Việc dạy trẻ mầm non học chữ cái là vấn đề được nhiều giáo viên và phụ huynh quan tâm hiện nay. Với độ tuổi này, phụ huynh và thầy cô phải thật khéo léo để kết hợp giữa việc học và việc chơi cho các bé. Bởi vì trẻ còn nhỏ nên chưa có ý thức cao về học tập. Hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây để biết cách dạy trẻ mầm non làm quen với chữ cái như thế nào nhé!
Có nên dạy trẻ mầm non học chữ cái sớm?
Đã có rất nhiều bậc phụ huynh băn khoăn với câu hỏi có nên cho trẻ học chữ cái Tiếng Việt khi còn trong môi trường mầm non hay không? Nhưng câu trả lời chính xác nhất còn tùy thuộc và phương pháp dạy học của cha mẹ.
Nếu áp dụng đúng một số bí quyết dạy trẻ mầm non làm quen với chữ cái có thể đem lại nhiều lợi ích sau:
Giúp con yêu thích việc học, tự tin bước chân vào môi trường tiểu học.
Phát triển tư duy logic và tư duy sáng tạo của trẻ
Giúp trẻ rèn luyện tính tự giác học tập từ khi còn nhỏ.
Ở giai đoạn này, kiến thức văn hóa của trẻ được xem như là một trang giấy trắng vì vậy có thể nói đây là lứa tuổi thích hợp nhất để trẻ có thể nhận biết, phát âm và ghi nhớ đúng 29 chữ cái tiếng Việt. Với khả năng ghi nhớ tốt và nhận biết mọi thứ của con trẻ. Phụ huynh có thể cho trẻ học chữ ngay cả khi trẻ vừa lên 3. Tuy nhiên, mỗi độ tuổi phải có cách dạy khác nhau. Trẻ 3 tuổi nên chỉ dẫn nhẹ nhàng, thoải mái để bé làm quen với mặt chữ. Còn trẻ 5 tuổi cần kỷ luật hơn nhưng không nên quá đè nặng áp lực cho các bé.
Giáo dục trẻ mầm non chính là giúp trẻ phát triển toàn diện cả về kiến thức văn hóa lẫn đời sống tinh thần, tạo tiền đề để trẻ bước vào những cấp bậc cao hơn. Việc làm quen với các chữ cái có vai trò quan trọng, đặc biệt với trẻ 5-6 tuổi. Đồng thời những dạng bài tập khác nhau về chữ cái giúp trẻ rèn luyện và phát huy khả năng ghi nhớ, phát triển trí thông minh toàn diện, giúp tạo nền tảng vững chắc khi trẻ vào lớp 1.
Bí quyết dạy trẻ mầm non làm quen với chữ cái
Dạy từng chữ cái một
Nhiều bậc phụ huynh thường có xu hướng muốn con mình biết chữ nhanh hơn. Cho nên thường dạy dàn trải một lúc nhiều mặt chữ. Tuy nhiên, bộ não của trẻ còn non nớt, khi tiếp thu quá nhiều thứ sẽ gây áp lực cho trẻ.
Cho nên, bí quyết đầu tiên cũng như là quan trọng nhất. Hãy cho trẻ học từng chữ một và lặp đi lặp lại nhiều lần. Mỗi chữ sẽ có một chủ để dạy học thú vị riêng. Vừa đọc vừa viết chữ để bé bắt chước, dần dần như thế, trẻ sẽ nhanh thuộc hơn so với học nhiều chữ trong cùng một ngày.
Cho trẻ vừa học vừa chơi
Vui chơi với trẻ em sẽ là cách học đơn giản mà hiệu quả nhất. Có một vài trò chơi nhỏ để bé vừa giải trí vừa kết hợp với việc học chữ cái. Có thể kể đến như trò cắt dán tranh, tô màu, lắp ghép con chữ,… Những trò chơi này sẽ kích thích trí tìm hiểu và giúp trẻ nắm bắt thông tin tốt hơn.
Một số trò chơi như: cắt dán, tô màu, lắp ghép,… sẽ kích thích trí tò mò của trẻ, giúp trẻ nắm bắt thông tin nhanh hơn. Đặc biệt, ở độ tuổi mầm non, trẻ thường rất thích màu sắc. Vì vậy, thầy cô có thể “tái chế” các tấm bìa carton thành chữ cái, vừa kích thích óc sáng tạo, vừa giúp trẻ nhớ mặt chữ lâu hơn, thuận tiện cho việc tập viết sau này.
Đặc biệt, ở lứa tuổi mầm non, trẻ rất thích màu sắc sặc sỡ. Cho nên, cha mẹ có thể dùng giấy nháp cứng hoặc bìa carton tô màu để tạo thành những con chữ nổi bật. Bạn nên cho trẻ làm cùng công việc này, để vừa tăng tính sáng tạo mà còn giúp trẻ nhớ mặt chữ lâu hơn.
Học chữ kết hợp với lời bài hát
Khoảng thời gian 4 – 5 tuổi, trẻ phát triển rất nhanh ở mặt thính giác. Cho nên, các bé thường hứng thú với những giai điệu và lời nhạc vui tươi.
Thầy cô và gia đình nên lồng ghép bảng chữ cái vào bài hát để trẻ dễ thuộc và nhớ lâu hơn. Hoặc có thể cho trẻ xem video các bài hát này. Điều này, giúp phát triển đồng thời đa giác quan của trẻ, bao gồm cả thị giác và thính giác. Giúp trẻ nhớ mặt chữ và phát âm chính xác hơn.
Dán bảng chữ cái ở nhiều nơi
Chữ cái luôn xuất hiện trong tầm mắt sẽ tạo thành một thói quen, thúc đẩy quá trình nhận biết mặt chữ của trẻ.
Ba mẹ có thể dễ dàng mua các bảng chữ cái ở cái nhà sách, siêu thị, trên Shopee https://shope.ee/1VOIDFMXxP… với nhiều chủng loại và màu sắc phong phú, trang trí và dán lên góc học tập trong lớp để các em có thói quen học thuộc mặt chữ. Bên cạnh đó, phụ huynh có thể dán chữ cái ở các góc trong nhà giúp trẻ ghi nhớ chữ cái một cách tự nhiên.
Làm quen chữ cái khi đọc sách
Cha mẹ nên dành thời gian đọc sách cùng con nhiều hơn. Vì đây là cơ hội tốt để giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ. Mỗi một quyển truyện tranh khác nhau, sẽ có câu chuyện riêng với dạng chữ viết riêng.
Đọc sách cho trẻ mỗi ngày là cách nhanh nhất để trau dồi khả năng ngôn ngữ. Đối với trẻ 5 tuổi, ba mẹ nên chọn những cuốn sách có nội dung đơn giản, nhiều hình ảnh minh họa… hoặc có thể cho trẻ tự lựa chọn sách theo sở thích. Đây không chỉ là cách dạy trẻ mầm non học chữ cái mà còn hình thành thói quen đọc sách cho trẻ.
Đồng thời, đọc sách hằng ngày còn giúp bé tạo được thói quen đọc sách. Cha mẹ nên khuyến khích trẻ nhìn lại hình ảnh trong truyện và kể lại cho cha mẹ nghe để luyện trí nhớ.
Phát triển khả năng tư duy ngôn ngữ cho trẻ mầm non là điều thật sự cần thiết. Phụ huynh nên cho trẻ làm quen chữ cái theo từng cách thức phù hợp với lứa tuổi. Bài viết trên đã giới thiệu một vài bí quyết dạy trẻ mầm non làm quen với chữ cái. Phụ huynh nào có cách dạy bảng chữ cái hiệu quả hơn, có thể bình luận bài viết dưới đây để cùng chia sẻ nhé. Hẹn gặp các bạn ở những bài viết sau.
Không bao giờ là quá sớm để hướng trẻ đến với những cuốn sách. Nhưng đối với những trẻ mới biết đi, mục tiêu của chúng ta luôn là nuôi dưỡng tình yêu với việc đọc sách cho trẻ trong suốt cuộc đời – chứ không phải chỉ để trẻ có thể khoe với bạn bè rằng chúng đã đọc được những cuốn sách khác nhau?
Sách là một nguồn tri thức vô tận mà ba mẹ cần trang bị cho con em mình từ khi còn nhỏ. Đọc sách không những giúp tăng khả năng ngôn ngữ mà còn nâng cao sự sáng tạo, bồi dưỡng trí thông minh và cảm xúc.
Làm thế nào để trẻ thích đọc sách?
Cho trẻ đọc sách từ khi còn nhỏ
Từ khi bắt đầu bước vào “giai đoạn vàng” của trẻ, phụ huynh cần trang bị những quyển truyện tranh in trên bìa cứng hoặc in trên vải. Nội dung truyện đơn giản, nhưng phải có nhiều hình ảnh, màu sắc để trẻ kích thích tư duy sáng tạo.
Tạo thói quen đọc sách trước khi đi ngủ để con trẻ hình thành tình yêu đối với sách. Hoặc bất cứ khi nào rảnh, bạn hãy mua một quyển sách về đọc cho con nghe.
Sử dụng sách để gắn kết trẻ với người thân trong gia đình
Ở độ tuổi này của trẻ, đọc sách đôi khi không phải là việc đọc, hiểu được các nội dung trong sách mà chính là quá trình trẻ học các yêu thích sự tương tác với bố, mẹ, ông, bà hoặc người chăm sóc trong quá trình đọc sách.
