SKKN Các biện pháp giúp học sinh lớp 5 sử dụng tốt câu lệnh lập trình trong mswlogo
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education
ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Theo Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội khóa 13 về đổi mới chương
trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, một trong những nội dung đổi mới quan
trọng mà Nghị quyết đã đề ra đó là: “Tiếp tục đổi mới phương pháp giáo dục theo
hướng phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo, bồi dưỡng phương pháp tự học, hứng thú học tập, kỹ năng
hợp tác, làm việc nhóm và khả năng tư duy độc lập; đa dạng hóa hình thức tổ
chức học tập, tăng cường hiệu quả sử dụng các phương tiện dạy học, đặc biệt là
công nghệ thông tin và truyền thông; giáo dục ở nhà trường kết hợp với giáo dục
gia đình và xã hội; tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả
giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp
phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát
triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa trí, đức, thể, mỹ và phát huy
tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”.
Để đáp ứng cho nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ theo xu hướng công
nghiệp 4.0 thì việc sử dụng thành thạo những trang thiết bị ở lĩnh vực công nghệ là
điều rất cần thiết với mọi người, trong đó lĩnh vực giáo dục nói chung và phân môn
Tin học nói riêng ở nhà trường đóng vai trò khá quan trọng. Việc lập được các
chương trình chạy trên máy tính, các thiết bị điện tử thông minh tạo ra các trò chơi
học vui – vui học là điều rất cần thiết. Và để làm được việc đó cần có một quá trình
nghiên cứu, học tập về ngôn ngữ lập trình lâu dài.
Học sinh Tiểu học đã được làm quen với bộ môn Tin học ngay từ lớp 3 và
đến lớp 4, lớp 5 các em đã được làm quen với những câu lệnh đơn giản của phần
mềm MSWLogo giúp học sinh có hiểu biết ban đầu về tin học và ứng dụng của tin
học trong đời sống và học tập; các em có khả năng sử dụng máy tính trong việc
học những môn khác, trong hoạt động vui chơi giải trí nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục và tạo điều kiện để các em thích ứng với đời sống xã hội hiện đại. Ở bậc
3
Tiểu học nói chung và chương trình Tin học lớp 5 nói riêng, nội dung môn học
không chú trọng đến việc học chuyên sâu về ngôn ngữ lập trình để tạo ra các phần
mềm máy tính mà tập trung rèn luyện cho học sinh kĩ năng tư duy logic, tư duy hệ
thống và sáng tạo nhằm giải quyết những vấn đề trong tin học. Đây chính là những
kĩ năng vô cùng quan trọng để giải quyết nhiều vấn đề của cuộc sống trong thời kỳ
cách mạng công nghiệp 4.0.
Học MSWLogo giúp cho học sinh hiểu được cách làm việc của máy tính,
cách giao tiếp để ra lệnh cho máy tính làm việc theo sự điều khiển của con người
thông qua ngôn ngữ lập trình, các em có thể tạo ra các hình trang trí hoặc hình hình
học thú vị bằng cách sử dụng các câu lệnh MSWLogo. Cũng giống như những
môn học khác như Toán học, Tiếng Anh,… khi các em đã thực sự hiểu và yêu
thích bộ môn Tin học các em sẽ tìm thấy nhiều niềm vui, sự đam mê khi tìm hiểu
và khám phá những điều mới mẻ nhưng đầy hấp dẫn trong bộ môn tưởng chừng
như khô khan này.
Trong chương trình Tin học lớp 5 hiện nay, phần mềm Logo là phần mềm đòi
hỏi học sinh phải có khả năng sáng tạo, kĩ năng phân tích bài toán, yêu cầu học
sinh tính tư duy một cách tích cực, linh hoạt và logic. Mỗi phần bài học, học sinh
phải biết áp dụng sử dụng tất cả khả năng, vốn kiến thức đã có, đã được học vào
tình huống cụ thể để giải quyết vấn đề nhằm tạo nền móng cơ sở ban đầu cho
những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo.
Tuy nhiên, việc học tập phần lập trình MSWLogo của học sinh chưa đạt
được hiệu quả như mong muốn vì với học sinh Tiểu học đó là một nội dung mới lạ
lại có nhiều khái niệm, thuật ngữ, cấu trúc câu lệnh khó nhớ mà học sinh mới được
tiếp xúc lần đầu. Chính vì vậy, các em dễ mắc sai lầm khi lập trình bằng cách viết
câu lệnh. Nguyên nhân dẫn đến những câu lệnh lỗi mà học sinh thường gặp rất đa
dạng nhưng có thể thấy một số nguyên nhân chính như: học sinh chưa có kỹ năng
phân tích hình, xác định sai độ lớn góc quay, hướng quay của Rùa, sử dụng sai cú
pháp câu lệnh… cần phải có sự hướng dẫn của giáo viên một cách tỉ mỉ, cụ thể và
4
chi tiết thì học sinh mới có thể khắc phục được các tình trạng trên để đạt được mục
tiêu bài học.
