Category: SKKN Luận Văn Luận Án

SKKN Dạy học định hướng STEM trong việc áp dụng định lý PITAGO vào bài toán thực tế

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

ĐIỀU KIỆN, HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Phương pháp dạy học truyền thống không khắc sâu được kiến thức cho
học sinh và không tạo được hứng thú học tập cho các em. Chưa tạo được sự chủ
động chiếm lĩnh kiến thức của người học và học sinh khó áp dụng vào thực tiễn
đời sống. Rào cản lớn nhất trong giáo dục truyền thống là sự tách rời giữa bốn
lĩnh vực quan trọng: khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Sự tách rời này
sẽ đem đến một khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa học và làm.
Với mục tiêu dạy học làm sao để học sinh vận dụng các kiến thức vào quá
trình thực tế do đó nên tiếp cận với các quan điểm dạy học định hướng tích hợp
giáo dục STEM. Giáo dục STEM là một phương thức giáo dục nhằm trang bị
cho học sinh những kiến thức khoa học gắn liền với ứng dụng của chúng trong
thực tiễn, qua đó phát triển cho HS năng lực khác tương ứng đáp ứng được yêu
cầu của sự phát triển kinh tế – xã hội.
Nên nếu HS được tiếp cận những kiến thức này bằng những phương pháp
dạy học tích cực và gắn với thực tiễn như dạy học STEM sẽ giúp học sinh hiểu
sâu sắc hơn lý thuyết cũng như vận dụng nó để giải quyết những vấn đề hay và
khó liên quan đến kỹ thuật mà những phương pháp dạy học truyền thống khó có
thể đem lại hiệu quả cao.
Trong quá trình triển khai dạy học các môn học STEM, một trong những
yêu cầu đối với giáo viên là phải biết cách tổ chức, thiết kế các hoạt động STEM
một cách sáng tạo có hiệu quả, phù hợp với điều kiện dạy học. Tuy nhiên hiện
nay tôi nhận thấy việc triển khai dạy học STEM ở các trường THCS còn nhiều
hạn chế. Bên cạnh đó, một số GV vẫn chưa có nhận thức đầy đủ về bản chất dạy
học STEM cũng như cách thiết kế hoạt động, tổ chức, thực hiện dạy học STEM
như thế nào cho có hiệu quả trong môn học. Hơn nữa, hiện nay trên các trang
mạng điện tử, tài liệu sách vở, các tạp chí GD đã cung cấp rất nhiều các vấn đề
chung về giáo dục STEM nhưng các tài liệu hướng dẫn cụ thể việc tổ chức dạy
học các môn học theo định hướng STEM trong nhà trường còn chưa nhiều.
5
Trong khi đối với học sinh, việc vận dụng các kiến thức lý thuyết vào thực tế
còn rất kém
Định lí Py-ta-go được mệnh danh là định lí vĩ đại làm thay đổi lịch sử thế
giới, dấu ấn của định lí này có mặt ở hầu hết các công trình mà con người từng
xây dựng. Định lí Py-ta-go là tiền đề cơ bản của hình học, nó có nhiều ứng dụng
trong cuộc sống. Vì vậy nếu xây dựng được một chủ đề dạy học STEM ở phần
này nhằm định hướng tư duy một cách tích cực thì sẽ có tác dụng tốt trong việc
phát triển các năng lực cốt lõi và năng lực đặc thù của môn học.
Căn cứ vào điều kiện của nhà trường, nội dung kiến thức bài học tôi mạnh
dạn thiết kế, tổ chức hoạt động “Dạy học định hướng STEM trong việc áp dụng
định lí Py-ta-go vào bài toán thực tế” với mong muốn góp phần vào việc chuẩn
bị tốt nhất hành trang cho giáo viên và học sinh trước những thay đổi căn bản
toàn diện của chương trình giáo dục trong thời gian tới đây.
II- MÔ TẢ GIẢI PHÁP KĨ THUẬT
II.1. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KỸ THUẬT TRƢỚC KHI TẠO RA SÁNG KIẾN
1. Tôi đã sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống, kết hợp một số
phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực: dạy học theo nhóm nhỏ, sử dụng kĩ
thuật mảnh ghép, phương pháp đàm thoại gợi mở, … khai thác kênh hình và
kênh chữ sách giáo khoa, sử dụng các phương tiện công nghệ thông tin, chủ yếu
là Powerpoint, sử dụng các video minh họa … để tăng tính trực quan, kích thích
tư duy học sinh. Tuy nhiên, học sinh mới chỉ dừng lại ở quan sát và tư duy.
2. Trong các giờ học, tôi vẫn đóng vai trò là người truyền thụ kiến thức, là
trung tâm của quá trình dạy học; học sinh chủ yếu lắng nghe, tiếp thu các kiến
thức một cách thụ động được quy định sẵn, ít được thể hiện các năng lực của
bản thân. Học sinh chỉ nắm được kiến thức lí thuyết, nội dung mở rộng, vận
dụng, mang tính cập nhật, thời sự… nhiều học sinh chưa nắm được.
3. Học sinh chủ yếu được rèn luyện kĩ năng: nghe, quan sát, đọc chọn lọc
ý từ sách giáo khoa, vận dụng kiến thức để tính toán, để chứng minh hình học…
Học sinh chưa khám phá hết năng lực của bản thân, chưa chủ động trong việc
6
học tập, khả năng sáng tạo và vận dụng kiến thức để giải quyết tình huống thực
tiễn cuộc sống còn hạn chế.
4. Trong c¸c tiÕt luyÖn tËp t«i th-êng khuyÕn khÝch häc sinh t×m hiểu,
quan sát các vật, các hình khối xung quanh, dàn dựng các tình huống thực tiễn
để có những liên hệ giữa nội dung bài học với thực tế cuộc sống.
5. Thay ®æi c¸c h×nh thøc tæ chøc häc tËp trong ®iÒu kiÖn cho phÐp, t¹o
®iÒu kiÖn vµ kh«ng khÝ thÝch hîp ®Ó häc sinh cã thÓ th¶o luËn víi nhau, víi gi¸o
viªn, còng nh- tù ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ lÉn nhau vÒ kÕt qu¶ t×m tßi, ph¸t hiÖn.
6. Sau khi học định lí Py-ta-go, tôi đã cho học sinh giải các bài toán thực
tế áp dụng định lí này trong sách giáo khoa:
Bài 55 trang 131 SGK
Bài 58 trang 132 SGK
7
Bài 62 trang 133
Nhưng do các bài tập này không nhiều và các tình huống thực tế được đưa
ra chưa phong phú, nên đã thôi thúc tôi nghiên cứu, tìm tòi định lí này. Qua đó
nảy sinh các ý tưởng, các tình huống áp dụng định lí Py-ta-go trong thực tế.
Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ c«ng viÖc cßn phô thuéc vµo ph-¬ng ph¸p s- ph¹m
cña tõng gi¸o viªn qua tõng bµi tËp cô thÓ
II.2. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KỸ THUẬT SAU KHI CÓ SÁNG KIẾN
Các yếu tố STEM trong chuyên đề
– S (Khoa học):
+) Vật lý: mặt phẳng nghiêng, chuyển động của vật
+) Sinh học: Khoảng cách xem tivi phù hợp, an toàn cho mắt
– T (Công nghệ): Sử dụng phương tiện công nghệ (thước đo độ dài, máy
tính), hình ảnh (bậc tam cấp di động đúng quy định), mô hình lều chữ A
– E (Kỹ thuật): Kỹ thuật đo đạc, vẽ hình, quy trình dựng lều
– M (Toán học): + Các kiến thức liên quan đến định lí Py-ta-go
+ Định lượng và định tính các số liệu
8
Xét các bài toán sau:
Bài 1: Khi nói đến ti vi 21inch, ta hiểu rằng đường chéo màn hình của chiếc ti vi
này dài 21 in-sơ (in-sơ (inch), kí hiệu “in” là đơn vị đo chiều dài theo hệ thống
Anh, Mĩ, 1in  2,54 cm. Biết một ti vi màn hình phẳng có chiều dài, chiều rộng
của màn hình lần lượt là 71cm và 42cm (hình 1).
a) Hỏi chiếc ti vi đó thuộc loại ti vi bao nhiêu inch?
b) Để không gây hại cho mắt em hãy xác định khoảng cách phù hợp để
xem chiếc ti vi trên? (làm tròn kết quả đến chữ số thập phân thứ nhất)
Hình 1
Dẫn dắt để học sinh giải quyết vấn đề
– Để biết chiếc ti vi trên thuộc loại ti vi nào ta cần tính đường chéo của
một tam giác vuông, biết độ dài hai cạnh của tam giác vuông đó là 71cm và 42
cm
– Giáo viên giao việc cho học sinh (từ tiết học trước): Hãy tìm hiểu công
thức tính khoảng cách xem ti vi phù hợp và an toàn cho mắt. Với việc sử dụng
công thức học sinh đã tìm hiểu, học sinh dễ dàng trả lời được câu b.
– Nội dung học sinh tìm hiểu được: Khoảng cách phù hợp, an toàn khi
xem ti vi được tính bằng công thức sau:
+ Khoảng cách tối thiểu = kích thước màn hình (số inch) x 2,54 x 2 (đơn
vị cm)
71cm
42cm
9
+ Khoảng cách tối đa = kích thước màn hình (số inch) x 2,54 x 3 (đơn vị
cm)
Chứng minh:
a) Ta có ∆ABC vuông tại A (gt)
 BC2= AB2+ AC2 (định lí Py-ta-go)
Mà AB = 71cm (gt); AC= 42cm (gt)
 BC2 = 712 + 422
BC2= 5041 + 1764
BC2= 6805 (cm)
BC= √ (cm)
BC  32 inch
Vậy chiếc ti vi đó thuộc loại ti vi 32 inch
b) Khoảng cách tối thiểu để xem ti vi là là:
32. 2,54. 2 = 162,56 (cm)  1,6 (m)
Khoảng cách tối đa để xem ti vi là là:
32. 2,54. 3 = 243,84 (cm)  2,4 (m)
Vậy để không gây hại cho mắt, khoảng cách phù hợp để xem ti vi 32 inch
là từ 1,6m đến 2,4m
Mở rộng: Giao việc cho HS: Tương tự như trên, về nhà các con hãy lập
một bảng ghi lại “Khoảng cách xem ti vi an toàn cho mắt” đối với các loại ti vi:
24 inch, 25 inch, 28 inch, 32 inch, 40 inch, 42 inch, 43 inch, 48 inch, 49 inch, 50
inch, 55 inch, 58 inch, 60 inch, 65 inch, 70 inch, 75 inch, 78 inch, 88 inch.
71cm
42cm
A B
C
10
Bài 2.1: Theo quy định của khu phố, mỗi nhà sử dụng bậc tam cấp di động để
dắt xe vào nhà và không được lấn quá 80 cm ra vỉa hè. Cho biết nhà bạn An có
nền nhà cao 50cm so với vỉa hè, bậc tam cấp có chiều dài của là 1m thì có phù
hợp với quy định của khu phố không? (hình 2). Vì sao?
Hình 2
Dẫn dắt để học sinh giải quyết vấn đề
Ta đã biết chiều cao của nền nhà luôn vuông góc với mặt đất. Bậc tâm cấp
di động này tạo với chiều cao của nền nhà và mặt đất một tam giác vuông (ta gọi
tam giác đó là ABC vuông tại A). Chúng ta biết được những độ dài nào của
ABC?
Muốn biết bậc tam cấp di động nhà An có phù hợp với quy định của khu
phố hay không ta làm như thế nào?
Chứng minh:
Ta có ABC vuông tại A
 BC2= AB2+ AC2 (định lí Py-ta-go)
Mà BC = 1m = 100cm (gt); AB= 50cm (gt)
 1002 = 502 + AC2
AC2= 10000 – 2500 = 7500
AC  86,6 (cm)  80cm
Vậy bậc tam cấp nhà bạn An không phù hợp với quy định của khu phố
50 cm
11
Lưu ý: Khi thay các độ dài cần chú ý các độ dài đó phải có cùng đơn vị, trong
trường hợp độ dài các cạnh của tam giác chưa có cùng đơn vị đo thì phải đổi ra
cùng đơn vị đo rồi mới thay vào.
Giáo dục ý thức, thái độ cho học sinh: Thực trạng hiện nay, để thuận tiện hơn
trong việc dắt xe ra vào, người dân còn lắp đặt bậc tam cấp vươn dài hơn 2 mét,
“cướp” trắng trợn vỉa hè.Vì thế, UBND phường và các tổ dân phố cũng đã có
các biện pháp cưỡng chế, phá bỏ các bậc tam cấp không phù hợp với quy định.
Như vậy, mỗi chúng ta phải luôn tuân thủ theo các quy định của nơi cư
trú, pháp luật của nhà nước. Là người học sinh các em phải thực hiện tốt mọi nề
nếp, nội quy của lớp, của trường, tham gia tích cực các buổi lao động, các hoạt
động ngoại khóa, ….
Liên hệ với các môn khoa học khác: Trong môn vật lý, các con đã biết bậc tam
cấp di động ở trên là một mặt phẳng nghiêng. Mà mặt phẳng nghiêng càng dài
thì dắt xe vào nhà càng dễ dàng hơn. Từ đó ta có bài toán sau:
Bài 2.2: Hãy giúp bạn An tìm chiều dài lớn nhất của bậc tam cấp trên, để phù
hợp với quy định của khu phố (làm tròn kết quả đến chữ số thập phân thứ 2)
50 cm
80 cm
12
Chứng minh:
Ta có ABC vuông tại A
 BC2= AB2+ AC2 (định lí Py-ta-go)
Mà AC = 80cm (gt); AB= 50cm (gt)
 BC2 = 502 + 802
BC2= 2500 + 6400= 8900
BC  94,34 (cm)
Vậy để phù hợp với quy định của khu phố thì chiều dài lớn nhất của bậc
tam cấp nhà bạn An là 94,34 cm
Bài 3: Trong một lần đi trải nghiệm, nhóm bạn Tú đã thi trang trí một lều chữ A
với các nhóm khác (hình 3). Cô giáo yêu cầu các nhóm trang trí trước cửa lều
các dây kim tuyến được kéo căng từ B A, AC. Biết rằng ABC là tam giác
cân tại A, chiều rộng của lều là 3m và chiều cao của lều là 2m. Hỏi nhóm bạn Tú
cần chuẩn bị một dây kim tuyến có chiều dài ngắn nhất là bao nhiêu m?
Hình 3
Phân tích:
– Để lều chữ A được vững, người ta thường dựng ở giữa lều một cái cột
thẳng đứng và vuông góc với mặt đất (AHBC tại H)
– Muốn tính chiều dài ngắn nhất của dây kim tuyến ta cần tính tổng độ dài
BA và AC, mà AB= AC (∆ABC cân tại A) nên ta chỉ cần tính AB hoặc AC
bằng cách sử dụng định lý Py-ta-go trong ∆AHB vuông tại H hoặc ∆AHC vuông
tại H
3m
2m
3m
13
– Trong tam giác AHB vuông tại H ta mới chỉ biết AH=2m, muốn tính AB
ta cần biết thêm độ dài cạnh BH. Ta dễ dàng chứng minh được BH =
Cần chứng minh:
Giáo dục ý thức, thái độ cho HS: Nhờ việc tính toán từ trước nên nhóm
bạn Tú đã biết cần phải chuẩn bị ít nhất bao nhiêu m dây kim tuyến, từ đó nhóm
bạn chủ động trong công việc được giao. Cũng như vậy, trong các cuộc thi, các
kì thi các con cần có sự tính toán, có ý thức trang bị cho mình đầy đủ các kiến
thức để đạt được kết quả cao.
Giao nhiệm vụ cho các nhóm HS (yêu cầu này được giáo viên giao cho
HS trong tiết học trước): Các con hãy đưa ra một bài toán trong đó cần sử dụng
định lí Py-ta-go để giải bài toán đó và thông qua bài toán các con hãy tuyên
truyền về đại dịch Covid -19. Chẳng hạn, một nhóm HS có thể đưa ra bài toán
sau để các nhóm còn lại giải:
Bài 4.1a: Năm ngoái, mình có nghỉ ở nhà để phòng chống dịch Covid 19. Ở
nhà mình luôn nhớ phải giữ gìn sức khỏe, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, phải
siêng năng tập thể dục và không quên tự học thông qua sự giúp đỡ của thầy, cô
giáo. Hàng ngày, mình luôn đeo khẩu trang và chạy bộ ở công viên gần nhà.
AB + AC
HB = HC
AB = AC; AB
2
= HB
2
+AH
2
AHB = AHC
= BC:2=1,5cm
(Cạnh huyền – cạnh góc vuông)
14
Và thật trùng hợp, quãng đường mình chạy tạo thành DEF vuông tại E
(Hình 4). Biết rằng, mình chạy với vận tốc 200m/phút. Mình chạy hết quãng
đường DF mất 5 phút, chạy hết quãng đường EF mất 4 phút. Đố các bạn biết,
mỗi ngày mình chạy được bao nhiêu m?
HS nêu bài toán thông qua vidieo học sinh tự quay
(đường links video học sinh đã làm https://youtu.be/Kxd1JdkY8nE)
Hình 4
Phân tích: Bài toán trên có chứa yếu tố chuyển động. Các đại lượng trong toán
chuyển động liên hệ với nhau bởi công thức:
s = v.t
Trong đó: s: quãng đường (m)
v: vận tốc (m/ph)
t: thời gian (ph)
Trong công thức trên, có 3 đại lượng nếu biết 2 trong 3 đại lượng ta tính được
đại lượng còn lại
Chứng minh:
Quãng đường DF dài là: 200.5 = 1000 (m)
Quãng đường EF dài là: 200.4 = 800 (m)
Ta có EDF vuông tại E
 DF2= ED2+ EF2 (định lí Py-ta-go)
Mà DF = 1000m (gt); EF= 800m (gt)
15
 10002 = ED2 + 8002
ED2= 1000000 – 640000
ED2= 360000
ED = 600 (m)
Mỗi ngày, bạn chạy quãng đường dài là:
ED +DF +FE = 600 + 1000 + 800 = 2400 (m)
Nhận xét: Cho các nhóm khác bổ sung câu hỏi vào bài toán trên. Chẳng hạn:
Bài 4.1.b: Biết rằng khi chạy từ E đến D mình tăng vận tốc thêm 40 m/phút.
Vậy mình tốn bao nhiêu thời gian để chạy hết một lộ trình D  FED (đơn
vị phút)
Chứng minh:
Vận tốc khi chạy từ E đến D là: 200 + 40 = 240 (m/ph)
Thời gian chạy quãng đường ED là : 600 : 240 = 2,5 (phút)
Thời gian để chạy hết một lộ trình D  FED là: 2,5 +4 + 5 =11,5 (phút)
Giáo dục thái độ cho HS:
Thông qua bài toán này giáo viên tuyên truyền để học sinh có những hiểu
biết đúng và có ý thức thực hiện các biện pháp an toàn để phòng chống dịch
covid 19 bằng cách cho HS xem video tuyên truyền về dịch bệnh Covid–19 .
Sau đó cho HS trả lời những câu hỏi sau:
– Dịch Covid – 19 là dịch bệnh gì? Nó có phải là bệnh truyền nhiễm hay không?
– Dịch bệnh này xuất hiện đầu tiên ở thành phố, tỉnh và quốc gia nào?
– Virus gây bệnh Covid – 19 có thể tồn tại bao lâu trong môi trường tự nhiên?
– Hậu qủa của dịch bệnh Covid – 19?
– Một số biện pháp phòng chống dịch bệnh (theo khuyến cáo của Bộ y tế)?
– Những việc mà học sinh cần làm để phòng chống dịch bênh Covid-19: những
việc cần làm khi ở nhà, khi đến trường, khi ở nơi công cộng, …
16
Các nhóm HS khác có thể đưa ra các bài toán tương tự:
Bài 4.2: Do dịch bệnh Covid 19 diễn biến phức tạp nên bạn Hải được nghỉ ở
nhà và tham gia học trực tuyến. Nhà Hải có một khung tranh hình chữ nhật, có
chiều dài là 2,4 m; chiều rộng là 0,7 m. Để giữ khung tranh không bị lệch bố
giao cho Hải đóng thêm thanh chéo nối 2 góc. Hãy tính độ dài thanh chéo đó
Bài 4.3: Mấy ngày qua có một cơn mưa trái mùa kèm theo cơn gió thổi gãy một
cành cây trong khu vườn nhà bạn Ngọc. Với tinh thần lạc quan và để kiểm tra
kiến thức của Ngọc trong những ngày ở nhà chống dịch, mẹ bạn Ngọc đã thử
thách bạn Ngọc hãy tính độ dài cành cây bị gãy mà không dùng đến thước. Các
bạn hãy giúp bạn Ngọc nhé (làm tròn kết quả đến chữ số thập phân thứ 2)
Bài 5: Một bạn học sinh thả diều ngoài công viên, cho biết đoạn dây diều từ tay
bạn đến con diều dài 170m và bạn cách nơi diều được thả lên theo phương thẳng
đứng là 80m. Tính độ cao của con diều so với mặt đất, biết tay bạn học sinh cách
mặt đất là 2m.
1,4m
2m
17
Phân tích: Trước tiên học sinh cần thể hiện được nội dung bài toán thông qua
hình vẽ
– Ta cần tính AD = AB +BD
Tổng kết: Định lí Py-ta-go được sử dụng rất rộng rãi, nó được áp dụng trong vô
số các tình huống thực tế. Ta chỉ cần nhận biết tam giác vuông trong đời sống –
bất cứ trường hợp nào mà hai vật hoặc hai đường thẳng giao nhau tại một góc
vuông và vật hoặc đường thẳng thứ ba cắt chéo qua góc vuông đó thì ta đều có
thể sử dụng Định lý Py-ta-go để tìm độ dài của một trong các cạnh khi biết độ
dài của hai cạnh còn lại.
A
C B
D
AC
2
= AB
2
+BC
2
BD = 2m
∆ABC vuông tạ i B
18
* MỘT SỐ BÀI TẬP KHÁC.
Bài 1: Một chiếc thang đang đứng dựa vào tòa nhà. Đáy thang cách chân tường
5m. Thang cao tới 20m của tòa nhà. Hỏi thang dài bao nhiêu m?
Bài 2: Để mặt bàn được vững chắc và bền hơn, người thợ thường đóng thêm 2
thanh chéo ở mặt dưới. Tính độ dài một thanh chéo của mặt bàn hình chữ nhật
dưới đây, biết chiều dài 10dm, chiều rộng 5dm. ( Làm tròn 1 chữ số thập phân )
Bài 3: Cho hình vẽ dưới đây. Tính độ dài sợi dây đu từ trên đỉnh lâu đài vào bờ ? (
Làm tròn đến hàng đơn vị )
Bài 4: Người cha đi đúng về hướng Đông bằng xe đạp với vận tốc 16 km/h.
Người con đi đúng theo hướng Nam bằng xe đạp với vận tốc 20 km/h. Hỏi sau
4 giờ thì họ cách nhau bao nhiêu, nếu cả hai người xuất phát từ A vào cùng một
thời gian (Làm tròn đến chữ số thập phân thứ nhất)
19
Bài 5: Cho hình vẽ dưới đây. Biết bạn Bảo đi xe đạp về đúng hướng Tây và tiếp
tục đi lên về đúng hướng Bắc. Hỏi khoảng cách từ điểm khởi hành và điểm kết
thúc là bao nhiêu km ? (Tỉ lệ bản đồ: 1:100000). Khoảng cách từ lúc khởi hành
đến điểm kết thúc trong thực tế gọi là Đường chim bay
III- HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI
III.1. Hiệu quả kinh tế (giá trị làm lợi tính bằng tiền):
Nhờ việc tính toán một cách chính xác sẽ giúp chúng ta tiết kiệm được chi
phí khi làm các công việc như: làm bậc tam cấp di động phù hợp với quy định;
mua vật liệu trang trí lều trại chữ A; đóng một thanh chéo vào khung ảnh, vào
mặt bàn hình chữ nhật và cả trong các công trình xây dựng trong tương lai, ….
III.2. Hiệu quả về mặt xã hội (giá trị làm lợi không tính bằng tiền):
a) Giá trị môi trường:
b) Giá trị làm lợi cho an toàn lao động: Đảm bảo an toàn kĩ thuật khi kê thang,
khi dựng tủ; đảm bảo khoảng cách xem ti vi phù hợp, an toàn cho mắt
c) Giá trị làm lợi khác
* Hiệu quả đối với giáo viên:
– Giáo viên cần huy động kiến thức của nhiều môn học về khoa học, kĩ
thuật, toán học và tin học. Giáo viên sẽ được học hỏi, tham vấn ý kiến chuyên
môn của các bộ môn liên quan
– Qua mỗi lần soạn bài như vậy kiến thức của giáo viên không chỉ được
nâng lên mà các kĩ năng, phương pháp dạy học cũng được rèn luyện.
4cm
7cm
20
* Hiệu quả đối với học sinh:
– Khi vận dụng phương pháp giáo dục này các em đã thấy một chỉnh thể
của khoa học trong đó toán học không tách rời các bộ môn khoa học khác. Qua
đó, các em có sự thay đổi phần nào cảm nhận về khoa học tự nhiên – những môn
học thường bị coi rằng khô khan và khó học, nặng lý thuyết và không có liên hệ
thực tế, nay trở thành một niềm hấp dẫn mới mẻ, khơi gợi cảm hứng, niềm yêu
thích và say mê khoa học ở nhiêu em học sinh.
– Ngoài những mục tiêu mà một tiết học mang lại là nội dung kiến thức, kĩ

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

SKKN Một số kinh nghiệm tổ chức câu lạc bộ Toán tiếng Anh trong trường THCS

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Thuật ngữ “Học tập tích hợp ngôn ngữ và nội dung” (“Content and
language Integarated learning”) đã trở thành từ khóa quan trọng trong giáo dục.
Đó là quá trình học tập các môn học cụ thể (không phải là môn Ngoại ngữ)
thông qua ngôn ngữ thứ 2. Bằng cách này người học sẽ tiếp thu được tri thức
khoa học của môn học đồng thời phát triển được năng lực ngôn ngữ.
Ngày 22/12/2017 thủ tướng chính phủ ra quyết định số 2080/QD-TTg phê
duyệt điều chỉnh, bổ sung đề án “dạy học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục
quốc dân giai đoạn 2017-2025” (Gọi tắt là đề án ngoại ngữ quốc gia), trong đó
đẩy mạnh nội dung dạy học Toán và các môn khoa học môn chuyên ngành bằng
tiếng Anh.
Dạy Học toán bằng tiếng Anh là một trường hợp cụ thể của dạy học tích
hợp ngôn ngữ và nội dung, nó có những ưu điểm như: Làm tăng tính hấp dẫn
của bài học, thúc đẩy sự tò mò, giúp người học tập trung hơn trong học tập, phát
triển đồng thời năng lực ngoại ngữ và năng lực toán học.
Học toán bằng tiếng Anh không phải là học từ vựng toán bằng tiếng Anh,
không phải là dịch một đề toán từ tiếng Anh sang tiếng Việt hay dịch một lời
giải bằng tiếng Việt sang tiếng Anh. Mà học toán thông qua tiếng Anh để lĩnh
hội một phương pháp học mới, giúp học sinh bước qua rào cản về phương pháp
học để tiếp cận kho học liệu vô tận qua Internet tiếp cận môi trường học tập
không biên giới, hình thành sự tự tin cho học sinh là một công dân trong cộng
đồng thế giới.
Với học sinh THCS học Toán bằng tiếng Anh để đạt mục tiêu ngắn hạn,
giúp các em có động lực khi tham gia các kỳ thi HSG Toán quốc tế bằng tiếng
Anh như các cuộc thi HOMC, TIMO, IKMC…; để duy trì niền hứng thú và theo
đuổi mục tiêu dài hạn với những học sinh có dự định du học bậc THPT hoặc Đại
học, việc tiếp cận môn Toán hay các môn khoa học khác bằng tiếng Anh càng
sớm càng thuận lợi cho quá trình tìm kiếm học bổng và quá trình hòa nhập vào
môi trường học tập ở nước ngoài.
Hiện nay, học Toán bằng Tiếng Anh đang dần trở thành một nhu cầu tất
yếu đối với sự phát triển toàn diện vềnăng lực và trí tuệ của các em học sinh. Trẻ
em học Toán thông qua tiếng Anh để lĩnh hội một phương pháp học mới, bước
qua rào cản ngôn ngữ để tiếp cận kho kiến thức vô tận, tiếp cận môi trường học
tập không biên giới. Từ đó, các em hình thành thói quen học chủ động và ý thức
mình như một học sinh trong môi trường học tập quốc tế.
5
Với mong muốn cho học sinh trường THCS Trần Đăng Ninh sớm đạt
được mục tiêu ngắn hạn và dài hạn. Năm học 2020-2021 BGH nhà trường giao
nhiệm vụ cho tổ toán tin thành lập câu lạc bộ Toán bằng tiếng Anh. Chúng tôi
gồm 4 thành viên: Tô Thị Bình, Phan Thị Thơm, Nguyễn Thị Huế, Bùi Thị
Nhung đã được tổ Toán Tin nhà trường giao nhiệm vụ triển khai kế hoạch; lên
phương án cụ thể; tổ chức cho học sinh hai khối 6 và 7 tham gia đăng ký.
Thông qua bài trắc nghiệm với 20 câu hỏi Toán bằng tiếng Anh chúng tôi đã
lựa chọn được 75 con học sinh với vốn tiếng Anh tốt và có niềm yêu thích, giỏi
về toán tham gia câu lạc bộ Toán Tiếng Anh .
B. MÔ TẢ GIẢI PHÁP
I. Thực trạng trước khi tạo ra sáng kiến
1. Thuận lợi
Các giáo viên tham gia phụ trách câu lạc bộ Toán-Tiếng Anh là những
giáo viên có kiến thức Toán vững vàng, có trình độ Tiếng Anh giao tiếp cơ bản
Tốt, có ý thức học hỏi và tìm tòi các bài Toán bằng Tiếng Anh qua các cuộc thi
lớn.
Học sinh trường THCS Trần Đăng Ninh được tuyển chọn tham gia câu lạc
bộ đều là những em giỏi Toán và Giỏi Tiếng Anh. Các em nói tiếng Anh rất tốt,
lưu loát và hơn hết các em có niềm yêu thích cả 2 môn học Toán và Tiếng Anh
và các em mong muốn được tham gia các cuộc thi Toán bằng tiếng Anh cấp
Tỉnh, cấp Quốc Gia và Quốc Tế.
2. Khó khăn
Bản thân chúng tôi vừa thực hiện và cùng học hỏi lẫn nhau. Khi chuẩn bị
nội dung cho buổi sinh hoạt chúng tôi cũng đều phải tìm tòi các nội dung phù
hợp cho các đối tượng học sinh, có nhiều thuật ngữ chuyên ngành chúng tôi phải
trao đổi với giáo viên tiếng Anh để phát âm sao cho chuẩn xác.
Trong quá trình thực hiện nội dung chúng tôi phải cung cấp thêm thuật
ngữ Toán Tiếng Anh cho học sinh vừa giúp các em đưa ra lời giải chuẩn xác cho
bài toán với nhiều hướng khác nhau mà các em đưa ra bằng tiếng Anh.
6
3. Điều tra về sự yêu thích tham gia câu lạc bộ của học sinh

Đối tượng điều tra	Thích tham gia	Ngại tham gia
Khối	Số lượng	Số lượng	Tỉ lệ %	Số lượng	Tỉ lệ%
K6	244	115	47,13	129	52,87
K7	289	120	41,52	169	58,48
Tổng	533	235	44,09	298	55,91

Như vậy gần một nửa số học sinh khối 6 và 7 mong muốn tham gia vào
câu lạc bộ Toán-Tiếng Anh. Đây là một con số khá ấn tượng do ngoài câu lạc bộ
Toán-Tiếng Anh ra nhà trường còn có nhiều câu lạc bộ khác nữa. Do số lượng
học sinh đăng kí khá đông nên nhà trường tổ chức cho các con làm bài sát hạch
để kiểm tra trình độ Toán-Tiếng Anh của các con.
4. Kết quả kiểm tra bài sát hạch Toán – Tiếng Anh đầu năm
Vào đầu năm học 2020 – 2021, chúng tôi đã tiến hành khảo sát 235 học
sinh tự nguyện tham gia về vốn từ vựng tiếng Anh và khả năng Toán học
thông qua một bài sát hạch. Từ đó, Ban chủ nhiệm CLB chọn ra 80 em học
sinh (bao gồm cả hai khối 6, 7) có kết quả tốt đẻ tham gia vào Câu lạc bộ. Do
đặc thù các cuộc thi toán Quốc tế thường phân theo lứa tuổi nên học sinh
khói 6, 7 sẽ tham gia sinh hoạt chung trong Câu lạc bộ.
7
Bài sát hạch của lớp 6 như sau:
Name:………………………………………………………………
Class:………………………………………………………………
Tran Dang Ninh Secondary School
TEST
Grade : 6
Time: 25 minutes
Circle the letter before the correct answer, questions 1 through 10
Question 1: Find the next number in the following sequence: 21; 24; 19; 26;
17; ?