Khi bé được ngồi trong lòng cha mẹ trong lúc họ đọc to, rõ ràng một câu chuyện nào đó, trẻ không chỉ thích sách mà còn thích cảm giác an toàn và sự chú ý tuyệt đối của cha mẹ bé.
Dạy trẻ học thuộc câu thơ, lời bài hát
Khi trẻ bắt đầu bước vào độ 3 tuổi, mẹ hãy cho con làm quen với thơ và những bài hát thiếu nhi. Đây là cách giúp trẻ phát triển trí nhớ và tạo nên niềm yêu thích đối với văn học.
Hãy cho trẻ ca hát, đọc thơ ở mọi lúc mọi nơi. Ví dụ như đi chơi cùng gia đình, bạn bè hay cho trẻ vừa giúp việc nhà vừa ca hát. Sau này, nhiều bài thơ hay đoạn nhạc vẫn sẽ luôn vang vọng trong trí óc mặc dù trẻ đã trưởng thành.
Cách giúp trẻ thích đọc sách là bố mẹ hãy thường xuyên đưa trẻ đến như viện. Cùng đọc với con mình bằng những quyển sách phù hợp với lứa tuổi. Cho trẻ tự do khám phá kho tàng tri thức.
Nhiều chuyên gia đã chỉ ra rằng, việc nhìn thấy mọi người ham mê đọc sách sẽ thôi thúc tâm lý trẻ nên đọc sách giống như vậy.
Tặng quà bằng những quyển sách
Vào những dịp lễ Tết hay sinh nhật, bạn nên lựa chọn quà hay phần thưởng là những quyển sách. Hiện nay, ở nhà sách có rất nhiều mẩu chuyện tranh phù hợp với mọi lứa tuổi và giá thành.
Những món quà tất nhiên sẽ trở nên quý giá và ý nghĩa hơn. Trẻ sẽ nâng niu sách vì đây là phần thưởng gắn liền với tình cảm của người tặng.
Chọn những cuốn sách phù hợp với lứa tuổi
Những đứa trẻ mới biết đi thích các loại sách bảng, sách nhiều hình vẽ hay bất kỳ loại sách nào mà trẻ có thể cầm và thao tác dễ dàng. Trẻ thích những câu chuyện đi kèm với những bức tranh tươi sáng, rõ ràng, chân thực. Và tất nhiên, trẻ trong độ tuổi này cũng yêu thích các bài đồng dao.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là một đứa trẻ 2 tuổi sẽ không đánh giá cao những câu chuyện mà anh trai của bé lựa chọn. Ví dụ như trẻ cũng có thể thích những cuốn truyện cổ tích mà anh trai chúng đang đọc. Dù thế nào đi nữa, việc quan trọng nhất là cha mẹ cần đảm bảo nội dung trong những cuốn sách đó là phù hợp với trẻ.
Khuyến khích cho trẻ đặt câu hỏi từ những quyển sách
Những đứa con của chúng ta khi còn nhỏ sẽ thường hay tò mò, thắc mắc nhiều câu hỏi.
Vậy nên, khi bắt đầu đọc sách, bạn nên cho con mình tự do suy nghĩ, tự do đặt câu hỏi liên quan đến câu chuyện. Chẳng hạn như “Mẹ ơi, vì sao ong lại hút mật” hay “Ba ơi, tại sao con bò lại cho sữa”. Những lúc như thế này, ba mẹ cần giúp bé đưa ra câu trả lời. Cùng trẻ phân tích lý do vì sao lại như thế và cho trẻ biết, chỉ có sách mới giải đáp được mọi thắc mắc này. Dần dần, trẻ sẽ có niềm đam mê với những quyển sách vì trẻ nghĩ cha mẹ biết mọi thứ là do cha mẹ đọc sách hằng ngày.
Chọn sách phù hợp với độ tuổi
Những đứa trẻ vừa mới chập chững biết đi sẽ thích sách nhiều hình vẽ, nhỏ gọn và cầm dễ dàng. Trẻ thích khám phá sẽ chọn những quyển sách có tranh ảnh tươi sáng và chân thực. Đồng thời, các bé rất thích những bài đồng dao vui nhộn. Vì thế, trẻ sẽ không thích những câu chuyện khô khan không có hình ảnh minh họa.
Vậy nên, cách cho trẻ thích đọc sách là hãy lựa chọn những cuốn sách thích hợp với trẻ em.
Con em mình thường học từ vựng dễ dàng hơn khi được nghe từ đó thường xuyên. Trò chuyện với trẻ về những cuốn sách đã từng đọc bất cứ khi nào có thể. Nói chuyện về mọi vấn đề và không ngại sử dụng những từ phức tạp. Vì trẻ luôn tò mò với mọi điều trên Thế Giới, nên đừng ngần ngại để khám phá mọi thứ cùng trẻ nhé.
Khuyến khích trẻ đọc một quyển sách nhiều lần, vì mỗi lần đọc sẽ có từng cảm nhận khác nhau.
Không nên thúc ép trẻ đọc sách
Trẻ thường sẽ đọc một cách tự nhiên với những kỹ năng cơ bản. Cách giúp trẻ thích đọc sách không phải là bắt trẻ đọc nghiền ngẫm từng từ một.
Thay vào đó, khuyến khích trẻ nên yêu sách, kể cả truyện tranh hãy những cả những quyển thiên về khoa học. Nếu bạn ép buộc quá nhiều, trẻ sẽ dần mất hứng thú. Cảm giác tuổi thơ thường đi theo suốt cuộc đời con trẻ, tạo nên tâm lý không bao giờ thích đọc nữa.
Ba mẹ có biết rằng, khen ngợi trẻ con chính là phần thưởng tinh thần vô cùng to lớn với trẻ. Nhiều khi bạn không cần những món quà mà chỉ cần một lời khen để trao thưởng cho hành vi hay kết quả tốt mà bé đạt được. Tuy nhiên, cách khen trẻ con như thế nào thì rất nhiều ba mẹ không biết hoặc đang làm sai. Hãy cùng O2 Education tìm hiểu Cách Khen Trẻ Con: Những điều nên và không nên làm.
Khen ngợi tạo động lực để trẻ làm những điều tốt hơn nữa: Trẻ con cũng như người lớn, đều mong muốn nhận được những phản hồi tốt từ người khác. Khi nhận được phản hồi là những lời khen, chúng ta cảm thấy hào hứng và muốn thực hiện hành vi được khen đó vào lần sau.
Khen ngợi giúp trẻ tự tin hơn về bản thân: Khi đứa trẻ không chắc chắn mình có làm tốt hay không, hoặc tự ti về khả năng của mình, thì một lời khen sẽ khiến con bạn củng cố được niềm tin và phấn đấu hơn.
Khen ngợi giúp đẩy lùi những hành vi không tốt: Điều này rất dễ hiểu. Việc khen ngợi hành vi tốt sẽ giúp trẻ nhận thức rõ rệt đâu là việc tốt, đâu là việc xấu. Nếu cư xử không tốt, bé sẽ không được khen. Từ đó, bé sẽ giảm bớt những hành vi xấu và thay vào đó là cư xử tốt hơn.
Chúng ta thường bắt đầu khen trẻ từ khi nào?
Tất nhiên là chúng ta thường bắt đầu khen trẻ từ lúc chúng còn là em bé, đó có thể là những câu như “Ôi, con cười xinh quá!”, “Xem này! Nó nắm chặt ghê chưa?”…
Nhưng một khi bé bước vào tuổi chập chững biết đi thì “đưa ra lời khen gì” và “khi nào” là vấn đề cần phải cân nhắc.
Cha mẹ nên tán thưởng bằng cách vỗ tay hay chỉ chú ý và ghi nhớ khi thấy bé biết cất đồ chơi? Người lớn nên la mắng khi bé chia bánh cho bạn hay chỉ nên tặng bé một nụ cười vì hành động hào phóng ấy? Bỏ qua điệu bộ “khó coi” để ca ngợi nỗ lực của bọn nhỏ, có nên không?
Nguyên tắc chung về lời khen
Trẻ học nhanh hơn khi có thông tin phản hồi cụ thể về những gì chúng làm tốt. Nhà tâm lý học J. Henderlong và tiến sĩ M. Lepper đã có hơn 30 năm nghiên cứu về tác động của những lời khen với trẻ và rút ra kết luận rằng những lời khen ngợi có thể là động lực mạnh mẽ nếu bạn làm theo những hướng dẫn sau:
Hãy chân thành và cụ thể với lời khen của bạn.
Lời khen chỉ có ích với những đặc điểm có thể thay đổi ở trẻ.
Sử dụng lời khen một cách thực tế đi kèm vời những tiêu chuẩn nhất định.
Cẩn thận những lời khen mà trẻ không cần phải quá nỗ lực mới đạt được.
Khuyến khích trẻ tập trung vào kỹ năng cụ thể không phải dựa trên những so sánh giữa chúng với những đứa trẻ, những người khác.
Cách Khen Trẻ Con Như Thế Nào?
KHÔNG NÊN: Khen con thông minh!
Khi con đạt được điểm cao, làm được việc tốt hay có khi chỉ là câu nói lém lỉnh, đáng yêu, nhiều bậc cha mẹ đã không ngần ngại khen con thông minh. Điều đó thật sự không tốt!