Bên cạnh đó, một vấn đề được đặt ra là: các em học sinh ngoài 2 tiết tin/
tuần được học ở trường thì về nhà các em không có cơ hội được thực hành lại
những câu lệnh Logo đã được học trên lớp do phụ huynh không muốn cho con em
mình làm việc nhiều với máy tính vì lo ảnh hưởng đến mắt. Vì vậy, khi truyền tải
những nội dung kiến thức trừu tượng khó hiểu của Logo đòi hỏi giáo viên cần phải
tìm ra được một phương pháp dạy sao cho thật thú vị, gần gũi, vừa dễ dàng thu hút
được sự chú ý của học sinh vừa phát huy được tính chủ động, sáng tạo của các em
trong từng bài tập, vừa giúp cho các em vẫn có thể tự mình thực hành lại các bài
tập đã được học vào các giờ ra chơi ở trường hoặc thời gian rảnh ở nhà mà không
cần ngồi trước máy vi tính.
Xuất phát từ thực tế trên, tôi đã nghiên cứu và áp dụng sáng kiến:
“CÁC BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 5 SỬ DỤNG TỐT CÂU
LỆNH LẬP TRÌNH TRONG MSWLOGO”
để chia sẻ những kinh nghiệm của bản thân trong quá trình dạy học nhằm đem lại
hiệu quả cao trong dạy và học.
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
Năm học 2018 – 2019, tôi đã đảm nhận nhiệm vụ dạy Tin học khối 5 ở lớp
5A1 và 5A2. Trong quá trình hướng dẫn học sinh phần lập trình, tôi nhận thấy rằng
ở bậc Tiểu học được làm quen với ngôn ngữ lập trình sẽ tạo ra những cơ sở ban
đầu rất cơ bản và bền vững, góp phần hình thành và phát triển tư duy giải thuật.
Đây chính là nền móng giúp cho các em tiếp tục học lên những ngôn ngữ lập trình
bậc cao.
Mỗi một bài học, mỗi một câu lệnh sẽ có những dạng khác nhau, chính vì thế
để học sinh hiểu rõ và nắm được bản chất của từng câu lệnh, từ đó giúp học sinh có
thể thực hành thuần thục các câu lệnh đó thì không phải là điều đơn giản. Có
những câu lệnh, bài học rất dễ nhớ nhưng cũng có câu lệnh, bài tập mà phải thông
5
qua việc thực hành nhiều mới sử dụng thành thạo được. Và khi đã sử dụng các câu
lệnh nhuần nhuyễn để làm các bài tập về lập trình thì học sinh sẽ thấy được học
Tin học không hề khó.
1.1. Sách giáo khoa
1.1.1. Thuận lợi
Theo phân phối chương trình dành cho lớp 5 có tất cả 7 chương trong đó có
một chương dành để hướng dẫn học sinh lập trình Logo với tổng số tiết học lập
trình MSWLogo lớp 5 là 14 tiết kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, không phân
biệt lý thuyết riêng và thực hành riêng.
Cụ thể:
Chương 6: Thế giới Logo của em, gồm có 6 bài:
Bài 1: Tiếp tục với câu lệnh lặp – 2 tiết
Bài 2: Thủ tục trong Logo – 2 tiết
Bài 3: Thủ tục trong Logo (tiếp) – 2 tiết
Bài 4: Thế giới hình học trong Logo – 2 tiết
Bài 5: Viết chữ và làm tính trong Logo – 2 tiết
Bài 6: Thực hành tổng hợp – 4 tiết
Các bài học được tách riêng chia theo từng nội dung cụ thể nên rất thuận lợi
cho giáo viên trong việc tổ chức các hoạt động cơ bản và hoạt động thực hành khi
giới thiệu câu lệnh mới để học sinh làm quen, đồng thời học sinh cũng có thể đọc
sách trước và nhớ các câu lệnh sau đó thực hành trên máy tính một cách dễ dàng.
Các bài tập mức độ từ dễ đến khó đã được phân loại và đưa vào từng bài học
(từ bài 1 đến bài 6) rất phù hợp, đồng thời cùng một bài học lại có rất nhiều kiểu
bài tập khác nhau giúp cho học sinh có thể rèn luyện và ghi nhớ cách sử dụng câu
lệnh ngay tại lớp.
Mục tiêu cần đạt được của chương 6 là: học sinh nắm chắc các câu lệnh từ
đó biết kết hợp sử dụng các câu lệnh của Logo sao cho phù hợp để điều khiển Rùa
vẽ được các hình trang trí, các hình hình học đơn giản, làm các phép toán đơn giản
hoặc hiển thị chữ lên màn hình. Bao gồm:
6
* Vẽ các đoạn thẳng khác nhau theo các hướng tiến và lùi.
Ví dụ:
| Câu lệnh | Kết quả |
| FD 200 ; Rùa tiến về trước 200 bước BK 100 ;Rùa lùi sau 100 bước RT 90 ; Rùa quay sang phải 90 độ FD 100 ; Rùa tiến về trước 100 bước BK 200 ; Rùa lùi sau 200 bước |
* Quay theo những góc khác nhau.
Ví dụ:
| Câu lệnh | Kết quả |
| FD 200 ;Rùa tiến về trước 200 bước BK 50 ;Rùa lùi sau 50 bước RT 30 ;Rùa quay sang phải 30 độ FD 50 ;Rùa tiến về trước 50 bước BK 50 ;Rùa lùi sau 50 bước LT 60 ;Rùa quay trái 60 độ FD 50 ;Rùa tiến về trước 50 bước BK 50 ;Rùa lùi sau 50 bước RT 30 ;Rùa quay sang phải 30 độ BK 150 ;Rùa lùi sau 150 bước |
7
* Đổi màu bút, nét bút khi cần thiết.
Ví dụ:
| Câu lệnh | Kết quả |
| Setpensize [3 3] ;Đặt nét bút có độ cao là 3 và rộng là 3 Setpencolor 0 ;Đặt lại màu bút là màu đen FD 150 ;Rùa tiến về trước 150 bước LT 50 ;Rùa quay trái 50 độ Setpencolor 4 ;Đặt lại màu bút là màu đỏ FD 150 ;Rùa tiến về trước 150 bước Setpencolor 1 ;Đặt lại màu bút là màu xanh HOME ;Đưa Rùa về vị trí xuất phát |
* Viết chữ và làm tính.
Ví dụ:
| Câu lệnh | Kết quả |
| PR 100+50 ;Hiện trong ngăn gõ lệnh kết quả của phép tính 100+50 | 150 |
| Show (2*3) + (24:4) ; Hiện trong ngăn gõ lệnh kết quả của phép tính (2*3) + (24:4) | 12 |
| Label [ Tiểu học Chu Văn An] ;Hiển thị ra sân chơi dòng chữ: Tiểu học Chu Văn An | Tiểu học Chu Văn An |
8
* Kết hợp các thao tác trên để vẽ được những hình có độ phức tạp cao dần.
Ví dụ:
| Câu lệnh | Kết quả |
| To dt ; thủ tục vẽ 1 đường tròn REPEAT 24 [FD 5 RT 15] End Setpensize [5 5] ;Đặt nét bút có độ cao là 5 và rộng là 5 Setpencolor 1 ;Đặt lại màu bút là màu xanh Repeat 24 [dt FD 15 RT 360/24] ;Lặp lại 24 lần thủ tục vẽ 1 đường tròn với góc quay 360/24 và mỗi đường tròn cách nhau 15 bước đi của Rùa |
1.1.2. Khó khăn
Theo phân phối chương trình mỗi bài chỉ dạy trong 2 tiết (riêng bài 6: Thực
hành tổng hợp dạy trong 4 tiết) mà trong sách giáo khoa Cùng học Tin học quyển
3, phần lập trình Logo có rất nhiều hình trang trí và hình hình học khó, tuy nhiên
các hình bài tập trong sách giáo khoa đưa ra có phần gợi ý cách làm rất ít, hầu hết
các hình mẫu minh họa chỉ đưa ra dưới dạng câu hỏi bài tập nên học sinh nhiều em
chưa hoàn thành được bài theo yêu cầu.
Phần lý thuyết chưa đưa ra được nhiều ví dụ minh họa cho các hình trang trí
và hình hình học. Trong khi đó phần bài tập thực hành lại yêu cầu học sinh vẽ
những hình có nhiều nét vẽ và góc quay khó.
