinh mà phải tìm ra điểm
mạnh của từng em để các em không cảm thấy tự ti cũng như thấy bị xúc phạm. Ví dụ khi
giáo khi viên chủ nhiệm lớp xếp một em nghịch ngợm, phá phách ngồi cạnh một bạn hiền
lành, chịu khó chúng ta không thể nói là vì con nghịch ngợm nên cô xếp con ngồi cạnh
bạn để bạn theo dõi, giám sát hay kèm cặp con mà chúng ta có thể nói là vì con rất năng
động, sôi nổi còn bạn học rất tốt, ngoan, hiền nhưng đôi khi bạn còn hơi nhút nhát, trầm
tính nên cô muốn hai bạn ngồi cạnh nhau để có thể chia sẻ những điểm mạnh cho nhau,
giúp nhau tiến bộ hơn…
2.3. Tư vấn, hướng dẫn cho học sinh bầu đội ngũ Ban cán sự lớp và hướng dẫn
Ban cán sự lớp trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình.
Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp điều mà tôi trăn trở nhất là việc xây dựng được
một đội ngũ ban cán sự lớp có năng lực quản lý lớp. Đội ngũ ban cán sự lớp chính là cầu
nối của giáo viên chủ nhiệm lớp đối với mỗi thành viên trong lớ

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

SGK, sách ôn thi, sách tham khảo giá rẻ

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education


Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *