SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn toán lớp 5
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education
ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Như chúng ta đã biết, việc ứng dụng công nghệ thông tin rộng rãi trên tất cả
các lĩnh vực đã cho thấy vai trò to lớn và những tác dụng kỳ diệu của công nghệ
thông tin trong đời sống xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục. Ngày nay, với
sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật đã xuất hiện nhiều phương tiện
dạy học trực quan trong đó phương tiện nghe – nhìn chiếm một vị trí rất quan
trọng. Vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi phải sử dụng phương tiện
dạy học hiện đại nhằm đáp ứng nhu cầu dạy học hiện nay. Đối với môn Toán học
thì việc “Ứng dụng công nghệ thông tin” trong dạy học là một yêu cầu cấp thiết
góp phần phát triển tư duy cho học sinh, đặc biệt là học sinh tiểu học: các em thích
được tiếp cận với kiến thức mới và các hoạt động Toán gần gũi với thực tế, ham
học hỏi, khám phá những kiến thức mới lạ. Hơn nữa, việc tăng cường ứng dụng
công nghệ thông tin trong dạy học luôn là một vấn đề được quan tâm, đẩy mạnh
trong những năm gần đây, nó còn được coi là một giải pháp tích cực hữu ích nâng
cao chất lượng giáo dục trong thời đại công nghệ số và cuộc cách mạng 4.0. Vì vậy
chúng ta cần phải thấy được những ưu điểm của việc ứng dụng công nghệ thông tin
vào dạy – học để phát huy được những điểm mạnh của nó… Đây cũng chính là nền
tảng để kích thích sự hứng thú học tập của các em, từ đó các em sẽ chủ động và
sáng tạo hơn trong học tập. Dựa vào thực tế, kinh nghiệm giảng dạy tôi quyết định
lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn
Toán lớp 5”.
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
Thực tế, tôi đã và đang tham gia giảng dạy theo mô hình trường Tiểu học
mới VNEN, mô hình này đã tăng cường sự hợp tác giữa giáo viên với học sinh,
giữa học sinh với học sinh, tạo không khí học tập nhẹ nhàng, thân thiện. Học sinh
học không thụ động mà bắt buộc phải trao đổi, tìm tòi kiến thức với giáo viên và
các bạn học trong lớp. Để mô hình vận dụng thành công, hiệu quả thì việc tăng
cường đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại có vai trò rất quan
trọng. Năm học này, được sự quan tâm ủng hộ của Ban lãnh đạo nhà trường, địa
phương cùng hội cha mẹ học sinh các lớp đã có đầy đủ màn hình ti vi – máy tính
kết nối mạng Internet rất thuận tiện cho việc ứng dụng công nghệ thông tin vào
giảng dạy, đặc biệt là đối với môn Toán lớp 5.
2
Năm nay, tôi được chủ nhiệm và giảng dạy học sinh lớp 5A3 nhưng thực tế
khi nhận lớp tôi thấy:
+ Một số học sinh lười suy nghĩ, thụ động tiếp thu kiến thức, ngại giao tiếp,
không mạnh dạn và không linh hoạt. Do đó, hiệu quả dạy học chưa cao, đặc biệt là
môn Toán.
+ Có nhiều em học lực còn kém, tư duy chậm vì vậy nhiều kiến thức toán
trừu tượng các em rất khó nắm bắt, hình dung và mất rất nhiều thời gian, thậm chí
có nhiều em không hiểu bài.
+ Nhiều học sinh rất hiếu động, thích tìm tòi, hào hứng với những tiết học có
sử dụng công nghệ thông tin.
+ Lứa tuổi các em còn nhỏ nên quá trình nhận thức thường gắn với những
hình ảnh, hoạt động cụ thể. Đặt biệt là các phương tiện trực quan sinh động, rõ nét
sẽ thu hút được sự chú ý của học sinh. Bởi vậy các phương tiện trực quan rất cần
thiết trong quá trình giảng dạy.
+ Trong những tiết học có đồ dùng trực quan học sinh sẽ chú ý đến bài giảng
hơn, tiếp thu bài tốt hơn, nhớ lâu hơn. Đặc biệt đối với một môn học trừu tượng và
cần tư duy như môn toán môn Toán việc ứng dụng công nghệ thông tin lại càng
cần thiết.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
Từ thực tế giảng dạy, ngay đầu năm học, tôi thấy để học sinh tiếp thu kiến
thức theo hướng tích cực chủ động, sáng tạo thì việc ứng dụng công nghệ thông tin
hướng dẫn học sinh hình thành khái niệm, kiến thức và ghi nhớ kiến thức rất quan
trọng. Tôi đã thực hiện một số biện pháp để việc ứng dụng công nghệ thông tin vào
giảng dạy môn Toán lớp 5 có hiệu quả.