1.2. Về phía giáo viên
1.2.1. Thuận lợi
Là một giáo viên chuyên giảng dạy về môn Tin học, bản thân tôi luôn có
niềm đam mê trong công việc, luôn tìm tòi học hỏi để tìm ra các phương pháp dạy
9
hiệu quả, các hình thức tổ chức dạy học trực quan nhất, sinh động nhất để học sinh
tiếp thu kiến thức, dễ dàng tìm được sự móc nối giữa các kiến thức và kỹ năng.
Tôi thường xuyên giao lưu, học hỏi với các đồng nghiệp trong trường và các
trường bạn. Tự nghiên cứu sách vở, tài liệu, trang mạng internet… có liên quan
đến các lĩnh vực Tin học nhằm tìm những giải pháp giúp học sinh có thể nắm vững
bài học và thực hành tốt các bài học trên máy tính.
Tôi thường xuyên sử dụng Internet trao đổi với đồng nghiệp về các tư liệu
và kinh nghiệm giảng dạy.
Thường xuyên tham gia các buổi sinh hoạt chuyên môn, dự giờ theo hướng
nghiên cứu bài học do Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Nam Định tổ chức
giúp cho giáo viên có cơ hội để học hỏi chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm nhằm
nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Tin học trong trường Tiểu học.
1.2.2. Khó khăn
Phần lập trình MSWLogo đối với học sinh khá khó hiểu và trừu tượng, để
học sinh nhớ được và có thể sử dụng các lệnh một cách thuần thục thì đòi hỏi mỗi
giáo viên tham gia giảng dạy Tin học cần phải lập kế hoạch bài học để giờ dạy đạt
hiệu quả cao. Chính vì thế, giáo viên phải tự nghiên cứu chương trình, tìm tòi, thiết
kế bài dạy sao cho hợp lý dẫn đến giáo viên mất rất nhiều thời gian và công sức.
Thời lượng dành cho tiết học Tin học chỉ có 2 tiết/1 tuần/1 lớp, sĩ số các lớp
rất đông, nên giáo viên không có nhiều thời gian để hướng dẫn chi tiết tất cả bài
thực hành cho từng em học sinh.
Giao diện và các câu lệnh trong Logo đều bằng Tiếng Anh, giáo viên không
thường xuyên nói Tiếng Anh nên vòm họng cứng, phát âm các câu lệnh chưa
chuẩn.
1.3. Về phía học sinh
1.3.1. Thuận lợi
Học sinh đã được học lập trình MSW Logo ngay từ lớp 4, các em đã có vốn
kiến thức cơ bản về lập trình.
Đặc biệt Tin học là một môn học trực quan sinh động, khám phá nhiều lĩnh
vực, hơn nữa các bài học trong môn Tin có tính ứng dụng vào thực tế rất cao,
10
học sinh được nhìn thấy thành quả của mình ngay sau khi thực hành. Vì vậy, các
em đều rất thích thú và say mê học Tin học.
1.3.2. Khó khăn
Với tâm lí thông thường các em học sinh coi Tin học là môn phụ không quan
trọng nên nhiều em chủ quan không dành đủ thời gian để học nên không hiểu bài
và dần bị mất căn bản. Đây cũng là lí do mà nhiều em điểm Tin học chưa được
cao mặc dù có thể các em học rất giỏi các môn học khác.
Bên cạnh những em yêu thích Tin học thì cũng còn khá nhiều em chưa hứng
thú trong việc học tập, các em còn mải chơi, chưa thực sự tập trung khi học tập và
dành ít thời gian cho việc thực hành bài tập. Hầu như các em học sinh khi thực
hành lập trình đều đùn đẩy cho nhau vì sợ mình sẽ không biết gõ gì vào máy tính.
Vì trong phần lập trình Logo ngoài việc hiểu nghĩa của các câu lệnh thì bắt buộc
các em phải nhớ được cú pháp và cấu trúc của câu lệnh thì mới làm được bài.
Khi thực hành các em chỉ gõ cho xong nội dung của bài thực hành chứ
không thực sự tìm hiểu xem tại sao lại có câu lệnh đó, tại sao phải dùng cấu trúc
điều khiển này mà không dùng cấu trúc điều khiển kia, tới câu lệnh này thì kết
quả sẽ như thế nào…Chính vì vậy mà các em không hiểu bài và không thể tự sửa
lỗi nếu gõ sai.
Khi gặp câu lệnh lỗi, MSW Logo sẽ hiển thị dòng thông báo lỗi sai bằng
Tiếng Anh nên nhiều em còn lúng túng vì không hiểu nghĩa của dòng thông báo,
vì vậy các em thường không khắc phục và sửa được lỗi trong câu lệnh sai của
mình.
Mặt khác, trình độ tin học của các em không đồng đều vì có những em đã tự
tìm hiểu, truy cập Internet, học qua các bạn hoặc học ngay chính qua bố mẹ của
mình nên có những hiểu biết vượt trội so với các bạn cùng lớp, bên cạnh đó có
những học sinh còn ỷ lại nên kiến thức về Tin học còn hạn chế….
Để tìm hiểu vướng mắc của học sinh khi sử dụng câu lệnh trong MSWLogo, tôi
đã tiến hành khảo sát bằng đề bài cụ thể với hai lớp. Lớp 5A1 thực nghiệm, lớp 5A2
đối chứng, để làm kiểm chứng sau này.
11
Đề bài: Em hãy sử dụng các câu lệnh đã học để vẽ hình lục giác đều cạnh 200
| Lớp | Tổng số học sinh | Điểm 9, 10 | Điểm 7, 8 | Điểm 5,6 | Điểm dưới 5 | ||||
| TS | Tỉ lệ % | TS | Tỉ lệ % | TS | Tỉ lệ % | TS | Tỉ lệ % | ||
| 5A1 | 48 | 10 | 20 | 10 | 20 | 22 | 45 | 8 | 15 |
| 5A2 | 45 | 8 | 19 | 9 | 21 | 20 | 42 | 8 | 18 |
Căn cứ vào bảng khảo sát kết hợp với thực tế giảng dạy, tôi thấy thực trạng
của việc học phần lập trình MSWLogo đối với học sinh như sau:
+ Có nhiều học sinh chưa hứng thú với phần lập trình Logo do các em chưa được
học nhiều về hình học không gian; góc, cạnh, độ trong hình học không gian nên nhiều em
chưa có kỹ năng phân tích hình vẽ và tiếp thu kiến thức còn chưa nhanh, chưa tập trung.
+ Các em chưa biết kết hợp sử dụng các phần mềm ứng dụng khác để hỗ trợ cho
việc học lập trình.
+ Các em chưa quen với cách viết câu lệnh, chưa nắm bắt hết cú pháp câu lệnh, do
đó khi viết các câu lệnh còn mắc nhiều lỗi ví dụ như: viết sai cấu trúc câu lệnh, nhầm lẫn
giữa ngoặc vuông [ ] và ngoặc nhọn {}, xác định sai độ lớn góc quay, quên gõ dấu cách giữa
các chữ và số trong câu lệnh…
Ví dụ: Vẽ hình lục giác đều có cạnh 100.
Câu lệnh đúng: Repeat 6 [FD 100 RT 60]
Câu lệnh sai:
Repeat6 [FD100 RT60] ;Viết sai cấu trúc câu lệnh (thiếu dấu cách)
Repeat 6{FD 100 RT 60} ; Viết sai dấu [] thành {}
Repeat 6 [FD 100 RT 90] ; Xác định sai góc quay
+ Giao diện và câu lệnh của phần mềm Logo đều bằng Tiếng Anh nên rất
khó cho học sinh khi tiếp xúc, sử dụng vì trình độ Tiếng Anh của học sinh không
đồng đều, có nhiều em còn phát âm không đúng hoặc không hiểu nghĩa của các
nút lệnh, câu lệnh Tiếng Anh dẫn đến việc sử dụng sai nút lệnh, câu lệnh.
12
Ví dụ: Một số từ Tiếng Anh có trong giao diện phần mềm Logo:
| Từ/Câu lệnh | Cách phát âm | Nghĩa của từ/câu lệnh |
| Screen | /skrin/ | Màn hình |
| File | /fail/ | Tệp |
| Bitmap | /bɪt.mæp/ | Ảnh nhị phân |
| Set | /set/ | Cài đặt |
| Zoom | /zu:m/ | Thu-phóng |
| Help | /help/ | Trợ giúp, hướng dẫn |
| Commander | /kə’mɑ:ndə/ | Người điều khiển |
| Half | /hɑ:f/ | Một nửa, một phần |
| Trace | /treɪs/ | Dấu vết, dấu hiệu |
| Pause | /pɔ:z/ | Tạm dừng |
| Status | /ˈsteɪtəs/ | Trạng thái |
| Step | /step/ | Bước |
| Reset | /ri:´set/ | Khởi động lại |
| Execute | /eksikju:t/ | Thực hiện |
1.4. Đối với nhà trường
1.4.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường và sự phối hợp, tạo điều
kiện của các đồng nghiệp trong trường đó là nguồn động viên để tôi phấn đấu tìm
tòi, học hỏi nâng cao chất lượng giảng dạy.