Nếu cha mẹ cứ mãi khen “Ôi, con mẹ giỏi quá!”, chẳng mấy chốc đứa trẻ sẽ nghĩ mình là cực kỳ thông minh, là thần đồng. Nhưng sau đó khi gặp thất bại, các bé sẽ nghĩ là “Ôi, mình không thông minh cho lắm”. Do đó điều quan trọng các phụ huynh nên nhớ là không nên khen con em mình là thông minh mà chỉ khen những gì con em mình làm. Hãy nói chẳng hạn, “Wow, tốt lắm, con đã học được rồi đó”, hay “Con đã học làm điều đó tốt lắm.”
Chúng ta đều biết, trí thông minh bẩm sinh của đứa trẻ là một lợi thế cho sự phát triển sau này của trẻ. Tuy nhiên, để học tốt, điều kiện không thể thiếu là sự chăm chỉ, cố gắng. Chăm chỉ là yếu tố có thể cải thiện còn trí thông minh bẩm sinh thì không thể thay đổi được. Mẹ khen con thông minh khi con đạt điểm số tốt sẽ làm đứa trẻ hiểu rằng thành quả đó là nhờ sự thông minh. Như vậy, người mẹ đã không giúp con chú trọng đúng mức vào sự chăm chỉ – yếu tố có thể duy trì năng lực của trẻ về lâu dài.
Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khi được khen thông minh sau khi trả lời đưọc một bài toán… trẻ sẽ giảm nỗ lực để làm một bài toán khó hơn. Đó là bởi vì trẻ đang lo lắng rằng nếu chúng không làm tốt, mẹ không còn nghĩ chúng là thông minh nữa.
Bà Carol cũng cho biết những lời khen ban cho bé trong ba năm đầu đời sẽ hình thành nếp nghĩ của đứa trẻ năm năm sau đó, vì thế điều này thực sự quan trọng. Thành ra những lời khen có thể tác động tức thời đến các học sinh. Một trong những nghiên cứu của Carol liên hệ đến 400 học sinh lớp năm, và các em được yêu cầu thực hiện một bài kiểm tra dễ, ngắn, và hầu hết các em đều làm tốt. Sau đó phân nửa các em được khen là thông minh còn phân nửa còn lại được khen là đã cố gắng nhiều khi làm bài này. Sau đó, các em lại được yêu cầu làm thêm một bài kiểm tra thứ hai bằng một trong hai cách: hoặc chọn làm một bài kiểm tra tương đối đơn giản hoặc chọn một bài kiểm tra thử thách hơn nhưng có thể phạm nhiều lỗi hơn. 90% các em được khen ngợi là có cố gắng đều chọn bài kiểm tra khó hơn, trong khi đa số các em được khen thông minh thì lại chỉ chọn bài kiểm tra dễ.
Đừng khen con thông mình. Vậy các bậc cha mẹ nên khen con thế nào?
NÊN: Khen con có nhiều nỗ lực
Cha mẹ hãy khen thưởng dựa trên sự nỗ lực của con. Thay vì khen: “Con thông minh quá” cha mẹ có thể khen: “Tốt lắm, đó là phần thưởng cho nỗ lực của con”. Điều này sẽ giúp cho trẻ hiểu cha mẹ đánh giá cao nỗ lực của nó thế nào. Nỗ lực không cho phép dễ dàng thỏa mãn. Khi gặp khó khăn, thất bại, trẻ sẽ nghĩ do mình chưa thực sự cố gắng chứ không tìm cách đổ lỗi.
Hơn nữa, nếu khen thưởng dựa trên sự nỗ lực thì có nghĩa dù kết quả không tốt như trẻ hoặc cha mẹ mong muốn nhưng bé đã vô cùng cố gắng, chăm chỉ khi làm việc gì đó thì điều đó cũng vô cùng đáng khen. Lời khen này sẽ không sáo rỗng và thúc đẩy sự phát triển của con, khiến con sẽ luôn nỗ lực hết mình khi làm mọi việc. Hãy khen con có nhiều nỗ lực, đó mới là cách dạy con đúng đắn.
NÊN: Khen ngợi sự cố gắng chứ không phải là kết quả
Trẻ con chỉ đạt được lòng tự tin thật sự khi chúng có cơ hội để “hoàn thành nhiệm vụ được giao”. Để thực hiện nhiệm vụ chúng phải tận dụng hết mọi khả năng phù hợp với mức phát triển của mình, nỗ lực vượt qua các khó khăn, đôi khi phải chịu đựng cả sự thất bại… phải trải qua nhiều chặng đường gian nan mới đạt được thành công. Và lúc này, đúng lúc này, lời khen ngợi của cha mẹ mới mang đến tác dụng tích cực.
Khi bạn khen con ở một điểm nào đó, đừng quên gắn nó với những nỗ lực mà con đã làm để đạt được. Ví dụ: “Tóc con óng mượt quá, hẳn là con đã tự chải phải không?” hay “Con đạt điểm cao nhất lớp bài kiểm tra môn Toán, công học hành chăm chỉ cuối cùng cũng được đền đáp con nhỉ?”.
Bằng cách này, bạn chỉ ra cho con thấy kết quả có được không phải do tài cán, mà là do chính những gì con đã cố gắng thực hiện.
Chuyên gia tâm lý cho rằng: “Khi bạn nghĩ bạn có được điều gì đó chỉ do mỗi tài năng, lúc thất bại, bạn sẽ tin lỗi tại mình và thấy khó vượt qua tất cả. Còn nếu bạn tin rằng mọi thứ đều cần lao động nghiêm túc, dày công thực hiện, thì khi vấp ngã, bạn sẽ đứng dậy được và biết cách hành động để có thể vươn xa hơn”.
Mới đây tôi có dịp quan sát 2 đứa trẻ ba tuổi ngồi cạnh nhau xây tháp. Một bà mẹ đứng chỉ đạo con mình từng bước một: “Cưng à, khối gỗ đó to quá. Lấy cái nhỏ hơn đi con”, “Ối, nó rung rinh rồi kìa, chêm thêm vào không thì tháp đổ mất”.
Khi tòa tháp xây xong là lúc bà mẹ vỗ tay thật to và đưa ra lời khen không tiếc lời “Thật là tuyệt vời, con là người xây dựng giỏi nhất mà mẹ từng gặp”.
Người mẹ của đứa trẻ còn lại thì có vẻ như không thích can thiệp và cứ để cậu con trai tự mình xây tháp. Tháp đổ lần một, lần hai, rồi lần ba…, bà chỉ động viên bé tiếp tục công việc (“Ôi sụp mất rồi nhưng không sao, xây lại đi con”) và giúp bé vượt qua sự thất vọng mỗi lúc một lớn của mình (“Con làm được mà. Con rất giỏi vượt qua khó khăn đúng không nào?”).
Rồi cũng đến lượt bé xây xong tòa tháp của mình, người mẹ khen ngợi một cách thiết thực “Con thấy chưa mẹ tin là con làm được. Tòa nhà của con thật là chắc chắn”.
Như đã trình bày ở trên, điều quan trọng là phải biết được khen như thế nào và khi nào nên khen. Tuy vậy, hai yếu tố trên vẫn chưa đủ, các bạn cần phải lưu ý đến cả mức độ. Một lời khen đúng đắn/sáng suốt sẽ giúp bé nhận ra được sự khác biệt giữa những cố gắng bình thường và sự nổ lực hết mình, trong khi những lời khen bừa bãi lại làm giảm lòng quyết tâm vượt qua vật cản của trẻ.
Do không thể đo lường sự cố gắng của trẻ nên còn phải tùy theo độ tuổi và khả năng của mỗi đứa trẻ. Bức tranh đầu tiên của đứa bé 2 tuổi chỉ là những nét vẽ nguệch ngoạc, một bài hát lạc điệu của bé gái 4 tuổi, thời gian khó nhọc chạy theo bắt bóng của một đứa bé 6 tuổi… cũng là sự cố gắng của chúng.
Đối với trẻ ở lứa tuổi bắt đầu đạt được những kỹ năng cơ bản, bí quyết để trao tặng lời khen thích hợp là “Khen ngợi sự cố gắng chứ không phải là kết quả”.
NÊN: Lưu ý đến động cơ
Mặc dù bé vẽ giun vẽ dế thì bạn cũng nên khen ngợi động cơ (“Con thích vẽ lắm phải không?”, sự tập trung vào công việc (“Mẹ thấy con rất cố gắng vẽ”) và sự chọn lựa của bé (“Con tô màu này được đấy, mẹ thích lắm”).
Nhấn mạnh sự ham thích ca hát có tác dụng hơn là vội vàng đánh giá năng khiếu của bé (“Múa hát cũng rất vui đúng không con?”). Thay vì tập trung mọi chú ý đến sự vụng về thì nên thông cảm và nêu bật tính bền bỉ cố gắng luyện tập của trẻ (“Bắt được banh cũng khó lắm con ạ nhưng mẹ thấy con sắp bắt được rồi đấy, cố lên con!”).
Nhiều khi cha mẹ cảm thấy khó lòng mà đứng nhìn con phải tự xoay xở công việc một mình. Tình huống trở nên khó xử hơn khi bé đang học kỹ năng mới hoặc làm việc có vẻ chật vật là cha mẹ chỉ muốn “xông” vào giúp đỡ mà thôi.
Trong một số gia đình, người cha không những ngồi ngắm bức tranh cô con gái đang vẽ mà còn đề nghị chỉnh sửa màu, nét vẽ… và thậm chí tự mình vẽ lại hình cho con. Sự can thiệp quá mức như vậy chỉ làm cho cô bé mất đi cơ hội “làm chủ bản thân mình”.
Qua tình huống trên con bé chỉ học được: “Ba có thể làm mọi việc tốt hơn, đẹp hơn mình” và cảm thấy dễ chịu nếu chẳng ai quan tâm hay khen ngợi tác phẩm nghệ thuật của nó bởi lẽ bé đã không được phép vẽ theo ý mình nên chẳng có công lao gì trong đó cả.
Nên: Nêu bật sự cố gắng tích cực
Cách thể hiện sự động viên, khen ngợi của bạn cho con bị ảnh hưởng rất nhiều từ cách khen thưởng của chính cha mẹ bạn. Mẹ bạn khen thật lòng hay chỉ khen lấy lệ? Bạn phải nỗ lực ra sao mới nhận được nụ cười hay lời động viên? Cha bạn có cho rằng mọi việc bạn làm đều tuyệt vời hay không?
Tuy rằng đứa trẻ nào cũng muốn được yêu thương nhưng trách nhiệm của cha mẹ còn là giúp chúng thực hiện những ước vọng của bản thân trong hiện thực. Thương con trai lắm nhưng cha mẹ cần hiểu tính khí của con, con gái chẳng có điều gì chê trách ngoài cái tật hay mít ướt.
Khen đó nhưng cũng đừng ngại những góp ý mang tính xây dựng. Điều quan trọng là giúp bé sửa sai, đứng lên sau mỗi lần thất bại vì “thất bại là mẹ thành công”. Luôn tìm ra cách khuyến khích nhưng tránh làm bé tổn thương. Nhấn mạnh sự cố gắng tích cực và đưa ra lời bình luận trung lập: “Con à, không phải cứ thật nhanh là tốt đâu? Làm việc gì cũng chậm chậm và cẩn thận thì chẳng mấy chốc con sẽ thuần thục cho mà xem”.
Khi bé lớn hơn nữa cần tìm cách cho trẻ phân biệt được thế nào là việc dang dở và hoàn tất nhưng cũng đứng quên bỏ qua thái độ của trẻ.
“Mẹ thấy rằng con không hài lòng với bài tập làm văn của mình vì con đã vội vã làm cho xong. Con ra ngoài chơi một chút rồi vào làm tiếp nhé!” chắc chắn sẽ thuyết phục hơn là “Sao chẳng bao giờ con làm việc gì cho ra hồn cả. Lúc nào cũng làm cho có mà thôi”.
Luôn ghi nhớ rằng nếu bạn luôn nâng niu con bằng những lời khen thì trẻ sẽ dần dần dị ứng với những lời phê bình, mất lòng tin và không thân thiện với những người đã thật tình góp ý.
NÊN: Cho biết vì sao trẻ được khen
Lời khen bao giờ cũng cần đi cùng giải thích, nếu không sẽ chẳng có ý nghĩa gì. Bạn không nên khen chung chung: “Con ngoan lắm”, “Con giỏi lắm” mà có thể là: “Con làm mẹ thấy rất vui vì…”. Hãy cho trẻ biết tại sao bé lại được khen. Như vậy bé mới hiểu đúng mẹ đang khen mình cái gì để lần sau nỗ lực làm tốt hơn.
KHÔNG NÊN: So sánh!
Bạn nên đánh giá con dựa vào chính bé ngày hôm qua chứ không so sánh với bạn hàng xóm hay bạn cùng lớp. Con bạn có thể chạy không nhanh bằng con hàng xóm, nhưng kết quả lần thi này của bé đã tiến bộ rất nhiều so với những lần trước. Bạn hãy khen con vì điều đó.
Việc so sánh khi khen ngợi sẽ khiến bé có đánh giá lệch lạc về bản thân cũng như về người khác. Từ đó, bé sẽ coi thường những bạn không bằng mình, hoặc nảy sinh tính đố kỵ.
NÊN: Miêu tả trước những gì con làm có thể khiến bạn khen ngợi
Bạn hãy cho con biết điều gì sẽ làm bạn hài lòng, điều gì sẽ giúp bé thành đứa trẻ ngoan… Khi biết mẹ thích gì, bé sẽ có xu hướng làm những điều đó để mẹ vui và khen mình.
NÊN: Dạy trẻ đưa ra lời khen
Khi dạy con đánh giá nhận xét, bạn nên hướng con nhìn nhận mặt tích cực chứ không đơn thuần là việc chỉ ra cái chưa được. Từ đó, khuyến khích trẻ khen những gì người khác đã làm được.
Ví dụ, nếu bạn của bé vẽ con cá, nét vẽ nghuệch ngoạc nhưng tô màu rất đều. Bạn để bé nhìn ra cả hai điều đấy, nhưng khuyên con nên khen bạn đã tô màu rất tốt và bạn sẽ cố chỉnh nét vẽ tốt hơn cho lần sau.
NÊN: Cảm ơn hành động của con
Trong cuốn sách “Cha mẹ Nhật dạy con tự lập” tác giả Sugarhara đã lí giải thế này: Nếu cha mẹ nào lấy việc khen ngợi con làm động lực cơ bản khiến trẻ hành động, sẽ nuôi dưỡng bên trong nguy cơ trẻ chỉ làm việc khi được cha mẹ khen ngợi. Nhưng khi trẻ làm được việc gì, thay vì nói những câu “Con mẹ giỏi quá”, “Con mẹ quả là người lớn”, thì cha mẹ hãy nói những lời cảm ơn với việc con đã làm giúp bằng cảm xúc vui sướng và chân thành với trẻ như “Cảm ơn con”, “Con đã giúp mẹ được rất nhiều việc”, “Mẹ rất vui”, hay là “mama so happy”. Bởi vì khi giúp đỡ cha mẹ, trẻ rất muốn biết cha mẹ cảm nhận gì về hành động ấy. Khi có thể hãy nói cho trẻ biết cảm xúc của mình, và càng truyền tải cụ thể từng việc làm của trẻ đã đem đến cho mình những niềm vui và lợi ích gì càng tốt.
Những lời khen “con mẹ giỏi quá”, “con mẹ quả là người lớn” không hề có ý xấu nhưng nó lại không cho trẻ biết được rằng việc làm của trẻ đã có những lợi ích tích cực như nào đối với cha mẹ, bởi nó không phải là những lời nói diễn tả cha mẹ cảm nhận như nào với việc làm của trẻ.
Thừa nhận hành động của con bằng cách nói ra cảm xúc của bản thân về hành động ấy cũng chính là một cách khen ngợi.
NÊN: Cho trẻ hiểu lời khen không tồn tại mãi mãi
Lời khen chỉ tồn tại khi bé làm việc tốt. Bạn nên nhắc nhở bé, nếu hôm nay con ngoan, mẹ khen con nhưng không có nghĩa mai con nghịch ngợm, phá phách thì con vẫn là đứa trẻ ngoan.
Các chuyên gia tâm lý cũng chỉ ra rằng những lời khen ngợi có hiệu quả nuôi dạy con hơn so với những lời trách móc hay những hình phạt. Nhiều lời khen sẽ có tác dụng tích cực một lời phê bình. Các nhà nghiên cứu cho rằng khi bạn phê bình trẻ 1 lần bạn phải khen trẻ lại 6 lần. Vì vậy, bạn nên hạn chế những lời phê bình hay trách móc trẻ.
NÊN: Lựa chọn lời khen thích hợp
Những lời khen không hợp lý sau sẽ ảnh hưởng tiến trình phát huy khả năng của bé từ 3 – 6 tuổi:
– Con: Mẹ nhìn con hươu cao cổ của con này
– Mẹ: Mẹ chưa từng thấy con hươu nào đẹp như thế. Mẹ rất tự hào về chàng họa sĩ tí hon của mình.
Trong cùng một tình huống như vậy, cách xử trí tốt hơn nếu:
– Con: Mẹ nhìn con hươu cao cổ của con này
– Mẹ: Mẹ thích nét con vẽ cái cổ con hươu thật dài và thanh. Giống hươu thật lắm. Con hài lòng với bức tranh của mình lắm phải không?
Đây lại là lời khen mang lại tác dụng ngược:
– Con: Bài kiểm tra toán của con chỉ được 6 điểm thôi.
– Cha: Cha biết con luôn là học sinh xuất sắc nhất trong lớp. Con luôn đạt điểm cao nhất trong những lần kiểm tra trước. Đừng quá lo lắng con ạ! Chỉ là bài kiểm tra thử thôi mà.
Cách tốt hơn:
– Con: Bài kiểm tra toán của con chỉ được 6 điểm thôi
– Cha: Con luôn được điểm môn toán cao lắm mà. Con nghĩ xem vì sao mà lần này con lại không làm bài tốt?
– Con: Chắc vì con coi phim hoạt hình nhiều quá.
– Cha: Con thấy chưa, nếu con xem lại bài kỹ hơn thì chắc hẳn bài làm của con sẽ tốt hơn nhiều. Khi nào con lại có bài kiểm tra?
Những lời khen tặng “trên trời” sẽ làm cho trẻ bối rối, không hiểu khả năng thật sự của mình là ở đâu. Ngoài ra, bé lại mất tự tin và nghi ngờ bản thân nếu người lớn khen quá sự thật hoặc chẳng khen lời nào (trước đây thì khen rất nhiều). Vì thế, lựa chọn lời khen thích hợp cũng là một điều rất quan trọng.
Chúng tôi xin giới thiệu bảng nội quy lớp học của một lớp học tiểu học ở Mỹ.
QUYỀN LÀM NGƯỜI CỦA CHÚNG TA
Tôi có quyền được sung sướng và được đối xử tử tế ở đây: Có nghĩa là không ai được nhạo báng tôi và làm tổn thương tự ái của tôi.
Tôi có quyền là tôi ở đây: Có nghĩa là không ai được kỳ thị vì màu da của tôi, gầy hay mập, cao hay thấp, trai hay gái, hoặc vì cái bề ngoài của tôi.
Tôi có quyền được an toàn ở đây: Có nghĩa là không ai được đánh tôi, đá tôi, đẩy tôi, nhéo tôi, làm đau tôi.
Tôi có quyền được nghe và được lắng nghe ở đây: Có nghĩa là không ai được la hét, quát lên hoặc làm ầm ĩ.
Tôi có quyền tìm hiểu về bản thân của tôi ở đây: Có nghĩa là tôi sẽ được tự do phát biểu tình cảm và ý kiến của tôi mà không bị gián đoạn hoặc bị trừng phạt.
Tôi có quyền học hỏi theo khả năng của tôi: Có nghĩa là không ai được gọi tên nhạo báng vì cách học hỏi của tôi.
Và với những quyền lợi này, tôi cũng sẽ áp dụng với những người khác cùng trong phòng học.
Bản tiếng Anh:
OUR HUMAN RIGHTS
I have a right to be happy and to be treated with compassion in this room: This means that no one will laugh at me or hurt my feelings.
I have a right to be myself in this room: This means that no one will treat me unfairly because of my skin color, fat or thin, tall or short, boy or girl, or by the way I look.
I have a right to be safe in this room: This means that no one will hit me, kick me, push me, pinch me, or hurt me.
I have a right to hear and be heard in this room: This means that no one will yell, scream, shout or make loud noises.
I have a right to learn about myself in this room: This means that I will be free to express my feelings and opinions without being interrupted or punished.
I have a right to learn according to my own ability: This means that no one will call me names because of the way I learn.
With all these rights I have, I give the same rights to all people in this classroom.
Source: Cummings M (1974), Individual Differences: An Experience in Human Relations for Children Madison, WI: Madison Public Schools Adaptation by Julie Cox, Davis School District, Utah
Việc khen đúng cách, đúng thời điểm sẽ cực kỳ tốt cho sự phát triển của một đứa trẻ. Nguyên tắc chung là ba mẹ hãy khen ngợi sự nỗ lực, cố gắng của trẻ thay vì khen kết quả, khen tố chất của một đứa trẻ.
“Khen ngợi tài năng của một đứa trẻ thay vì những nỗ lực, chiến lược, sự lựa chọn sẽ kìm hãm tư duy phát triển của trẻ”.
Carol Dweck, giáo sư tâm lý học tại Đại học Stanford
5 cách khen ngợi con cái mà ba mẹ nên biết
#1 “KHÔNG KHEN VÀO SẢN PHẨM MÀ KHEN VÀO QUÁ TRÌNH”
Chẳng hạn, nếu thấy con tự xúc ăn, ba mẹ không nên khen “con giỏi quá”. Mà thay vào đó nên nói “Con hôm nay có nỗ lực đấy, mẹ thấy con xúc gọn và ít đổ hơn những lần trước”
Hôm nay con được điểm 10, không nên khen “con mẹ giỏi quá”. Mà thay vào đó, nên nói với con: “ Con đã rất nỗ lực, lúc con làm bài mẹ thấy con toát hết cả mồ hôi, viết mỏi nhừ cả tay phải không con…”
Việc khen quá trình sẽ giúp trẻ hiểu rằng những nỗ lực của con khi thực hiện việc gì đó mới khiến mọi người để tâm quan sát và đánh giá nhiều nhất, trẻ sẽ chú trọng và tiếp tục nỗ lực hơn nhiều để được người lớn công nhận, khen ngợi.
#2 “KHÔNG SO SÁNH VỚI CON NHÀ NGƯỜI TA”
Không nên khen con, “con ăn nhanh hơn bạn A đó”, hoặc “con học kém hơn bạn B đó”
Trẻ con có một kẻ thù vô hình nhưng đáng sợ là “con nhà người ta”. Việc bố mẹ hay so sánh với những đứa trẻ khác vừa khiến trẻ có thể tự ti, hoặc kiêu ngạo, hạn chế dùng những từ chê bai, đặc biệt KHÔNG CHÊ CON TRƯỚC ĐÁM ĐÔNG, có gì về đóng cửa tự thì thầm bảo nhau.
#3 KHÔNG NHÌN VÀO PHẨM CHẤT CỦA CON, MÀ NÊN NHÌN VÀO TRẠNG THÁI CỦA MÌNH
Ví dụ, không nên khen “con thông minh quá” (đó là phẩm chất của con). Mà nên khen: “con làm được cái này mẹ rất vui và hạnh phúc, mẹ tự hào vì có con” (đó là trạng thái cảm xúc của mẹ)
Không phải đứa trẻ nào cũng giỏi, thông minh, nên nếu được khen nhiều những phẩm chất này, khi ra đời, nếu trẻ làm điều gì không được, không thành công, trẻ có thể thấy những lời khen trái với thực tế và thất vọng về mình, và nghĩ mẹ nói dối mình, mẹ gạt mình
#4 CHÚ Ý KHEN CẢ NHỮNG THỨ NHỎ NHẶT NHẤT, NHỮNG THỨ CON KHÔNG ĐỂ Ý
Ví dụ, mọi hôm đến bữa cơm con cứ ngồi chơi, nhưng tự dưng hôm nay con bê giúp mẹ cái xoong, cái bát, thì bố mẹ nên lập tức khen ngay hành động này của trẻ
Trẻ con thường cực kỳ sung sướng về điều này, việc khen con cả những thứ con vô tình làm như thế sẽ giúp trẻ hiểu rằng hóa ra mọi công việc mình làm đều có mẹ quan sát và để tâm. Từ đó, trẻ sẽ cố gắng thực hiện những điều này tốt hơn.
#5 TRUYỀN ĐẠT LẠI LỜI KHEN CỦA NGƯỜI KHÁC ĐẾN TRẺ
Nên tích cực truyền đạt lại lời của người khác khen con. Đôi khi có thể là mượn lời người khác.
Ví dụ, thay vì khen con: “Con rất lễ phép với người lớn”. Mẹ có thể mượn lời của bố, hoặc người hàng xóm… : “Hôm nay đi qua nhà bác hàng xóm, bác ấy bảo mẹ, con rất lễ phép, lịch sự, biết chào hỏi người lớn đấy”
Điều này làm lời khen có vẻ khách quan hơn. Con sẽ vui vẻ và những ngày sau đó luôn chào hỏi khi gặp mọi người.
10 câu khen ngợi con trẻ đúng cách
“Con đã làm rất chăm chỉ”. Khi trẻ tặng bố mẹ một thứ gì đó đẹp, bạn đừng khen con giỏi quá mà hãy khẳng định sự chăm chỉ và cố gắng của trẻ.
“Con rất kiên trì”. Khi trẻ hoàn thành được một việc gì đó mang tính thử thách như chơi cờ, leo lên cao hay đứng dậy sau vô số lần thất bại, bố mẹ nhớ khen ngợi sự kiên trì của con mình.
“Con có thái độ rất tích cực”. Khi trẻ tràn đầy năng lượng tích cực để chuẩn bị cho nhiệm vụ sắp đối mặt, bố mẹ đừng quên khích lệ con mình bằng câu nói này.
“Con tiến bộ hơn rất nhiều”. Khi trẻ cải thiện khả năng trong một lĩnh vực nào đó, bố mẹ hãy khen ngợi càng cụ thể càng tốt. Ví dụ: Tư thế bơi của con chuẩn hơn trước rất nhiều, bơi cũng nhanh hơn trước. Rất tuyệt vời!
“Con hợp tác với bạn bè rất tốt”.
“Con thật dũng cảm”. Khen ngợi lòng dũng cảm của trẻ đúng thời điểm là cách tốt nhất giúp tăng sự tự tin.
“Phòng của con gọn gàng quá”. Biết dọn dẹp sạch sẽ phòng ốc của bản thân chính là biểu hiện của tinh thần trách nhiệm, làm việc có trật tự, đây là cơ sở để trẻ làm tốt những việc khác, bố mẹ cần khen ngợi trẻ.
“Con đã làm rất tốt”.
“Con rất biết cách tôn trọng ý kiến của người khác”.
“Bố mẹ tự hào về con”. Sự ghi nhận của bố mẹ là chìa khóa nuôi dưỡng tư duy và động lực tiến lên đối với con cái.
Nhiều ba mẹ lựa chọn cho con học trường mầm non công lập bởi mức học phù hợp điều kiện kinh tế gia đình. Vậy cụ thể học phí của trường mầm non công lập bao gồm những khoản nào, phụ huynh cần chuẩn bị khoản tiền bao nhiêu khi cho con học tại đây?
Học phí trường mầm non công lập gồm những khoản nào?
Đầu tiên, phải khẳng định trường mầm non công lập luôn có mức học phí thấp hơn và ổn định hơn các trường dân lập, tư thục bởi chi phí vốn đã được nhà nước hỗ trợ. Do đó, nhiều ba mẹ khi băn khoăn lựa chọn nên cho con học trường mầm non công hay tư đã lựa chọn trường công lập.
1. Học phí theo quy định của Nhà nước
Trường mầm non công lập có mức học phí theo quy định của nhà nước. Học phí là khoản tiền mà phụ huynh phải đóng theo quy định. Ba mẹ yên tâm là ở các trường mầm non công lập, học phí đã được nhà nước quy định, các trường không được phép thu thêm hay tăng giảm mức học phí này.
Tùy vào khu vực trường ở thành thị, nông thôn hay miền núi mà mức học phí có sự khác nhau, ba mẹ cần lưu ý điều này.
Tại Hà Nội, học phí của mầm non công lập được chia thành các mức như sau:
Đơn vị: đồng/tháng/học sinh
Tại TP Hồ Chí Minh, học phí được chia theo 2 nhóm, mỗi nhóm gồm 2 đối tượng. Nhóm 1 gồm các trường ở quận 1 đến quận 12 và các quận Bình Thạnh, Gò Vấp, Phú Nhuận, Tân Bình, Tân Phú, Thủ Đức, Bình Tân… với mức 200.000 đồng/tháng/học sinh cho nhóm mầm non và 160.000 đồng/tháng/học sinh cho nhóm mẫu giáo.
Nhóm 2 gồm các trường huyện Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Nhà Bè, Cần Giờ với mức học phí thấp hơn vì đây là các quận ngoại thành. Theo đó, có mức học phí là 120.000 đồng/tháng/học sinh thuộc cấp mầm non và 120.000 đồng/tháng/học sinh thuộc cấp mẫu giáo.
Đây là mức học phí của mầm non công lập ở 2 thành phố lớn nhất nhì cả nước trong những năm học gần đây. Tuy nhiên, bắt đầu từ năm học 2022-2023 thì học phí các trường công lập đều tăng, tăng nhiều hay ít tùy từng địa phương cụ thể.
Khung học phí năm học 2022 – 2023 khung học phí đối với cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập chưa tự bảo đảm chi thường xuyên như sau:
Vùng thành thị: mầm non và tiểu học từ 300.000 đồng đến 540.000 đồng/học sinh/tháng; trung học cơ sở và trung học phổ thông từ 300.000 đồng đến 650.000 đồng/học sinh/tháng.
Vùng nông thông: mầm non và tiểu học từ 100.000 đồng đến 220.000 đồng/học sinh/tháng; trung học cơ sở và trung học phổ thông từ 100.000 đồng đến 270.000 đồng/học sinh/tháng
Vùng dân tộc thiểu số và miền núi: mầm non và tiểu học từ 50.000 đồng đến 110.000 đồng/học sinh/tháng; trung học cơ sở và trung học phổ thông từ 50.000 đồng đến 170.000 đồng/học sinh/tháng
Căn cứ vào khung trên Hội đồng nhân dân cấp tỉnh của từng địa phương quyết định khung học phí hoặc mức học phí nằm trong khoảng quy định của Bộ Giáo Dục.
2. Tiền ăn bán trú (nếu có)
Mầm non công lập đều đã có lớp ăn bán trú cho trẻ
Bên cạnh tiền học phí theo quy định của nhà nước thì mỗi tháng ba mẹ còn cần đóng một khoản tiền ăn bán trú (nếu bé có ăn trưa tại trường).
Khoản tiền này tùy từng địa bàn, khu vực và quy định của mỗi trường nhưng thường dao động từ 20.000 – 40.000 đồng/bé/ngày. Số tiền ăn bán trú mỗi tháng tùy thuộc vào số buổi bé ăn tại trường. Nếu bé nhà bạn không ăn trưa, ngủ trưa tại trường thì không phải đóng khoản tiền này.
3. Tiền chăm sóc bán trú (nếu có)
Nếu bé ăn bán trú tại trường thì mỗi tháng tiền học của bé sẽ có thêm khoản chăm sóc bán trú. Đây được coi như khoản tiền bồi dưỡng cho các cô giáo, nhà bếp, nhân viên của trường đã chăm sóc bé trong khoảng thời gian bán trú. Khoản tiền này dao động từ 100.000 – 200.000 đồng/tháng/học sinh tùy trường.
4. Khoản thu không bắt buộc
Ba mẹ được tự nguyện đăng kí cho con học các môn năng khiếu ở trường
Hiện nay các trường mầm non công lập cũng đã rất chú trọng đến các hoạt động ngoại khóa, môn học phát triển năng khiếu cho bé như học tiếng Anh, học múa, học võ,… Tuy nhiên, nhà trường không bắt buộc ba mẹ phải cho con theo học mà được đăng kí tự chọn.
Ba mẹ muốn con được phát triển ở kỹ năng nào thì cho con theo học và đóng thêm khoản tiền học phí cho bộ môn đó.
Với ba mẹ cho con học lớp chất lượng cao hoặc trường công chất lượng cao, mức học phí sẽ cao hơn tùy thuộc trường cho bé học thêm bộ môn, kỹ năng nào, cơ sở vật chất, giáo cụ phục vụ học tập, chất lượng giáo viên.
Học phí trường mầm non công lập là bao nhiêu?
Tóm lại, tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, chi phí cho bé học ở trường mầm non công lập bình thường khoảng từ 1,5 triệu – 3 triệu đồng/tháng, công lập có lớp chất lượng cao khoảng đến 5 triệu đồng/tháng.
Ở các tỉnh thành khác nhau, mức học phí này có thể xê dịch do chênh lệch mức sống và thu nhập nhưng không đáng kể. Ba mẹ hãy tham khảo nếu có mong muốn cho con học ở trường mầm non công lập.
Ba mẹ có con đến độ tuổi đi học mầm non chắc chắn không khỏi băn khoăn, lo lắng về việc cho con học trường nào, công lập hay tư thục. Đặc biệt gần đây có quá nhiều thông tin về các vụ việc xảy ra ở trường mầm non. Vậy, nên cho con học trường mầm non công hay tư, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết này.
Trường mầm non công lập bao gồm nhà trường, nhà trẻ, nhóm trẻ, lớp mẫu giáo được thành lập và xây dựng bởi Nhà nước. Có nghĩa là mọi chi phí xây dựng và hoạt động được đảm bảo bởi cơ quan Nhà nước. Như vậy, mọi hoạt động như tuyển sinh, chương trình dạy và học, học phí,… của các trường mầm non công lập phải tuân thủ quy định của Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Ngày nay, một số trường Nhà nước nhưng vẫn đảm bảo chú trọng phát triển ngoại ngữ, kỹ năng sống như những ngôi trường quốc tế khác.
Ưu điểm của trường mầm non công lập
Trước tiên phải kể đến là trường mầm non công lập luôn có mức học phí thấp hơn và ổn định hơn các trường dân lập, tư thục bởi chi phí vốn đã được nhà nước hỗ trợ. Vì vậy, nhiều gia đình có điều kinh tế thấp hoặc trung bình có thể cho con theo học tại các trường công.
Chương trình theo sát Bộ Giáo Dục, chất lượng dạy và học được đảm bảo. Mọi hành vi, hoạt động của trường đều theo nội quy bài bản.
Các cô trong trường đều phải kiểm tra chất lượng đầu vào và định kỳ. Giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm trong việc giảng dạy.
Trường mầm non Nhà nước thường cho các bé tham gia những trò chơi tập thể dân gian ngoài trời. Từ đó, nâng cao tinh thần đoàn kết và giúp trẻ hiểu hơn về nguồn cội, văn hóa Việt Nam.
Học phí của trường công thấp vì được hỗ trợ kinh phí từ Nhà nước.
Nhược điểm của trường mầm non công lập
Số lượng trẻ trong một lớp khá đông, từ 30-40 trẻ trong khi chỉ có 2 giáo viên chăm sóc. Do đó, rất khó để các cô quan tâm, sát sao đến từng bé một. Các vấn đề về học tập, truyền đạt kiến thức, sinh hoạt chung, ăn uống cũng sẽ có nhiều bất tiện vì lớp quá đông mà người chỉ dẫn cụ thể cho bé thì không có nhiều.
Bé không được học tập theo các phương pháp giáo dục sớm như Montessori, Glenn Doman, Reggio Emilia,…
Đội ngũ giáo viên mầm non công lập thường ổn định, ít thay đổi, có kinh nghiệm trong giảng dạy và chăm sóc trẻ. Họ cũng phải trải qua quá trình tuyển chọn nghiêm ngặt, đảm bảo về bằng cấp và nghiệp vụ sư phạm mầm non.
Cơ sở vật chất được xây dựng và đầu tư những thứ cần thiết cho môi trường mầm non, đề cao sự đơn giản mà tiện nghi, khang trang, an toàn cho trẻ nhưng không thể so với các trường dân lập, tư thục.
Các lớp học gần như không có lắp đặt camera để phụ huynh có thể quan tâm những hoạt động trong ngày của con mình và để kiểm tra khi có vấn đề xảy ra.
Một hạn chế nữa mà ba mẹ cần quan tâm là trường không nhận trông giữ trẻ vào cuối tuần, một số trường nhận trông muộn vào cuối ngày. Phụ huynh thường gặp bất cập vì không phù hợp giờ đưa đón. Đây được đánh giá là nhược điểm lớn nhất của trường mầm non công lập.
Sĩ số lớp học trường công lập trung bình hơn 30 học sinh một lớp
2. Trường mầm non tư thục
Trường mầm non tư thục được tư nhân, hoặc tổ chức ngoài nhà nước tự thành lập. Nhưng vẫn nhận chịu sự quản lý từ Bộ Giáo Dục và Đào Tạo. Nhằm giúp những tất cả những đứa trẻ đang có độ tuổi mẫu giáo được học tập và học tập trong môi trường hiện đại.
Trường mầm non tư thục giúp giảm áp lực cho các trường công lập. Nhất là ở các thành phố lớn các trường mầm non công lập bị quá tải số lượng học sinh. Phát sinh nhiều tiêu cực chạy trường lớp từ cấp mầm mon, đển chất lượng dạy học thấp.
Ưu điểm trường mầm non tư thục
Sĩ số một lớp mầm non tư thục, dân lập rất ít học sinh, trung bình chỉ từ 10 đến 20 bé một lớp. Do đó, cô giáo dễ dành quan tâm chăm sóc từng con được tốt hơn.
Cơ sở vật chất, trang thiết bị được đầu tư hiện đại và sạch sẽ.
Thời gian đưa đón trẻ linh hoạt, phù hợp với thời gian đi làm của bố mẹ. Giờ đón trẻ từ 4 đến 5h chiều. Một số trường mầm non tư thục nhận trông trẻ ngoài giờ theo yêu cầu của phụ huynh. Thậm chí, nhận trông trẻ cả ngày thứ 7, chủ nhật.
Trường mầm non tư thục có chương trình dạy khác hoàn toàn và nâng cao hơn so với trường công lập. Có các tiết học Tiếng Anh vỡ lòng cho trẻ, đồng thời, áp dụng phương pháp giáo dục sớm từ nước ngoài như Glenn doman hay Montessori…
Các trường giờ đa số đã có lắp đặt hệ thống camera an ninh. Tiện lợi cho phụ huynh trong việc theo dõi quá trình vui chơi, học tập của các con.
Cơ sở vật chất trường tư thục thường tốt hơn trường công lập
Nhược điểm của trường mầm non tư thục
Đầu tiên phải nói tới học phí. Học phí trường mầm non tư thục cao hơn so với trường mầm non công lập. Thậm chí có những trường cao hơn rất nhiều. Do lớp ít học sinh và vật dụng thiết bị hiện đại. Đồng thời, tư nhân phải chịu mọi chi phí như lương bổng, chi phí vận hành nhưng không có sự hỗ trợ của Nhà nước.
Giáo viên trông lớp có thể thay đổi liên tục. Một số trường tuyển giáo viên không có chuyên môn, hoặc chuyên môn thấp. Chất lượng giữa các giáo viên không có sự đồng đều. Khi tìm hiểu trường cho con học, chất lượng giáo viên là vấn đề quý phụ huynh nên tìm hiểu thật kĩ.
Ngoài những trường chất lượng, vẫn có một số trường tư nhân kém chất lượng mà Bộ GDĐT khó kiểm soát, quản lý được hết như vệ sinh an toàn thực thẩm, bạo hành trẻ em, bạo lực học đường…
Kết luận nên cho con học trường mầm non công hay tư?
Ngôi trường đầu tiên của con mình học, tới việc lần đầu con rời xa Cha mẹ đi học là một thử thách đối thật sự với các phụ huynh, nhất là những ai cho con đi học lần đầu.
Nên cho trẻ học trường mầm non công hay tư vẫn luôn là một bài toán khó đối với các bậc phụ huynh. Quan trọng là môi trường đó liệu có phù hợp với nguyện vọng và điều kiện của cha mẹ và con trẻ.
Phụ huynh hãy tìm hiểu thật kỹ để đưa ra quyết định sáng suốt. Cho các con có một tuổi thơ thật ý nghĩa ở trường mầm non.
Ngày xưa trẻ 3 tuổi mới cần đi học mẫu giáo nhưng ở thời đại hiện nay thì nhiều khi trẻ mới được khoảng 6 tháng, khi mẹ vừa hết thời gian nghỉ thai sản, đã phải đi nhà trẻ. Bậc học mầm non không chỉ cần đảm bảo về mặt giáo dục mà còn phải đảm bảo an toàn cho trẻ. Vì thế việc chọn trường cho bé mầm non thật sự quan trọng.
Quy định độ tuổi đi nhà trẻ
Nhà trẻ (Preschool) và trường mẫu giáo (Kindergarten) là hai khái niệm rất dễ bị nhầm lẫn. Ở mỗi quốc gia khác nhau cũng có cách phân loại khác nhau. Thực tế, đôi khi 2 địa điểm này gộp lại thành một.
Theo Luật giáo dục, quy định độ tuổi để trẻ em đến lớp nhà trẻ, mẫu giáo, mầm non như sau:
Nhà trẻ, nhóm trẻ độc lập nhận trẻ em từ 03 tháng tuổi đến 03 tuổi;
Trường mẫu giáo, lớp mẫu giáo độc lập nhận trẻ em từ 03 tuổi đến 06 tuổi;
Trường mầm non, lớp mầm non độc lập là cơ sở giáo dục kết hợp nhà trẻ và mẫu giáo, nhận trẻ em từ 03 tháng tuổi đến 06 tuổi.
Theo tài liệu từ các chuyên gia tâm lý cho rằng độ tuổi thích hợp để các bé đi học là từ 12-24 tháng. Đây là độ tuổi để các con có thể thích nghi với môi trường mới và giúp các con phát triển khả năng ngôn ngữ, khả năng vận động, cũng như là những hoạt động hằng ngày của con.
Đây là nghiên cứu chung còn quyết định cho con đi học là tùy vào hoàn cảnh gia đình và quyết định của ba mẹ.
Với mình đây là vấn đề quan trọng nhất. Trường phải thuận tiện cho việc đưa đón của gia đình (gần nhà hoặc tiện trên đường đi làm của ba mẹ).
Vị trí của trường có những ảnh hưởng nhất định đến sinh hoạt của phụ huynh và trẻ. Trẻ cần đến trường học và phụ huynh cần đi làm, đi công việc mỗi ngày. Vì vậy, vị trí của trường cần đáp ứng được sự thuận tiện về khoảng cách và thời gian di chuyển. Hầu hết, phụ huynh ưu tiên chọn lựa trường mầm non có bán kính cách nhà ngắn hơn 10km để đưa đón trẻ dễ dàng hơn.
Thời gian sinh hoạt của trường. Quỹ thời gian sinh hoạt của mỗi gia đình là khác nhau. Đặc biệt có những quý phụ huynh sẽ có lịch làm việc riêng. Lúc này, trường có thời gian sinh hoạt phù hợp sẽ là tiêu chí được nhiều phụ huynh chọn lựa. Như phụ huynh sẽ đón trẻ trễ hơn. Khi trường có thời gian sinh hoạt phù hợp với gia đình sẽ hỗ trợ nhiều cho phụ huynh trong việc chăm sóc trẻ.
Giờ đưa đón trẻ. Thời gian đưa đón trẻ nếu quá cứng nhắc thì có thể phụ huynh sẽ e dè trong việc chọn lựa trường cho con. Giờ đưa đón trẻ của trường nếu linh động cho phụ huynh sẽ được ưu tiên. Phụ huynh có thể gửi trẻ sớm hoặc đón trẻ trễ hơn giờ quy định. Những thời gian chênh lệch này có thể được nhà trường hỗ trợ hoặc được xếp vào thời gian giữ trẻ ngoài giờ. Tiêu chí chọn trường mầm non cho con này luôn được phụ huynh quan tâm tìm hiểu.
2. Chọn mức học phí phù hợp
Mức học phí không chỉ dừng lại ở cao hay thấp, ít hay nhiều mà sâu hơn là trẻ nhận được những giá trị giáo dục nào, có tương xứng với mức học phí mà phụ huynh có thể đầu tư hay không. Vì vậy, phụ huynh nên yêu cầu trường mầm non cung cấp thông tin rõ ràng về học phí và các lợi ích cũng như dịch vụ mà nhà trường cung cấp, điều này sẽ giúp phụ huynh có được nhận định đúng đắn hơn.
Ngoài ra, mức học phí phải phù hợp với tài chính của gia đình. Hiện tại ở Việt Nam có nhiều loại trường như công lập, tư thục song ngữ, quốc tế,… mức học phí dao động từ 1,5 triệu đồng đến hàng chục triệu mỗi tháng cũng có. Rẻ hơn chắc chỉ có những chỗ giữ trẻ tự phát.
Ba mẹ nên lựa chọn mức học phí sao cho phù hợp với tài chính của gia đình mình để không bị áp lực về mặt tài chính nhé!
Mình đọc được bài báo có mẹ nêu quan điểm là ráng cho con học trường quốc tế dù mình đi xe cà tàng, ở nhà thuê… Mình sẽ nêu quan điểm ở bài viết khác.
3. Cơ sở vật chất và môi trường vệ sinh
Trường mầm non không chỉ là nơi trẻ được dạy học. Nơi đây, mỗi ngày trẻ đến trường sẽ vui chơi cùng thầy cô, bạn bè. Nơi đây cũng là nơi trẻ ăn uống và sinh hoạt cá nhân như vệ sinh, ngủ nghỉ.
Ba mẹ nên tham gia lớp học, đồ chơi, giáo cụ học tập, chỗ ngủ, chỗ ăn, WC, khu vực bếp để xem những nơi đó có đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm hay không.