2.1. Đối với giáo viên
Để việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học có hiệu quả giáo viên
cần xác định được vài trò của công nghệ thông tin đối với giáo dục:
+ Mở ra một kho kiến thức vô cùng đa dạng, phong phú cho người dạy,
người học, giúp cho việc tìm hiểu kiến thức đơn giản hơn, cải thiện chất lượng dạy
– học.
+ Người dạy – học được tiếp cận thông tin đa chiều; trao đổi, tiếp cận thông
tin một cách hiệu quả, từ đó thúc đẩy quá trình giáo dục mở.
+ Kiến thức đa dạng không chỉ từ sách vở mà còn được cung cấp trực tiếp từ
internet giúp người học tiếp cận, tự học và giải quyết vấn đề giúp phát triển năng
lực, phẩm chất của người học.
3
+ Công nghệ thông tin còn tạo không gian, thời gian học linh động, thuận
tiện; có thể học mọi lúc, mọi nơi.
– Để soạn được một giáo án, bài giảng điện tử hoặc tra cứu, trao đổi thông
tin, khai thác, tìm kiếm tài liệu giảng dạy… giáo viên phải có kiến thức cơ bản về
tin học, phải tìm tòi, nghiên cứu; giáo viên cần thường xuyên soạn giảng và sử
dụng bài giảng điện tử của mình. Khi đó sẽ giúp cho giáo viên rèn luyện được
nhiều kỹ năng và phối hợp tốt các phương pháp dạy học tích cực khác.
– Giáo viên cần tự tạo và lưu trữ cho mình một kho tài liệu các nội dung,
kiến thức, hình ảnh, bài giảng liên quan đến nội dung kiến thức bộ môn của mình.
| 2.2. | Các hình thức ứng dụng công nghệ thông tin 2.2.1. Sử dụng bài giảng điện tử |
Qua những năm đứng lớp, tôi luôn chú trọng làm đồ dùng và sử dụng đồ
dùng dạy học trực quan (tranh, ảnh, sơ đồ, mô hình, vật mẫu,…) vào các tiết dạy.
Bài giảng điện tử và các trang thiết bị công nghệ thông tin có thể coi là những
công cụ dạy học đa năng vì nó có thể thay thế cho hầu hết các công cụ dạy học
khác từ truyền thống (tranh vẽ, bản đồ, mô hình,…). Hơn nữa, nếu các bài giảng
điện tử được đầu tư xây dựng cẩn thận thì sẽ đem lại hiệu quả hơn hẳn. Tôi đã tìm
hiểu, ứng dụng thực tế và sử dụng bài giảng điện tử vào việc giảng dạy.
– Giáo phải dành nhiều thời gian cho việc sưu tầm, chuẩn bị chu đáo về tài
liệu, kiến thức để có được những hình ảnh minh hoạ, âm thanh phục vụ cho bài
giảng. Giáo viên phải biết sử dụng thành thạo máy tính và một số phần mềm hỗ trợ
cho việc soạn bài giảng điện tử như PowerPoint (trình chiếu), Mindmap (phần
mềm vẽ sơ đồ tư duy). Violet (phần mềm tạo bài tập trắc nghiệm, trò chơi,
vẽ…)…Khi thiết kế bài giảng điện tử (tôi thường trình chiếu Power point hoặc
Violet) cần chuẩn bị trước kịch bản, tư liệu, … sau đó mới bắt tay vào soạn giảng.
Cần lưu ý về font chữ, màu chữ, phông nền, màu nền: đảm bảo độ lớn, độ tương
phản và hiệu ứng thích hợp (hiệu ứng đơn giản, nhẹ nhàng tránh gây mất tập trung
vào nội dung bài giảng).
– Nội dung bài giảng điện tử cần cô đọng, súc tích; chỉ nên đưa những kiến
thức trọng tâm, ý chính của bài vào Slide. Những kiến thức cần nhớ chỉ nên chọn
hiệu ứng đổi màu hoặc gạch chân, không nên chọn hiệu ứng quá sinh động làm cho
học sinh chỉ chú ý xem không chú ý đến kiến thức của bài. Không nên nhấn mạnh
quá nhiều ý trong một slide.
– Không lạm dụng công nghệ thông tin nếu chúng không tác động tích cực
đến quá trình dạy học và sự phát triển của người học
4
– Tìm hiểu cách sử dụng đa dạng các phần mềm soạn giảng, đầu tư thiết kế
các hoạt động tương tác (các trò chơi, hoạt động kéo thả, …) để hướng sự tập trung
của học sinh trong giờ học, tạo không khí vui tươi thoải mái trước khi vào giờ học
và củng cố kiến thức cho học sinh.