13
Phòng Tin học được trang bị các thiết bị hiện đại như: máy tính, máy chiếu,
mạng Internet,…
Các lớp được bố trí học 2 tiết Tin liên tục trong cùng 1 buổi học.
1.4.2. Khó khăn
Diện tích phòng máy còn hạn chế nên số lượng máy tính ít do đó những lớp
sĩ số đông thì 3, 4 em phải ngồi chung một máy. Các em phải thay phiên nhau để
thực hành nên thời gian thực hành với mỗi học sinh trong một tiết học chưa được
nhiều.
Giáo viên dạy Tin học trong nhà trường còn hạn chế, chỉ có 1 giáo viên hợp
đồng dài hạn và 1 giáo viên hợp đồng theo năm học.
1.5. Đối với phụ huynh học sinh:
1.5.1. Thuận lợi
Phụ huynh học sinh rất ủng hộ việc con được tiếp cận và làm quen với công
nghệ thông tin, đầu năm học 2018-2019 ban chi hội phụ huynh lớp 4A1 đã ủng hộ
cho phòng máy nhà trường 2 bộ máy tính mới.
Phụ huynh cũng thường xuyên cho con tiếp cận với những thiết bị công nghệ
hiện đại như máy vi tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh … giúp cho học
sinh có cái nhìn về môn Tin học dễ dàng hơn.
Nhiều phụ huynh làm trong ngành công nghệ thông tin nên cũng rất quan
tâm và thường xuyên cho con thực hành trên máy tính khi ở nhà, hướng dẫn con
sáng tạo các hình thông qua những câu lệnh, những bài học con được học trên lớp.
1.5.2. Khó khăn
Một nét tâm lí khá phổ biến của cha mẹ học sinh là sợ con sử dụng máy tính mà
không có sự kiểm soát của người lớn thì các con sẽ vào mạng hoặc chơi game. Thời
gian con sử dụng máy tính nhiều có thể ảnh hưởng đến mắt làm giảm thị lực.
Nhiều gia đình làm những công việc không liên quan đến máy tính nên cũng
không trang bị máy tính ở nhà cho con. Chính vì vậy, thời gian học sinh được làm các
bài thực hành giáo viên giao về nhà rất hạn chế.
14
Một số phụ huynh trình độ Tin học còn hạn chế dẫn đến việc hướng dẫn con làm
và thực hành các bài tập gặp nhiều khó khăn. Một số khác do bận công việc làm ăn nên
phó mặc việc học hành của con cho giáo viên và nhà trường.
Tóm lại, qua thực tế giảng dạy tôi thấy chỉ một số ít các em học sinh nắm
chắc kiến thức, nắm chắc được các câu lệnh và thực hành khá thuần thục các câu
lệnh để tạo ra các hình vẽ đúng yêu cầu bài tập. Tuy nhiên bên cạnh đó cũng có
không ít các em đều mắc các lỗi tương tự nhau khi sử dụng các câu lệnh khiến cho
chất lượng học sinh khá, giỏi chưa đạt hiệu quả đề ra. Chính vì vậy, tôi quyết định
thực hiện đề tài này nhằm cải thiện kết quả học tập của các em và giúp các em nắm
chắc các câu lệnh sử dụng trong MSWLogo từ đó khắc phục các lỗi cơ bản khi lập
trình với phần mềm MSWLogo.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến:
Từ thực trạng và nguyên nhân trên, qua quá trình thực hiện, tôi đã đề ra 5 giải
pháp giúp học sinh lớp 5 sử dụng tốt câu lệnh Logo như sau :
– Giải pháp 1: Chuẩn bị hệ thống các bài tập thực hành đa dạng, phù hợp với từng
đối tượng học sinh
– Giải pháp 2: Kết hợp với giáo viên bộ môn khác để hướng dẫn cho học sinh
những kiến thức về lập trình
– Giải pháp 3: Đổi mới phương pháp dạy học và vận dụng linh hoạt các hình thức
dạy học
– Giải pháp 4: Kết hợp dạy phần mềm Logo với các phần mềm ứng dụng khác
– Giái pháp 5: Tổ chức giao lưu giữa các lớp về lập trình
2.1. Giải pháp 1: Chuẩn bị hệ thống các bài tập thực hành đa dạng, phù hợp
với từng đối tượng học sinh
2.1.1. Lập bảng liệt kê tất cả các câu lệnh sử dụng trong phần mềm Logo và
chia thành các nhóm lệnh
Học sinh muốn thực hành tốt thì điều kiện tiên quyết là phải nắm vững các câu
lệnh phần mềm Logo. Bởi vì mỗi một lệnh trong Logo đảm nhận một công việc
nhất định, vì vậy để giúp học sinh học tốt phần mềm Logo thì trước tiên giáo viên
15
cần giúp học sinh nhớ được tất cả các câu lệnh, hiểu được tác dụng, ý nghĩa của
từng câu lệnh, viết đúng cú pháp câu lệnh.