A.18.	B.19.	C.27.	D.28.	E. None of the above.
Question 2: What is the greatest four – digit number that is divisible by 3 and
by 7? A.9990	D.9999	E. None of the above
B.9993	C.9996

Question 3: The first three stages of a pattern are shown in the picture. How
many black
diamonds do the figure in stage 6th have?
A. 21. B. 26. C. 19. D. 28. E. 34.
Question 4:An operator * acts on two numbers to give the following outcomes:
3 * 2 = 65; 5 * 3 = 158; 6 * 1 = 67; 9 * 4 = 3613. What is 7 * 5 equal to?

A. 122. Question 5:

B. 3512.

C. 355.

D. 352.

E. 212.

A. 30. B. 60. C. 40. D. 50. E. None of the above.
8
Question 6:Find the least whole number which when divided by 5 gives a
remainder of 1 and when divided by 7 gives a remainder of 5.
A. 42. B.52. C.26. D. 19. E. 84.
Question 7:The sum of consecutive is 500. Among all five numbers, what is
the smallest value?
A. 95. B. 96. C. 97. D. 98. E. 99.
Question 8:Each of Basitt’s friends added the number of the day and the
number of the month of his birthday and obtained 35. Their birthdays are all
difference. What is the maximum possible number of Basit’s friends ?
A. 12. B.10. C. 9. D. 7. E. 8.
Question 9:Brue is reading a story book. One of the stories take up two
consecutive pages and the sum the page numbers is 345. On which page does
this story begin?

A.114.	B. 115.	C. 171.	D. 172.	E. 173.
Question 10:How many zeros are there in the end of the product of × ×
× ? A. 1.	D. 5.	E. 6.
B. 2.	C. 4.

Fill in the correct results for questions 11 to 15
Question 11:Find the value of
A = 3 + 6 + 9 – 12 + 15 + 18 + 21 – 24 + ⋯ + 51 + 54 + 57 – 60 + 63
+ 66 + 69 – 72
Answer: A =………………
Question 12: In the correct addition below, each letter stands for a digit. What is
the value of the sum A + 10B + C + D + E + F ?
Answer: ………………
Question 13: Points P, Q, R are on a line. The lengths for PQ, QR and RS are
12 cm, 14 cm and 18 cm respectively. What is the shortest distance between P
and S?
Answer: A =………………
9
Question 14:How many numbers from 1 to 2018 are divisible by 13?
Answer: A =………………
Question 15:Find the ones digit in 1 2 3 4 5 6 7 8 5 9 13 17 21 21 29 25       
Answer: A =………………
ANSWER

Question	1	2	3	4	5	6	7
Answer	D	C	B	B	B	C	D

Question	8	9	10	11	12	13	14	15
Answer	E	D	D	648	96	8	155	6

10
Bài sát hạch của lớp 7 như sau:
Name: ……………………………………………………
Class: ………………………………………………………
Tran Dang Ninh Secondary School
TEST
Grade : 7
Time: 25 minutes
Question 1:What is the value of 2018 2 2020     3 0 .

A.16145. Question 2: A.x =66	B.-16145.	C.16143.	D.-16143.	E. None of the above.
B.9993.	C.9996.	D.9999.	E. None of the above.

Question 3:In a hexagon, first angle is 360. The second angle is 4 times as large
as the first. The third angle is 960 more than the second. The fourth angle is 500.
The ratio between the fifth and sixth angle is 4:1. What is the measure of the
fifth angle, in degree ?

A.2000.	B.400.	C.1600.	D.500.	E. None of the above.
Question 4:An operator * acts on two numbers to give the following outcomes: 3 * 2 = 55; 5 * 3 = 148; 6 * 1 = 57; 9 * 4 = 3513. What is 8 * 7 equal to?
A.5615.	B.5515.	C.1555.	D.1556.	E. None of the above..

Question 5:In one of the following pictures exactly three quarters off all objects
are hearts. Which one is it?
A. E). B.D). C. A). D.B). E. C).
Question 6:Find the least whole number which when divided by 5 gives a
remainder of 1 and when divided by 7 gives a remainder of 5.

A. 42.	B.26.	C. 52.	D. 19.	E. 84.
Question 7:If = 5 ×  – 3 ×  , find b when 12 = 12.
A.48.	B.16.	C.72.	D. 24.	E. None of the above.

Question 8:The positive intergers a, b, c and d are such that:
1 1 1 1
a b c d 2013 2014 2015 2016
  
   
Which of the following orderings of these four numbers is correct?
11
A. b < d < a < c B. d < b < a < c
C. d < a < b < c D. d < b < c < a E. b < d < c < a
Question 9:The product of n and 847 a number n is square number. What is the
smallest value of n?

A.5.	B.6.	C.7.	D.8.	E. None of the above.
Question 10:The sum of consecutive is 625. Among all five numbers, what is
the largest value?
A. 123.	B. 124.	C. 125.	D.126.	E. 127.

Question 11:Find the sum of the term in the 25th pair of prackets:
(1; 2; 3); (4; 5; 6); (7; 8; 9); (10; 11; 12); …
Answer: ………………
Question 12:Except for the fisrt term , each term in the following sequence is
found by adding the same number to the previous term. Find the value of z ?
7; “; #; $; 19; …
Answer:z =………………
Question 13: Find the missing numbers in the patterns below?
Answer: x =…………; y = ………………
Question 14:If ® = ( + 1) + ( + 2) + ( + 3) + ⋯ + ( + ), find the
value of m in:
%®10 = 155
Answer:m =………………
Question 15:
Answer: A =………………
12
ANSWER

Question	1	2	3	4	5	6	7
Answer	B	C	A	B	B	C	B

Question	8	9	10	11	12	13	14	15
Answer	B	C	E	222	6	x = 66, y = 70	10	2018

Kết quả bài sát hạch như sau:

Khối	SL	Điểm từ 0 đến dưới 5	Điểm từ 5 đến dưới 6,5	Điểm từ 6,5 đến dưới 8	Điểm từ 8 đến dưới 9	Điểm từ 9 đến dưới 10	Điểm 10
SL	%	SL	%	S L	%	SL	%	S L	%	SL	%
Khối 6	115	75	65,22	18	15,65	12	10,43	7	6,09	3	2,61	0	0
Khối 7	120	80	66,67	12	10	16	13,33	10	8,33	2	1,67	0	0
Tổng	235	155	65,96	30	12,77	28	11,91	17	7,23	5	2,13	0	0

Thông qua bài sát hạch câu lạc bộ Toán-Tiếng Anh đã chọn ra được 80 học
sinh có kết quả tốt nhất tham gia vào Câu lạc bộ Toán – Tiếng Anh (có danh
sách kèm theo – Phần Phụ Lục).
13
II. Mô tả giải pháp sau khi tạo ra sáng kiến
1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Câu lạc bộ là hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
nhằm rèn luyện cho học sinh các kĩ năng hoạt động như: kỹ năng làm việc
nhóm, kỹ năng làm bài tự luận, trắc nghiệm, kỹ năng giao tiếp …
Qua việc sinh hoạt câu lạc bộ Toán – Tiếng Anh giúp học sinh khám phá
thêm về thế giới xung quanh, thêm yêu cuộc sống, yêu gia đình, bạn bè, thầy
cô,…
Giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Anh, nắm được các
từ vựng tiếng Anh chuyên ngành Toán, đồng thời nắm được kĩ năng làm các bài
trắc nghiệm và tự luận Toán-Tiếng Anh.
Từ những mục tiêu trên, chúng tôi đề ra sứ mệnh, mục đích, nội dung, nguyên
tắc hoạt động, điều kiện thành viên của CLB Toán – Tiếng Anh như sau:
– Sứ mệnh của CLB Toán – Tiếng Anh:
CLB Toán – Tiếng Anh là một sân chơi để các em học sinh có thể trao
đổi, học hỏi và thảo luận những kiến thức liên quan đến Toán Tiếng Anh.
CLB Toán – Tiếng Anh là nơi các thành viên có thể vui chơi, giao lưu và
kết bạn với những người có chung niềm yêu thích học Toán Tiếng Anh.
Tham gia CLB Toán – Tiếng Anh không chỉ nâng cao kiến thức về
Toán tiếng Anh mà các thành viên còn được nâng cao kiến thức về văn hóa, xã
hội, khoa học kỹ thuật, và các lĩnh vực học thuật khác.
– Mục đích của CLB Toán – Tiếng Anh:
Giúp các em học sinh học tập, rèn luyện và nâng cao trình độ Toán
Tiếng Anh và các lĩnh vực học thuật khác.
Tạo cơ hội để các em học sinh nhận thức tầm quan trọng của Toán Tiếng
Anh trong học tập và cuộc sống, từ đó giúp các em yêu thích học Toán Tiếng
Anh.
Phát triển khả năng tư duy tích cực, độc lập, sáng tạo, sự năng động, tự
tin trong giao tiếp, trình bày ý kiến cá nhân.
– Nội dung sinh hoạt:
Mỗi buổi sinh hoạt đều gắn liền với một chủ đề. Chủ đề có thể do Ban
Chủ Nhiệm CLB lựa chọn từ ý kiến đề xuất của các thành viên hoặc do Ban Chủ
Nhiệm CLB đề xuất.
CLB hoạt động theo hình thức làm việc nhóm là chính.
14
Tổ chức các cuộc thi giữa các thành viên trong CLB về các chủ đề đã
thảo luận.
Giới thiệu thông tin các kì thi Toán Tiếng Anh trong nước và quốc tế,
thông tin các nguồn học bổng.
Kinh phí hoạt động dựa trên khoản đóng góp của các thành viên tham gia
CLB. Các khoản kinh phí này không nhằm mục đích lợi nhuận mà để chi trả cho
các chi phí để tổ chức, duy trì và mở rộng CLB.
– Nguyên tắc hoạt động của câu lạc bộ:
CLB Toán Tiếng Anh hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện tham gia
của các thành viên.
CLB hoạt động theo sự tổ chức và điều hành của Ban chủ nhiệm CLB.
Ban chủ nhiệm CLB chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của CLB.
Các hoạt động của CLB phải được xây dựng theo kế hoạch. Thành viên
CLB phải tuân thủ đúng Nguyên Tắc CLB và có trách nhiệm với CLB.
Hoạt động của CLB được xây dựng dựa trên sự đóng góp nội dung hoạt
động của các thành viên. Các chủ đề thảo luận của CLB được chọn lựa dựa trên
một số tiêu chí:
– Thành viên của CLB:
Đóng phí thành viên theo quy định.
Đoàn kết hợp tác với các thành viên khác trong CLB, sẵn sàng chia sẻ
những kiến thức và kỹ năng góp phần thúc đẩy CLB phát triển ngày càng vững
mạnh.
– Khen thưởng và kỷ luật:
Những thành viên, nhóm thành viên có đóng góp tích cực cho CLB được
ghi nhận trong quá trình tham gia các hoạt động sẽ được khen thưởng.
Những thành viên vi phạm quy chế, tuỳ theo mức độ sẽ bị kỷ luật từ khiển trách
đển khai trừ ra khỏi CLB.
Việc thực hiện quyết định khen thưởng và kỷ luật phải công khai đối với
tất cả các thành viên của CLB.
Nguyên tắc hoạt động của CLB có thể được điều chỉnh dựa trên tình hình thực tế
hoạt động của CLB.
15
2. Nội dung và cách thức của giải pháp, biện pháp
Câu lạc bộ Toán – Tiếng Anh trường THCS Trần Đăng Ninh là nơi tập hợp
các học sinh có cùng sở thích, năng khiếu, đam mê với bộ môn Toán; học Toán và
giải Toán bằng Tiếng Anh. Các em tự nguyện tham gia vào các hoạt động học tập,
vui chơi giải trí của CLB một cách phù hợp với năng lực của bản thân. Tổ chức Câu
lạc bộ Toán – Tiếng Anh chính là việc rèn kỹ năng đọc hiểu các bài Toán, các kiến
thức Toán bằng Tiếng Anh; rèn kĩ năng giải toán, trình bày một bài toán bằng tiếng
Anh; các em sẽ vận dụng và phát huy những khả năng của mình, tạo điều kiện thực
hành những điều đã học nhằm ngày càng tự hoàn thiện mình hơn trong cuộc sống
thông qua sự trải nghiệm của chính bản thân. Câu lạc bộ Toán – Tiếng Anh là một
trong những hình thức giáo dục sinh động, là công cụ để giáo dục tư tưởng, văn hoá,
giáo dục truyền thống, thẩm mỹ và rèn luyện thể chất cho học sinh, là cầu nối đưa
các em học sinh đến gần hơn với thế giới bên ngoài.
Để câu lạc bộ được thành lập đầu tiên là cần sự ủng hộ, nhất trí và chỉ đạo
của Ban giám hiệu Nhà trường, sự đầu tư của giáo viên bộ môn trong quá trình
lên kế hoạch cũng như thực hiện.
Bên cạnh những nội dung kiến thức thì hình thức tổ chức một buổi sinh
hoạt câu lạc bộ có ý nghĩa rất quan trọng. Hình thức càng sinh động, càng lôi
cuốn hấp dẫn học sinh, càng làm tăng hứng thú học tập. Hàng tuần, Ban chủ
nhiệm Câu Lạc Bộ cùng các thành viên trong Câu Lạc Bộ luôn họp bàn, trên cơ
sở các đề xuất của các thành viên; từ đó lựa chọn các hình thức tổ chức sinh hoạt
phù hợp với nội dung kiến thức trọng tâm của buổi sinh hoạt. Đôi khi Ban chủ
nhiệm CLB cũng lấy ý kiến đề xuất của thành viên học sinh về chủ đề các học
sinh quan tâm và hình thức Học sinh cảm thấy hứng thú.
16
Một buổi sinh hoạt Câu lạc bộ Toán – Tiếng Anh ở trường THCS Trần
Đăng Ninh thường gồm các nội dung chính sau:
Phần I. Khởi động
Phần II. Nội dung
II.1 Cá nhân tranh tài
II.2 Từ vựng và các kiến thức trọng tâm
II.3 Các nhóm cùng nhau tranh tài
Phần III: Tổng kết buổi sinh hoạt
Để tạo thêm nhiều hứng thú cho học sinh tham gia vào câu lạc bộ, giúp
học sinh nhận thức rằng câu lạc bộ Toán Tiếng Anh thực sự là nơi lý tưởng nhất
cho việc trau dồi kiến thức bộ môn Toán và Tiếng Anh; chia sẻ những kinh
nghiệm trong việc học Toán bằng Tiếng Anh, rèn luyện kĩ năng nghe, nói, giải
toán,trình bày Toán bằng Tiếng Anh và tham gia các hoạt văn thể bổ ích khác,
Ban tổ chức câu lạc bộ ngoài việc củng cố và duy trì cơ cấu tổ chức nhất thiết
phải có những cải tiến về nội dung và hình thức hoạt động của câu lạc bộ, đã
hình thành và thực hiện các ý tưởng dưới đây.
17
2.1. Phần I: Khởi động
Kết hợp các phân môn (Toán, Tiếng Anh, Nhạc..) giáo viên và học sinh cùng
nhau tập hát, nhảy các bài hát tiếng Anh liên quan đến chủ đề Toán học, tìm
hiểu các trò chơi có vừa có tính giải trí, vừa rèn luyện kĩ năng phán đoán, suy
luận…. Mỗi tuần sẽ có một giáo viên phụ trách Câu Lạc Bộ kết hợp cùng với
các học sinh của một lớp trong CLB sẽ chuẩn bị nội dung của phần Khởi động.
Các em sẽ trực tiếp tổ chức cho các học sinh trong câu lạc bộ Khởi động
Một số hình thức khởi động được Câu Lạc Bộ thực hiện như sau:
2.1.1. Hình thức 1: Hát và nhảy theo các bài hát có nội dung Toán bằng
Tiếng Anh như: “3D Shapes With Santa! Christmas Math!” “Double Number
Zoo – Teach Addition of Double Numbers”, “Fraction Song – Numerators”,
“The Pi Song: Funny Song to help you memorize Pi”….
2.1.2 . Hình thức 2: Trò chơi: Xì điện – Truyền điện
– Mục đích: Giúp học sinh phản ứng nhanh, phản xạ tốt với các tình huống trong
Toán học.
– Thời gian chơi: 7 – 10 phút.
– Luật chơi: Giáo viên hãy chia lớp thành 2 đội để thi đua.
Bản chủ trò sẽ “châm ngòi” đầu tiên và đọc một phép tính chẳng hạn: ( 13) 5  
(negative thirteen plus twenty five) rồi chỉ vào rồi chỉ vào một em thuộc một
trong 2 đội, em đó phải bật ngay ra kết quả. Nếu kết quả đúng thì em đó có
quyền “xì điện” một bạn thuộc đội đối phương. Em sẽ đọc bất kì phép tính nào,
chẳng hạn như 50:( 10)  và chỉ vào bạn vừa “xì điện” bạn đó lập tức phải có
ngay kết quả là 5, rồi lại “xì điện” trả lại đội ban đầu.. Nếu trả lời sai bạn đó bị
cả lớp “Xì” – “cho điện giật” Cứ như vậy, giáo viên cùng 2 thư ký ghi kết quả
của mỗi đội. Hết thời gian chơi đội nào có nhiều bạn đọc kết quả đúng thì sẽ là
đội chiến thắng.
Lưu ý: Khi được quyền trả lời mà lúng túng không đọc ra ngay kết quả thì mất
quyền trả lời và “xì điện”, chủ trò sẽ lại chỉ định một bạn khác bắt đầu.
2.1.3. Hình thức 3: Trò chơi: “Trái, Phải , Tiến, Lùi”
-Mục đích: tạo không khí vui vẻ, thoải mái, rèn luyện trí nhớ, tính tập trung và
phản xạ nhanh nhẹ, hoạt bát.
– Thời gian chơi: 7 – 10 phút.
– Luật chơi: quản trò hướng dẫn cho người chơi các động tác
Khi quản trò nói “addition” thì người chơi bước sang trái một bước và vỗ tay.
18
Khi quản trò nói “subtraction” thì người chơi bước sang phải một bước và vỗ
tay.
Khi quản trò nói “multiplication” thì người chơi bước lên trên một bước và vỗ
tay.
Khi quản trò nói “division” thì người chơi bước lùi xuống một bước và vỗ tay.
Lưu ý: quản trò có thể nói một kiểu, làm một kiểu khác để đánh lừa người chơi,
Ai làm động tác không đúng như quy định là phạm luật.
2.1.4. Hình thức 4: Trò chơi: “Kết bạn” (Make friends)
– Mục đích: Rèn luyện phản xạ, sự nhanh nhẹn và kĩ năng giao tiếp cho học sinh
– Thời gian chơi: 7 – 10 phút.
– Luật chơi:Tập hợp học sinh mặt hướng theo một vòng tròn lớn hoặc hai vòng
tròn đồng tâm hay khác tâm. Học sinh chạy nhẹ nhàng hoặc vừa chạy vừa nhảy
chân sáo theo vòng tròn, đọc “Kết bạn, kết bạn. Kết bạn là đoàn kết. Kết bạn là
sức mạnh. Chúng ta cùng nhau kết bạn”. Đọc xong những câu trên, các em vẫn
tiếp tục chạy theo vòng tròn, khi nghe thấy Quản trò hô “Kết 2!”, tất cả nhanh
chóng kết thành từng nhóm 2 người, nếu đứng một mình hoặc nhóm nhiều hơn 2
là sai và phải chịu phạt một hình phạt nào đó. Tiếp theo, giáo viên cho học sinh
tiếp tục chạy và đọc các câu quy định, sau đó giáo viên có thể hô “Kết 3!” (hoặc
4, 5, 6…) để học sinh kết thành nhóm 3 hoặc 4, 5, 6… Trò chơi tiếp tục như
vậy, sau 1 – 2 lần chơi, giáo viên cho học sinh chạy đổi chiều so với chiều vừa
chạy. Ngoài việc làm quen, trò chơi còn giúp trẻ phát triển nhiều kỹ năng quan
trọng
Lưu ý:
– Nhắc học sinh không nên chạy nhanh quá khi kết bạn để tránh chạy xô
vào nhau hoặc vấp ngã.
– Quản trò nên thay đổi số lượng bạn trong nhóm khi kết bạn ko theo quy
luật tăng hay giảm để người chơi khó đoán hơn.
2.1.5. Hình thức 5: Trò chơi: “Ai nhanh hơn?”
– Mục đích:
 Ôn tập lại kiến thức đã học đồng thời giới thiệu bài mới.
 Luyện phản ứng nhanh, khả năng quan sát, nhận xét, đánh giá chính xác,
tiết
 kiệm thời gian.
 Rèn tính tự giác, thi đua giữa học sinh.
19
– Chuẩn bị:
 Giáo viên: chuẩn bị hệ thống câu hỏi và đáp án.
 Học sinh: thẻ đúng, sai.
– Cách tổ chức:
 Chia các thành viên trong Câu lạc bộ làm 4 đội chơi tương ứng với 4 tổ, cử 4
tổ trưởng làm trọng tài và theo dõi chéo, 1 thư ký ghi kết quả.
 Thời gian: 4 phút
 Luật chơi: Giáo viên lần lượt giới thiệu từng câu hỏi, yêu cầu để giáo viên
đọc từng câu hỏi hoàn chỉnh thì học sinh mới được sử dụng thẻ (đúng hoặc sai)
để trả lời. Em nào vi phạm luật là loại kết quả. Sau khi học sinh trả lời câu hỏi,
giáo viên đưa đáp án cho câu hỏi luôn để các em đối chiếu kết quả.
 Cách tính điểm: mỗi câu trả lời đúng được tính 10 điểm/học sinh, trả lời sai
trừ 5 điểm/học sinh. Tổng điểm mỗi đội được ghi lên bảng luôn sau mỗi câu trả
lời.
Câu hỏi có thể liên quan đến nội dung sinh hoạt buổi trước đó, nhằm ôn lại bài
cũ trước khi vào bài mới
Ngoài các hình thức khởi động ở trên, Câu Lạc bộ còn tổ chức nhiều hình
thức trò chơi phong phú khác nữa như:
Trò chơi khởi động đầu buổi sinh hoạt: Bắn Tên – Gọi tên các kiến thức
Toán học; Tiêu diệt “sâu có hại” trong Toán…
Mỗi một hoạt động khởi động Câu lạc bộ tổ chức cho các em học sinh,
ngoài những mục đích đã nêu ở trên nó còn nhằm giúp học sinh huy động những
kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân về các vấn đề có nội dung liên
quan đến nội dung buổi sinh hoạt của hôm đó. Do đó, chỉ sau 7- 10 phút tham
gia vào hoạt động này, các em như được tiếp thêm năng lượng, sẵn sàng khám
phá kiến thức mới trong phần II.
20
2.2. Phần II. Nội dung chính
2.2.1. Cá nhân tranh tài
Trong phần cá nhân tranh tài Giáo viên tổ chức cho Học sinh ôn tập, giải các
bài Toán bằng Tiếng Anh dưới dạng câu hỏi ngắn, với nhiều hình thức khác
nhau. Cá nhân sẽ tham gia trả lời và thành tích của các nhân sẽ được cộng vào
thành tích của nhóm.
Một số hình thức tổ chức trong phần “Cá nhân tranh tài”
a) Trả lời câu hỏi trắc nghiệm theo thứ tự các câu đã được chuẩn bị sẵn
– Mục đích: Rèn phản ứng nhanh, phản xạ tốt, nhẩm tính chính xác đáp án của
bài toán.
– Cách thức tổ chức:
+ Cách thức 1: Giáo viên chuẩn bị sẵn từ 5 đến 10 câu hỏi dạng trắc nghiệm với
4 đáp án A, B, C, D; trong đó chỉ có 1 đáp án đúng. Học sinh đọc câu hỏi và giơ
tay nhanh để giành quyền trả lời. Nếu đúng được cộng điểm, nếu sai bị mất lượt
và giành quyền trả lời cho bạn nhóm khác.
+ Cách thức 2: Giáo viên chuẩn bị sẵn từ 5 đến 10 câu hỏi dạng điền đáp số.
Học sinh đọc câu hỏi và giơ tay nhanh để giành quyền trả lời. Nếu đúng được
cộng điểm, nếu sai bị mất lượt và giành quyền trả lời cho bạn nhóm khác.
21
Dưới đây là ví dụ bộ câu hỏi phần “Cá nhân tranh tài” trong một buổi sinh
hoạt câu lạc bộ:
* Chủ đề: Làm quen với Toán bằng Tiếng Anh
22
23
24
* Chủ đề: ước chung, bội chung, ƯCLN, BCNN
25
26
b) Trả lời câu hỏi trắc nghiệm được chọn ngẫu nhiên
-Mục đích: Rèn phản ứng nhanh, phản xạ tốt, nhẩm tính chính xác đáp án của
bài toán, rèn sự mạnh dạn tự tin khi chọn câu hỏi.
– Cách thức tổ chức:
Giáo viên chuẩn bị sẵn từ 5 đến 10 câu hỏi dạng trắc nghiệm với 4 đáp án A, B,
C, D; trong đó chỉ có 1 đáp án đúng hoặc câu hỏi trả lời nhanh. Các câu hỏi
được đặt trong ô số bí mật. Học sinh chỉ được biết nội dung câu hỏi sau khi chọn
câu hỏi. Học sinh đọc câu hỏi và trả lời câu hỏi vừa chọn. Nếu đúng được cộng
điểm, nếu sai bị mất lượt và giành quyền trả lời cho bạn nhóm khác.
Các câu hỏi có thể được ẩn trong các ô số với các hình thức khác nhau: Hái táo
ngẫu nhiên, Hái hoa dân chủ, Ô số bí mật,…..
Ô số bí mật
Hái hoa dân chủ
27
Dưới dây là bộ câu hỏi phần “Cá nhân tranh tài” trong một buổi sinh hoạt
câu lạc bộ nội dung Số nguyên tố, số chính phương với trò chơi: Hái táo ngẫu
nhiên
28
29
c) Trả lời câu hỏi trên phiếu và chấm chéo theo đáp án
– Mục đích: Rèn phản ứng nhanh, phản xạ tốt, tính chính xác đáp án của bài
toán, đánh giá được năng lực của tất cả học sinh.
-Cách thức tổ chức:
Giáo viên chuẩn bị sẵn từ 5 đến 10 câu hỏi dạng trắc nghiệm với 4 đáp án A, B,
C, D; trong đó chỉ có 1 đáp án đúng hoặc câu hỏi trả điền đáp án. Các câu hỏi
được thiết kế trên 1 phiếu (giống phiếu học tâp). Tất cả các thành viên cùng làm
trong thời gian quy định, sau đó đổi phiếu chấm theo đáp án. Điểm của các cá
nhân sẽ được cộng vào nhóm của cá nhân đó.
30
*Mẫu phiếu học tập trong 1 buổi sinh hoạt CLB vơi chủ đề: Dãy số quy luật
31
32
*Chủ đề: số nguyên tố, số chính phương, hợp số, phép chia hết, phép chia có
dư, thương, dấu hiệu chia hết và chữ số tận cùng.
Question 1:
The greatest common divisor of 36; 84 and 168 is…..
Answer: 12
Question 2:
The least common multiple of ; 24, 25 and 90 is…..
Answer: 1800
Question 3:
If both 234 –a and 156 +a is multiple of a then greatest value of a is…..
Answer: 78
Question 4:
I am a common multiple of 10 and 35 . I am between 500 and 700. My tens digit
is odd. Who am I ?
Answer: I am 630
Question 5:
Minh had a rectangular cardboard with the dimensions of 75cm and 105cm.
Minh wanted to cut the cardboard into equal small square pieces such that the
cardboard was entirely cut off, not any leftover pieces. Determine the maximum
length of square side (side measurement of the small square is a natural number
with centimeter unit).
Answer: 15 cm
Question 6:
Ha and Ngoc each bought some boxes of crayons for them team. Ha bought
28 crayons, Ngoc bought 32 crayons. The number of crayons in each box wasthe
same and greater then 2 . How many boxes of crayons did Ha and Ngoc buy?
Answer: 15 boxes
Question 7:
It is evenly if we put some book into bundles of 12, 15 or 20 books .
Determine the number of books given that the number is about 450 up to 510.
Answer: 480 books.
33
Không chỉ dừng lại ở việc giải Toán bằng Tiếng Anh, thông qua các bài toán,
giáo viên còn dẫn dắt học sinh đến với các câu chuyện thú vị trong toán học, và
Toán học gắn với đời sống.
Ví dụ như Dãy số trong câu hỏi 3 ở trên chính là dãy số Fibonaxi.Từ đó, giáo
viên dẫn dắt học sinh đến với câu chuyện: Dãy số Fibona và những bí aane trong
tự nhiên với nội dung như sau:….
Fibonacci là dãy số kinh điển trong toán học được tìm thấy cách đây hơn
800 năm. Đến nay các nhà khoa học phát hiện nhiều trùng hợp thú vị về dãy
số này trong tự nhiên.
Dãy Fibonacci là dãy vô hạn các số tự nhiên bắt đầu bằng 1 và 1, sau đó
các số tiếp theo sẽ bằng tổng của 2 số liền trước nó.
Hầu hết các bông hoa có số cánh hoa là một trong các số: 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55
hoặc 89. Ví dụ: Hoa loa kèn có 3 cánh, hoa mao lương vàng có 5 cánh, hoa cải ô
rô thường có 8 cánh, hoa cúc vạn thọ có 13 cánh, hoa cúc tây có 21 cánh, hoa cúc
thường có 34, hoặc 55 hoặc 89 cánh…
Hoa một cánh

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

SKKN Rèn kỹ năng giải toán cho học sinh thông qua một số bài toán về đường tròn có hai tiếp tuyến và một cát tuyến cắt nhau tại một điểm

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Trong nhà trường THCS có thể nói môn Toán là một trong những môn
học giữ một vị trí hết sức quan trọng. Toán học là một bộ môn khoa học tự nhiên
mang tính trừu tượng cao, tính logíc. Những tri thức và kỹ năng toán học cùng
với những phương pháp làm việc trong toán học trở thành công cụ để học tập
những môn khoa học khác và nó là cầu nối các ngành khoa học với nhau đồng
thời nó có tính thực tiễn rất cao trong cuộc sống xã hội và với mỗi cá nhân. Môn
toán có khả năng tư duy lôgic, phát huy tính linh hoạt, sáng tạo trong học tập và
môn toán là một trong những môn học được coi khó đối với nhiều học sinh.
Bài tập toán học có vai trò quan trọng trong môn toán, nó có vai trò đánh
giá hoạt động của học sinh thông qua giải bài tập, học sinh phải thực hiện những
hoạt động nhất định bao gồm cả nhận dạng và thể hiện định nghĩa, định lý, quy
tắc, phương pháp, những hoạt động toán học phức hợp, những hoạt động trí tuệ
phổ biến trong toán học, những hoạt động trí tuệ chung và những hoạt động
ngôn ngữ. Vì vậy, rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh là một vấn đề quan
trọng trong dạy học, nó phải được tiến hành có kế hoạch, thường xuyên, hệ
thống, bền bỉ, liên tục qua tất cả các lớp. Việc giải một bài toán là một quá trình
mò mẫm, tìm tòi dựa trên hiểu biết của người giải toán. Có người phải mò mẫm
rất lâu, thử hết cách này đến cách khác, trong khi có người lại có thể tìm được
cách giải rất nhanh. Vậy đâu là bí quyết cho kỹ năng giải toán nhanh gọn và
chính xác? Cách rèn luyện chúng như thế nào? Những con đường mà người giải
toán có thể trải qua để đi đến các lời giải thoả đáng là gì?
Trong chương trình môn toán, đường tròn và những bài toán liên quan
đến đường tròn chiếm một vị trí không nhỏ trong chương trình Toán 9, mặc dù
là lớp cuối cấp THCS nhưng việc giải các bài toán chứng minh các em cũng
đang gặp nhiều lúng túng. Từ các bài đơn giản đến các bài phức tạp, từ các bài
tập mang tính chất củng cố kiến thức đơn lẻ đến các bài tập mang tính chất tổng
3
hợp các em thường gặp khó khăn trong việc tìm tòi lời giải. Định hướng, hướng
dẫn cho các em tìm lời giải là việc làm cần thiết và quan trọng. Hơn nữa việc
cung cấp cho các em phương pháp giải các dạng bài tập này lại càng quan trọng
hơn. Song đưa ra một phương án duy nhất để tìm ra một hướng chuẩn mực, tối
ưu cho các bài toán là điều không thể thực hiện. Mỗi một giáo viên đều có thế
mạnh riêng của mình. Do đó tuỳ vào đối tượng học sinh và yêu cầu của bài toán
mà giáo viên đưa ra những phương pháp phù hợp, đảm bảo tính khoa học, tính
sáng tạo, tính sư phạm, tính thực tiễn để trang bị cho học sinh. Đặc biệt trong
các đề thi môn Toán tuyển sinh vào lớp 10 THPT nhiều năm ta đều gặp rất
nhiều các bài toán liên quan đến hai tiếp tuyến và một cát tuyến của một đường
tròn cùng đi qua một điểm với các cách khai thác khác nhau rất đa dạng và độc
đáo.
Xuất phát từ quan điểm trên, vấn đề giúp học sinh có phương pháp và kỹ
năng giải tốt các bài toán về hai tiếp tuyến và cát tuyến cùng đi qua một điểm
của một đường tròn để từ đó xây dựng được một hệ thống bài tập từ cơ bản đến
nâng cao các bài toán dạng này là một việc làm hết sức cần thiết với mỗi người
giáo viên đang giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Do vậy tôi đã tìm tòi học hỏi đồng nghiệp, tham khảo tài liệu để viết đề tài
sáng kiến kinh nghiệm “Rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh thông qua
việc giải một số bài toán về đường tròn có hai tiếp tuyến và một cát tuyến
kẻ từ một điểm ”
Sáng kiến này xác định nội dung và phương pháp rèn luyện kỹ năng giải
toán cho học sinh trên cơ sở hướng dẫn học sinh giải một số bài toán về đường
tròn có hai tiếp tuyến và một cát tuyến cùng cắt nhau tại một điểm, nhằm góp
phần nâng cao hiệu quả của việc dạy và học môn toán.
– Làm rõ các khâu tìm lời giải và giải bài toán nhằm rèn luyện kỹ năng
giải toán cho học sinh.
– Xây dựng các phương pháp giải bài tập hình học theo hướng rèn luyện
kỹ năng giải toán cho học sinh.
4
– Xây dựng các ví dụ và bài tập vận dụng nhằm rèn luyện kỹ năng giải
toán cho học sinh.
Tôi nhận thấy nếu xây dựng được một hệ thống các phương pháp giải bài
tập theo hướng rèn luyện kỹ năng giải toán và sử dụng có hiệu quả hệ thống các
phương pháp đó thì có thể phát triển kỹ năng giải toán cho học sinh, đồng thời
góp phần nâng cao chất lượng dạy và học toán ở trường phổ thông.
B. MÔ TẢ GIẢI PHÁP
I. MÔ TẢ GIẢI PHÁP TRƯỚC KHI TẠO RA SÁNG KIẾN:
1. Cơ sở lí luận
Trong trường phổ thông, việc đổi mới phương pháp dạy học trong đó có
đổi mới dạy học môn toán đã và đang diễn ra rất sôi nổi. Dạy toán là dạy hoạt
động tư duy toán học. Đối với học sinh có thể xem việc giải toán là hình thức
chủ yếu của hoạt động toán học. Quá trình giải toán đặc biệt là giải toán hình
học là quá trình rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp tìm tòi và vận
dụng kiến thức vào thực tế. Thông qua việc giải toán thực chất là hình thức để
củng cố, khắc sâu kiến thức rèn luyện được những kĩ năng cơ bản trong môn
toán.
Quá trình học sinh nắm vững kiến thức không phải là tự phát mà là một
quá trình có mục đích rõ rệt, có kế hoạch tổ chức chặt chẽ, một quá trình nỗ lực
tư duy trong đó học sinh phát huy tính tích cực, tính tự giác của mình dưới sự
chỉ đạo của giáo viên. Trong quá trình ấy mức độ tự lực của học sinh càng cao
thì việc nắm kiến thức càng sâu sắc, tư duy độc lập sáng tạo càng phát triển cao,
kết quả học tập càng tốt.Trên thực tế quá trình dạy học là quá trình thống nhất
bao gồm quá trình dạy và quá trình học, nó là một hệ thống tác động lẫn nhau
giữa giáo viên và học sinh, trong đó mỗi chủ thể tác động lẫn nhau có vai trò và
chức năng của mình.Trong quá trình dạy học lấy học sinh làm trung tâm, không
có nghĩa là hạ thấp vai trò của giáo viên mà trong đó vai trò của giáo viên quyết
định đến quá trình nhận biết – học – dạy và đặc trưng cho việc định hướng giáo
dục.Trong quá trình dạy học: Giáo viên đồng thời là người hướng dẫn, người cố
5
vấn, người mẫu mực cho học sinh, điều đó có nghĩa là hoạt động dạy là xây
dựng những quy trình, các thao tác chỉ đạo hoạt động nhận thức của học sinh,
hình thành cho học sinh nhu cầu thường xuyên học tập, tìm tòi kiến thức, kích
thích năng lực sáng tạo, hình thành cho các em tự kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của mình, rèn luyện phương pháp học tập, phương pháp suy nghĩ. Điều quan
trọng là hình thành cho các em cách học có hiệu quả nhất, đáp ứng được nhu cầu
kiến thức bộ môn.
2. Cơ sở thực tiễn
Trong các môn học ở trường phổ thông, học sinh ngại học môn hình học.
Nguyên nhân học sinh“ngại”môn hình học cũng có lý do của nó, bởi lẽ các em
cho rằng hình học là môn học rất khó, trừu tượng cao đối với học sinh bậc
THCS và bởi nó là môn học đòi hỏi độ chính xác cao, khả năng lập luận tốt.
Ngoài ra, môn hình học còn đòi hỏi HS phải có trí tưởng tượng, óc suy xét và tư
duy logic.
Trước đây việc dạy học toán thường sa vào phương pháp đọc chép áp đặt
kiến thức, học sinh lĩnh hội kiến thức một cách bị động, người giáo viên thường
chú trọng đến số lượng bài tập. Nhiều học sinh chỉ hiểu bài thầy dạy mà không
tự giải được bài tập. Việc phát triển bài toán ít được học sinh quan tâm đúng
mức. Phần nhiều học sinh cảm thấy sợ môn hình học, giải bài tập hình học.
Thực tiển dạy học cho thấy: HS khá – giỏi thường tự đúc kết những tri thức,
phương pháp cần thiết cho mình bằng con đường kinh nghiệm, còn học sinh
trung bình hoặc yếu, kém gặp nhiều khó khăn hoặc không thể nắm được bài.
Để có kĩ năng giải bài tập hình học cần phải qua quá trình luyện tập. Tuy
rằng, không phải cứ giải bài tập nhiều là có kĩ năng, việc luyện tập sẽ có hiệu
quả, nếu như học sinh nắm chắc được lí thuyết và biết khéo léo khai thác từ một
bài tập này sang một loại bài tập tương tự, nhằm vận dụng một tính chất nào đó,
rèn luyện một phương pháp học tập nào đó cho mình.. Đa số học sinh kể cả là
học sinh giỏi khi giải xong bài toán là đã bằng lòng với kết quả đó. Chính vì lý
do đó nếu thay đổi một vài dữ kiện thì học sinh lúng túng. Trong thực tế nếu biết
6
khai thác và phát triển bài toán này thì ta thấy bài toán rất hay, kích thích được
sự tìm tòi khám phá kiến thức của học sinh.
Qua công tác giảng dạy môn toán nói chung và hình học lớp 9 nói riêng
tôi thấy đa số học sinh:
– Không nắm được phần lí thuyết cơ bản của bài học hoặc nắm nội dung bài
học một cách thụ động, nên trong quá trình làm bài tập còn gặp nhiều khó
khăn, lúng túng.
– Không chịu đề cập bài toán theo nhiều hướng khác nhau, không sử dụng
hết các dữ kiện của bài toán….
– Không biết vận dụng hoặc vận dụng chưa thành thạo các phương pháp
suy luận trong giải toán, không biết sử dụng các bài toán giải mẫu hoặc áp
dụng phương pháp giải một cách thụ động.
– Không chịu suy nghĩ tìm các cách giải khác nhau cho một bài toán hay
mở rộng lời giải tìm được cho các bài toán khác, do đó hạn chế trong việc
rèn luyện năng lực giải toán hình học.
– Kết quả điều tra thực trạng cho thấy: Thực tế, học sinh học phân môn
hình học còn có nhiều hạn chế, tỉ lệ học sinh khá giỏi bộ môn toán hình
trong trường còn ít, khả năng vẽ hình và tư duy sáng tạo, khai thác và
phát triển bài toán của học sinh còn chưa tốt nên nhiều học sinh chưa yêu
thích môn hình .
Kết quả điều tra tháng 9/2018 đối với 42 học sinh lớp 9A7 trường THCS
Trần Đăng Ninh cho thấy:

Điều tra 42 HS	Giỏi	Khá	Trung bình	Yếu	Kém
SL	%	SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
10	23,8	12	28,6	20	47,6	0	0	0	0

Kết quả điều tra qua đối với 42 học sinh lớp 9A7 trường THCS Trần
Đăng Ninh đầu năm học về kĩ năng biết khai thác và phát triển bài toán môn
hình học cho thấy:
7

Điều tra 42 HS	Thành thạo	Chưa thành thạo	Không làm được
SL	%	SL	%	SL	%
12	28,6	15	35,7	15	35,7

Kết quả điều tra qua 42 học sinh lớp 9A7 trường THCS Trần Đăng Ninh
đầu năm học về thái độ đối với môn hình học cho thấy:

Điều tra 42 HS	Yêu thích môn học	Bình thường	Không thích học
SL	%	SL	%	SL	%
15	35,7	17	40,5	10	23,8

Từ thực trạng của học sinh lớp 9 như thế đã dẫn tới kết quả đa số các em
cảm thấy học môn hình khô khan, khó hiểu, nên học sinh không có hứng thú cao
đối với môn hình nói riêng và môn Toán nói chung, điều đó ảnh hưởng không
nhỏ tới việc học tập của các em. Chính vì thế mà tôi đã mạnh dạn áp dụng và
lồng ghép vào trong từng tiết học một số phương pháp nhằm phát triển tư duy
của các em, quán triệt quan điểm dạy học theo hướng “ Phát huy tính tích cực, tự
giác, thói quen nghiên cứu khoa học cho học sinh” thì việc hường dẫn cho học
sinh có thói quen khai thác, nhìn nhận một vấn đề trên nhiều khía cạnh khác
nhau sẽ có tác dụng tốt trong việc phát triển tư duy logic, độc lập sáng tạo cho
học sinh. Rèn luyện cho học sinh một số phương pháp khi giải toán hình học
như:
– Phương pháp phân tích tổng hợp
– Phương pháp so sánh
– Phương pháp tổng quát hóa…
Điều đó đã đem lại kết quả khả quan. Đa số các em trong lớp mà tôi giảng
dạy đã có sự chú ý và ham mê đối với môn hình học nhiều hơn dẫn đến kết quả,
chất lượng môn Toán có sự chuyển biến tích cực hơn. Chính vì thế mà tôi đã
quyết định nêu một số biện pháp của mình đã thử nghiệm và có kết quả tốt để
các đồng nghiệp tham khảo và góp ý kiến.
8
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KĨ THUẬT SAU KHI TẠO RA SÁNG KIẾN:
1. Yêu cầu của việc rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh
1.1. Vấn đề rèn luyện kỹ năng giải toán
* Theo tâm lý học thì kỹ năng là khả năng vận dụng kiến thức (Khái
niệm, cách thức, phương pháp …) để giải quyết một nhiệm vụ mới. Thực chất
của sự hình thành kỹ năng là hình thành cho học sinh nắm vững một hệ thống
phức tạp các thao tác nhằm làm biến đổi và sáng tỏ những thông tin chứa đựng
trong bài tập, trong nhiệm vụ và đối chiếu chúng với những hành động cụ thể.
Muốn vậy, khi hình thành kỹ năng (chủ yếu là kỹ năng học tập) cho học
sinh cần:
– Giúp học sinh biết cách tìm tòi để tìm ra yếu tố đã cho, yếu tố phải tìm
và mối quan hệ giữa chúng.
– Giúp học sinh hình thành một mô hình khái quát để giải quyết các bài
tập, các đối tượng cùng loại.
– Xác lập được mối liên quan giữa bài tập mô hình khái quát và các kiến
thức tương ứng.
* Việc rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh bao gồm hai nội dung chủ
yếu đó là: Rèn luyện việc tìm lời giải bài toán và rèn luyện việc giải bài toán.
Trong quá trình rèn luyện, hai nội dung này có khi tiến hành đồng thời nhưng
cũng có khi tách thành hai quá trình riêng biệt. Tuy vậy về mặt nhận thức cần
phân biệt hai nội dung trên là hoàn toàn khác nhau, độc lập với nhau nhưng
chúng có mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau. Mỗi nội dung đảm nhận một yêu cầu
riêng biệt trong công việc rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh.
Trong quá trình dạy học người giáo viên cần làm cho học sinh nhận thức rõ
ý nghĩa, tác dụng của mỗi nội dung và mối quan hệ giữa hai nội dung đó.
1.1.1. Vấn đề giải bài toán
Đây là vấn đề quan trọng trong quá trình rèn luyện kỹ năng giải toán. Vì
rằng, từ chỗ tìm ra được phương hướng giải bài toán đến việc giải hoàn chỉnh
bài toán là cả một quá trình rèn luyện bao gồm nhiều khâu: Từ việc nắm vững
9
các kiến thức cơ bản về nội dung lý thuyết và các phương pháp thực hành đến
việc luyện tập thành thạo các quy trình và thao tác có tính chất kỹ thuật. Nói một
cách ngắn gọn lời giải phải đúng và tốt. Điều này đòi hỏi người giải toán phải
học tập nghiêm túc, chăm chỉ và hiệu quả.
Để phát huy tác dụng của việc giải bài toán trước hết cần nắm vững các
yêu cầu của lời giải. Theo [6], tác giả Nguyễn Bá Kim, để thuận tiện cho việc
thực hiện các yêu cầu của lời giải trong quá trình dạy học và đánh giá học sinh,
có thể cụ thể hoá các yêu cầu sau:
(i) Kết quả đúng, kể cả các bước trung gian;
Kết quả cuối cùng phải là một đáp số đúng thoả mãn yêu cầu đề ra. Kết
quả các bước trung gian cũng phải đúng. Như vậy, lời giải không thể chứa
những sai lầm tính toán, suy luận, biến đổi biểu thức …
(ii) Lập luận chặt chẽ;
(iii) Lời giải đầy đủ;
Yêu cầu này có nghĩa là lời giải không được bỏ sót một trường hợp nào,
một khả năng, một chi tiết cần thiết nào. Cụ thể là giải phương trình không được
thiếu nghiệm, phân chia trường hợp không được thiếu một khả năng nào …
(iv) Ngôn ngữ chính xác;
Đây là một yêu cầu về giáo dục tiếng mẹ đẻ đặt ra cho tất cả các bộ môn.
Việc dạy học môn toán cũng phải tuân thủ yêu cầu này.
(v) Trình bày rõ ràng, đảm bảo mỹ thuật;
Yêu cầu này đặt ra đối với cả lời văn, chữ viết, hình vẽ, cách sắp xếp các
yếu tố (chữ, số, hình, ký hiệu, …) trong lời giải.
(vi) Tìm ra nhiều cách giải, chọn cách giải ngắn gọn, hợp lý nhất;
Ngoài các yêu cầu (i) – (v), cần khuyến khích học sinh tìm ra nhiều cách
giải cho cùng một bài toán, phân tích, so sánh những cách giải khác nhau để tìm
ra lời giải ngắn gọn, hợp lý nhất trong số các lời giải đã tìm được hay nói cách
khác là nhìn nhận bài toán dưới nhiều góc độ.
10
(vii) Nghiên cứu giải những bài toán tương tự, mở rộng hay lật ngược vấn
đề.
Bốn yêu cầu (i), (ii), (iii) và (iv) là các yêu cầu cơ bản, (v) là yêu cầu về
mặt trình bày còn (vi) và (vii) là những yêu cầu đề cao.
Quá trình phân tích trên chứng tỏ tính chất quan trọng trong việc rèn
luỵện giải bài toán (khi đã có đường lối giải). Nhưng dù sao vẫn phải xem việc
rèn luyện khả năng tìm lời giải các bài toán là khâu có tính chất quyết định trong
toàn bộ công việc rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh.
1.1.2. Vấn đề rèn luyện khả năng tìm lời giải các bài toán
Đây là khâu rất quan trọng có tính chất quyết định trong việc rèn luyện kỹ
năng giải toán cho học sinh. Vì vậy, trong quá trình dạy học giải bài tập toán,
giáo viên cần tổ chức cho học sinh tập luyện khâu này thật kỹ lưỡng, làm cho họ
ý thức được vai trò đặc biệt quan trọng của khâu này, thể hiện ở chỗ:
– Khi giải bài tập toán, dù có kỹ thuật cao, có thành thạo trong thực hiện
các thao tác, các phép tính hay các phép biến đổi nhưng khi chưa có phương
hướng giải hoặc chưa có phương hướng giải tốt thì chưa thể có lời giải hoặc lời
giải tốt.
– Khi đã có phương hướng giải thì việc thực hiện các thao tác khi trình
bày lời giải có tính chất kỹ thuật, không thể có những sáng tạo, những phân tích
quan trọng lớn như khi tìm phương hướng giải.
– Mặt khác, ý thức được tầm quan trọng của khâu rèn luỵên phương pháp
tìm lời giải của bài toán chính là cơ sở quan trọng cho việc rèn luyện khả năng
làm việc độc lập sáng tạo, một khả năng không thể thiếu được đối với người giải
toán.
Như vậy, từ hai vấn đề đã nêu trên, ta có thể khẳng định: Trong quá trình
rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh thì khâu giải bài toán tuy rất quan trọng
nhưng quyết định vẫn là khâu tìm lời giải của các bài toán.
11
1.2. Phương pháp tìm lời giải các bài toán
Chúng ta không thể có một thuật giải tổng quát để giải mọi bài toán. Ngay
cả đối với những lớp bài toán riêng biệt cũng có trường hợp có, có trường hợp
không có thuật giải. Tuy nhiên, trang bị những hướng dẫn chung, gợi ý cách suy
nghĩ tìm tòi, phát hiện cách giải bài toán lại là có thể và cần thiết.
Sau đây ta có thể nêu phương pháp chung để tìm lời giải các bài toán:
Bước 1: Tìm hiểu nội dung đề bài, phân tích và nghiên cứu đề bài
Với một bài toán công việc của người giải toán cần đặt ra là tìm hiểu nội
dung bài toán: phân biệt cái đã cho bao gồm các giả thiết, các điều kiện cho
trong bài toán để từ đó xác định được dạng bài toán, tìm được phương hướng
giải bài toán và lựa chọn công cụ thích hợp.
Bước 1 là một yêu cầu quan trọng và quyết định trong việc tìm lời giải bài
toán. Năng lực của người giải toán thể hiện rõ ở bước này. Nhiều người khi giải
toán, không tìm hiểu kỹ nội dung đề ra, không phân tích các giả thiết hay tìm ra
mối liên hệ quan trọng trong bài toán mà cứ ghi chép, nháp lia lịa, mặc dù chưa
biết mình giải quyết cái gì. Đó là cách tìm lời giải máy móc và không hiệu quả.
Có thể nói bước này là thước đo năng lực của người giải toán, vì rằng không thể
đánh giá kỹ năng giải toán tốt mà chỉ thể hiện ở khâu tiếp thu và vận dụng tốt.
Bước 2: Tìm cách giải
Tìm tòi, phát hiện cách giải nhờ những suy nghĩ có tính chất tìm đoán:
Dựa vào việc phân tích các giả thiết, các điều kiện của bài toán hay liên hệ các
giả thiết, các điều kiện đã cho với những tri thức đã biết, liên hệ bài toán cần giải
với một bài toán cũ tương tự, một trường hợp riêng, một bài toán tổng quát hơn
hay một bài toán nào đó có liên quan.
Bước này nhằm rèn luyện những kỹ năng đi sâu vào mỗi bài toán:
Việc phân tích các giả thiết, các điều kiện bài toán và cả kết quả của nó
giúp cho người giải toán hiểu rõ quá trình xảy ra có tính quy luật của mọi bài
toán. Nghĩa là, người giải toán sẽ biết được với các giả thiết, các điều kiện đã
cho như vậy thì tất yếu kết quả phải diễn ra như thế nào?
12
Làm tốt bước này người giải toán có đủ lòng tin vào đường lối mình đã
tiến hành và hy vọng ở tính đúng đắn của mọi thao tác, biến đổi. Ngoài ra, nó
còn giúp ích nhiều cho người giải toán trong việc tìm kiếm các bài toán liên
quan, sáng tạo ra các bài toán mới.
Bước 3: Trình bày cách giải
Từ cách giải đã được phát hiện, sắp xếp các việc phải làm thành một
chương trình gồm các bước theo một trình tự nhất định và thực hiện các bước
đó.
Bước này nhằm rèn luyện cho người giải toán khả năng trình bày một lời
giải chính xác, chặt chẽ, lôgic và thẩm mỹ.
Bước 4: Nghiên cứu sâu lời giải
Nghiên cứu khả năng ứng dụng kết quả của lời giải, nghiên cứu giải
những bài toán tương tự, mở rộng hay lật ngược vấn đề, từ đó sáng tạo ra bài
toán mới. Để làm tốt việc này trước hết người giải toán phải phân tích kỹ để nắm
được đặc điểm và bản chất của bài toán, các yếu tố tạo nên bài toán đó. Như thế
mới có thể thấy được mối liên hệ giữa các bài toán trong cùng một loại bài toán
và giữa các loại bài toán khác nhau.
1.3. Các thức dạy học phương pháp tìm lời giải bài toán
Một câu hỏi đặt ra là làm thế nào để học sinh hiểu được và vận dụng được
phương pháp tìm lời giải bài toán vào việc giải những bài toán cụ thể mà họ gặp
trong chương trình. Học phương pháp tìm lời giải không phải là học một thuật
giải mà học những kinh nghiệm giải toán mang tính chất tìm tòi, phát hiện. Theo
[6], tác giả Nguyễn Bá Kim, cách thức dạy học phương pháp để tìm lời giải bài
toán như sau:
– Thông qua việc giải những bài toán cụ thể, cần nhấn mạnh để học sinh
nắm được phương pháp tìm lời giải các bài toán và có ý thức vận dụng 4 bước
của phương pháp này trong quá trình giải toán.
– Cũng thông qua việc giải những bài toán cụ thể, cần đặt cho học sinh
những câu hỏi gợi ý đúng tình huống để học sinh dần dần biết sử dụng những
13
câu hỏi này như những phương tiện kích thích, tìm tòi, dự đoán, phát hiện để
thực hiện từng bước của phương pháp tìm lời giải bài toán.
Như vậy, quá trình học sinh học phương pháp tìm lời giải bài toán là một
quá trình biến những tri thức phương pháp tổng quát thành kinh nghiệm giải
toán của bản thân mình thông qua việc giải hàng loạt bài toán cụ thể.
Từ phương pháp tìm lời giải bài toán đi tới cách giải một bài toán cụ thể
còn là cả một chặng đường đòi hỏi lao động tích cực của người học sinh, trong
đó có nhiều yếu tố sáng tạo.
2. Rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh thông qua việc giải các bài toán
về đường tròn có hai tiếp tuyến và một cát tuyến kẻ từ một điểm.
2.1. Nhắc lại cho học sinh bài toán cơ bản cần nhớ:
Bài toán 1: Cho tứ giác ABCD có hai đường chéo cắt nhau tại I, hai đường
thẳng AB, CD cắt nhau tại S. Khi đó các điều sau là tương đương:
i) Tứ giác ABCD nội tiếp.
ii) SA. SB = SC. SD
iii)IA. IC = IB. ID.
Gợi ý:
a) Chứng minh i) ⇔ ii)
I
B
S
C
D
A
14

* Chứng minh : từ i) ⇒ ii) Vì tứ giác ABCD nội tiếp nên SAD SCB = (cùng bù với BAD ). Xét ∆SAD và ∆SCB có : S$ chung và SAD SCB = (chứng minh trên) Suy ra ∆SAD ∆SCB (g – g)

* Chứng minh : từ ii) ⇒i). Vì SA SB SC SD . . SA SD = ⇒ = = Suy ra ∆SAD ∆SCB (c – g – c) do đó SAD SCB = . Xét tứ giác ABCD có SAD SCB = nên tứ giác ABCD nội tiếp (dấu hiệu nhận biết tứ giác nội tiếp)

do đó SA SD SA SB SC SD . .
SC SB
= ⇒ =
SC SB
Xét ∆SAD và ∆SCB có : S$ chung
và SA SD
SC SB
b) Ta chứng minh cho ii) ⇔ iii)

Chứng minh ii) ⇒iii) Vì SA SB SC SD . . SA SD = ⇒ = Suy ra ∆SAD ∆SCB (c – g – c) do đó SAD SCB = . Xét tứ giác ABCD có SAD SCB = nên tứ giác ABCD nội tiếp (góc ngoài tại một đỉnh bằng góc trong của đỉnh đối diện) Vì tứ giác ABCD nội tiếp nên DAC DBC = (góc nội tiếp cùng chắn DC ) Xét ∆IAD và ∆IBC có AID CIB = (hai góc đối đỉnh) DAC DBC = (chứng minh trên)

Chứng minh : từ iii) ⇒ii) Vì IA IC IB ID . . IA IB ID IC = ⇒ = nên dễ dàng chứng minh được ∆IAD ∆IBC (c-g-c) Suy ra DAC DBC = Suy ra tứ giác ABCD nội tiếp(dhnb tứ giác nội tiếp). Vì tứ giác ABCD nội tiếp nên SAD SCB = (cùng bù với BAD ). Xét ∆SAD và ∆SCB có : S$ chung và SAD SCB = (chứng minh trên) Suy ra ∆SAD ∆SCB (g – g)

SC SB
Xét ∆SAD và ∆SCB có :
S$ chung và SA SD
SC SB
= .
do đó SA SD SA SB SC SD . .
SC SB
= ⇒ =
15

Do đó ∆IAD ∆IBC (g – g)

suy ra . .
IA IB
IA IC IB ID
ID IC
= ⇒ =
c) Ta đi chứng minh iii) ⇔ i) :

Chứng minh iii) ⇒i) Thật vậy: Vì IA IC IB ID . . IA IB ID IC = ⇒ = nên dễ dàng chứng minh được ∆IAD ∆IBC (c-g-c) Suy ra DAC DBC = . Suy ra tứ giác ABCD nội tiếp(dhnb tứ giác nội tiếp).

Chứng minh i) ⇒iii) Vì tứ giác ABCD nội tiếp nên DAC DBC = (góc nội tiếp chắn DC ) Xét ∆IAD và ∆IBC có AID CIB = (hai góc đối đỉnh) DAC DBC = (chứng minh trên) Do đó ∆IAD ∆IBC (g – g)

suy ra . .
IA IB
IA IC IB ID
ID IC
= ⇒ =
Bài toán 2 : Từ điểm K nằm ngoài đường tròn ta kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát

tuyến KCD thì	=
AC	BC
AD	BD

Gợi ý:
A
B
C
D
K O
Ta có: KAC = ADK

⇒ ∆KAC∽∆KAD

AC	KC
=
AD	KA

⇔
Tương tự ta cũng có:

BC	KC
=
BD	KB

mà KA = KB nên suy ra

AC	BC
=
AD	BD

16
Chú ý: Những tứ giác ABCD như trên có

AC	BC
=
AD	BD

hay AC.BD=AD.BC
(tích các cạnh đối bằng nhau). Ta còn gọi tứ giác ABCD là tứ giác điều hòa.
Bài toán 3 : Từ điểm S nằm ngoài đường tròn (O) kẻ hai tiếp tuyến SA, SB (A
và B là các tiếp điểm) và cát tuyến SCD (SC < SD) sao cho A và O nằm khác
phía với CD. Gọi H là trung điểm của CD. Chứng minh rằng :
1) SA SC SD 2 = . .
2) 5 điểm S, H, A, B, O cùng thuộc một đường tròn, chỉ rõ đường kính?
H
C
S
O
A
B
D
Gợi ý:
1) Xét ∆SAC và ∆SDA có : S$ chung
và SAD SDC
=
(góc nội tiếp và góc tạo bởi tia tiếp tuyến chắn
AC của (O)).
Do đó ∆SAC
∆SDA (g -g) nên SA SD SA SC SD 2 .
SC SA
= ⇒ = (ĐPCM)
2) Ta dễ dàng chứng minh các điểm S, A, B, O, H cùng thuộc đường tròn
đường kính SO.
Nhận xét: Có thể thay bằng câu hỏi dẫn đến học sinh khó nhìn ra hướng, như:
Chứng minh tứ giác AHOB nội tiếp.
Dựa vào kết quả bài toán cơ bản ta có câu hỏi cần chứng minh sau:
3) Gọi M là giao điểm của SO và AB, ta cũng chứng minh SA2 = SM.SO
17
4) Tứ giác CMOD nội tiếp.
5) Gọi I là giao điểm của AB và CD. Chứng minh SI.SH = SM.SO.
2.2. Những bài toán tiêu biểu.
Bài 1: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn ta kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát tuyến
KCD đến (O). Gọi M là giao điểm OK và AB. Vẽ dây DI qua M. Chứng minh:
a) KIOD là tứ giác nội tiếp
b) KO là phân giác của góc IKD
Gợi ý:
I
M O
K
D
C
B
A
a) Để chứng minh KIOD là tứ giác nội tiếp việc chỉ ra các góc là rất khó khăn.
Ta phải dựa vào các tính chất của cát tuyến, tiếp tuyến.
Ta có: AIBD là tứ giác nội tiếp và AB ∩ ID = M
nên ta có: MA.MB = MI.MD
Mặt khác KAOB là tứ giác nội tiếp nên MA.MB = MO.MK
Từ đó suy ra MO.MK = MI.MD hay KIOD là tứ giác nội tiếp.
b) Xét đường tròn ngoại tiếp tứ giác KIOD.
Ta có IO = OD = R OKI = OKD ⇒

⇒ KO là phân giác của góc IKD
Nhận xét:
– Để giải được phần a của bài tập trên HS nhận ra được tính chất 2 (chính là
dựa vào các đoạn thẳng cắt nhau để suy luận ra cách chứng minh tứ giác nội
tiếp).
– Đối với phần b, nhiều học sinh sẽ loay hoay chứng minh hai góc bằng nhau
để chứng minh phân giác mà quên mất tính chất quan trọng:
18
+ Trong một đường tròn các góc nội tiếp chắn các cung bằng nhau thì bằng
nhau.
+ Trong một đường tròn dây bằng nhau căng hai cung bằng nhau.
Như vậy, ở bài tập trên với đối tượng học sinh trung bình ta có thể gợi ý
chứng minh hoặc tách thành hai ý nhỏ: Chứng minh MO.MK = MI.MD và
KIOD là tứ giác nội tiếp.
Nếu hai cát tuyến cắt nhau bên ngoài, học sinh sẽ dễ nhìn ra hơn: GV chiếu hình
vẽ của bài tập 2 trước khi nêu đề bài, học sinh nhìn và có thể tự nhìn và chứng
minh được tứ giác CMOD nội tiếp.
Bài 2: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn tâm (O) kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát
tuyến KCD đến (O). Gọi M là giao điểm OK và AB. Chứng minh:
a) CMOD là tứ giác nội tiếp.
b) Đường thẳng AB chứa phân giác của góc CMD.
Gợi ý:
h1 h2
O
B
A
D
C
M
K O K
D
C
B
A M
a) Vì KB là tiếp tuyến nên ta có: KB = KC.KD = KO – R 2 2 2
Mặt khác tam giác KOB vuông tại B và BM ⊥ KO nên KB2 = KM.KO
⇒ KC. KD = KM.KO hay CMOD là tứ giác nội tiếp .
b) CMOD là tứ giác nội tiếp nên KMC = ODC,OMD = OCD



.
Mặt khác ta có: ODC = OCD KMC = OMD

⇒


Trường hợp 1:
Tia KD thuộc nửa mặt phẳng chứa A và bờ là KO (h1)
19
Hai góc AMC,AMD

có 2 góc phụ với nó tương ứng là KMC,ODC

mà



KMC = ODC nên AMC AMD
=
hay MA là tia phân giác của góc CMD
.
Trường hợp 2:
Tia KD thuộc nửa mặt phẳng chứa B và bờ là KO (h2) thì tương tự ta cũng có
MB là tia phân giác của góc CMD
.
Suy ra đường thẳng AB chứa phân giác của góc CMD
.
Bài 3: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn tâm (O) kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát
tuyến KCD đến (O). Gọi H là trung điểm CD . Vẽ dây AF đi qua H. Chứng
minh: BF // CD.
Gợi ý:
F
A
B
C
D
H
K O
Để chứng minh BF // CD ta chứng minh AHK = AFB


Ta có AFB = AOB
1

2
(Tính chất góc nội tiếp chắn cung AB).
Mặt khác KO là phân giác góc AOB
nên AOK = BOK = AOB

1

2



⇒ AFB = AOK . Vì A, K, B, O, H cùng nằm trên đường tròn đường kính

KO nên AHK = AOK AFB = AHK ⇒	BF / /CD
⇔	.

Nhận xét: Ở bài tập này học sinh vận dụng 5 điểm cùng thuộc một đường
tròn K, A, H, O và B và biết khéo léo vận dụng các góc trong đường tròn để
chứng minh các góc bằng nhau để từ đó suy ra điều chứng minh.
Bài 4: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn tâm (O) kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát
tuyến KCD đến (O). Gọi H là trung điểm CD. Đường thẳng qua H song song với
BD cắt AB tại I . Chứng minh: CI ⊥ OB.
20
Gợi ý:
I
F
A B
C
D
H
K O
Ta có HI / /BD CHI = CDB ⇒

. Mặt khác CAB = CDB

cùng chắn cung
CB nên suy ra CHI = CAB

hay AHIC là tứ giác nội tiếp.

Do đó IAH = ICH	BAH = ICH
⇔	. Mặt khác ta có A, K, B, O, H cùng

nằm trên đường tròn đường kính KO nên BAH = BKH


Từ đó suy ra ICH = BKH CI / /KB

⇒ . Mà KB ⊥ OB ⇒ CI ⊥ OB
Nhận xét: Mấu chốt bài toán nằm ở vấn đề OB ⊥ KB. Thay vì chứng minh
CI ⊥ OB ta chứng minh CI // KB.
Bài 5: Cho đường tròn (O) dây cung ADI. Gọi I là điểm đối xứng với A qua D.
Kẻ tiếp tuyến IB với đường tròn (O). Tiếp tuyến của đường tròn (O) tại A cắt IB
ở K. Gọi C là giao điểm thứ hai của KD với đường tròn (O). Chứng minh rằng:
BC // AI.
Gợi ý:
I
B
A
D
C
K
O
21
Ta cần chứng minh: AIK = KBC


Mặt khác ta có: KBC = CAB = CB

1

2
s® nên ta sẽ chứng minh



AIK = CAB hay ⇔ ∆BID∽∆BCA.
Thật vậy theo chứng minh bài toán 2 (mục 2.2) trong tứ giác ABCD ta có:

CB	DB
=	mà
CA	DA

=
CB	DB
CA	DI

⇒
Tứ giác ACBD nội tiếp nên BCA = BDI

⇒ ∆BID ∽ ∆BCA ⇒



AIK = CAB Hay AIK = KBC BC / /AI

⇒
Bài 6: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn tâm (O) kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát
tuyến KCD đến (O). Gọi M là giao điểm OK và AB. Vẽ dây CF qua M. Chứng
minh: DF // AB.
Gợi ý:
F
1
21
M
A
B
C
D
H
K O
Kẻ OH ⊥ CD
Ta chứng minh được: CMOD là tứ giác nội tiếp (bài toán 2) nên M = D
1 1

mà

0 0




M + M = 90 ;D + DOH = 90 M = DOH 1 2 1 2 ⇒ .
Mặt khác ta có: CFD = COD,DOH = COD CFD = DOH
1 1





2 2
⇒ .
Từ đó suy ra M = CFD DF / /AB
2
⇔
Chú ý: DF//AB ⇒ABFD là hình thang cân có hai đáy là AB, DF ⇒OMD = OMF


Bài 7: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn tâm (O) kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát
tuyến KCD đến (O). Gọi M là giao điểm OK và AB. Kẻ OH vuông góc với CD
cắt AB ở E. Chứng minh
22
a) CMOE là tứ giác nội tiếp.
b) CE, DE là tiếp tuyến của đường tròn (O)
.
Gợi ý:
a) Theo bài toán 2, ta có CMOD là tứ giác nội tiếp nên CMK = ODC = OCD


.
Do đó các góc phụ với chúng bằng nhau: CME = COE

.
Suy ra CMOE là tứ giác nội tiếp (theo cung chứa góc).
b) Cũng theo bài toán 2, CMOD nội tiếp.
Mặt khác CMOE là tứ giác nội tiếp nên E, C, M, O, D thuộc một đường tròn.
Từ đó dễ chứng minh CE, DE là tiếp tuyến của đường tròn (O).
Bài 8: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn tâm (O) kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát
tuyến KCD đến (O). Vẽ đường kính AI. Các dây IC, ID cắt KO theo thứ tự ở G,
N. Chứng minh rằng: OG = ON.
Gợi ý:
1
1
1
I
G M O N
C
D
K
A
E
M
A
B
C
D
H
K O
23
Ta vẽ trong hình trường hợp O và A nằm khác phía đối với CD. Các
trường hợp khác chứng minh tương tự.
Để chứng minh OG = ON, ta sẽ chứng minh ∆IOG = ∆AON.
Ta đã có OI = OA, IOG = AON

, cần chứng minh CIA = IAN

, muốn vậy
phải có AN // CI. Ta sẽ chứng minh AND = CID

. Chú ý đến AI là đường kính,
ta có ADI = 90
0 , do đó ta kẻ AM ⊥ OK. Ta có AMND là tứ giác nội tiếp, suy ra



AND = AMD (1)
Sử dụng bài 2, ta có CMOD là tứ giác nội tiếp và

1 1


AMD = CMD = COD
2 2
(2)
Từ (1) và (2) suy ra AND = COD
1

2
. Ta lại có CID = COD
1

2
nên

1

AND = CID
2
.
HS tự giải tiếp.
Bài 9: Từ điểm K nằm ngoài đường tròn tâm (O) kẻ các tiếp tuyến KA, KB cát
tuyến KCD đến (O). Gọi M là trung điểm của AB. Chứng minh rằng



ADC = MDB.
Gợi ý:
K O
H
D
C
B
E A M
24
Kẻ OH ⊥ CD, cắt AB ở E.
Theo bài 7, EC là tiếp tuyến của đường tròn (O) suy ra CBD = ECD

(1)
EC là tiếp tuyến của đường tròn (O) ,theo bài 2, ta còn chứng minh được
ECMD là tứ giác nội tiếp, suy ra EMD ECD
=
(2).
Từ (1) và (2) suy ra CBD = EMD

.
Do đó hai góc bù với nhau chúng bằng nhau:



CAD = BMD ⇒∆ CAD∽∆BMD (g.g) nên ADC = MDB

.
Nhận xét: Như vậy thông qua khai thác tứ giác nội tiếp và kết hợp với
kiến thức về đường tròn ta đã giải quyết các dạng toán:
+ Chứng minh tứ giác nội tiếp.
+ Chứng minh các góc bằng nhau.
+ Chứng minh quan hệ vuông góc, song song,…
+ Chứng minh các đoạn thẳng bằng nhau,….
Ngoài ra tôi còn khai thác, phát triển thêm các bài tập chứng minh các hệ
thức hình học, chứng minh ba điểm thẳng hàng, ba đường thẳng đồng quy, một
số bài tập về cực trị hình học,… để phát triển tư duy học sinh.
2.3. Khai thác, phát triển thêm các bài toán mới từ các bài toán căn bản
trên.
Bài 10: Cho tam giác nhọn ABC nội tiếp đường tròn (O). Tiếp tuyến tại A cắt
BC ở K. Kẻ tiếp tuyến KD với đường tròn. Gọi E, G, F theo thứ tự là hình
chiếu của D trên AB, BC, CA. Chứng minh rằng GE = GF.
Gợi ý:

1	1 H F O
G

E
D
K
C
A
B
25
∆DEG có D
nhọn nội tiếp đường tròn đường kính BD nên dễ dàng chứng
minh được


EG
BD
sin EDG
= mà


EDG B = 1 nên EG = BD sin B
1 (1)
Tương tự GF = CD sinC
1 (2)

Từ (1) và (2) suy ra	EG	BD sin B . CD sin C	=
GF

1 1
(3)
Theo bổ đề 1 ta có

BD	AB
CD	AC
=

(4)
Từ (3) và (4) suy ra



1 1

EG	AB sin B . AC sin C	AH	1 = (với AH là đường cao	=	=
GF	AH

của ∆ABC). Vậy EG = GF.
Lưu ý: Ta có E, G, F thẳng hàng (đường thẳng Simson) nên còn suy ra G là
trung điểm của EF.
Bài 11: Cho đường tròn (O), tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD. Chứng
minh rằng tứ giác ACBD có tích hai đường chéo bằng hai lần tích hai cạnh đối
(được sử dụng định lí Ptô-lê-mê với tứ giác nội tiếp: tích hai đường chéo bằng
tổng các tích hai cạnh đối).
Gợi ý:
C
K
O
A B
D
Theo định lí Ptô-lê-mê: AB . CD = AC . BD + AD . BC (1)
Tứ giác ABCD ta có AC . BD = AD . BC (2)
Từ (1) và (2) suy ra: AB . CD = 2AC . BD = 2AD . BC
26
Bài 12: Cho đường tròn (O). Qua điểm K nằm ngoài đường tròn, kẻ tiếp tuyến
KM, cát tuyến KAB đi qua O, cát tuyến KCD bất kì. Gọi I là giao điểm củ AD
và BC, H là hình chiều của I trên AB. Chứng minh rằng:
a) CHOD là tứ giác nội tiếp.
b) Ba điểm I, H, M thẳng hàng.
Gợi ý:
2
1
1
H
I
A
C
K
O
M
D
B
a) Ta có C I
1 1 =
(IHAC nội tiếp)
= HBD
(IHBD nội tiếp)
=

C2 (ABDC nội tiếp)
⇒



HCK 2C 2HBD = = 1 (1)
∆BOD cân tại O
⇒ HOD 2HBD
=
(2)
Từ (1) và (2) suy ra HOD HCK
=
⇒ CHOD là tứ giác nội tiếp.
b) Ta có KM2 = KC . KD mà KC . KD = KH . KO (câu a) nên KM2 = KH . HO
⇒
KH KM
KM KO
= ⇒ ∆KHM ∽ ∆KMO (c.g.c) ⇒ KHM KMO 90
= =
0
HI và HM cùng vuông góc với KO nên I, H, M thẳng hàng.
Bài 13: Cho đường tròn (O), tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD. Tiếp tuyến
với đường tròn (O) tại D cắt AB ở E. Chứng minh rằng EC là tiếp tuyến của
đường tròn (O).
27
Gợi ý:
E
M
C
K
O
A B
D
Gọi M là giao điểm của EB và KO. Theo bổ đề 3 ta có CMOD là tứ giác
nội tiếp, mà EMOD là tứ giác nội tiếp nên E, C, M, O, D thuộc một đường tròn
⇒ OCE OME 90
= =
0
Vậy EC là tiếp tuyến của (O).
Bài 14: Cho đường tròn (O), tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD. Gọi M là
trung điểm của AB. Chứng minh rằng ADC BDM
=
.
Gợi ý:

1 1 E M O

1
C
K
A B
D
Cách 1 . Kẻ AE ⊥ BD. Sẽ chứng minh ADC BDM
=
bằng cách chứng minh
∆ADK ∽ ∆EDM.
∆AEB vuông tại E, trung tuyến EM
28
⇒


E B 1 1 = , mà B A
1 1 =

nên




A E DAK DEM 1 1 = ⇒ = (1)
ADE KAM
=
⇒ ∆ADE ∽ ∆KAM (g.g)
⇒
AD DE DE
AK AM EM
= = (2)
Từ (1) và (2) suy ra ∆ADK ∽ ∆EDM (c.g.c) ⇒ ADK EDM
=
, tức là
ADC BDM
=

2
1
1
1 M
C
K
O
B
D
A
E
I
Cách 2. Kẻ đường kính AE. Gọi I là giao điểm của DE và KO. Tứ giác AMID
nội tiếp (vì AMI ADI 90
= =
0 ) ⇒ ADM I
=
1 (1)



K A 1 1 = (cùng phụ với KAM
) = D
1 (góc nội tiếp) ⇒ KBID là tứ giác
nội tiếp ⇒ KDB I
=
2 (2)
∆IAB cân (vì đường cao IM là trung tuyến)
⇒


I I 1 2 = (3)
Từ (1) (2), và (3) suy ra ADM KDB
=

Hai góc này cùng trừ đi KDM
được ADC BDM
=

Cách 3. Sử dụng kết quả của bài 12.
M
C
K
O
B
D
A
29
Theo bài toán 11, ta có
AC . BD = 1 AB.CD
2
= MB . CD (vì MB = 1 AB
2
) ⇒ AC MB
CD BD
=
Kết hợp với ACD ABD
=
(góc nội tiếp) suy ra ∆ACD ∽ ∆MBD (c.g.c)
⇒ ADC MDB
=

Bài 15: Cho hai đường tròn (O) và (O’) tiếp xúc ngoài tại A. Kẻ dây AB của
đường tròn (O’) không đi qua O’. Kẻ các tiếp tuyến BC, BD với đường tròn (O),
C và D là các tiếp điểm. Gọi giao điểm thứ hai của CA, DA với đườngt ròn (O’)
lần lượt là E, F. Tiếp tuyến chung của hai đừng tròn (O) và (O’) tại A cắt EF ở
K. Chứng minh rằng:
a) BF2 = AF . DF và BE2 = AE . CE
b) BF AF
BE AE
=
c) KB là tiếp tuyến của đường tròn (O’)
Gợi ý:
2
1
1
1
1 B’
I
B
O A O’
C
D E
F
K
a) Gọi I là giao điểm của KA và BD.
Ta có




D A A B 1 1 2 1 = = = nên ∆FBA ∽ ∆FDB (g.g)
⇒
BF AF
DF BF
= ⇒ BF2 = AF . DF
Tương tự BE2 = AE . CE
30
b) Từ câu a) suy ra
2
BF AF DF
.
BE AE CE
 
  =
  (1)

AEF A A C = = = 2 1 1 ⇒ EF // CD
⇒ AF AE	AD AC	AF AD AE AC	DF CE

+
= = =
+
(2)
Từ (1) và (2) suy ra
2 2
BF AF

BE  	AE  
	   =

   

nên	=	(3)
BE	AE
BF	AF

c) Chứng minh bằng phản chứng. Giả sử KB cắt đường tròn (O’) tại B’ khác B,
giả sử B’F BF B’BE BE
<
⇒
>
, suy ra B’F < BF, B’E > BE nên

B’F	BF
B’E	BE
<

(4)
Xét các tiếp tuyến KA . KB’ và cát tuyến KFE, theo bổ đề 1 ta có

B’F	AF
B’E	AE
=	,

kết hợp với (3) có

B’F	BF
B’E	BE
=	, mâu thuẫn với (4). Vậy KB là tiếp tuyến của (O’).

Bài 16: Cho đường tròn (O), các tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD



(AC BC) > . Gọi I là trung điểm của CD. Đường tròn đi qua B, I, D cắt AB ở
điểm thứ hai E. Chứng minh rằng AK // DE.
Gợi ý:
I

C

K
O
A B
D
E
Tứ giác BIDE nội tiếp ⇒ E BIK
=
(1)
A, K, B, I thuộc đường tròn đường kính KO ⇒ A BIK
=
(2)
Từ (1) và (2) suy ra E A
=
, do đó AK // DE.
31
Bài 17: Cho đường tròn (O), các tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD. Kẻ dây
AE song song với CD. Gọi M là giao điểm của BE và CD. Chứng minh rằng M
là trung điểm của CD.
Gợi ý:
1 M
E
C
K
O
A B
D




KMB E O = = 1 ⇒ K, O, M, B thuộc một đường tròn, mà OBK 90
= 0 nên
OMK 90
= 0. Vậy MC = MD.
Bài 18: Cho đường tròn (O), các tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD. Gọi M
là trung điểm của CD. Kẻ dây BE đi qua M. Chứng minh rằng:
a) AE // CD.
b) AC là tiếp tuyến của đường tròn ngoại tiếp ∆BCM.
Gợi ý:
2
1
1 M
C
K
O
A B
D
E
a) K, O, M, B thuộc một đường tròn
⇒



KMB O E = = 1 ⇒ AE // CD
32
b) AE // CD (câu a) ⇒ B B
1 2 =
⇒ CBM ABD ACD
= =


⇒ AC là tiếp tuyến của đường tròn (BMC)
Bài 19: Cho tam giác nhọn ABC nội tiếp đường tròn (O), các đường cao BE và
CF. Các tiếp tuyến tại B và C cắt nhau ở K. Gọi M là giao điểm của OK và BC.
a) Chứng minh rằng BAK MAC
=

b) Gọi G là giao điểm của AM và EF, H là giao điểm của AK và BC.
Chứng minh rằng GH // OM.
Gợi ý:
2 1
G
H M
K
E
F
C

O

A
B
a) Xét ví dụ 118 (cách 1)
b) A A
1 2 =
(câu a) và AEG ABH
=
nên ∆AEG ∽ ∆ABH (g.g)
⇒
AG AE

AH

AB

= (1)
A A 1 2 = (câu a) và AEM ABK
=
(đã chứng minh trong cách giải câu a)
nên ∆AEM ∽ ∆ABK (g.g)
⇒
AE AM
AB AK
= (2)
Từ (1) và (2) suy ra

AG	AM
AH	AK
=	⇒

AG	AH
AM	AH
=	⇒ GH // MK

33
Bài 20: Cho tam giác nhọn ABC nội tiếp đường tròn (O), AC k
AB
= . Các tiếp
tuyến tại B và tại C cắt nhau ở M. Gọi N là giao điểm của AM và BC. Chứng
minh rằng NC k2
NB
=
Gợi ý:
a
a

2 1

1

H N
M
C
A
B
E
F
Kẻ AE ⊥ MB, AF ⊥ MC.
Đặt MB = MC = a
Ta có

NCM	NCA	S
NBM NB S	NBA S

NCM	NCA
NBM S	NBA S

NC S +
= = = =
+
=



2 1
a
.AF
2 AF AC.sin C
a AE AB.sin B
.AE
2
= = (1)
Kẻ AH ⊥ BC, ta có C ABC
2 =
, B C

1 1 =

nên	1 sin C =	2 =	:	=
sin ABC AH AH AC	sin C
1 sin B	AB AC AB
Từ (1) và (2) suy ra	2
NC AC  	2
k
= 	= 

(2)
NB AB
 
34
Bài 21: Cho đường tròn (O), các tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD sao cho
BD là đường kính của đường tròn (O). Gọi H là giao điểm của OK và AB.
a) Tính góc ACH.
b) Gọi M là giao điểm của AC và KH. Chứng minh rằng MH = MK.
Gợi ý:

H O	1 1
1

1
C
K
A B
D
M
a) BCD 90
= 0 , KCHB là tứ giác nội tiếp ⇒H BKC
1 =





0
⇒ H A BKC D 90 1 1 + = + =
⇒ ACH 90
= 0
b) Xét ∆AHM vuông tại H, ta có MH2 = MA . MC (1)

K B KAC 1 1 = = ⇒ ∆KMC ∽ ∆AMK (g.g) ⇒ MK MC = ⇒ MK2 = MA . MC (2)
MA	MK

Từ (1) và (2) suy ra MH = MK.
Bài 22: Cho đường tròn (O), các tiếp tuyến KA, KB và cát tuyến KCD. Gọi
(O’) là một đường tròn đi qua C, D và chứa điểm B bên trong. Gọi E và F theo
thứ tự là giao điểm thứ hai của AC và CB với đường tròn (O’). Gọi I là giao
điểm của AB và EF. Chứng minh rằng:
a) ADIE, BDFI là tứ giác nội tiếp.
b) IE = IF.
35
Gợi ý:
a) A C E
1 1 1 = =

⇒ ADIE là tứ giác nội tiếp ⇒ I CAD
1 =

Ta lại có CAD B
=
1 nên I B
1 1 =
, suy ra BDFI là tứ giác nội tiếp
b) IFD ACD
=
(CDFE nội tiếp)

và I CAD 1 = nên ∆IFD ∽ ∆ACD (g.g) ⇒	=	(1)
IF	AC

ID AD
∆EID ∽ ∆CBD (g.g) ⇒

IE	BC
ID	BD
=	(2)

Từ (1), (2) và bổ đề

AC	BC
AD	BD
=	suy ra IE = IF.

Bài 23: Cho đường tròn (O), các tiếp tuyến AB, AC. Kẻ đường kính BD.
Đường vuông góc với AB tại A cắt OC ở E. Gọi F là trung điểm của OB.
Chứng minh rằng EF ⊥ AD.
Gợi ý:
36
2 1
H
K
C
F
A O
B
D
E
Gọi K là trung điểm của AO. Ta có KF là đường trung bình của ∆OAB
nên KF // AB, từ đó KF ⊥ OB.

O O OAE 1 2 = = ⇒ ∆OAE cân và EK ⊥ OA ∆OFK ∽ ∆OKE (g.g)
⇒ KF	OF	OB	OD
KE	OK	OA	OA

= = =
⇒ ∆KEF ∽ ∆OAD (c.g.c)
⇒ KEF OAD
=

⇒ AEHK là tứ giác nội tiếp (H là giao điểm của EF và AD)
⇒ AHE AKE 90

= = 0
BÀI TẬP TỔNG HỢP
Bài 1: Cho điểm M nằm ngoài đường tròn (O). Đường thẳng MO cắt (O) tại E
và F (ME < MF). Vẽ cát tuyến MAB và tiếp tuyến MC của (O) (C là tiếp điểm,
A nằm giữa hai điểm M và B, A và C nằm khác phía đối với đường thẳng MO).
a, Chứng minh rằng MA.MB = ME.MF
b, Gọi H là hình chiếu vuông góc của điểm C lên đường thẳng MO. Chứng minh
tứ giác AHOB nội tiếp.
37
c, Trên nửa mặt phẳng bờ OM có chứa điểm A, vẽ nửa đường tròn đường kính
MF; nửa đường tròn này cắt tiếp tuyến tại E của (O) ở K. Gọi S là giao điểm của
hai đường thẳng CO và KF. Chứng minh rằng đường thẳng MS vuông góc với
đường thẳng KC.
d, Gọi P và Q lần lượt là tâm đường tròn ngoại tiếp các tam giác EFS và ABS và
T là trung điểm của KS. Chứng minh ba điểm P, Q, T thẳng hàng.

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

SKKN Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề thực tiễn cho học sinh thông qua môn hóa học 8

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KẾN:
Hiện nay, quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ làm thay đổi tất
cả các lĩnh vực, trong đó đặc biệt là khoa học và công nghệ, giáo dục và đào
tạo,…dẫn đến sự chuyển biến nhanh chóng về cơ cấu và chất lượng nguồn
nhân lực của nhiều quốc gia. Điều này đòi hỏi giáo dục và đào tạo phải có
những thay đổi một cách căn bản và toàn diện, từ triết lí, mục tiêu đến nội
dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học,…nhằm phát triển cho
người học hệ thống năng lực cần thiết để có thể tham gia hiệu quả vào thị
trường lao động trong nước và quốc tế.
Luât Giáo dục 2005 của nước ta nhấn mạnh: Phương pháp giáo dục phổ
thông phải phát huy tinh tich cực chủ động sáng tạo của học sinh (HS), phu
hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dương phương pháp tự học,
khả năng làm việc theo nhóm, ren luyện kĩ năng vân dụng kiến thức vào thực
tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui hứng thu học tâp cho HS.
Để thực hiện được chủ chương đó một trong những định hướng đổi mới
căn bản toàn diện giáo dục là chuyển định hướng tiếp cân nội dung nghiêng
về trang bị kiến thức khoa học sang định hướng phát triển năng lực cần thiết
để học sinh sống và phát triển được trong xa hội hiện đại, đặc biệt là năng lực
phát hiện giải quyết vấn đề liên quan đến thực tế đời sống, năng lực sáng tạo,
năng lực làm việc nhóm…
Đối với môn Hóa học là một môn khoa học vừa li thuyết vừa thực
nghiệm, nếu HS được học tâp kết hợp chặt chẽ giữa li thuyết và thực nghiệm
thì HS sẽ nhanh chóng hiểu bài hơn, học sâu hơn, đồng thời góp phần thuc
đây đổi mới phương pháp dạy học nâng cao chất lượng giáo dục trong các
trường trung học.
Trong chương trình hóa học trung học cơ sở, kiến thức môn Hóa lớp có
nội dung rất phong phu, đa dạng và gần gũi với thực tế. Đặc biệt là phần hóa
học lớp 8 không chỉ sẽ giúp HS tìm hiểu những nội dung liên quan đến kiến
thức sau này mà quan trọng hơn nó giup học sinh giải thich được nhiều hiện
tượng sẽ gặp trong thực tế đời sống. Vì vây, việc phát triển năng lực giải
quyết vấn đề liên quan thực tiễn cho học sinh ở Trung học cơ sở là vấn đề
mang tính cấp thiết, cần được quan tâm. Từ các lí do trên, tôi chọn đề tài:
“Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề thực tiễn cho học sinh
thông qua môn hóa học lớp 8 ” làm đề tài nghiên cứu của mình.
2
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến.
Môn học học lớp 8 là môn học các em được làm quen đầu tiên trong
chương trình Trung học cơ sở (THCS). Vì vây trong thời gian đầu tôi nhân
thấy đa số các em bơ ngơ, chưa tâp trung trong giờ học, chưa hoàn thành nội
dung bài tâp về nhà đặc biệt là những học sinh lực học trung bình, yếu. Kết
quả kiểm tra còn thấp, nhiều học sinh chưa biết giải thích các hiện tượng liên
quan đến thực tế đời sống. Điều đó có thể do một số nguyên nhân sau:
– Đây là môn học mới, với nhiều từ ngữ mới lạ dẫn đến các em cảm thấy
khó hiểu và khó học.
– Là môn học dạy ít giờ nên thời gian học chưa nhiều.
– Thời gian để các em chơi, va chạm với các hiện tượng thực tế ít, nên
nhiều kiến thức chưa biết giải thích và vân dụng trong cuộc sống.
– Dụng cụ thí nghiệm và hóa chất chưa đầy đủ, chuân bị mất nhiều thời
gian, nên đôi luc giáo viên chưa sử dụng các thí nghiệm thường xuyên
vào các bài học có liên quan.
– Bên cạnh đó đa số các giáo viên đa áp dụng các phương pháp dạy học
tích cực vào bài dạy nhưng chưa thường xuyên. Chưa lên hệ sâu rộng
kiến thức vào trong thực tế để giúp các em giải thích các hiện tượng đời
sống các em đa gặp.
– Học sinh chưa hình thành thói quen chủ động tiếp thu kiến thức, vẫn
còn phụ thuộc vào giáo viên. Cho nên các em chưa mạnh dạn, tự tin để
lĩnh hội kiến thức mới.
Vì vây trong dạy học đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng
chú trọng phát triển năng lực của học sinh(HS). Theo định hướng này sự đổi
mới phương pháp dạy học không chỉ chú ý tích cực hóa HS về hoạt động trí
tuệ mà còn chú trọng rèn luyện, phát triển năng lực giải quyết vấn đề gắn với
những tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, gắn hoạt động trí tuệ với
hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng cường việc học tâp trong nhóm, đổi mới
quan hệ giữa giáo viên(GV) và HS theo hướng cộng tác nhằm phát triển năng
lực xã hội cho HS. Từ đó giup các em mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, cũng
như trong mọi lĩnh vực cuộc sống.
Ngoài việc học những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học cần
bổ sung các chủ đề học tâp tích hợp liên quan đến các vấn đề thực tiễn. Điều
3
đó đòi hỏi học sinh phải tìm tòi, nghiên cứu qua sách giáo khoa, học liệu, thiết
bị thí nghiệm…và sử dụng chung đề giải quyết các vấn đề đặt ra.
Hóa học lớp 8 có vai trò rất quan trọng trong chương trình hóa học
THCS. Nhiều kiến thức liên quan đến thực tế mà học sinh cần khai thác,
khám phá. Trên cơ sở những định hướng về đổi mới nội dung, phương pháp
dạy học mà GV có thể thực hiện hoạt động dạy học theo các biện pháp khác
nhau phù hợp với điều kiện, đối tượng HS của mình để đảm bảo tính hiệu quả
của việc phát triển năng lực HS.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến:
Để nâng cao hiệu quả trong mỗi tiết dạy, đặc biệt là phát triển năng lực
và giải quyết các kiến thức liên quan đến thực tế, thì việc xác định và lựa
chọn phương pháp phu hợp đóng vai trò vô cùng quan trọng.
2.1. Mục đích nghiên cứu.
– Nghiên cứu tích hợp các nội dung hóa học với các vấn đề liên quan
thực tiễn trong các bài giảng kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực,
chủ động để kích thích hứng thu, đam mê hóa học cho HS.
– Lựa chọn, tổng hợp, xây dựng các bài tâp có nội dung liên quan phát
triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề liên quan thực tiễn cho HS.
– Lựa chọn, tổng hợp các tư liệu có liên quan đến nội dung liên quan
phát triển năng lực giải quyết vấn đề (NL GQVĐ) liên quan thực tiễn cho HS
làm tài liệu tham khảo.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
– Nghiên cứu cơ sở lý luân có liên quan đến đề tài: Đổi mới phương
pháp dạy học ( PPDH ), phát triển năng lực, năng lực giải quyết vấn đề có
liên quan đến thực tế thông qua quá trình dạy học nói chung và thông qua dạy
học Hóa học nói riêng.
– Đánh giá thực trạng của việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề
liên quan thực tiễn trong dạy học nói chung và dạy học Hóa lớp 8 nói riêng ở
trường THCS.
– Nghiên cứu cấu truc chương trình phần Hóa học lớp 8 làm cơ sở xây
dựng nội dung cần tích hợp.
– Đánh giá chất lượng, hiệu quả và tính khả thi của các tình huống liên
quan đến thực tiễn đa biên soạn nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề có liên
quan thực tiễn cho HS.
2.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.
4
a. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học Hóa lớp 8.
b. Đối tượng nghiên cứu: Việc phát triển năng lực phát hiện và giải
quyết vấn đề liên quan thực tiễn cho HS thông qua môn Hóa học lớp 8.
2.4. Phạm vi nghiên cứu.
– Nội dung: Hóa lớp 8
– Áp dụng cho học sinh đại trà khối 8
– Tại trường THCS xa Nghĩa Phong- Nghĩa Hưng- Nam Định.
2.5. Giả thuyết khoa học.
Nếu thiết kế được các giáo án kết hợp bài tâp, tổ chức các hoạt động
ngoại khóa, kết hợp với phương pháp dạy học tích cực… có nội dung đến
thực tế sẽ kich thich được hứng thú học tâp, giúp HS phát triển năng lực giải
quyết vấn đề liên quan thực tiễn, nâng cao chất lượng dạy học, góp phần giáo
dục toàn diện cho HS THCS.
2.6. Phương pháp nghiên cứu.
– Nghiên cứu quá trình dạy học và định hướng đổi mới PPDH Hóa học.
– Phân tích tổng hợp các tài liệu về lí luân dạy học, tâm lí học, giáo dục
học và các tài liệu cơ bản có liên quan đến đề tài.
– Nghiên cứu cấu truc chương trình Hóa học lớp 8 làm cơ sở xây dựng nội
dung năng lực giải quyết vấn đề(NL GQVĐ ) liên quan thực tiễn, đánh giá NL
GQVĐ liên quan thực tiễn của HS trong quá trình dạy học.
– Thực trạng quá trình giảng dạy nhằm phát triển NL GQVĐ liên quan
thực tiễn, cách sử dụng các bài tâp có nội dung liên quan đến thực tiễn.
– Thăm dự các tiết dạy của đồng nghiệp.Trao đổi, rút kinh nghiệm,
tham khảo ý kiến của các GV.
– Xây dựng giáo án kết hợp bài tâp giải quyết vấn đề có nội dung liên
quan đến thực tiễn.
– Tâp hợp được nguồn tư liệu hỗ trợ GV trong giảng dạy các bài trong
chương liên quan đến các vấn đề liên quan thực tiễn cho HS.
– Thiết kế dụng cụ thí nghiệm để đánh giá phát triển năng lực phát hiện
và giải quyết vấn đề liên quan đến thực tế.
– Thử nghiệm giáo án tích hợp đa xây dựng để dạy học tại lớp thực
nghiệm.
2.7. Xử lý số liệu.
5
– Phương tiện đánh giá:
+ Ghi chép tiến trình giờ học và quan sát biểu hiện thái độ của HS trong
giờ học.
+ Căn cứ vào khả năng vân dụng của học sinh khi trả lời câu hỏi của
giáo viên hay làm bài tâp để xác định mức độ nhân thức của học sinh: Biết,
hiểu và vân dụng.
Phân tich, đánh giá các thông tin thu được.
– Phân tích kết quả
+ Phân tich, đánh giá những dấu hiệu tích cực nhân thức của học sinh
trong quá trình dạy học ở lớp thực nghiệm và đối chứng thông qua các tiêu
chí: Không khí lớp học, thái độ của học sinh, sự tương tác giữa giáo viên và
học sinh trong các hoạt động dạy học.
+ Sau thực nghiệm, tôi tiến hành kiểm tra, chấm điểm và xử lí số liệu
tổng kết phần trăm khá, giỏi, yếu, kém.
NÔI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN DẠY HÓA HOC PHÁT TRIỂN NĂNG
LỰC PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN THỰC
TIỄN
1. Đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học.
Đổi mới PPDH theo định hướng chú trọng phát triển năng lực của học
sinh. Theo định hướng này sự đổi mới phương pháp dạy học không chỉ chú ý
tích cực hóa học sinh về hoạt động trí tuệ mà còn chú trọng rèn luyện, phát
triển năng lực giai quyết vấn đề gắn với những tình huống của cuộc sống và
nghề nghiệp, gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng
cường việc học tâp trong nhóm, đổi mới quan hệ giữa giáo viên và học sinh
theo hướng cộng tác nhằm phát triển năng lực xã hội cho học sinh. Ngoài việc
học những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học cần bổ sung các chủ
đề học tâp tích hợp nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề liên môn học.
Trên cơ sở những định hướng về đổi mới nội dung, phương pháp dạy
học mà giáo viên có thể thực hiện hoạt động dạy học theo các biện pháp khác
nhau phù hợp với điều kiện, đối tượng học sinh của mình để đảm bảo tính
hiệu quả của việc phát triển năng lực học sinh.
Như vây, đổi mới giáo dục phổ thông thực hiện theo định hướng
phát triển năng lực người học nên sự đổi mới chương trình, phương pháp
dạy học, kiểm tra đánh giá các môn học được thực hiện theo chuân đầu ra
6
về phâm chất, các năng lực chung, năng lực chuyên biệt trong các môn
học của học sinh.
2. Năng lực và vấn đề phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học hóa
học 8.
2.1. Khái niệm về năng lực: Khái niệm năng lực (NL) có nguồn gốc
tiếng Latinh “ Competentia” có nghĩa là gặp gơ.
Có thể hiểu: “NL là khả năng thực hiện thành công hoạt động trong một
bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và các
thuộc tinh cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,… NL của cá nhân được
đánh giá qua phương thức và kết quả hoạt động của cá nhân đó khi giải quyết
vấn đề (GQVĐ)của cuộc sống. ”
Hai điểm phân biệt cơ bản của NL là: Tính vân dụng và tính có thể
chuyển đổi, phát triển. Đó cũng chinh là mục tiêu mà việc dạy học cần đạt tới.
2.2. Một số năng lực cần phát triển cho học sinh.
NL đặc thù môn Hóa học bao gồm các NL sau: NL sử dụng ngôn ngữ
hoá học, NL thực hành thí nghiệm hoá học, NL tính toán hóa học, NL GQVĐ
thông qua môn hoá học, NLvân dụng kiến thức hoá học vào cuộc sống.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, tôi đi sâu về NL GQVĐ và NL
vân dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn mà tôi gọi là NL GQVĐ liên quan
thực tiễn trong môn Hóa học.
2.3. Năng lực giải quyết vấn đề.
– Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề:
+ NL GQVĐ là NL hoạt động trí tuệ của con người trước những vấn
đề, những bài toán cụ thể, có mục tiêu và có tinh hướng đich cao đòi hỏi phải
huy động khả năng tư duy tich cực và sáng tạo nhằm tìm ra lời giải cho vấn
đề.
+ NL GQVĐ có thể được hiểu là khả năng của con người phát hiện ra
vấn đề cần giải quyết và biết vân dụng những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm
của bản thân, sẵn sàng hành động để giải quyết tốt vấn đề đặt ra. NL GQVĐ
là tổ hợp các NL thể hiện ở các kĩ năng (thao tác tư duy và hoạt động) trong
hoạt động nhằm giải quyết có hiệu quả những nhiệm vụ của vấn đề.
-Cấu trúc của năng lực giải quyết vấn đề:
NL GQVĐ là sự tổng hòa của các NL sau:
7
+ NL nhận thức, học tập bộ môn giúp HS nắm vững các khái niệm,
quy luât, các mối quan hệ và các kỹ năng bộ môn.
+ NL tư duy độc lập giup HS có được các phương pháp nhân thức
chung và năng lực nhân thức chuyên biệt, biết phân tích, thu thâp xử lí,
đánh giá, trình bày thông tin.
+ NL hợp tác làm việc nhóm, giúp HS biết phân tích đánh giá, lựa chọn
và thực hiện các phương pháp học tâp, giải pháp GQVĐ và từ đó học được
cách ứng xử, quan hệ xã hội và tich lũy kinh nghiệm GQVĐ cho mình.
+ NL tự học giúp HS có khả năng tự học, tự trải nghiệm, tự đánh giá và
điều chỉnh được kế hoạch giải quyết vấn đề, vân dụng linh hoạt vào các tình
huống khác nhau.
+ NL vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống, giúp HS có khả năng
phân tích, tổng hợp kiến thức trong việc phát hiện vấn đề và vân dụng nó để
GQVĐ học tâp có liên quan đến thực tiễn cuộc sống.
Như vây, NL GQVĐ có cấu trúc chung là sự tổng hòa của các NL trên,
đồng thời nó còn là sự bổ trợ của một số kĩ năng thuộc các NL chung và NL
chuyên biệt khác.
– Những biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề:
+ Tư duy toàn diện, xem xét vấn đề ở nhiều khía cạnh khác nhau. Trong
học tâp HS có khả năng tổng hợp kiến thức của các bài học, các chương và các
kiến thức có được từ các nguồn khác, các kinh nghiệm cá nhân để có cái nhìn
nhiều chiều về một vấn đề.
+ Thường xuyên so sánh các sự vât, hiện tượng xảy ra, dễ dàng phát
hiện được sự khác biệt, tương tự giữa chúng. Trong học tâp HS gặp các tình
huống học tâp khác nhau, những HS có kĩ năng GQVĐ thường dễ dàng phát
hiện được các điểm mấu chốt trong câu hỏi, bài tâp cũng như những mâu
thuẫn nhân thức khi hình thành kiến thức mới.
+ Tư duy sáng tạo: Là NL nhìn nhân vấn đề theo nhiều cách khác nhau.
Điều này thể hiện ở việc nhìn vấn đề ở các cách khác mọi người hay làm, đưa
ra các sáng kiến hoặc GQVĐ theo một cách khác độc đáo hơn. Người có tư
duy sáng tạo có thể nhìn nhân sự vât hay tình huống theo các cách khác.
+ Suy nghĩ nhanh: thể hiện ở khả năng trả lời nhanh và đung các câu
hỏi mở có nhiều đáp án. Đưa ra được nhiều ý kiến khác nhau cho một câu hỏi.
+ Phát biểu, suy nghĩ: Nêu được những suy nghĩ của mình một cách rõ
ràng và mạnh dạn.
8
– Các biện pháp rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề:
Để ren luyện và phát triển năng lực hát hiện và giải quyết vấn đề (NLPH
&GQVĐ) cho HS cần chu ý các biện pháp sau:
+Làm cho HS hiểu về NLPH & GQVĐ.
+Hướng dẫn HS phương pháp chung để phát hiện và giải quyết vấn đề.
+ Ren luyện cho HS thái độ học tâp nghiêm tuc, nắm vững những nội
dung đa học, liên tục luyện tâp các kĩ năng đa học được. Chuyển các kiến
thức khoa học thành kiến thức của HS.
+ Tạo hứng thu cho HS thông qua các tình huống có vấn đề.
+ Tổ chức các hoạt động học tâp để HS ren luyện NLPH&GQVĐ
thông qua các câu hỏi, bài tâp, thi nghiệm.
+ Luyện tâp cho HS suy luân, phỏng đoán và xây dựng giả thuyết:
. Liên tưởng tới những khái niệm đa có
. Liên tưởng tới những hiện tượng (vấn đề) tương tự
. Liên tưởng tới các mối quan hệ
. Mở rộng phạm vi sang các lĩnh vực khác
+ Giao cho HS làm các đề tài nghiên cứu nhỏ.
+ Kết hợp kiểm tra đánh giá, động viên và điều chỉnh HS kịp thời.
2.4.Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn.
– Khái niệm: “NL vân dụng kiến thức là khả năng của bản thân người
học tự giải quyết những vấn đề đặt ra một cách nhanh chóng và hiệu quả bằng
cách áp dụng các kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm đa có về hóa học vào các tình
huống, hoạt động thực tiễn để tìm hiểu thế giới xung quanh và có khả năng
biến đổi nó. NL vân dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn thể hiện phâm chất,
nhân cách của con người trong quá trình hoạt động để thỏa mãn nhu cầu chiếm
lĩnh tri thức.”
– Các mức độ biểu hiện của năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào
trong thực tiễn:
+ Có NL hệ thống hóa kiến thức, phân loại kiến thức hóa học, hiểu rõ
đặc điểm, nội dung, thuộc tính của loại kiến thức hóa học đó. Khi vân dụng
kiến thức chính là việc lựa chọn kiến thức một cách phù hợp với mỗi hiện
tượng, tình huống có thể xảy ra trong cuộc sống, tự nhiên và xã hội.
+ Định hướng được các kiến thức hóa học một cách tổng hợp và khi vân
9
dụng kiến thức hóa học có ý thức rõ ràng về loại kiến thức hóa học đó được
ứng dụng trong các lĩnh vực gì, ngành nghề gì, trong cuộc sống, tự nhiên và xã
hội.
+ Phát hiện và hiểu rõ được các ứng dụng của hóa học trong các vấn đề
thực phâm, sinh hoạt, y học, sức khỏe, khoa học thường thức, sản xuất công
nghiệp, nông nghiệp.
+ Tìm mỗi liên hệ và giải thich được các hiện tượng trong tự nhiên và
các ứng dụng của hóa học trong cuộc sống và trong các lĩnh vực đa nêu trên
dựa vào các kiến thức hóa học và các kiến thức liên môn khác.
+ Chủ động sáng tạo lựa chon phương pháp, cách thức GQVĐ. Có NL
hểu biết và tham gia thảo luân về các vấn đề hóa học liên quan đến cuộc sống
thực tiễn và bước đầu biết tham gia nghiên cứu khoa học để GQVĐ đề đó.
– Một số nguyên tắc rèn luyện năng lực vận dụng kiến thức cho học sinh:
Qua việc nghiên cứu, tham khảo tài liệu tôi nhân thấy một số nguyên tắc
rèn luyện NL vân dụng kiến thức cho HS như sau:
+ Nguyên tắc 1: Phải đảm bảo rèn luyện NL vào việc giải quyết những
vấn đề học tâp và thực tiễn cuộc sống liên quan tới bộ môn Hóa học kết hợp
với việc rèn luyện một số NL khác như NL PH&GQVĐ, NL sáng tạo…
+ Nguyên tắc 2: Phải đảm bảo thực hiện được mục tiêu giáo dục phổ thông
môn Hóa học, mục tiêu của chương trình theo chuân kiến thức, kỹ năng.
+ Nguyên tắc 3: Đảm bảo tính khoa học chính xác của của các kiến thức,
kỹ năng hóa học.
+ Nguyên tắc 4: Đảm bảo tinh sư phạm dựa trên các yếu tố cơ sở về tâm lý,
cơ sở lý luân giáo dục, cơ sở lý luân dạy học theo định hướng đổi mới phương
pháp dạy học theo hướng dạy học tích cực.
+ Nguyên tắc 5: Chu ý khai thác đặc thù bộ môn Hóa học.
– Biện pháp rèn luyện năng lực vận dụng kiến thức:
+ GV phải nhân thức rõ, để rèn luyện và phát triển NL vân dụng kiến thức
cho học sinh , GV không phải là người truyền thụ tri thức thụ động mà là người
hướng dẫn, chỉ đạo trợ giup điều khiển cho qua trình học tâp tích cực, chủ động
của HS.
+ Lựa chọn nội dung dạy học logic, khoa học, khi dạy hoc cần tích cực
minh họa nội dung bằng các ví dụ điển hình, gần gũi với HS.
10
+ Tạo động cơ hứng thú cho HS tham gia tích cực vào quá trình học tâp.
Phương pháp dạy học, hình thức tố chức dạy của GV phải linh hoạt. Khuyến
khich các hành vi đung của HS. Tạo ra các tình huống học tâp yêu cầu các mức độ
vân dụng kiến thức từ thấp tới cao. Giup đơ các em khi gặp khó khăn trong việc
giải quyết các nhiệm vụ học tâp.
+ Sử dụng phương tiện dạy học: tranh ảnh, mô hình, video, thí
nghiệm…để trực quan hóa lý thuyết, khiến HS hào hứng hơn khi học tâp, HS
nhân thấy được sự cần thiết của NL vân dụng kiến thức nên tích cực rèn luyện
với mọi tình huống, mọi nhiệm vụ.
+ Thường xuyên kiểm tra, đánh giá quá trình ren luyện NL vân dụng kiến
thức của HS để khen ngợi và điều chỉnh kịp thời.
– Cách kiểm tra đánh giá năng lực vận dụng kiến thức:
+ Sử dụng phối hợp và thường xuyên các phương pháp kiểm tra đánh giá
khác nhau như: Viết, vấn đáp, thi nghiệm, trắc nghiệm tự luân và trắc nghiệm
khách quan…
+ Sử dụng các câu hỏi phải suy luân, bài tâp có yêu cầu tổng hợp, khái
quát hóa, vân dụng lý thuyết vào thực tiễn.
+ Chú ý kiếm tra tính linh hoạt, tháo vát trong thực hành, thực nghiệm
hóa học
+ Kiểm tra việc thực hiện những bài tâp vân dụng và vân dụng sáng tạo,
tìm ra cách giải quyết đung nhất, khoa học nhất, gần gũi nhất.
+ Đánh giá cao những biểu hiện của vân dụng kiến thức, nhất là việc vân
dụng kiến thức vào thực tiễn.
+ Đánh giá các biểu hiện NL vân dụng kiến thức của HS thông qua quá
trình quan sát, quá trình tự đánh giá, đánh giá của bạn bè…
2.5. Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề liên quan đến thực tiễn
của học sinh trong quá trình dạy học ở trường THCS.
– Đánh giá qua quan sát: Đánh giá qua quan sát là thông qua quan sát
mà đánh giá các thao tác, động cơ, các hành vi, kỹ năng thực hành và kỹ năng
nhân thức, như là cách GQVĐ trong một tình huống cụ thể. Để đánh giá qua
quan sát, GV cần tiến hành các hoạt động:
+ Xây dựng mục tiêu, đối tượng, nội dung, phạm vi cần quan sát.
+ Đưa ra các tiêu chi cho từng nội dung quan sát (thông qua các biểu
hiện của các năng lực cần đánh giá).
11
+ Thiết lâp bảng kiểm phiếu quan sát.
+ Ghi chú những thông tin chính vào phiếu quan sát.
+ Quan sát và ghi chép đầy đủ những biểu hiện quan sát được vào
phiếu quan sát và đánh giá.
-Đánh giá qua hồ sơ học tập:
+ Hồ sơ học tâp là tài liệu minh chứng cho sự tiến bộ của HS, trong đó
HS tự đánh giá về bản thân, nêu những điểm mạnh, điểm yếu, sở thích của
mình, tự ghi kết quả học tâp, tự đánh giá đối chiếu với mục tiêu định ra để
nhân ra sự tiến bộ hoặc chưa tiến bộ của mình, tìm nguyên nhân và cách khắc
phục trong thời gian tới. Trong hồ sơ học tâp, HS cần lưu giữ những sản phâm
để minh chứng cho kết quả học tâp của mình cùng với lời nhân xét của GV.
+ Hồ sơ học tâp có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi HS, giúp HS tìm
hiểu về bản thân, khuyến khích hứng thú học tâp và hoạt động tự đánh giá. Từ
đó thuc đây HS chú tâm và có trách nhiệm với nhiệm vụ học tâp của mình.
Đồng thời hồ sơ học tâp còn là cầu nối giữa HS – GV, HS – HS, HS – GV- Phụ
huynh học sinh.
-Tự đánh giá: Tự đánh giá là một hình thức mà HS tự liên hệ phần
nhiệm vụ đa thực hiện với các mục tiêu của quá trình học, HS sẽ học cách
đánh giá các nỗ lực và tiến bộ cá nhân, nhìn lại quá trình và phát hiện những
điều cần thay đổi để hoàn thiện bản thân.
2.6. Thực trạng phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề
có liên quan đến thực tiễn.
a. Mục đich điều tra: Trong quá trình dạy học nhằm phát triển năng lực
phát hiện và giải quyết vấn đề có liên quan đến thực tiễn tôi đa tiến hành khảo
sát các em học sinh lớp 8A, 8B. Bên cạnh đó tôi còn trao đổi với giáo viên,
đặc biệt là các đồng chí giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong quá trình giảng
dạy.
*Về phía HS
– Tìm hiểu thái độ, tình cảm, nhân thức, sự chuân bị của HS về việc
học có sự tích hợp các kiến thức liên quan đến phát triển NL PH & GQVĐ
liên quan đến thực tiễn vào trong môn học.
– Tìm hiểu những khó khăn mà các em gặp phải khi nghiên cứu, tìm
hiểu và học tâp theo phương pháp dạy học tich hợp.
– Tìm hiểu nhân thức của HS về tự học, tự nghiên cứu.
12
– Tìm hiểu về vấn đề sử dụng thời gian và cách thức học tâp.
– Tìm hiểu những khó khăn mà các em gặp phải khi học và các yếu tố
tác động đến hiệu quả của việc tự học.
* Về phía GV
– Tìm hiểu về tình hình xây dựng nội dung dạy học tích hợp của GV.
– Tìm hiểu cách nhìn nhân và suy nghĩ của GV về vai trò của dạy học
tich hợp trong dạy học Hóa học.
– Tìm hiểu tình hình dạy học Hóa học ở trường THCS: Mức độ thành
công, những khó khăn gặp phải khi dạy học tich hợp.
– Tìm hiểu về biện pháp xây dựng và sử dụng việc áp dụng phương
pháp dạy học tich cực của bộ môn.
b. Cách thức điều tra: Tôi đa tiến hành điều tra bằng phiếu tham khảo ý
kiến 10 GV trong trường và gửi phiếu điều tra đến 86 em HS khối 8.
c. Kết quả điều tra:
– Phiếu điều tra cho HS
Câu 1. Em vui lòng cho biết các vấn đề sau về bộ môn Hóa học

Có	Không
Em có hứng thú học môn Hóa học không?	60	26
Trong giờ Hóa học, em có chú ý nghe giảng không?	61	25
Em có thường xuyên phát biểu xây dựng bài không ?	45	41
Em có hiểu bài ngay trên lớp không?	55	40

Câu 2. Trong quá trình học tâp các em được thầy cô dạy về phát hiện các
vấn đề liên quan đến thực tiễn như thế nào?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Rất thường xuyên trong các bài học trên lớp	0	0%
Thầy cô thường giao về nhà tìm hiểu	15	17,44%
Không được học bao giờ	0	0%
Thỉnh thoảng thầy cô có dạy qua trên lớp	71	82,56%

13
Câu 3. Khi gặp một vấn đề có bối cảnh từ thực tiễn cuộc sống, em cảm
thấy?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Rất hứng thú	36	41,86%
Hứng thú	20	23,26%
Bình thường	25	29,07%
Chán nản	5	5,81%

Câu 4. Trong đời sống thực tiễn các em đa bao giờ phát hiện ra một vấn
đề có liên quan đến hóa học và có thể dùng hiểu biết của mình để giải quyết vấn
đề đó chưa?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Rất nhiều lần	5	5,81%
Nhiều lần	15	17,44%
Thỉnh thoảng	50	58,14%
Chưa bao giờ	16	18,61%

Câu 5. Trước một vấn đề thực tiễn liên quan đến môn Hóa học được
đưa ra các em có thể sử dụng hiểu biết của mình để giải quyết được không?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Luôn luôn giải quyết được	0	0%
Thường xuyên giải quyết được	10	11,63%
Hiếm khi giải quyết được	61	70,93%
Không giải quyết được	15	17,44%

Câu 6. Khi gặp một vấn đề liên quan đến thực tiễn môn Hóa học, em
sẽ:
14

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Mày mò tự cách giải quyết	5	5,81%
Thảo luân với bạn tìm cách giải quyết	20	23,26%
Xem kỹ nội dung GV đa hướng dẫn, định hướng tìm hiểu	45	52,33%
Không quan tâm	16	18,60%

Câu 7. Các em đa bao giờ làm chủ hay tham gia nghiên cứu một vấn đề
khoa học liên quan đến thực tiễn chưa?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Đa tham gia nhiều	0	0%
Thỉnh thoảng	5	5,81%
Rất it	10	11,63%
Chưa bao giờ	71	82,56%

Câu 8. Cảm giác khi các em học môn Hoá học được các thầy cô đưa
các vấn đề thực tiễn vào bài giảng để cùng thảo luân và giải quyết.

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Rất hứng thú	60	67,77%
Hứng thú	15	17,44%
Bình thường	11	12,79%
Chán nản	0	0%

– Phiếu điều tra đối với giáo viên
Câu 1. Theo các thầy (cô), việc bồi dương nâng cao năng lực PH và
GQVĐ cho học sinh có thể tiến hành trong những tiết học nào?

Số ý kiến

Tỉ lệ %

15

Tiết dạy bài mới	3	30%
Tiết bài tâp	3	30%
Tiết thực hành	2	20%
Tiết tổng kết, ôn tâp	2	20%

Câu 2. Theo các thầy (cô), nếu bồi dương được cho học sinh năng lực PH và
GQVĐ liên quan đến thực tiễn sẽ giúp ích những gì cho học sinh?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Nâng cao tính tích cực, tự lực, sáng tạo trong học tâp của HS	3	30%
Gây hứng thú học tâp cho HS	3	30%
HS có thể giải quyết những vấn đề tương tự không nằm trong nội dung chương trình học, từ đó có khả năng tự chiếm lĩnh kiến thức, tự giải quyết được các vấn đề gặp phải trong cuộc sống	4	40%
Những lợi ích khác	0	0%

Câu 3. Theo các quý thầy cô năng lực vân dụng kiến thức hóa học vào
thực tiễn của học sinh THCS được thể hiện như thế nào?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Các em nhân biết được hiện tượng thực tiễn nào có liên quan đến môn hóa và đưa ra giải thích	4	40%
Các em phát hiện các nội dung kiến thức hóa học được ứng dụng trong các vấn đề các lĩnh vực khác nhau	2	20%
Các em có thể phân tích tổng hợp các kiến thức hóa học vân dụng vào cuộc sống thực tiễn	4	40%
Ý kiến khác	0	0%

Câu 4. Khi dạy học nhằm phát triển năng lực vân dụng kiến thức hóa
học vào thực tiễn thầy cô thường thông qua:
16

Số ý kiến	Tỉ lệ %
Các bài tâp thực tiễn	5	50%
Các nội dung kiến thức lý thuyết liên quan đến thực tiễn	4	40%
Các bài kiểm tra với nội dung mở	1	10%
Ý kiến khác	0	0%

Câu 5. Theo thầy (cô), việc sử dụng bài tâp phát triển năng lực GQVĐ
cho học sinh hiện nay sẽ gặp những khó khăn gì?

Số ý kiến	Tỉ lệ %
GV chưa nắm rõ nội dung của việc sử dụng phương pháp dạy học PH và GQVĐ cho học sinh là làm những gì? Và làm như thế nào?	1	10%
Chưa có hệ thống bài tâp chuyên sâu về phát triển năng lực PH và GQVĐ liên quan đến thực tiễn	5	50%
Do quỹ thời gian không có	4	40%
HS không hứng thú với các bài tâp hàn lâm	6	60%

Qua điều tra cho thấy, việc dạy học phát triển NL PH & GQVĐ liên
quan đến thực tiễn còn chưa được các GV áp dụng nhiều vào trong dạy học
bộ môn, HS có quan tâm đến các vấn đề liên quan đến thực tiễn nhưng cũng
không tìm hiểu cụ thể. Vì vây việc dạy học phát triển NL PH & GQVĐ liên
quan đến thực tiễn là hết sức cần thiết giúp HS phát triển khả năng tư duy
sáng tạo giải quyết được các vấn đề liên quan đến thực tiễn, yêu thich môn
học.
II. PHAT HIỆN VA GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN THỰC
TIỄN TRONG DẠY HOC HOA HOC LƠP 8 Ở TRƯƠNG THCS
17
1. Phân tích nội dung, cấu truc chương trinh hóa học 8 ở trường
THCS.
Chương 1. Chất – Nguyên tư – Phân tư:
Chất; Bài thực hành 1; Nguyên tử; Nguyên tố hóa học; Đơn chất và hợp
chất – Phân tử; Bài thực hành 2; Bài luyên tâp 1; Công thức hóa học; Hóa trị;
Bài luyện tâp 2.
Chương 2. Phản ứng hoa học:
Sự biến đổi chất, Phản ứng hóa học, Bài thực hành 3; Định luât bảo
toàn khối lượng; Phương trình hóa học; Bài luyện tâp 3.
Chương 3. Mol va tinh toán hoa học:
Mol; Chuyển đổi giữa khối lượng, thể tich và lượng chất; Tỉ khối của
chất khi; Tinh theo công thức hóa học; Tinh theo phương trình hóa học; Bài
luyện tâp 4.
Chương 4. Oxi – Không khi:
Tinh chất của oxi; Sự oxi hóa – Phản ứng hóa hợp -Ưng dụng của oxi;
Oxit; Điều chế khi oxi-Phản ứng phân hủy; Không khi – Sự cháy; Bài luyện
tâp 5; Bài thực hành 4.
Chương 5. Hiđro – Nước:
Tinh chất – Ưng dụng của Hiđro; Điều chế Hiđro- Phản ứng thế; Bài
luyện tâp 6; Bài thực hành 5; Nước; Axit -Bazơ -Muối; Bài luyện tâp 7; Bài
thực hành 6.
Chương 6. Dung dich:
Dung dịch; Độ tan của một chất trong nước; Nồng độ dung dịch; Pha
chế dung dịch; Bài luyện tâp 8, Bài thực hành 7.
* Về kiến thức:
Chương trình Hóa học 8 cung cấp cho HS một hệ thống kiến thức phổ
thông, cơ bản, thiết thực đầu tiên về hóa học. Đó là:
– Khái niệm về chất, mở đầu về cấu tạo chất, nguyên tử, nguyên tố hóa
học, đơn chất, hợp chất, phản ứng hóa học và biến đổi của chất trong phản
ứng hóa học.
– Khái niệm về biểu diễn định tinh, định lượng của chất và phản ứng hóa
học là công thức hóa học, phương trình hóa học, mol và thể tích mol của chất
khí.
18
– Các kiến thức về thành phần khối lượng, hóa trị, định luât bảo toàn
khối lượng.
– Các tính chất của oxi, hiđro và hợp chất của chung đó là nước.
– Khái niệm về dung dịch, nồng độ dung dịch, cách tính toán, pha chế.
* Về kỹ năng:
– HS có được một số kỹ năng cơ bản khi học tâp môn Hóa học: Làm việc
với hóa chất, kỹ năng quan sát, thực nghiệm, phân loại, thu thâp thông tin,
phân tích, tổng hợp, vân dụng kiến thức để giải quyết một số vấn đề đơn giản
trong thực tiễn.
– Biết cách tiến hành các thí nghiệm, kỹ năng sử dụng dụng cụ hóa chất
phục vụ cho các thí nghiệm trong chương trình học.
* Về thái độ, tình cảm:
– HS có lòng ham thích môn Hóa học, có niềm tin vào sự tồn tại và biến
đổi của vât chất và hóa học đa, đang và sẽ góp phần nâng cao cuộc sống.
– HS có ý thức tuyên truyền và vân dụng những tiến bộ của khoa học nói
chung và Hóa học nói riêng vào đời sống, sản xuất ở gia đình và địa phương.
– HS có những sản phâm và thái độ khoa học cần thiết như cân thân, trung
thực, kiên trì, tỉ mỉ, chính xác, yêu chân lý khoa học, có ý thức trách nhiệm
với bản thân, gia đình và xa hội để có thể hòa hợp với thiên nhiên và cộng
đồng.
2. Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề liên quan thực
tiễn cho học sinh thông qua môn hóa lớp 8.
– Sau khi phân tích cấu trúc nội dung chương trình SGK Hóa học 8 tôi lâp
bảng về các mức độ dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề như sau:
19

Mức độ	Tổ chức và thực hiện hoạt động của GV và HS
Tạo tình huống	Phát hiện vấn đề	Tìm giải pháp	Th giảựi pháp c hiện	Kết luận, phát triển vấn đề
1	GV đặt vấn đề	GV nêu cách GQVĐ	HS thực hiện, GV hướngdẫn	GV đánh giá kết quả làm việc của HS
2	GV nêu vấn đề	GV gợi ý để HS tìm ra cách GQVĐ	HS thực hiện, GV giup đơ khi cần	GVvà HS cùng đánh giá
3	GV cung cấp thông tin tạo tình huống	HS phát hiện, nhân dạng, phát biểu vấn đề nảy sinh cần giải quyết.	HS tự lực đề xuất các giả thuyết và lựa chọn các giải pháp	HS thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề	GV và HS cùng đánh giá
4	HS tự lực phát hiện vấn đề nảy sinh trong hoàn cảnh của mình hoặc của cộng đồng	HS lựa chọn vấn đề giải quyết	HS tự đề xuất ra giả thuyết, xây dựng kế hoạch giải	HS thực hiện kế hoạch giải	HS tự đánh giá chất lượng và hiệu quả của việc GQVĐ

– Trong quá trình dạy học tiết thực nghiệm ở lớp 8A, tôi thấy có nhiêu
câu hỏi GV cung cấp thông tin tạo tình huống, có dạng câu hỏi GV nêu vấn
đề, đặc biệt có những kiến thức HS tự phát hiện ra vấn đề. Từ đó GV có thể
20
gợi ý hoặc HS tự tìm ra giải pháp để giải quyết vấn đề. Sau một thời gian học,
nhiều học sinh rất đam mê môn học và đặc biệt các em có thể tự tin giải quyết
các vấn đề liên quan trong cuộc sống.
– Sau đây tôi tiến hành phát triển NLPH&GQVĐ vào trong các bài học
cụ thể:

Tên Chương, bài	Phát hiện vấn đề	Giải quyết vấn đề	Giải thích
Chương 1 Bài 2. Chất	-GV nêu vấn đề: Có 2 cốc nước và cồn đều là chất lỏng trong suốt, không màu. Làm thế nào để phân biệt 2 chất đó?	HS giải quyết vấn đề: Cách 1: Đốt Cách 2: Ngửi mui.	-HS : Cách 1: Cồn cháy được, nước thì không cháy được. Cách 2: Cồn có mui thơm đặc trưng. – Nước không có mui.
-GV: Những lốp xe bằng gỗ, sắt đi châm nhanh mòn.	– HS: Thay lốp gỗ, sắt bằng lốp cao su.	– HS: Cao su là chất không thấm nước lại có tinh chất đàn hồi, chịu mài mòn nên được dung chế tạo lốp xe.
-HS tự phát hiện vấn đề: Muối hạt mua ở chợ về thường lẫn cát bân. Chúng ta có thể làm sạch muối.	-HS: + Hòa tan hỗn hợp vào nước +Lọc qua phễu có giấy lọc + Đun sôi cô cạn nước lọc sẽ thu được muối nguyên chất.	HS:+ Muối ăn (NaCl) tan trong nước. + Cát, sỏi, chất hữu cơ bân…thì không tan trong nước bị giữ lại ở giấy lọc. + Do nước ở 100C thì bay hơi còn muối ăn có nhiệt độ sôi cao 1450C. .
Chương 1	-GV: Một số người mắc bệnh thiếu	-HS: Bổ sung sắt bằng cách uống viên sắt, ăn	GV: – Sắt là thành phần chinh của chất

21

Bài 5. Nguyên tố hóa học	máu, người cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt.	những thực phâm giàu sắt như: trứng, thịt, cá, quả chin, sữa có bổ sung sắt…	hêmôglôbin (huyết cầu tố). Nhờ chất này mà máu có màu đỏ, đặc biệt là khả năng chuyển vân khi oxi từ phổi đến các tế bào.
-GV: Một số người còi cọc mắc bệnh loang xương, mât độ canxi trong xương thấp…	-GV và HS: Bổ sung caxi cho cơ thể bằng cách uống sữa đâu nành, ngũ cốc kết hợp thuốc bổ sung canxi.	-GV và HS: Canxi đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển xương, giup duy trì hoạt động của các cơ bắp.
Chương 2 Bài 12. Sự biến đổi chất	-HS phát hiện vấn đề: Làm thế nào để nước biến đổi từ thể rắn sang thể lỏng, từ thể lỏng sang thể hơi và ngược lại.	– HS: Nước đá để ra ngoài không khi thành nước lỏng, đun sôi nước chuyển thành hơi và ngược lại.	-GV: Nước có khả năng chuyển đổi từ dạng này sang dạng khác.
-GV: Làm thế nào để có keo đắng khi trong nhà hết.	-HS: Đun đường cho đến khi thành màu nâu.	-GV: Chưng “nước hàng” là phản ứng phân hủy đường nhờ tác động của nhiệt.
-GV: Nước Giaven để ngoài không khi một thời gian làm giảm tác dụng tây màu	-GV:Đựng nước Giaven trong lọ kin, tối màu và sử dụng trong thời gian ngắn.	-GV: Nước Giaven rất dễ bị phân hủy dưới tác dụng của ánh sáng.
Chương 2 Bài 13. Phản ứng hóa học	-HS phát hiện vấn đề:Các đồ vât bằng kim loại để ngoài môi trường một thời gian có hiện tượng gỉ gây hỏng hóc.	-HS: Sử dụng dầu mơ, sơn, mạ, tráng men… Rửa sạch, lau khô sau khi sử dụng…	-HS: Vì khi phủ lên bề mặt kim loại 1 lớp bền vững với môi trường như: sơn, mạ, tráng men…sẽ ngăn cho kim loại tiếp xuc với môi trường.

22

-GV: Làm thế nào để trứng chin không cần lửa, bóc trứng không cần đâp.	-GV:Bỏ quả trứng vào dung dịch axit clohiđric.	-GV: Axit clohiđric đa tác dụng với canxi cacbonat (chất có trong vỏ trứng) tạo ra caxi clorua, nước và khi cacbon đioxit thoát ra.
Chương 3 Bài 20 .Tỉ khối của chất khi	-GV: Vụ tai nạn do nga xuống giếng sâu không tử vong do chấn thương mà tử vong do nguyên nhân ngạt khi.	-GV:Trước khi xuống dưới giếng phải mang theo bình giữ khi O2 hoặc thông khi trước khi xuống.	-GV: Nguyên nhân tử vong do ngạt khi CO2, CO2 nặng hơn không khi nên thường dưới đáy giếng tâp chung nhiều.
-GV: Ơ những nơi như rạp chiếu phim, rạp hát…khi có đông người thì lượng khi cacbonic (CO2) thở ra lớn hơn bình thường. Làm cách nào để giảm lượng khi CO2?	-HS: Thiết kế cửa sổ ở phia dưới, gần với sàn nhà.	-GV: CO2 nặng hơn không khi nên thiết kế nhiều ở sát mặt đất thoát ra ngoài dễ dàng hơn.
Chương 3 Bài 24. Tinh chất của oxi	-GV: Cá tôm hô hấp qua mang lấy oxi trong nước. Chung thường sống ở đầm, hồ nuôi trong bể hoặc người bán hàng đựng trong châu, tui bóng…Cá thi thoảng ngoi lên mặt nước đớp không khi. Chung có thể chết nếu không có	-HS: Người buôn cá thường có động tác đâp tay vào thành châu.	-HS: Khi oxi it tan trong nước. Do đó cần phải cung cấp thêm oxi cho cá, tôm bằng cách sục khi vào, đâp tay vào thành châu, sử dụng những máy guồng, máy sục để oxi tan nhiều hơn trong nước. Do đó cá, tôm hô hấp tốt hơn.
-HS: Tui bóng đựng cá thường phồng to hơn do bơm thêm khi oxi.
-HS: Đầm nuôi tôm thường có những máy guồng oxi.

23

biện pháp tăng cường lượng O2 trong nước.
Chương 4 Bài 28. Không khi – Sự cháy	-GV: Đen cồn trong phòng thi nghiệm để lâu có hiện tượng cạn.	-HS: Đây nắp đen cồn. Đây nắp đen cồn.	-HS: Cồn dễ bị bay hơi, đây nắp để ngăn cản sự bay hơi của cồn.
Khi muốn tắt đen cồn phải làm thế nào?	– Để ngăn cách với oxi, nếu có oxi sẽ duy trì sự cháy.
-GV: Khi gặp đám cháy bằng cồn trong phòng thi nghiệm.	-HS: Dung khăn ướt dâp tắt đám cháy.	– HS: Để ngăn cách với oxi.
-GV: Khi gặp đám cháy bằng than, củi. Làm thế nào để dâp tắt chung	-HS: Ta vây nước hoặc phủ cát lên bề mặt vât bị cháy.	-HS: Để vât bị cháy không tiếp xuc với oxi của không khi và hạ nhiệt độ xuống dưới nhiệt độ cháy.
-GV: Khi đun nồi canh trên bếp than tổ ong khi cần sôi mạnh và khi nồi canh sôi người ta cần làm gì?	-GV và HS: Khi đun nồi canh trên bếp than tổ ong người ta đóng cửa bếp khi nồi canh sôi và khi cần đun sôi mạnh người ta lại mở cửa bếp ra.	-GV: Để tăng hoặc giảm nhiệt độ cháy của than, vì khi mở cửa bếp khí oxi trong không khí sẽ đi vào và duy trì sự cháy và ngược lại.
GV: Cách xác định trong không khi có oxi	-GV: Trong đời sống dung nến đang cháy cho vào bình hình trụ up ngược ở dưới là châu nước. – Mực nước trong ống	-HS: Không khi là một hỗn hợp khi trong đó khi oxi chiếm khoảng 1/5 thể tich, hoặc chiếm khoảng 20% thể tich không khi.

24

dâng lên 1/5 chứng tỏ oxi chiếm 1/5 thể tich không khi.
-GV:Cách xác định trong không khi có hơi nước.	-HS: Cốc nước lạnh để trong không khi có xuất hiện những giọt nước nhỏ trên mặt ngoài của thành cốc.	-GV: Do nhiệt độ của nước trong cốc thấp hơn ngoài cốc nên làm ngưng tụ hơi nước trong không khí bám vào thành cốc.
-GV: Cách xác định trong không khi có CO2.	-GV:Cốc nước vôi hay nước vôi ở hố tôi vôi để một thời gian có váng màu trắng.	-GV: Khi CO2 tạo thành váng màu trắng với nước vôi ở hố tôi vôi, chứng tỏ CO2 có sẵn trong không khi. CO2+Ca(OH)2→ CaCO3+H2O
-GV: Ngày nay gas được sử dụng phổ biến ở hộ gia đình nhưng do hạn chế về kiến thức mà rất nhiều vụ tai nạn do nổ bình gas xảy ra. Làm cách nào để nhân biết được bình gas bị rò rỉ khi gas và cách giải quyết cụ thể khi gặp tình huống này.	-HS: Vào bếp thấy mui gas nồng nặc chứng tỏ có hiện tượng rò rỉ gas – Trước tiên phải mở hết cánh cửa, kiểm tra và khóa van bình gas – Tuyệt đối không được bât lửa, hoặc bât các công tắc điện, đen pin… – Nhanh chóng thoát ra khỏi nhà và báo ngay cho nhà cung cấp gas để xử li.	-GV: Gas là hỗn hợp của các khi như butan, propan,.. – Nguyên li cháy nổ là do khi gas kết hợp với oxi trong không khi tạo thành hỗn hợp cháy và chỉ cần ở nhiệt độ cao phu hợp hoặc có tia lửa phát ra khi bât công tắc đen, điện thoại,.. thì rất dễ gây ra cháy nổ lớn.

25

-GV: Trong cuộc sống có những vụ hỏa hoạn do để than đá hay giẻ lau máy có dinh dầu mơ đa qua sử dụng thành một đống lớn.	-HS: Không để than đá hay giẻ lau máy đa qua sử dụng thành một đống lớn.	-GV: Vì phản ứng oxi hóa châm của than đá hay của paratin (giẻ lau máy) trong O2 không khi tỏa nhiệt rất mạnh, nhiệt độ tăng lên vượt quá nhiệt độ cháy có thể dẫn đến hỏa hoạn gây cháy công xưởng, rất nguy hiểm.
Chương 5 Bài 31. Tinh chất -Ưngdụng của hiđro	-HS: Dịp lễ, tết, khai trường,… Người ta thường thả bóng. Bóng đó có thể bay được lên trời Khi bóng xep bơm không khi vào quả bóng thì bóng không bay.	-GV và HS: Những quả bóng thường được bơm bằng khi hiđro.	-GV: Từ tỉ khối của hiđro so với không khí, ta thấy: khi hiđro nhe nhất xấp xỉ bằng 1/15 không khí nên bóng bay được. – Bơm không khi thì bóng không bay được vì không khí cộng với khối lượng quả bóng sẽ lớn hơn khối lượng không khí, nên bóng không được đây lên.
HS: Khi làm thi nghiệm đốt H2 trong không khí hay bị nổ, gây nguy hiểm tính mạng.	-GV: Phải thử độ tinh khiết của H2 trước khi làm.	-GV: Hỗn hợp khi H2 và khi O2 là hỗn hợp gây nổ khi cháy. Hỗn hợp khi này cháy rất nhanh và tỏa rất nhiều nhiệt. Nhiệt này làm cho thể tich hơi nước tạo thành sau phản ứng tăng lên đột ngột làm chấn động mạnh

26

không khi gây ra tiếng nổ.
-GV: Chum bóng bay bơm khi H2 khi gặp lửa như điếu thuốc lá gây nổ sát thương.	-HS: Không để quả bóng bay bơm khi H2 tiếp xuc với lửa.	– HS và GV: Trong bóng bay có khi H2 tiếp xuc với ngọn lửa đa xảy ra phản ứng 2H2 + O2 H2O. – Hỗn hợp này sẽ gây nổ nếu khi H2 với khi O2 tỉ lệ về thể tich là 2H2: 1O2.
Chương 5 Bài 36. Nước	-GV: Natri là kim loại rất hoạt động. Cách bảo quản Natri an toàn?	-GV: Bảo quản trong dầu hỏa.	– GV: Natri phản ứng dễ với nước mà trong không khi có hơi nước nên phải bảo quản trong dầu hỏa để Natri không tiếp xúc với không khi trong đó có oxi, hơi nước,CO2, Na2O hoặc NaOH tạo thành đều có thể tác dụng với CO2.
-GV: Khi cho Natri tác dụng với nước nên lấy lượng Na bằng nào?	-HS: Natri tác dụng với nước chỉ nên lấy lượng Natri nhỏ bằng hạt đâu xanh.	-GV: Đây là phản ứng tỏa rất nhiều nhiệt, để đảm bảo an toàn khi làm thi nghiệm chỉ nên lấy lượng Na bằng hạt đâu xanh. Nếu cho Na lượng lớn có thể gây hiện tượng cháy nổ.
-GV: Nguồn nước hiện nay đang bị ô nhiễm và một số nơi vẫn thiếu nước sạch để sử dụng.	-GV và HS: Thiết kế bộ dụng cụ lọc nước sạch đơn giản: Đây là 1 trong nhiều cách thiết kế bộ dụng cụ lọc nước đơn	-GV: Công dụng: + Hấp thụ kim loại nặng. + Khử mùi hôi tanh

⎯⎯→ to
27

Vây chúng ta có những biện pháp gì để giải quyết vấn đề trên.	giản: – Cắt bỏ phần đáy chai. Phia dưới miệng chai đặt 1 miếng vải. Tiếp theo là 1 lớp than hoạt tính ( than củi)nghiền nhỏ. Tiếp nữa đến lớp cát và trên cùng là lớp sỏi. Đổ nước vào lớp sỏi ta sẽ lọc được nước sạch.	của nước bân. + Làm trong nước. + Loại bỏ sinh vât có hại.
-GV: Cách tôi vôi hiệu quả để vôi không bị vón cục ảnh hưởng đến việc xây nhà.	-GV: Cho vôi vào nước chứ không làm ngược lại	-GV: Nếu cho nước vào vôi thì vôi sẽ nhiều nước sẽ it. Phản ứng này tỏa nhiều nhiệt do chênh lệch áp suất nên bên ngoài phản ứng, bên trong không phản ứng sẽ gây hiện tượng vôi vón cục. Nên chung ta cần phải cho vôi vào nước, nước nhiều hơn vôi sẽ tác dụng từ từ không có hiện tượng vôi vón cục.

28

Chương 5 Bài 37. Axit Bazơ Muối	-GV: Trước khi ăn rau sống để đảm bảo an toàn vệ sinh người ta thường làm gì?	-HS: Người ta thường ngâm chung trong dung dịch nước muối ăn (NaCl) từ 10-15 phut để sát trung.	-GV: Dung dịch muối ăn có nồng độ muối lớn hơn nồng độ muối trong các tế bào của vi khuân, nên do hiện tượng thâm thấu có quá trình chuyển ngược lại từ tế bào vi khuân ra ngoài làm cho nồng độ muối trong vi khuân tăng cao. Vi khuân mất nước nên bị tiêu diệt. Do tốc độ khuếch tán châm nên việc sát trung chỉ có hiệu quả khi ngâm rau sống trong nước muối từ 10-15 phut.
-HS: Khi luộc rau muốn rau xanh, nhanh chin làm bằng cách nào?	-HS: Cho thêm 1 it muối ăn NaCl.	-GV: Dưới áp suất khi quyển 1atm thì nước sôi ở 100C . Nếu cho thêm 1 it muối ăn vào nước thì nhiệt độ sẽ cao hơn 100C. Khi đó thời gian luộc rau sẽ mau mềm, xanh và nhanh chin. Thời gian rau chin nhanh nên it bị mất vitamin.
Chương 6 Bài 40. Dung dịch	-GV: Khi bị sốt nguời ta thường làm gì?	-HS: Uống dung dịch Oresol – GV: Nếu không có Oresol, có thể pha dung dịch thay thế gồm: 8 thìa nhỏ (thìa cà phê)	-GV: Dung dịch Oresol dung trong trường hợp cơ thể bị mất nước bu lại các chất điện giải. Phải pha đung theo đung hướng dẫn đa được ghi sau gói

29

đường, 1 thìa nhỏ muối pha trong 1 lit nước; hoặc 50 ml nước cháo gạo và một nhum (3.5g) muối hoặc nước dừa non có pha một nhum muối.

oresol. Nếu pha nhiều nước, dung dịch sẽ loang, hàm lượng chất điện giải sẽ không đủ; ngược lại nếu pha đặc quá, sẽ bị ngộ độc muối, thâm chi có thể gây nguy hiểm đến tinh mạng.

3. Các câu hỏi có nội dung liên quan đến phát hiện và giải quyết
vấn đề liên quan đến thực tiễn.
3.1. Câu hỏi trăc nghiệm.
Câu 1. Chiến sĩ chữa cháy dung bình đặc biệt chứa khi oxi để:
A. Thở B. Tránh bị bỏng.
C. Liên lạc với bên ngoài. D. Dâp tắt đám cháy.
Câu 2. Tại sao khi cho Natri tác dụng với nước chỉ nên lấy lượng Natri nhỏ
bằng hạt đâu xanh?
A. Để tiết kiệm hóa chất
B. Để Natri phản ứng vừa đủ với nước.
C. Để đảm bảo an toàn khi làm thí nghiệm.
D. Không cần thiết sử dụng Natri nhiều.
Câu 3. Tại sao phải được bảo quản Natri trong dầu hỏa?
A. Dầu hỏa có mùi khó chịu để tránh kiến và các loài động vât khác.
B. Dầu hỏa bảo quản tốt hơn nước.
C. Tránh Natri bị oxi hóa trong không khí và tác dụng với nước tạo ra bazơ.
D. Không phản ứng mạnh với Natri.
Câu 4. Vì sao phải tránh xa các hố vôi mới tôi?

A. Tránh bị bỏng. hiểm.

B. Hố vôi có nhiệt độ cao rất nguy

C. Có mùi khó chịu gây đau đầu. D. Cả A, B, C đều đung.
Câu 5. Mưa axit là hiện tượng mưa mà trong nước mưa có lượng khí thải từ
các quá trình phát triển sản xuất công nghiệp. Thành phần chính các khí gây
nên hiện tượng mưa axit là:
A. CO, CO2, NH3 B. SO2, NO2 C. SO2, N2, H2 D. H2S, N2,
NO2
30
Câu 6. Cho các hành động sau:
1. Vứt rác thải bừa bãi ra ao, hồ, kênh, rạch.
2. Thường xuyên nạo vét kênh mương, khai thông dòng chảy…
3. Đổ trực tiếp nước thải sinh hoạt trên sông, hồ.
4. Xử li nước thải công nghiệp, sinh hoạt trước khi thải ra môi trường.
5. Tuyên truyền, phát động các phong trào bảo vệ nguồn nước
6. Sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vât tràn lan.
Các hành động góp phần chống ô nhiễm nguồn nước là:
A. 1, 2, 3 B. 4, 5, 6 C. 2, 3, 5 D. 2, 4, 5
Câu 7.Tác hại của mưa axit là gì?
A. Mưa axit làm phá hủy các công trình xây dựng, cầu cống, nhà cửa, di tích
lịch sử…
B. Các dòng chảy do mưa axit đổ vào hồ, ao sẽ làm độ pH của hồ, ao giảm đi
nhanh chóng, các sinh vât trong hồ, ao suy yếu hoặc chết hoàn toàn.
C. Làm suy thoái đất, ảnh hưởng đến hệ thực vât làm năng suất thấp.
D. Tất cả các đáp án đều đung.
Câu 8. Hỗn hợp khí H2 và khí O2 khi cháy lại gây tiếng nổ vì:
A. Hiđro cháy manh liệt trong oxi.
B. Phản ứng này tỏa nhiều nhiệt.
C.Thể tich nước mới tạo thành bị dãn nở đột ngột, gây ra chấn động không
khi, đó là tiếng nổ mà ta nghe được.
D. Hiđro và oxi là hai chất khí, nên khi cháy gây tiếng nổ.
Câu 9. Các nguồn tự nhiên gây ô nhiễm không khí là:
A. Hoạt động của núi lửa. B. Nạn cháy rừng.
C. Hiện tượng hoang mạc, đất trống, đồi trọc. D. Tất cả.
Câu 10. Trong thành phần khí thải công nghiệp có các khí SO2, NO, NO2,
CO2, Cl2, CO, N2. Khí gây ra hiện tượng mưa axit chủ yếu là:
A. SO2, CO, NO2. B. NO2, N2, CO2.
C. NO, NO2, NH3, Cl2. D. SO2, CO2, NO2.
Câu 11. Tại sao người ta cho vôi vào nước chứ không cho nước vào vôi
A. Tránh hiện tượng vôi vón cục. B. Để tiết kiệm hóa chất.
31

C. Khử mui, loại bỏ tạp chất trong nước bân. nặng.

D. Hấp thụ các kim loại

Câu 12. Cho các chất sau:

1. Mảnh vải Giấy ăn	2. Lá cây	3. Cát vàng	4. Than hoa	5. Sỏi	6.
Thành phần thiết bị lọc nước gồm:
A.1, 2, 3, 4	B. 1, 3, 4, 5	C.3, 4, 5, 6	2, 3, 5, 6

Câu 13. Đâu là thứ tự đung để có thiết bị lọc nước sạch đạt hiệu quả cao nhất
A.Nước cần lọc – sỏi nhỏ – cát – than hoạt tinh- mảnh vải.
B.Sỏi nhỏ – than hoạt tinh – cát – nước cần lọc – mảnh vải.
C. Mảnh vải – than hoạt tinh – nước cần lọc – sỏi nhỏ – cát
D. Mảnh vải – nước cần lọc – than hoạt tinh – sỏi nhỏ – cát.
Câu 14. Khăn bị bân dầu ăn. Người ta có thể loại bỏ vết bân bằng:
A. Nước B. Muối C. Xăng D. NaOH
Câu 15. Chuyển đổi từ một dung dịch NaCl bao hòa thành một dung dịch
chưa bao hòa.
A. Cho thêm nước. B. Cho thêm NaCl.
C. Đun nóng dung dịch. D. Đun nóng dung dịch.
Câu 16. Khi bị ốm sốt người ta thường uống dung dịch Oresol vì:

A. Uống bu nước. cơ thể

B. Bổ sung năng lượng vitamin trong

C. Uống bu chất điện giải. D. Tất cả các phương án trên.
Câu 17. Khi bị ốm sốt cao người ta thường uống dung dịch Oresol. Nếu không
có Oresol có thể pha dung dịch thay thế là:
A. 8 thìa nhỏ đường, 1 thìa muối pha trong 1 lit nước.
B. 1 thìa muối pha trong 1 lit nước.
C. 8 thìa nhỏ đường pha trong 1 lit nước.
D. 1 thìa nhỏ đường, 8 thìa muối pha trong 1 lit nước.
Câu 18. Tại sao người ta lại bơm sục khí vào bể nuôi cá cảnh hoặc châu bể
nuôi cá sống ở các cửa hàng bán cá?
A. Để cung cấp thức ăn cho cá.
B. Để cung cấp khí oxi cho sự hô hấp của cá.
C. Để nước trong bể không bị bân.
32
D. Để trang trí cho bể cá thêm sinh động.
Câu 19. Trong đời sống quá trình nào không sinh ra khí CO 2 ?
A.Quá trình hô hấp của người và động vât.
B.Quá trình hô hấp của thực vât.
C.Quá trình đốt cháy nhiện liệu như xăng, dầu, ga, củi,…
D.Cháy rừng.
Câu 20. Ưng dụng quan trọng nhất của khí oxi là?
A. Sự hô hấp. B. Sự đốt nhiên liệu.

C. Dâp tắt các đám cháy. 3.2. Câu hỏi tự luận

D. Cả A và B.

Câu 1. Các đồ vât bằng kim loại để ngoài môi trường một thời gian có hiện
tượng gỉ gây hỏng hóc. Làm thế nào để tránh sự gỉ?
HS tự giải quyết vấn đề:
– Sử dụng dầu mơ, sơn, mạ, tráng men…
– Rửa sạch, lau khô sau khi sử dụng…
– Vì khi phủ lên bề mặt kim loại 1 lớp bền vững với môi trường như: sơn, mạ,
tráng men…sẽ ngăn cho kim loại tiếp xuc với môi trường.
Câu 2. Bằng kiến thức hóa học em hay giải thich tại sao xung quanh các lò
vôi hoặc nhà máy sản xuất vôi cây cối thường bị chết, dân không cấy trồng
được và các cụ già, em nhỏ thường mắc các bệnh về đường hô hấp
GV hướng dẫn: Trong quá trình sản xuất vôi thì thoát ra một lượng lớn khi
CO2, CO, SO2, NO2,..và một số khi khác. Cũng do hàm lượng khi CO2, CO,
SO2 quá lớn làm cho bầu khi quyển bị ô nhiễm nghiêm trọng, hàm lượng khi
thải là CO2, CO, SO2 vượt quá nhiều lần mức cho phép nên cây cối không thể
sống nổi nên người dân cũng không thể cấy trồng được. Các cụ già và em nhỏ
là những người dễ bị tổn thương nhất khi hit thở bầu không khi ô nhiễm như
vây nên thường mắc các bệnh về đường hô hấp.
Câu 3. Bằng kiến thức hóa học em hay cho biết vì sao trong vòng một trăm
năm qua lượng khi thải CO2 do hoạt động công nghiệp thải ra rất lớn nhưng
hàm lượng của khi này trong khi quyển tăng rất châm? Em hay cho biết hai
nguyên nhân chinh của việc thiên nhiên có khả năng điều chỉnh hàm lượng
CO2.
GV hướng dẫn và HS trả lời: Mặc du các nhà máy, các khu công nghiệp
mọc lên như nấm sau mỗi năm nhưng trong vòng một trăm năm qua hàm
lượng khi thải CO2 gần như tăng rất châm. Hai nguyên nhân chính làm hàm
33
lượng khi CO2 tăng rất châm là:
Nguyên nhân thứ nhất: Do cây xanh hút CO2 và thải ra khi O2
Nguyên nhân thứ hai: Do một cân bằng hóa học được thiết lâp từ phản ứng
thuân nghịch: CaCO3 + CO2 + H2O ⎯⎯ ⎯⎯→ Ca(HCO3)2
phản ứng này xảy ra trong lòng biển và các đại dương nơi chiếm bốn phần
năm diện tich bề mặt trái đất.
Câu 4. Một số người mắc bệnh thiếu máu, người cảm thấy mệt mỏi, chóng
mặt. Cách khắc phục là gì? Vì sao?
GV hướng dẫn và HS tự giải quyết vấn đề: Bổ sung sắt bằng cách uống
viên sắt, ăn những thực phâm giàu sắt như: trứng, thịt, cá, quả chin, sữa có bổ
sung sắt… Sắt là thành phần chinh của chất hêmôglôbin (huyết cầu tố). Nhờ
chất này mà máu có màu đỏ, đặc biệt là khả năng chuyển vân khi oxi từ phổi
đến các tế bào.
Câu 5. Làm thế nào để nước biến đổi từ thể rắn sang thể lỏng, từ thể lỏng
sang thể hơi và ngược lại?
HS tự giải quyết vấn đề: Nước đá để ra ngoài không khi thành nước lỏng,
đun sôi nước chuyển thành hơi và ngược lại.
Câu 6. Nước Giaven để ngoài không khi một thời gian làm giảm tác dụng tây
màu. Cách khắc phục là gì?
GV hướng dẫn: Đựng nước Giaven trong lọ kin, tối màu và sử dụng trong thời gian
ngắn.
Câu 7. Làm thế nào để trứng chin không cần lửa, bóc trứng không cần đâp?
GV hướng dẫn giải: Bỏ quả trứng vào dung dịch axit clohiđric. Axit clohiđric
đa tác dụng với canxi cacbonat (chất có trong vỏ trứng) tạo ra canxi clorua, nước
và khi cacbon đioxit thoát ra.
Câu 8. Làm thi nghiệm đốt H2 hay bị nổ.
GV hướng dẫn: Thử độ tinh khiết của H2 trước khi làm. Hỗn hợp khi H2 và
khi O2 là hỗn hợp gây nổ khi cháy. Hỗn hợp khi này cháy rất nhanh và tỏa rất
nhiều nhiệt. Nhiệt này làm cho thể tich hơi nước tạo thành sau phản ứng tăng lên
đột ngột làm chấn động mạnh không khi gây ra tiếng nổ.
Câu 9. Em hay giải thich vì sao người buôn cá thường có động tác đâp tay vào
thành châu?
HS tự trả lời: Khi oxi it tan trong nước. Do đó cần phải cung cấp thêm oxi cho
cá bằng cách đâp tay vào thành châu để oxi tan nhiều hơn trong nước nên cá hô
34
hấp tốt hơn.
Câu 10. Tại sao trong thực tế sản xuất người ta không để than đá hay giẻ lau
máy đa qua sử dụng thành một đống lớn?
Hướng dẫn giải: Trong thực tế sản xuất người ta không để than đá hay giẻ
lau máy đa qua sử dụng thành một đống lớn vì phản ứng oxi hóa châm của
than đá hay của paratin (giẻ lau máy) trong O2 không khi tỏa nhiệt rất mạnh,
nhiệt độ tăng lên vượt quá nhiệt độ cháy có thể dẫn đến hỏa hoạn gây cháy
công xưởng,… rất nguy hiểm.
Câu 11. Trong các dịp lễ hội, em thường thấy các trường thả bóng bay. Những
quả bóng đó có thể được bơm bằng những khí gì? Em hãy giải thích tại sao khi
bơm các khi đó thì quả bóng bay lên được, còn bơm không khi vào bóng thì
bóng không bay được?
HS giải: Trong các dịp lễ hội người ta thường thả bóng, những quả bóng
thường được bơm bằng khi hiđro. Từ tỉ khối của hiđro so với không khí, ta
thấy: khi hiđro nhe nhất xấp xỉ bằng 1/15 không khi nên bóng bay được. Bơm
không khi thì bóng không bay được vì không khí cộng với khối lượng quả
bóng sẽ lớn hơn khối lượng không khi, nên bóng không được đây lên.
Câu 12. Đen cồn trong phòng thi nghiệm để lâu có hiện tượng cạn? Làm thế
nào để hạn chế hiện tượng này?
HS giải: Cồn dễ bay hơi đây nắp để ngăn cản sự bay hơi của cồn.
Câu 13. Vân dụng kiến thức hóa học, em hay giải thich tại sao ban đêm
không nên để nhiều cây xanh hoặc hoa tươi trong nhà?
HS giải: Do ban đêm không có ánh sáng cây không quang hợp, chỉ hô hấp
nên hấp thụ khi O2 và thải khi CO2 làm cho phòng thiếu khi O2 và dư quá
nhiều khi CO2. Kết quả làm cho chung ta bị mệt mỏi do phải ngủ trong căn
phòng thiếu oxi vì có nhiều cây xanh. Ngược lại ban ngày do có ánh sáng mặt
trời nên cây quang hợp, hấp thụ khi CO2 và giải phóng khi O2. Nên khi trời
nắng ta tru nắng dưới các tán lá cây sẽ cảm thấy rất dễ chịu.
Câu 14. Vụ tai nạn do nga xuống giếng sâu không tử vong do chấn thương
mà tử vong do nguyên nhân khác. Đó là nguyên nhân nào? Để đảm bảo an
toàn trước khi xuống giếng phải làm gì?

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

SKKN Dạy học Hoá học trung học cơ sở với giáo dục Stem

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO SÁNG KIẾN
1. Xuất phát từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Trong diễn đàn kinh tế thế giới tại Dovos tháng 1/2015, thủ tướng Đức
Angela Merkel có nhắc đến cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động
mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực và nhiều quốc gia. Trong đó các phát minh về sự
phát triển nhảy vọt trong các lĩnh vực như: internet vạn vật (IOT), trí tuệ nhân
tạo (AI), thực tế ảo (VR), tương tác thực tế ảo tăng cường (AR), mạng xã hội
(social network), di động (mobile), phân tích dữ liệu lớn (analytics of big data)
và điện toán đám mây (cloud computing) (viết tắt thành SMAC)… để chuyển
hóa phần lớn thông tin thế giới thực thành thế giới số. Trong tương lai nhiều
việc làm chân tay sẽ không còn nữa, được thay thế bằng robot, nhưng cũng sẽ có
ngành nghề mới ra đời mà chúng ta vẫn chưa hình dung hết được, chẳng hạn
như nghề bác sĩ cho robot, nghề quản lý các thiết bị bay không người lái, nghề
quản trị và tư vấn dùng thuốc cho cá nhân qua thiết bị di động, nghề tư vấn sức
khỏe và hành vi con người với các thiết bị điện tử…Trong đó, ngành công
nghiệp chế tạo vẫn tiếp tục đóng vai trò chủ đạo cho sự phát triển kinh tế của
toàn cầu. Hơn 90% các đầu tư trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển nằm ở
lĩnh vực chế tạo. Dự kiến 15 năm tới, mức tiêu thụ hàng hóa toàn cầu sẽ tăng
gấp đôi, đạt 64 nghìn tỉ USD, dẫn đến nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ ngày càng
cao. Xuất phát từ những thay đổi trong nền kinh tế, các kỹ năng của người lao
động cũng đòi hỏi phải thay đổi để đáp ứng cho phù hợp.
Trong xu hướng của cách mạng công nghiệp 4.0, nguồn lao động chất
lượng cao không chỉ cần có kiến thức chuyên ngành mà đòi hỏi có sự hiểu biết
của liên ngành. Ngoài ra các kỹ năng sử dụng kiến thức để giải quyết vấn đề, tạo
sản phẩm sáng tạo và làm việc nhóm ngày càng được đề cao. Trong khi đó, ảnh
hưởng của khoa học công nghệ, đặc biết công nghệ thông tin dần chiếm ưu thế
trên mọi mặt của đời sống. Giáo dục STEM là một hướng tiếp cận mới giúp
trang bị cho học sinh những kiến thức cần thiết cần thiết liên quan đến 4 lĩnh
vực là khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán. Các kiến thức và kỹ năng này gọi
2
là năng lực STEM (STEM literacy). Điểm nổi bật của STEM là kết nối, liên hệ
thông tin giữa các lĩnh vực vào trong cuộc sống.
2. Xuất phát từ chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo
Theo chỉ thị số 16/CT-TTg 04/5/2017 của Thủ Tướng Chính Phủ, đã nêu
rõ giải pháp thứ năm để Việt Nam bắt nhịp tốt với cuộc cách mạng công nghiệp
lần thứ 4: “Thay đổi mạnh mẽ các chính sách, nội dung, phương pháp giáo dục
và dạy nghề nhằm tạo ra nguồn nhân lực có khả năng tiếp nhận các xu thế công
nghệ sản xuất mới, trong đó cần tập trung vào thúc đẩy đào tạo về khoa học,
công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM), ngoại ngữ, tin học trong chương trình
giáo dục phổ thông; đẩy mạnh tự chủ đại học, dạy nghề; thí điểm quy định về
đào tạo nghề, đào tạo đại học đối với một số ngành đặc thù. Biến thách thức dân
số cùng giá trị dân số vàng thành lợi thế trong hội nhập và phân công lao động
quốc tế.”
Tiếp tục triển khai thực hiện Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 04/5/2017 của
Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng
công nghiệp lần thứ tư, công văn số 3089/BGDĐT-GDTr ngày 14/8/2020 của
Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc triển khai thực hiện giáo dục STEM trong giáo
dục trung học, đã nêu rõ: “Tăng cường áp dụng giáo dục STEM trong giáo dục
trung học nhằm giúp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ
thông năm 2018.”
Là một giáo viên THCS, tôi tự nhận thấy mình cần phải thay đổi và tiếp
nhận phương thức giáo dục tiên tiến mà nhiều nước phát triển đang áp dụng,
giáo dục STEM. Chính vì vậy, trong tôi luôn thôi thúc tìm hiểu, nghiên cứu và
áp dụng giáo dục STEM vào môn học của mình một cách hiệu quả nhất, để góp
phần nhỏ bé của mình trong công cuộc Giáo dục của Nước nhà.
3. Xuất phát từ định hướng nghề nghiệp cấp THCS
Hướng nghiệp được hiểu theo nghĩa rộng là giúp học sinh tìm hiểu được
các ngành nghề trong tương lai và thấy được đam mê cũng như năng lực mình
phù hợp với ngành nghề đó. Do đó, hướng nghiệp là một quá trình lâu dài không
thể tổ chức thành 1 buổi vào cuối cấp, mà phải gắn liền và xuyên suốt trong
3
chương trình học phổ thông, để học sinh có điều kiện tìm hiểu toàn diện và đa
dạng các lĩnh vực, cũng như có được nhiều cơ hội hình thành sở thích và thể
hiện được năng lực của bản thân. Học sinh có thể biết được mức lương hiện nay
của một người làm trong ngành nghề đó là bao nhiêu, công việc đó đòi hỏi phải
có những kỹ năng và kiến thức gì, để từ đó hình dung được ra nếu theo nghề
nghiệp đó trong tương lai thì cần chuẩn bị gì. Sở dĩ hướng nghiệp nên được lồng
ghép vào các bài học cụ thể là bởi vì thông qua các hoạt động thực hành, kiến
thức được vận dụng, học sinh mới dễ dàng nhận thức và hình dung được công
việc cụ thể của một nghề nào đó, thấy được đóng góp ngành nghề đó cho xã hội,
thấy được các năng khiếu của bản thân và đam mê của mình trong đó. Ngoài ra,
có những ngành nghề thực tế chưa xuất hiện trong thời điểm hiện tại, nhưng
thông qua các hoạt động học thực hành STEM sáng tạo, học sinh có thể thấy bản
thân có thể phát triển nên một hoạt động công việc gì đó mới trong tương lai.
Giáo dục STEM chính là khơi gợi và truyền ngọn lửa đam mê nghề nghiệp cho
trẻ thông qua các hoạt động thực hành, trải nghiệm.
4. Xuất phát từ thực tiễn nhu cầu việc làm
Theo một dự báo từ Cục thống kê lao động Hoa Kỳ, lực lượng lao động
STEM dự kiến sẽ tăng 23% trong vòng ba năm tới với nhiều ngành nghề STEM.
Nhu cầu tuyển dụng các công việc liên quan đến STEM không chỉ tăng ở Hoa
Kỳ mà còn ở rất nhiều nước trên thế giới như Vương quốc Anh… với sự thiếu
hụt hang nghìn công nhân lĩnh vực STEM.
Một thống kê ở Mỹ cho thấy từ năm 2004 đến năm 2014, việc làm liên
quan đến khoa học và kỹ thuật tăng 26%, gấp hai lần so với tốc độ tăng trưởng
trung bình của các ngành nghề khác. Trong khi đó, việc làm STEM có tốc độ
tăng trưởng gấp 4 lần so với tốc độ tăng trưởng trung bình của các ngành khác
nếu tính từ năm 1950 đến 2007. Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật thì nhu
cầu việc làm liên quan đến STEM ngày càng lớn, đòi hỏi ngành giáo dục cũng
phải có những thay đổi để đáp 12 ứng nhu cầu của xã hội. Giáo dục STEM có
thể tạo ra những con người đáp ứng được nhu cầu công việc của thế kỷ mới, có
tác động lớn đến sự thay đổi nên kinh tế đổi mới. Trong một bài phát biểu trước
4
thượng nghị viện Mỹ, Bill Gates đã từng nói: “Chúng ta không thể duy trì được
nền kinh tế dẫn đầu toàn cầu trừ khi chúng ta xây dựng được lực lượng lao động
có kiến thức và kỹ năng để sáng tạo”. Bill Gates đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò
của giáo dục trong việc xây dựng lực lượng lao động này. Ông nói tiếp: “Chúng
ta cũng không thể duy trì được một nền kinh tế sáng tạo trừ phi chúng ta có
những công dân được đào tạo tốt về toán học, khoa học và kỹ thuật”. Hiện tại,
Giáo dục STEM đã được triển khai tại nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các
nước công nghiệp phát triển như Mỹ, Úc, Phần Lan, Canada, Nhật Bản, Hàn
Quốc… Như vậy, có thể thấy rằng gáo dục STEM trên thế giới đã trở thành trào
lưu và đang phát triển mạnh mẽ tại nhiều nước trên thế giới, thậm chí tại Canada
người lao động nhập cư có các kỹ năng STEM được hưởng các phúc lợi xã hội
tốt hơn so với người dân lao động bản xứ. Chính phủ Canada xem người nhập
cư có các kỹ năng STEM là nguồn lao động chính cho họ và rằng người nhập cư
có kỹ năng STEM sẽ thúc đẩy các ngành nghề kinh tế của họ phát triển, đặc biệt
làm tăng khả năng giao thương quốc tế.
Theo xu hướng thế giới, Việt Nam cũng không nằm ngoài sự thiếu hụt đó.
Vì vậy, dạy học theo phương thức Giáo dục STEM trong giáo dục Việt Nam là
vô cùng quan trọng và cần thiết.
5
5. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở
theo định hướng phát triển năng lực người học của Bộ GD-ĐT.
Nghị quyết Hội nghị TW 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo
hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến
thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ
máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để
người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển
từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt
động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
thông tin và truyền thông trong dạy và học”.
Mục tiêu của đổi mới phương pháp dạy học là nhằm góp phần thực hiện
mục tiêu đổi mới nền giáo dục nước nhà. Theo Luật Giáo dục Việt Nam năm
2010, tại Điều 28 có chỉ rõ: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; phù hợp với đặc
điểm của từng môn học, lớp học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm
việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động
đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực
thể hiện qua bốn đặc trưng cơ bản sau:
Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp học
sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri
thức được sắp đặt sẵn. Giáo viên là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành
các hoạt động học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã
biết vào các tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn…
Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết khai thác sách giáo khoa và các
tài liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòi và
phát hiện kiến thức mới… Định hướng cho học sinh cách tư duy như phân tích,
tổng hợp, đặc biệt hoá, khái quát hoá, tương tự, quy lạ về quen… để dần hình
thành và phát triển tiềm năng sáng tạo.
6
Ba, tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác, lớp học trở
thành môi trường giao tiếp GV – HS và HS – HS nhằm vận dụng sự hiểu biết và
kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập
chung.
Bốn, chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt
tiến trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập (đánh giá lớp học). Chú
trọng phát triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh với nhiều
hình thức như theo lời giải/đáp án mẫu, theo hướng dẫn, hoặc tự xác định tiêu
chí để có thể phê phán, tìm được nguyên nhân và nêu cách sửa chữa các sai sót.
Có thể thấy, việc đổi mới phương pháp dạy học các môn nói chung và với
bộ môn Hóa học nói riêng trong tình hình hiện nay là vô cùng cấp thiết. Chỉ có
đổi mới phương pháp dạy học mới tạo ra được những con người mới: chủ động,
sáng tạo.
6. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh
Đổi mới phương pháp dạy học cần gắn liền với đổi mới việc kiểm tra và
đánh giá thành tích học tập của học sinh.
Trong giai đoạn hiện nay, việc kiểm tra – đánh giá thành tích học tập của
học sinh theo quan điểm phát triển năng lực. Cụ thể là, việc đánh giá kết quả học
tập không lấy việc kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm của
việc đánh giá. Đánh giá kết quả học tập theo năng lực cần chú trọng khả năng
vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng khác nhau. Hay nói
cách khác, đánh giá theo năng lực là đánh giá kiến thức, kĩ năng, thái độ trong
bối cảnh có ý nghĩa (Leen pil, 2011).
Xét về bản chất, thì không có mâu thuẫn giữa đánh giá năng lực và đánh
giá kiến thức, kĩ năng mà đánh giá năng lực được coi là bước phát triển cao hơn
so với đánh giá kiến thức kĩ năng. Bởi vì, để chứng minh học sinh có năng lực ở
một mức độ nào đó nghĩa là được giải quyết vấn đề trong tình huống thực tiễn.
Khi đó, học sinh vừa phải vận dụng kiến thức, kĩ năng được học trong Nhà
trường, vừa phải dùng những kinh nghiệm của bản thân thu được thông qua các
7
hoạt động trải nghiệm trong và ngoài Nhà trường. Như vậy, thông qua hoàn
thành nhiệm vụ trong bối cảnh thực, người ta có thể đồng thời đánh giá nhận
thức, kĩ năng cũng như năng lực học tập của học sinh.
7. Xuất phát từ đặc điểm môn Hóa học
Hóa học là một môn khoa học thực nghiệm. Các khái niệm, định nghĩa,
tính chất hóa học, hiện tượng hóa học, … thật khô khan, trừu tượng và khó ghi
nhớ. Vậy phải làm sao để những đơn vị kiến thức đó trở thành kiến thức của học
sinh?
Thật vậy, bộ môn hóa học mà tính thực nghiệm được gắn liền với các bài
giảng hàng ngày thì việc định hướng đổi mới phương pháp dạy học cũng phải có
sự khác biệt nhiều so với các môn học khác. Ngoài các phương pháp dạy học
tích cực, Hóa học nói riêng và các môn học khác nói chung, cần tiếp cận một
phương thức giáo dục mới gắn với thực tiễn, giải quyết vấn đề thực tiễn liên
quan đến kiến thức Hóa học, đó là phương thức giáo dục STEM. Ở đây, HS
được tự mình tham gia vào quá trình hình thành kiến thức, chủ động thực hành thí
nghiệm, được trải nghiệm để tự mình lĩnh hội kiến thức, vận dụng kiến thức giải
quyết vấn đề thực tiễn.
5. Xuất phát từ thực trạng phát triển năng lực học tập trong dạy và học môn Hóa
học hiện nay
Đối với giáo viên: việc dạy vẫn chủ yếu theo phương pháp truyền thống
(thuyết trình) hoặc bán truyền thống (nêu và giải quyết vấn đề; trực quan; …).
Việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy năng lực của
học sinh còn rất hạn chế.
Đối với học sinh: việc học hiện nay chưa giúp các con phát triển được năng
lực tiềm ẩn trong con người. Việc học chủ yếu dựa vào khả năng ghi nhớ và tái
hiện kiến thức. Việc học theo thói quen này đã dần giết chết năng lực sáng tạo
của các con. Đó là một vấn đề nguy hiểm cho nhận loại vì xã hội ngày càng phát
triển, trong hoàn cảnh mới, rất cần sự sáng tạo vượt bậc.
Bản thân tôi đang công tác tại trường THCS nhận thấy: cùng với một nội
dung của bài học, nếu cho chính các con được tự mình hoạt động, thì việc tiếp
8
nhận kiến thức của các con rất nhanh, việc ghi nhớ rất lâu, tạo nhiều hứng thú và
đặc biệt, thông qua đó, các trang kinh nghiệm của bản thân các con ngày một
dày thêm, để khi gặp một vấn đề mới, một vấn đề thực tiễn, với sự tích lũy kinh
nghiệm vốn có, các con vượt qua dễ dàng hơn.
Chính vì vậy, niềm khao khát các con được học đi đôi với hành, được tự
mình tìm ra tri thức và vận dung tri thức giải quyết vấn đề thực tiễn, của mình đã
thôi thúc tôi chọn đề tài:
“DẠY HỌC HÓA HỌC THCS VỚI GIÁO DỤC STEM”
II. MÔ TẢ CÁC GIẢI PHÁP
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
Giáo dục STEM trên thế giới
Trên toàn thế giới, các nhà lãnh đạo, các nhà khoa học đều nhấn mạnh vai
trò của giáo dục STEM. Tổng thống Barack Obama phát biểu tại Hội chợ Khoa
học Nhà Trắng hàng năm lần thứ ba, tháng 4 năm 2013: “Một trong những điều
mà tôi tập trung khi làm Tổng thống là làm thế nào chúng ta tạo ra một phương
pháp tiếp cận toàn diện cho khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học
(STEM)… Chúng ta cần phải ưu tiên đào tạo đội ngũ giáo viên mới trong các
lĩnh vực chủ đề này và để đảm bảo rằng tất cả chúng ta là một quốc gia ngày
càng dành cho các giáo viên sự tôn trọng cao hơn mà họ xứng đáng.” Giáo sư
9
Steven Chu, người đoạt giải Nobel Vật lý, phát biểu tại đại học SUSTech, ngày
16 tháng 10 năm 2016.: “Giáo dục STEM là một loại hình giáo dục hướng dẫn
bạn học cách tự học”, Giáo sư Chu đã chỉ ra lợi thế của giáo dục STEM, Tự học
là rất quan trọng trong quá trình phát triển cá nhân. Và học STEM cho phép mọi
người tự trang bị cho mình khả năng suy nghĩ hợp lý và khả năng rà soát và tìm
kiếm xác nhận như học toán học và có kiến thức sâu rộng. Nó mang đến cho bạn
sự tự tin để đi đầu trong lĩnh vực mà chúng ta đang làm, thậm chí nhảy vào một
lĩnh vực mới mà chúng ta chưa bao giờ đặt chân vào trước đây. “Bạn sẽ không
bao giờ nói rằng bạn không thể chỉ vì thiếu kiến thức đầy đủ, đó là điểm quan
trọng nhất của giáo dục STEM”,
Tháng 11/2016, Giáo sư Dan Shechtman, người đoạt giải Nobel về nghiên
cứu hóa học và khoa học vật liệu, cho biết Israel phải làm nhiều hơn nữa để thúc
đẩy nghiên cứu khoa học để đảm bảo giữ được công nghệ của mình. “Chính phủ
phải khuyến khích các nghiên cứu khoa học và kỹ thuật ở độ tuổi trẻ”,
Shechtman nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại vào tuần trước. “Tất cả
trẻ em đều phải học chương trình cốt lõi và chính phủ phải nâng cao trình độ của
một số giáo viên”. Tháng 9/2013, Thủ tướng Malaysia ông Datuk Seri Najib
Razak phát biểu: Malaysia dự kiến 60% trẻ em và thanh thiếu niên tham gia
chương trình giáo dục về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) và
sự nghiệp cho một tương lai tốt đẹp hơn của đất nước. Najib cho biết trẻ em và
thanh thiếu niên có thể bị cuốn hút bởi khoa học thông qua một phương pháp
giảng dạy và học tập thú vị hơn. Đó là hãy cho họ tham gia vào các dự án thực
tế và cung cấp cho họ một số dự án đầy thách thức để tìm giải pháp so với cách
tiếp cận từ trên xuống mà ông cảm thấy khá là nhàm chán. Bên cạnh đó các
nước đều đã và đang phát triển mạnh mẽ Giáo dục STEM.
Rõ rang rằng thế giới đã và đang tiếp tục chuyển mình mạnh mẽ với giáo
dục STEM.
Giáo dục STEM tại Mỹ
Tại Mỹ, giáo dục STEM được hình thành khá lâu và phát triển trong một
thời gian dài. Đầu những năm 90, ở Mỹ, đã hình thành xu hướng giáo dục mới
10
gọi là giáo dục STEM. Trong chương trình giáo dục STEM, các môn học về
khoa học công nghệ không giảng dạy độc lập mà tích hợp lại với nhau thành một
môn học thông qua phương pháp giảng dạy bằng dự án, trải nghiệm, thực
hành,…. Tại nhiều nước châu Âu và châu Mỹ, để phát huy tối đa sự sáng tạo của
học sinh các cấp, các hội chợ khoa học (Science fair) được tổ chức thường
xuyên từ cấp trường đến cấp quốc gia. Một ví dụ cho sự coi trọng giáo dục
STEM là ngày hội khoa học toàn quốc tại Nhà Trắng lần thứ 5 vừa qua,
23/03/2015, tổng thống Mỹ đã dành cả ngày để trao đổi, trò chuyện với các nhà
khoa học nhí, các sản phẩm sáng tạo của học sinh được trưng bày trong văn
phòng Nhà Trắng. Nghiên cứu các nước có nền khoa học phát triển nói chung
như Mỹ, Anh, Đức… cho thấy ngày hội khoa học không chỉ thu hút được sự
quan tâm của đông đảo học sinh, phụ huynh mà còn thu hút sự quan tâm mạnh
mẽ của giới truyền thông, chính khách, bởi hơn ai hết họ hiểu tầm quan trọng
của việc nuôi dưỡng, thổi bùng niềm đam mê khoa học trong giới trẻ là vô cùng
quan trọng đối với sự phát triển bền vững của quốc gia.
Giáo dục STEM tại Úc
Ở Úc, đã có rất nhiều chương trình và nỗ lực thiết lập cách tiếp cận quốc
gia về giáo dục STEM. Trong năm 2009, chương trình iSTEM (Invigorating
STEM) được thành lập như là một chương trình làm giàu tri thức cho học sinh
trung học ở Sydney, Úc. Chương trình tập trung vào việc cung cấp các hoạt
động cho sinh viên quan tâm và gia đình của họ trong STEM. Thành công của
chương trình đã dẫn đến nhiều trường đại học và tổ chức khoa học hỗ trợ cho
chương trình. Chương trình iSTEM (iSTEM.com.au) cũng tổ chức một chương
trình làm giàu để đưa học sinh và giáo viên vào Chương trình Học viện Không
gian Hoa Kỳ. (Spacecamp.com.au) Sự công nhận cấp quốc gia về chương trình
iSTEM bao gồm giải thưởng NSW State Engineering and Science về Đổi mới
trong giảng dạy Toán và Khoa học và Giải thưởng Nhân quyền Hàng năm của
Tổ chức GoWest. Vào năm 2015, người 13 sáng lập và điều phối chương trình,
tiến sĩ Ken Silburn, đã nhận được giải thưởng của Thủ tướng Chính phủ về
Giảng dạy Khoa học Trung cấp.
11
Giáo dục STEM tại Canada
Canada đứng thứ 12 trong số 16 nước ngang bằng về tỷ lệ sinh viên tốt
nghiệp theo học các chương trình STEM, với 21,2%, cao hơn Hoa Kỳ, nhưng
thấp hơn các nước như Pháp, Đức và Áo. Phần Lan, có hơn 30% sinh viên tốt
nghiệp đại học đến từ các ngành khoa học, toán học, khoa học máy tính, và các
chương trình kỹ thuật. Tổ chức hướng học sinh Canada đã áp dụng các biện
pháp tương tự như đối tác Mỹ để thúc đẩy các lĩnh vực STEM cho thanh thiếu
niên. Chương trình STEM của họ bắt đầu vào năm 2015. Học bổng Schulich
Leader: Trong năm 2011, nhà doanh nghiệp và nhà hảo tâm Canada Seymour
Schulich thành lập Học bổng Schulich Leader, học bổng trị giá 100.000.000 đô
la với 60.000 đô la cho sinh viên bắt đầu học đại học trong một chương trình
STEM tại 20 tổ chức trên khắp Canada. Mỗi năm 40 sinh viên Canada sẽ được
lựa chọn để nhận giải thưởng, hai ở mỗi tổ chức, với mục tiêu thu hút thanh
thiếu niên có năng khiếu vào các lĩnh vực STEM. Chương trình cũng cung cấp
học bổng STEM cho năm trường đại học tham gia ở Israel.
Giáo dục STEM tại Thổ Nhĩ Kỳ
Nhóm công tác giáo dục STEM của Thổ Nhĩ Kỳ (hay FeTeMM-Fen
Bilimleri, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) là một liên minh của các nhà
khoa học và giáo viên, những người có nhiều nỗ lực để nâng cao chất lượng giáo
dục trong các lĩnh vực STEM chứ không tập trung vào việc tăng số lượng sinh
viên STEM.
Giáo dục STEM tại Châu Phi
Trên khắp thế giới, các sáng kiến giáo dục STEM khác nhau về phạm vi,
quy mô, loại, nhóm dân số mục tiêu và nguồn tài trợ. Một danh sách các tổ chức
hiện đang tham gia vào các hoạt động giáo dục STEM và tiếp cận rộng khắp
Châu Phi cận Sahara đã nổi lên. Các tổ chức có quy mô, phạm vi, cơ chế tài trợ
và tuyên bố sứ mệnh. Tuy nhiên, tất cả đều tập trung vào việc cải thiện giáo dục
STEM ở lục địa.
Giáo dục STEM tại Qatar
Tại Qatar, AL-Bairaq là một chương trình tiếp cận học sinh trung học với
12
một chương trình tập trung vào STEM, do Trung tâm Vật liệu Tiên tiến (CAM)
của Đại học Qatar điều hành. Mỗi năm khoảng 946 sinh viên, từ khoảng 40
trường trung học, tham gia các cuộc thi AL-Bairaq. AL-Bairaq vận dụng học tập
theo dự án, khuyến khích sinh viên giải quyết các vấn đề đích thực và yêu cầu
họ làm việc với nhau như một nhóm để xây dựng các giải pháp thực sự. Nghiên
cứu cho đến nay cho thấy kết quả tích cực cho chương trình.
Giáo dục STEM tại Việt Nam
Khác với các nước phát triển trên thế giới như Mỹ, giáo dục STEM du
nhập vào Việt Nam không phải bắt nguồn từ các nghiên cứu khoa học giáo dục
hay từ chính sách vĩ mô về nguồn nhân lực mà bắt nguồn từ các cuộc thi Robot
dành cho học sinh từ cấp tiểu học dến phổ thông trung học do các công ty công
nghệ tại Việt Nam triển khai cùng với các tổ chức nước ngoài. Ví dụ cuộc thi
Robotics make X 2019 của Công ty Cp robot Công nghệ cao STEAM Việt Nam
hay một số cuộc thi robocon của các hãng như Lego và một số cuộc thi robocon
của các hãng khác trong nước. Từ đó đến nay giáo dục STEM đã bắt đầu có sự
lan toả với nhiều hình thức khác nhau, nhiều cách thức thực hiện khác nhau,
nhiều tổ chức hỗ trợ khác nhau, ví dụ như Ngày hội STEM, câu lạc bộ STEM
….
Thực trạng giáo dục địa phương
** Về phía giáo viên
Để tìm hiểu về thực trạng của giáo viên sử dụng phương thức dạy học trong
quá trình lên lớp, tôi tiến hành khảo sát đối với giáo viên ở một số trường THCS
thông qua phiếu khảo sát sau:
PHIẾU KHẢO SÁT
Phần A: Thông tin cá nhân (Quý thầy cô có thể không cung cấp thông tin)
Họ và tên: ………………………………………………………………….
Dạy bộ môn: ………………………………………………………………
Trường:…………………………………………………………………….
SĐT: ………………………………………………………………………
13
Phần B: Nội dung
B1. Hãy khoanh tròn vào sự lựa chọn của thầy cô:
Trong các bài giảng của mình, thầy cô:
A. Dạy học theo phương thức giáo dục thông thường.
B. Dạy học theo phương thức giáo dục STEM.
(Nếu chọn đáp án B , thầy cô xin vui lòng tiếp tục trả lời các câu hỏi từ B.2 đến
B.7; Nếu chọn đáp án A, thầy cô xin vui lòng trả lời câu hỏi B.8)
B.2. Hãy đánh dấu (×) vào mức độ biết và hiểu khi thầy cô sử dụng các
phương thức dạy học đó.
Thang mức độ biết: 1. Biết rất rõ; 2. Biết chút ít, 3. Không biết.
Thang mức độ hiểu: 1. Hiểu rõ; 2. Hiểu chút ít, 3. Không hiểu.