Vì các nơi này là nơi con em mình tiếp xúc hằng ngày. Ở các trường công thì hơi khó để xin đi tham quan nhưng không phải không được nhé.
4. Giáo viên ở trường
Để việc dạy học cho trẻ mầm non thành công không thể không nhắc tới một đội ngũ giáo viên chất lượng. Nếu như các điều trên đều tốt mà thái độ giáo viên không tốt thì ba mẹ không nên chọn ngôi trường đó.
Giáo viên là người trực tiếp ảnh hưởng đến con sau Ba Mẹ, với mỗi phụ huynh điều cần giáo viên của con mình phải có những chuẩn mực đạo đức của 1 người GV nên có. Ít nhất là trên giờ lên lớp của con. Và quan trọng nhất đó là con khi đi học con thích đi học và muốn được đến trường.
Nếu bé đi học 1-2 tháng rồi mà đến trường vẫn sợ sệt thì mình chắc chắn có vấn đề. Phụ huynh cần thường xuyên hỏi thăm bé. (Hôm nay con học thế nào, ăn ngon không, ngủ ngon không….)
Theo kinh nghiệm cá nhân của mình thì ba mẹ không nên chỉ tương tác với mỗi cô giáo Chủ nhiệm mà nên tương tác với cả hiệu trưởng, hiệu phó và cô tuyển sinh luôn để biết được quan điểm giáo dục của các cô có phù hợp với gia đình không?
Khi tham khảo trường cũng nên nói chuyện với Hiệu trưởng để xem nếu đầu tàu có tâm thì chắc chắn sẽ có tầm.
5. Phương pháp giáo dục
Hiện nay, hầu hết những trường miền nam ở Việt Nam đều áp dụng các phương pháp giáo dục phổ biến như:
Bộ GD&ĐT
Montessori
Reggio Emilia
Glenn Doman
Steam…
Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm của nó.
Tốt nhất là trường áp dụng đa phương pháp nhưng tỉ lệ thuận với nó là học phí sẽ cao hơn rất nhiều. Nên nhiều mẹ quan tâm chương trình học đầu tiên nhưng với mình nó không quan trọng bằng các tiêu chí khác.
Ai cũng muốn con được học ở môi trường giáo dục tốt nhất nhưng không có điều kiện thì chọn cái gì phù hợp với mình. Cái tốt nhất chính là cái phù hợp nhất với mình.
6. Các hoạt động của trường
Trường có cho các con học thể chất hoặc vận động thể chất hay không? Trường nào ít nhất tối thiểu cũng nên có sân chơi ngoài trời cho các bé.
Một gửi ý cho các mẹ là nên tham quan trường vào 2 khung giờ (sáng 10-11h; chiều 14h-15h) vì 2 khung giờ này các mẹ sẽ quan sát được khẩu phần ăn các con.
Kết luận
Những tiêu chí trên đều dựa vào kinh nghiệm chọn trường mầm non cho con của mình và tham khảo ý kiến các mẹ có con cùng độ tuổi. Nên chọn trường tiểu học nào cho con các mẹ hãy tham khảo rồi quyết định. Chúc ba mẹ tìm được ngôi trường phù hợp với con và gia đình.
Chúng tôi xin giới thiệu phần tiếp theo của Hiệp hội tâm lý học Hoa Kỳ (APA) trong Sổ tay hướng dẫn cho Giáo viên và Cha mẹ những kiến thức về các đặc điểm phát triển của trẻ em.
Có thể hiểu được quan điểm của người khác: nhận thức được rằng người khác có thể có những suy nghĩ khác với bản thân.
Có thể tập trung vào một số khía cạnh của một vấn đề tại một thời điểm.
Có thể tập trung vào những gì trẻ làm trong khoảng thời gian dài hơn trước.
Tăng khả năng giải quyết vấn đề, nhưng chưa được như người lớn.
Có thể nghĩ ra những kế hoạch đơn giản trước khi hành động. Ví dụ, khi mời bạn bè đến chơi, trẻ có thể lên kế hoạch trước về trò chơi mà trẻ sẽ chơi.
Có thể bắt đầu hiểu thời gian và các ngày trong tuần; đến 10 tuổi, trẻ có thể sắp xếp các sự kiện theo trình tự thời gian.
Cải thiện trí nhớ ngắn hạn và dài hạn.
Có thể nói và cũng có thể viết; đến 10 tuổi, trẻ có vốn từ vựng 20.000 từ (cha mẹ lưu ý đây là đối với trẻ em Mỹ và sử dụng tiếng Anh) và học trung bình 20 từ mới mỗi ngày; cũng có thể hiểu rằng một từ có thể có các nghĩa khác nhau.
Có thể giao tiếp tốt hơn và lâu hơn với người khác, thể hiện bản thân và hiểu mọi thứ.Có thể hiểu rõ hơn và nội bộ hóa các quy tắc đạo đức về hành vi (đúng/sai; tốt/xấu; tuyệt vời/khủng khiếp).
Bắt đầu hiểu rằng công bằng liên quan đến thành tích: ai làm việc chăm chỉ hơn xứng đáng được đối xử tốt hơn.
Có khả năng đồng cảm với người khác tốt hơn và chấp nhận ý tưởng dành sự quan tâm đặc biệt cho những người có nhu cầu cao hơn.
2. Kỹ năng xã hội
Có thể tự đánh giá bản thân dựa trên: cách họ thể hiện ở trường; năng lực kết bạn; và ngoại hình của họ.
Hiểu rằng họ có thể cảm nhận được hai cảm xúc cùng một lúc (Tôi thích Jenny nhưng tôi ghét cách cô ấy nói chuyện với tôi).
Có hứng thú mãnh liệt với bạn bè đồng giới, thích bạn bè đồng giới hơn; phát triển tình bạn được đánh dấu bằng cách cho và nhận, sự tin tưởng lẫn nhau và chia sẻ kinh nghiệm.
Cảm thấy rằng sự thuộc về và chấp nhận của bạn bè là rất quan trọng. (Trẻ em có thể tìm kiếm bạn bè đồng trang lứa nhiều hơn là tìm kiếm sự hài lòng của người lớn).
Chơi không còn chỉ là trò chơi tưởng tượng mà trí tưởng tượng là yếu tố then chốt; trẻ em thường chọn các trò chơi dựa trên quy tắc trong đó các quy tắc là yếu tố chính và chiến thắng trong trò chơi thường là mục tiêu.
Có mối quan tâm lớn đến công lý và công bằng; công bằng hay bình đẳng là quan trọng và một số trẻ có thể cố gắng đạt được sự đồng đều và trở nên hung hăng bằng lời nói hoặc thể chất.
Tiếp tục phát triển các kỹ năng xã hội như sự đồng cảm và lòng trắc ẩn.Có thể tự làm nhiều việc hơn và kết quả là mối quan hệ của chúng với cha mẹ cũng thay đổi.
3. Lời khuyên cho ba mẹ
Giúp trẻ phát triển năng lực: cho trẻ cơ hội thành thạo một số kỹ năng như nấu ăn, xây dựng mô hình, làm đồ thủ công, chơi nhạc cụ.
Học cách dần dần chia sẻ quyền kiểm soát cuộc sống của con bạn với con gái hoặc con trai của bạn.
Củng cố sự hiểu biết về đúng sai và hậu quả.
Dạy cách giải quyết vấn đề cho con bạn. Sử dụng mô hình IDEAL (Identify – Determine – Evaluate – Act – Learn) để:
Xác định vấn đề và cảm xúc liên quan (Con bạn đang bị bắt nạt và sợ đi học).
Cùng trẻ xác định các giải pháp khả thi mà không sử dụng bạo lực.
Đánh giá với trẻ về giá trị của từng giải pháp khả thi.
Hành động, lựa chọn giải pháp tốt nhất.
Học hỏi từ những gì bạn và con bạn đã làm để giải quyết vấn đề.
Sử dụng các tình huống thực tế (trong gia đình bạn hoặc một tình huống giả định) và khi bạn đang ở trên xe buýt, trong xe hơi hoặc trong nhà bếp, hãy chơi trò chơi IDEAL (LÝ TƯỞNG) với con bạn. Một kịch bản giả có thể là: Một đứa trẻ không thể xem TV vì nó chưa làm bài tập về nhà và nó nổi điên và làm hỏng điều khiển từ xa.
Củng cố các kỹ năng xã hội như chia sẻ, cảm thông, hợp tác bằng cách yêu cầu trẻ làm những việc như giúp chăm sóc em bé, thu thập thức ăn cho nơi trú ẩn.
Tạo cơ hội cho con bạn phát triển sự hiểu biết về các quy tắc bằng cách chơi các trò chơi trên bàn đơn giản dựa trên cơ hội thay vì dựa vào các kỹ năng như thẻ bài, domino, tic-tac-toe.
Dạy bằng cách nói to với chính mình (để con bạn nghe thấy) về một vấn đề và cách giải quyết vấn đề đó. Một ví dụ: Chúng tôi hết sữa, bánh mì và trái cây. Tôi không được khỏe. Tôi sẽ gọi cho bố và yêu cầu ông ấy ghé qua cửa hàng tạp hóa trên đường về nhà để lấy chúng.
Chứng minh rằng các hành vi và hành động có hậu quả đối với tất cả mọi người liên quan đến một tình huống: Nếu bạn làm điều đó, điều này sẽ xảy ra hoặc khi bạn làm điều này, thì bạn sẽ nhận được điều này.