Để giúp học sinh có thể ghi nhớ các câu lệnh đó một cách nhanh nhất và
không quên, giáo viên chia lớp thành các nhóm nhỏ. Yêu cầu nhóm trưởng điều
hành các thành viên trong nhóm thảo luận và kể tên tất cả các câu lệnh, nêu ý nghĩa
của từng câu lệnh có trong phần mềm Logo đã được học. Mỗi câu lệnh được một
đến hai học sinh trong nhóm nhắc lại, các thành viên khác trong nhóm nhận xét, bổ
sung. Sau đó, nhóm trưởng sẽ tổng hợp và thống nhất kết quả rồi báo cáo lại kết
quả làm việc của nhóm với giáo viên bằng cách phân tích và chỉ ra các câu lệnh
đúng, sai của nhóm mình.
Giáo viên dựa vào kết quả làm việc nhóm của học sinh để đưa ra các câu hỏi
nhằm giúp học sinh nhớ lại các câu lệnh đã học. Sau đó giáo viên tổng hợp và đưa
ra bảng liệt kê tất cả các câu lệnh đúng, chia các câu lệnh đó theo các nhóm lệnh để
học sinh dễ hiểu, dễ nhớ.
2.1.1.1. Nhóm lệnh di chuyển:
| STT | Câu lệnh | Ý nghĩa |
| 1 | ForwarD n (FD n) | Rùa tiến về phía trước n bước |
| 2 | BacK m (BK m) | Rùa lùi lại sau m bước |
| 3 | RighT k (RT k) | Rùa quay sang phải k độ |
| 4 | LefT k (LT k) | Rùa quay sang trái k độ |
2.1.1.2. Nhóm lệnh về bút vẽ, màu sắc:
| STT | Câu lệnh | Ý nghĩa |
| 1 | Setpencolor i (i nhận giá trị từ 0-15) | Đặt màu bút |
| 2 | Setpensize [p q] (p: độ rộng, q: độ cao) | Đặt nét bút |
| 3 | Pen Up (PU) | Nhấc bút (Rùa không vẽ nữa) |
| 4 | Pen Down (PD) | Hạ bút (Rùa tiếp tục vẽ) |
16
Bảng chỉ số màu sắc sử dụng trong phần mềm MSWLogo
2.1.1.3. Nhóm lệnh in kết quả, thông báo:
| STT | Câu lệnh | Ý nghĩa |
| 1 | Label [Nội dung cần hiển thị] | Viết chữ lên sân chơi |
| 2 | Print (PR) | Tính các phép tính |
| 3 | Show | Tính các phép tính |
2.1.1.4. Nhóm lệnh về Rùa và vị trí Rùa
| STT | Câu lệnh | Ý nghĩa |
| 1 | Hide Turtle (HT) | Rùa ẩn mình |
| 2 | Show Turtle (ST) | Rùa hiện hình |
17
| 3 | WAIT k | Rùa tạm dừng lại trong k tíc (60 tíc bằng 1 giây) |
| 4 | Clear Screen (CS) | Xóa toàn bộ sân chơi. Rùa về vị trí xuất phát. |
| 5 | Clean | Xóa toàn bộ sân chơi. Rùa vẫn ở vị trí hiện tại |
| 6 | Home | Rùa về vị trí xuất phát |
| 7 | Bye | Thoát khỏi phần mềm MSWLogo |
2.1.1.5. Nhóm lệnh lặp Repeat: cho phép gộp các lệnh thành nhóm và lặp nhóm
lệnh này với số lần lặp tùy ý
* Cấu trúc câu lệnh lặp: Repeat n [câu lệnh]
* Cấu trúc câu lệnh lặp lồng nhau: Repeat n [Repeat n [câu lệnh](…)]
Tóm lại, trong thực hành MSWLogo có rất nhiều câu lệnh khác nhau, mỗi
câu lệnh sẽ cho một đáp án khác nhau, nhưng các câu lệnh đó đều có những điểm
chung nên việc nhóm chúng vào với nhau sẽ giúp học sinh có thể ghi nhớ nhanh và
có thể vận dụng linh hoạt trong việc giải quyết các bài tập
2.1.2. Xây dựng hệ thống bài tập thực hành đa dạng
Để củng cố kiến thức và rèn luyện kỹ năng sử dụng các câu lệnh lập trình
MSWLogo cho học sinh, tôi đã xây dựng hệ thống bài tập thực hành có chứa các
hình vẽ mẫu và các câu lệnh gợi ý; đồng thời tôi cũng khuyến khích học sinh phát
huy khả năng sáng tạo của mình bằng cách dựa vào hình vẽ mẫu ban đầu và phát
triển thành các hình hình học mới.