5
Một số trò chơi trình chiếu bằng PowerPoint sử dụng trong môn Toán
– Giáo viên cần hướng dẫn học sinh ghi chép:
+ Cần thể hiện bố cục của bài giảng trong suốt quá trình giảng dạy (tên bài
dạy, các đề mục…) để học sinh dễ dàng củng cố.
+ Khi trình chiếu và giảng bài giáo viên cần quy định màu chữ, kí hiệu,
hướng dẫn học sinh cách ghi bài học vào vở bằng kí hiệu riêng.
+ Trong tiết học, học sinh phải có sẵn trước mặt sách giáo khoa và dùng
vở để ghi chép.
– Khi sử dụng phần mềm Violet cần chọn những bài toán phù hợp với nội
dung kiến thức của bài để học sinh chơi trò chơi, bài giảng có âm thanh, hình ảnh,
chuyển động và tương tác… rất phù hợp với học sinh từ tiểu học
– Violet cho phép tạo được một số kiểu bài tập trắc nghiệm:
Bài tập kéo thả chữ
6
Bài tập lựa chọn đáp án đúng (một hoặc nhiều đáp án đúng)
Bài tập Đúng/Sai
– Để thiết kế, sử dụng bài giảng điện từ có hiệu quả thì giáo viên cần:
Bước 1: Nghiên cứu phân tích mục tiêu, nội dung bài dạy, nội dung soạn bài
giảng.
Bước 2: Xây dựng kế hoạch và thiết kế bài giảng
7
Tập hợp các nội dung cần đưa lên màn chiếu.
Xác định thứ tự các nội dung sẽ đưa lên màn chiếu.
Nội dung có thể đưa lên màn chiếu là:
+ Những tình huống đặt vấn đề.
+ Nội dung câu hỏi, hình vẽ hay biểu đồ, bảng tổng hợp kiến thức
+ Những bài tập củng cố, bài tập tình huống, bài tập trắc nghiệm, trò
chơi…
+ Những hình vẽ, đoạn Video clip minh hoạ.
+ Hướng dẫn bài về nhà…
Bước 3: Thể hiện kịch bản trên máy vi tính, Tạo hiệu ứng cho nội dung trình
chiếu.
Bước 4: Xem xét, điều chỉnh, thể hiện trình chiếu thử.
Ví dụ: Tôi đã trình chiếu một số slide hình minh họa để hình thành và củng
cố khái niệm; công thức tính thể tích hình hộp như sau:
Bài 76: Thể tích hình hộp chữ nhật
Hoạt động cơ bản 3: Tính thể tích của hình hộp chữ nhật có chiều dài 20
cm, chiều rộng 16 cm, chiều cao 10 cm.
8
Hoạt động ứng dụng:
Câu 1: Tính thể tích của khối gỗ có dạng như hình sau:
(Sử dụng slie trình chiếu có hiệu ứng cắt ghép)
9
Câu 2: Tính thể tích của hòn đá nằm trong bể nước theo hình:
(Sử dụng slie trình chiếu có hiệu ứng chuyển động của viên đá, mực nước)
10
2.2.2. Tìm kiếm tài liệu, tra cứu thông tin trên mạng Internet
Giáo viên cần phải có thói quen và khả năng tự học để bồi dưỡng nâng cao
trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tích luỹ kiến thức. Tuy nhiên việc tìm kiếm tài
liệu, tra cứu thông tin còn gặp khó khăn, do các thư viên truyền thống chưa đáp
ứng đủ nhu cầu học hỏi, tìm hiểu và nghiên cứu của họ. Vì vậy, Internet và máy
vi tính chính là một phương tiện giúp mỗi người tự học tốt nhất. Giáo viên và học
sinh có thể tìm kiếm, tra cứu tri thức về mọi lĩnh vực. Tôi thường hay tra cứu,
khai thác thông tin tại một số địa chỉ website: http://www.google.com.vn,
11
https://viettelstudy.vn, http://123doc.net, http://vndoc.com, http://violet.vn;
www:toantuoitho.vn;… Từ cửa sổ của các trang web đó, người truy cập chỉ cần gõ
trực tiếp những từ hoặc cụm từ cần tìm và gõ phím Enter, các trang chủ sẽ kết nối
(link) đến các địa chỉ chứa những từ hoặc cụm từ người sử dụng cần tìm. Khi đó
giáo viên có thể in trực tiếp hoặc lưu trữ bằng cách down load các tài liệu liên
quan.