Vấn đề quan trọng và quyết định đến việc tạo hứng thú cho học sinh là hệ
thống bài tập. Hệ thống bài tập cần gần gũi, phù hợp kiến thức, nội dung phong
phú đa dạng,… Bài tập hay sẽ giúp các em hiểu rõ bài học hơn, từ đó nâng dần
mức độ tư duy ở học sinh. Hệ thống bài tập bao gồm các dạng bài tập từ dễ đến
khó, từ cơ bản đến nâng cao phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Hệ thống bài tập thực hành của tôi được chia thành 2 loại:
+ Bài tập có các câu lệnh đơn giản
+ Bài tập có câu lệnh phức tạp
18
2.1.2.1. Bài tập có các câu lệnh đơn giản
| Hình | Câu lệnh gợi ý | Câu lệnh sáng tạo |
| To mau1 Cs Setpencolor 1 Setpensize [3 3] Repeat 7[fd 60 htron bk 60 rt 360/7] End | ||
| To mau2 Cs Setpencolor 4 Setpensize [3 3] Repeat 7[htron fd 50 rt 360/7] End | ||
| To mau3 Cs Setpencolor 2 Setpensize [3 3] Repeat 7[fd 30 htron fd 30 rt 360/7] End | ||
| Setpencolor 1 Repeat 6 [FD 50 Repeat 6 [FD 10 BK 10 RT 60]BK 50 RT 60] |
19
| Setpencolor 5 Repeat 4 [ fd 200 rt 90 ] PU fd 50 rt 90 fd 50 lt 90 PD Repeat 4 [ fd 100 rt 90 ] |
| setpensize [ 3 3] setpencolor 1 Repeat 6[Repeat 4[fd 40 rt 90 wait 10] rt 60] |
| setpencolor 4 Label [Hello VIETNAM] RT 90 setpencolor 1 Label [Hello VIETNAM] |
| Setpencolor 2 RT 90 Label [Dế mèn phiêu lưu ký] |
| Setpencolor 10 Repeat 12 [fd 100 lt 60 fd 100 lt 150 fd 175 lt 150 rt 30] |
20
| To Hanoi cs Setpencolor 4 Reapeat 4[label [HA NOI – THANG LONG] FD 240 RT 90 FD 24] RT 45 PU FD 40 PD LABEL [*HA NOI – THANG LONG*] HT end |
| Setpencolor 14 Repeat 12 [ lt 30 fd 30 rt 45 fd 60 rt 150 fd 60 rt 45 fd 30] |
| Setpencolor 3 Setpensize [3 3] Repeat 4 [Repeat 90 [FD 2 RT 2 WAIT 10] RT 90] |
| Setpencolor 4 Setpensize [3 3] Repeat 4[fd 40 rt 90] repeat 4[fd 80 rt 90] |
| setpencolor 1 setpensize [3 3] repeat 4[fd 40 rt 90] lt 90 pu fd 20 rt 90 pd repeat 4[fd 80 lt 90] |
21
| setpencolor 13 setpensize [5 5] repeat 4[fd 40 rt 90] lt 90 pu rt 90 pd repeat 4[fd 80 lt 90] |
| setpencolor 9 setpensize [5 5] repeat 5[repeat 6[fd 30 rt 60] rt 72] ht |
| setpencolor 5 setpensize [5 5] repeat 3[fd 100 rt 120] |
| setpencolor 4 setpensize [3 3] repeat 5[fd 100 rt 144] |
| setpencolor 2 repeat 360[fd 40 bk 40 rt 1] |
| setpencolor 4 setpensize [3 3] repeat 4 [ fd 200 rt 360/4] fd 200 rt 30 repeat 3 [ fd 200 rt 360/3] |
22
2.1.2.2. Bài tập có các câu lệnh phức tạp
Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: Tổng hợp SKKN môn hóa học cấp THPT
Hoặc xem thêm các tài liệu khác của môn hóa