2.2.3. Tham khảo sách điện tử, giáo trình
Hiện nay, phần lớn các thư viện, nhà xuất bản, viện nghiên cứu, trường đại
học, cao đẳng trong nước và nước ngoài đều có trang web riêng. Trên các trang
web đó có đăng tải các công trình nghiên cứu khoa học, các cuốn sách và giáo
trình điện tử. Giáo viên có thể tải các giáo án, bài giảng, tư liệu, đề thi và tài liệu
phục vụ cho công tác nghiên cứu và giảng dạy tại các trang web như: edu.net.vn
(mạng giáo dục); vnschool.net (công ty công nghệ tin học nhà trường),
thuvienkhoahoc.com; http://www.nlv.gov.vn (trang web của Thư viện Quốc
gia); https://sachvui.com; https://nxbhcm.com.vn (nhà xuất bản tổng hợp thành
phố Hồ Chí Minh); https://violet.vn (Thư viện trực tuyến)… Đây là những điểm
truy cập tập trung các thông tin về giáo trình, bài giảng, nội dung tham khảo, các
nguồn học liệu. Tại các website này, người dạy – học có thể tìm kiếm trực tuyến
kho giáo trình, tài liệu ở các trình độ, cấp học.
2.2.4. Gửi, nhận, trao đổi thông tin trên mạng Internet
Kết nối mạng Internet, giáo viên không chỉ có thể tìm thấy ngay những kiến
thức, nhưng tài nguyên mình cần mà còn có thể chia sẻ, trao đổi thông tin với
nhau. Hình thức trao đổi, chia sẻ thông tin với nhau đơn giản nhất là phổ biến nhất
hiện nay là thông qua các diễn đàn trên mạng. Diễn đàn giáo viên: địa
chỉ http://violet.vn, là diễn đàn chuyên cho giáo viên trao đổi với nhau về những
kinh nghiệm dạy học, các kiến thức về ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy
học.
Một hình thức trao đổi, chia sẻ thông tin khác nữa trên internet là tham gia
các mạng xã hội. Ở các mạng này, mỗi người có thể xây dựng các blog (có thể coi
là trang web riêng) cho mình. Tại đó, giáo viên có thể chia sẻ các kinh nghiệm
trong dạy học và trong cuộc sống. Bạn bè đồng nghiệp có thể vào xem các blog
của nhau và gửi lên ý kiến của mình. Qua các trang mạng cá nhân tôi có thể tìm
hiểu thêm tâm lý, sở thích của học sinh từ đó có những phương pháp giáo dục học
sinh đạt hiệu quả.Tuy nhiên, tùy từng mục đích sử dụng, các blog có thể phát huy
12
tính tích cực rất cao, mà đặc biệt nếu các giáo viên biết sử dụng để làm tốt hơn cho
công việc giảng dạy của mình.
Giáo viên có thể lập blog hay trang web hay các câu lạc bộ để trao đổi cùng
đồng nghiệp, phụ huynh và học sinh để nâng cao trình độ chuyên môn cũng như
nghiệp vụ sư phạm của mình.
Năm nay là một năm học đặc biệt do dịch Covid – 19 bùng phát, việc dạy –
học ở trường bị gián đoạn thì việc ứng dụng công nghệ thông tin để dạy học đóng
một vai trò rất quan trọng và cần thiết. Thực hiện phương châm “tạm đừng đến
trường, không dừng việc học”, tôi đã thực hiện triển khai việc học online trong thời
gian nghỉ dịch dạy trực tuyến qua phần mềm Zoom; liên lạc, trao đổi với học sinh,
phụ huynh qua Zalo, messenger; lập nhóm zalo kết nối với tất cả các phụ huynh
để giao nhiệm vụ, trao đổi chấm chữa bài cho các em học sinh thường xuyên trong
tuần.
13
Học trực tuyến qua phần mềm Zoom
Ngoài ra tôi còn đăng kí, tạo lớp học trên SHub Classroom: là ứng dụng tạo
bài tập từ file phi cấu trúc dưới mọi định dạng, bài tập được tạo chỉ với vài thao tác
đơn giản mà không cần soạn thảo đề bài. SHub Classroom là công cụ có nhiều tính
năng tiện ích cho cả giáo viên và học sinh là một công cụ tuyệt vời để quản lý lớp
học dành cho giáo viên, với cách thức hoạt động như sau:
+ Giáo viên: Tạo lớp học, bài tập trên SHub Classroom và gửi mã lớp học
đến học sinh
+ Học sinh: Tham gia lớp học thông qua mã lớp và làm bài trên ứng dụng
do giáo viên tạo sẵn
+ Hệ thống: Tự động chấm bài, thống kê và tổng hợp giúp giáo viên dễ
dàng nắm bắt tình hình lớp học, nâng cao hiệu quả giảng dạy và chất lượng học
sinh.
Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY
Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education
Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại: Tổng hợp SKKN môn hóa học cấp THPT
Hoặc xem thêm các tài liệu khác của môn hóa