Nội dung	Vấn đề	Mức độ
Biết	Hiểu
1	2	3	1	2	3
Nhận thức	Những định hướng chính trong phương thức dạy học ở THCS hiện nay
Dạy học thuyết trình
Dạy học theo bài
Dạy học theo chủ đề
Dạy học theo dự án
Dạy học theo trạm
Dạy học hợp đồng
Dạy học theo phương thức giáo dục STEM
Phương thức dạy học khác

B.3. Hãy đánh dấu (×) vào mức độ sử dụng khi thầy cô sử dụng các phương
thức dạy học.
Thang mức độ: 1. Rất ít; 2. Ít; 3. Nhiều; 4. Rất nhiều
14

Nội dung	Vấn đề	Mức độ
1	2	3	4
Thái độ	Trang bị cho HS nhiều kiến thức sau đó HS được củng cố kiến thức bằng việc giải bài tập liên quan
Gắn kiến thức với thực tiễn và HS lĩnh hội được kiến thức thông qua giải quyết vấn đề thực tiễn.

B.4. Hãy đánh dấu (×) vào mức độ cần thiết của những điều kiện sư phạm
khi thầy cô sử dụng các phương thức dạy học.
Thang mức độ: 1. Rất cần thiết; 2. Cần thiết; 3. Ít cần thiết; 4. Không cần thiết

Nội dung	Vấn đề	Mức độ
1	2	3	4
Thái độ	Tiếp cận, tìm tòi các kĩ thuật mới để thực hiện tốt các phương thức dạy học
Xây dựng kĩ thuật riêng nhằm phát huy điểm mạnh và hạn chế tối đa điểm yếu của bản thân
Hỗ trợ, hợp tác chuyên môn của BGH và đồng nghiệp
Các phương tiện dạy học để thực hiện tốt các phương thức dạy học

B.5. Hãy đánh dấu (×) vào mức độ thành thạo khi thầy cô sử dụng các
PPDH.
Thang mức độ: 1. Rất thành thạo, 2. Thành thạo; 3. Không thành thạo
Thang tần suất sử dụng: 1. Rất thường xuyên; 2. Thường xuyên; 3. Thỉnh
thoảng; 4. Rất ít khi; 5. Không sử dụng.
15

Nội dung	Vấn đề	Mức độ	Tần suất sử dụng
1	2	3	1	2	3	4	5
Các phương pháp, phương thức dạy học	PPDH truyền thống (đàm thoại, vấn đáp, thuyết trình, …)
PPDH theo nhóm
PPDH kiến tạo
PPDH trò chơi
PPDH động não
PPDH nêu và giải quyết vấn đề
PPDH đóng vai
PPDH điều tra
PPDH hợp đồng
PPDH theo dự án
PPDH trải nghiệm
PPDH bàn tay nặn bột
PPDH theo trạm
Phương thức giáo dục STEM

B.6. Khó khăn mà thầy cô hay gặp phải trong quá trình dạy học theo
phương pháp, phương thức dạy học? Hãy đánh dấu (×) vào sự lựa chọn của
thầy cô và đánh thứ tự mức độ quan trọng của các khó khăn đó.

Vấn đề	Lựa chọn	Thứ tự
Tài chính
Thời gian
Sức lực
Ý tưởng

16

Hiệu quả

Ý kiến khác:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
B.7. Trong phương thức giáo dục STEM, quý thầy cô hãy cho biết quan
điểm cá nhân về việc sử dụng phương thức dạy học này cho HS THCS.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
B.8. Lý do thầy cô không áp dụng phương thức giáo dục STEM vào bài
giảng của mình? Hãy đánh dấu (×) vào sự lựa chọn của thầy cô và đánh thứ tự
mức độ quan trọng của các lý do đó.

Lý do	Lựa chọn	Thứ tự
Tốn nhiều thời gian
Ngại thay đổi
Tốn kém về tài chính
Tốn nhiều sức lực
Hiệu quả không cao
Khó gắn kiến thức với vấn đề thực tiễn

17

Chưa hiểu rõ về phương thức

Không cần thiết áp dụng

Ý kiến khác:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô! Kính chúc quý thầy cô sức khỏe, công
tác tốt!
Qua kết quả khảo sát, tôi nhận thấy:
Phần lớn GV mới chỉ dạy học theo bài, một số GV dạy học theo chủ đề, tuy
nhiên lại chưa chú trọng vào việc gắn kiến thức với thực tiễn và giải quyết vấn
đề thực tiễn.
Cũng nhiều GV đã sử dụng những phương pháp dạy học tích cực có hiệu
quả, tuy nhiên mới chỉ dừng lại ở mức độ gây hứng thú cho HS, khắc sâu kiến
thức cho HS, mà chưa chú trọng vào giải quyết vẫn đề thực tiễn.
Một trong số những lí do GV chưa tiếp cận với phương thức giáo dục
STEM là chưa gắn kiến thức với thực tiễn, hoặc là gặp khó khăn với vấn đề đó
vì GV luôn nghĩ rằng vấn đề thực tiễn ấy phải lớn lao hoặc rất lớn lao. Thực tế,
tùy vào nội dung chủ đề mà vấn đề thực tiễn ấy có thể chỉ là rất đời thường.
Với những phương pháp dạy học truyền thống tôi nhận thấy có một số ưu,
nhược điểm sau:
* Ưu điểm
– Đảm bảo thời gian theo phân phối chương trình, nội dung của bài học.
– Việc lập kế hoạch dạy học không mất quá nhiều thời gian, sử dụng các
phương pháp dạy học quen thuộc như thuyết trình, vấn đáp, trực quan…
– Cho phép truyền đạt những nội dung lý thuyết tương đối khó, phức tạp,
chứa đựng nhiều thông tin học sinh tự mình không dễ dàng tìm hiểu được một
cách sâu sắc.
18
– Có thể truyền đạt một khối lượng tri thức khá lớn cho nhiều học sinh
trong cùng một lúc.
– Dễ thực hiện do quen thuộc, đã sử dụng từ lâu.
* Nhược điểm và những tồn tại cần được khắc phục
– Chưa phù hợp với những đổi mới trong giáo dục hiện nay: dạy học theo
chủ đề tích hợp, tăng cường vận dụng các kiến thức để giải quyết các tình huống
trong thực tiễn, tăng cường sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích
cực nhằm mục đích hình thành và phát triển năng lực của học sinh, phát huy tính
tích cực hoạt động của học sinh, góp phần đào tạo ra những con người phát triển
toàn diện phù hợp với cuộc sống trong thời đại mới.
– Nếu giáo viên không sử dụng linh hoạt các phương pháp dễ làm cho
học sinh thụ động, thiếu tính tích cực trong lĩnh hội tri thức, chỉ thường sử dụng
chủ yếu thính giác cùng với tư duy tái hiện, do đó làm cho học sinh chóng mệt
mỏi, chán nản.
– Kiến thức học sinh nắm được thường không bền vững, ít có giá trị
trong thực tiễn sau này của học sinh.
– Học sinh hầu như chưa được rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm, kĩ
năng lập kế hoạc hoạt động, kĩ năng khai thác, lựa chọn và sử dụng tài liệu trên
mạng internet, kĩ năng sử dụng kiến thức vào thực tiễn, kĩ năng trình bày vấn đề
và tư duy logic…
** Về phía học sinh
HS hiện nay khá thụ động trong việc tiếp nhận kiến thức. GV truyền thụ
kiến thức một chiều và HS tiếp nhận kiến thức đó một cách máy móc: học thuộc
lòng, giải bài theo mẫu, học thuộc các bước giải của một bài toán … Bằng cách
này hay cách kia, HS nhớ được kiến thức và làm được các bài tập lí thuyết,
nhưng để vận dụng kiến thức đó vào việc giải các bài toán thực tế thì hầu như
HS gặp bế tắc. Với cách học tập đó, HS vô hình chung biến mình thành rô-bốt.
Mặt khác, HS chưa được chủ động lĩnh hội kiến thức của mình. Mỗi con
người là một cá thể, mang cá tính khác nhau.
19
Đặc biệt, các năng lực như năng lực hành động, năng lực sáng tạo, năng lực
cộng tác làm việc, năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp trong những tình
huống thay đổi trong HS đã và đang bị ngủ quên. Theo tâm lí học giải phẫu, mỗi
cá nhân đều có một hoặc nhiều năng lực tiềm ẩn. Trong điều kiện thuận lợi,
chúng sẽ được phát hiện, nuôi dưỡng, trưởng thành và phát triển.
Qua thực trạng của HS chúng tôi nhận thấy ưu, nhược điểm của HS khi học
theo phương pháp cũ đó là:
* Ưu điểm
– Trong một khoảng thời gian ngắn, HS được tiếp thu một lượng kiến thức
lớn.
– Không tốn nhiều thời gian và công sức tìm hiểu kiến thức.
– HS chỉ việc ghi nhớ và tái hiện kiến thức học được.
* Nhược điểm
– Tiếp nhận kiến thức thụ động theo một chiều.
– HS không có cơ hội phát triển được các năng lực sẵn có và các năng lực
tiềm năng như: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sử dụng
công nghệ thông tin, năng lực thuyết trình trước đám đông. Vì thế HS rụt rè,
thiếu tính chủ động và sáng tạo trong hoàn cảnh mới.
– HS không được trải nghiệm, không giải quyết được hoặc gặp khó khăn
trong việc giải quyết các tình huống thực tiễn.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
* Tính mới của giải pháp
– Dạy học hóa học THCS với giáo dục STEM tại trường THCS Mỹ Hưng,
Mỹ Lộc, Nam Định.
– Vận dụng tối đa việc thực hành để HS được trải nghiệm, được chủ động
tìm ra kiến thức và vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.
– Thiết kế được một số kế hoạch dạy học mới trong chương trình theo
phương thức giáo dục STEM.
– Dạy học một số chủ đề theo phương thức giáo dục STEM và kết quả đạt
được rất tích cực.
20
– Bước đầu hướng dẫn HS tham gia nghiên cứu khoa học kĩ thuật và
STEM.
GIẢI PHÁP 1: NGHIÊN CỨU CÁC TÀI LIỆU LIÊN QUAN ĐẾN SÁNG
KIẾN
* Tìm hiểu STEM và các vấn đề liên quan đến STEM
* Giáo dục STEM là gì?
STEM là thuật ngữ viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology
(Công nghệ), Engineering (Kĩ thuật) và Mathematics (Toán học), thường được
sử dụng khi bàn đến các chính sách phát triển về Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật
và Toán học của mỗi quốc gia. Thuật ngữ này lần đầu tiên được giới thiệu bởi
Quỹ Khoa học Mỹ vào năm 2001.
Giáo dục STEM là một phương thức giáo dục nhằm trang bị cho HS
những kiến thức khoa học gắn liền với ứng dụng của chúng trong thực tiễn, qua
đó phát triển cho HS năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cùng với những
năng lực khác tương ứng, đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển kinh tế xã hội.
* Các hình thức tổ chức giáo dục STEM tại Việt Nam:
Tùy thuộc vào đặc thù từng môn học và điều kiện cơ sở vật chất, các trường có
thể áp dụng linh hoạt các hình thức tổ chức giáo dục STEM như sau:
Một là, dạy học các môn khoa học theo bài học STEM:
Đây là hình thức tổ chức giáo dục STEM chủ yếu trong nhà trường trung học.
Giáo viên thiết kế các bài học STEM để triển khai trong quá trình dạy học các
21
môn học thuộc chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tiếp cận tích hợp
nội môn hoặc tích hợp liên môn.
Nội dung bài học STEM bám sát nội dung chương trình của các môn học nhằm
thực hiện chương trình giáo dục phổ thông theo thời lượng quy định của các
môn học trong chương trình.
Học sinh thực hiện bài học STEM được chủ động nghiên cứu sách giáo khoa, tài
liệu học tập để tiếp nhận và vận dung kiến thức thông qua các hoạt động: lựa
chọn giải pháp giải quyết vấn đề; thực hành thiết kế, chế tạo, thử nghiệm mẫu
thiết kế; chia sẻ, thảo luận, hoàn thiện hoặc điều chỉnh mẫu thiết kế dưới sự
hướng dẫn của giáo viên.
Hai là, tổ chức hoạt động trải nghiệm STEM:
Hoạt động trải nghiệm STEM được tổ chức thông qua hình thức câu lạc bộ hoặc
các hoạt động trải nghiệm thực tế; được tổ chức thực hiện theo sở thích, năng
khiếu và lựa chọn của học sinh một cách tự nguyện. Nhà trường có thể tổ chức
các không gian trải nghiệm STEM trong nhà trường; giới thiệu thư viện học liệu
số, thí nghiệm ảo, mô phỏng, phần mềm học tập để học sinh tìm hiểu, khám phá
các thí nghiệm, ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong thực tiễn đời sống.
Hoạt động trải nghiệm STEM được tổ chức theo kế hoạch giáo dục hàng năm
của nhà trường; nội dung mỗi buổi trải nghiệm được thiết kế thành bài học cụ
thể, mô tả rõ mục đích, yêu cầu, tiến trình trải nghiệm và dự kiến kết quả. Ưu
tiên những hoạt động liên quan, hoạt động tiếp nối ở mức vận dụng (thiết kế, thử
nghiệm, thảo luận và chỉnh sửa) của các hoạt động trong bài học STEM theo kế
hoạch dạy học của nhà trường.
Tăng cường sự hợp tác giữa trường trung học với các cơ sở giáo dục đại học, cơ
sở nghiên cứu, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp, hộ kinh doanh, các
thành phần kinh tế – xã hội khác và gia đình để tổ chức có hiệu quả các hoạt
động trải nghiệm STEM phù hợp với các quy định hiện hành.
Ba là, tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học, kĩ thuật:
Hoạt động này dành cho những học sinh có năng lực, sở thích và hứng thú với
các hoạt động tìm tòi, khám phá khoa học, kỹ thuật giải quyết các vấn đề thực
22
tiễn; thông qua quá trình tổ chức dạy học các bài học STEM và hoạt động trải
nghiệm STEM phát hiện các học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng, tạo điều kiện
thuận lợi học sinh tham gia nghiên cứu khoa học, kĩ thuật.
Hoạt động nghiên cứu khoa học, kĩ thuật được thực hiện dưới dạng một đề
tài/dự án nghiên cứu bởi một cá nhân hoặc nhóm hai thành viên, dưới sự hướng
dẫn của giáo viên hoặc nhà khoa học có chuyên môn phù hợp.
Dựa trên tình hình thực tiễn, có thể định kỳ tổ chức ngày hội STEM hoặc cuộc
thi khoa học, kỹ thuật tại đơn vị để đánh giá, biểu dương nỗ lực của giáo viên và
học sinh trong việc tổ chức dạy và học, đồng thời lựa chọn các đề tài/dự án
nghiên cứu gửi tham gia Cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp trên.
* Ưu điểm của mô hình STEM:
Giáo dục STEM hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho
người học. Trong mỗi bài học theo chủ đề STEM, học sinh được đặt trước một tình
huống có vấn đề thực tiễn. Theo đó, học sinh sẽ phải tìm tòi, nghiên cứu những
kiến thức thuộc các môn học có liên quan đến vấn đề và sử dụng chúng để giải
quyết vấn đề đặt ra. Bên cạnh đó, giáo dục STEM khuyến khích phong cách học
tập sáng tạo. Người học không chỉ tiếp thu các kiến thức nền tảng, nguyên lý mà sẽ
tích hợp chúng vào trong thực tế.
* Định hướng đầu ra của giáo dục STEM:
Với kỹ năng khoa học, học sinh được trang bị kiến thức về các khái niệm,
các nguyên lý, các định luật và các cơ sở lý thuyết của giáo dục khoa học. Từ đó
học sinh có khả năng liên kết các kiến thức để thực hành và có tư duy sử dụng
kiến thức vào thực tiễn để giải quyết vấn đề.
Kỹ năng công nghệ giúp học sinh có khả năng sử dụng, quản lý và truy
cập công nghệ từ những vật dụng đơn giản đến những hệ thống phức tạp. Kỹ
năng kỹ thuật giúp học sinh có cái nhìn tổng quan và đưa ra được những giải
pháp trong các vấn đề liên quan đến thiết kế, xây dựng quy trình. Và cuối cùng,
kỹ năng toán học là khả năng nhìn nhận và nắm bắt được vai trò của toán học
trong mọi khía cạnh tồn tại trên thế giới.
23
Giáo dục STEM không hướng đến mục tiêu đào tạo để học sinh trở thành
những nhà toán học, nhà khoa học, kỹ sư hay những kỹ thuật viên mà chủ yếu là
trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng để làm việc và phát triển trong thế giới
công nghệ hiện đại ngày nay.
Giáo dục STEM tạo ra những con người có thể đáp ứng được nhu cầu công
việc của thế kỷ 21, đáp ứng sự phát triển kinh tế, xã hội của quốc gia và có thể tác
động tích cực đến sự thay đổi của nền kinh tế tri thức trong bối cảnh toàn cầu hóa.
* Quy trình xây dựng chủ đề giáo dục STEM được thực hiện theo 4 bước sau:
Bước 1: Lựa chọn chủ đề bài học
Căn cứ vào các năng lực cần đạt, các nội dung kiến thức trong chương
trình môn học và các hiện tượng, quá trình gắn với các kiến thức đó trong tự
nhiên; quy trình hoặc thiết bị công nghệ có sử dụng kiến thức đó trong thực
tiễn… để lựa chọn chủ đề của bài học.
Bước 2: Xác định vấn đề cần giải quyết
Sau khi chọn chủ đề của bài học, GV xác định vấn đề cần giải quyết để
giao cho HS thực hiện. HS phải học được những kiến thức, kĩ năng cần dạy
trong chương trình môn học đã được lựa chọn hoặc vận dụng kiến thức, kĩ năng
đã biết để xây dựng bài học.
Bước 3: Xây dựng tiêu chí của thiết bị/ giải pháp giải quyết vấn đề
Sau khi đã xác định vấn đề cần giải quyết/ sản phẩm cần chế tạo, cần xác
định rõ tiêu chí của giải pháp/ sản phẩm. Những tiêu chí này là căn cứ quan
trọng để đề xuất giả thuyết khoa học/ giải pháp giải quyết vấn đề/ thiết kế mẫu
sản phẩm.
Bước 4: Thiết kế tiến trình tổ chức hoạt động dạy học
Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học được thiết kế theo các phương pháp
và kĩ thuật dạy học tích cực.
Tiến trình bài học có thể tuân theo quy trình kĩ thuật bao gồm 8 bước (xác
định vấn đề, nghiên cứu kiến thức nền, đề xuất giải pháp, lựa chọn giải pháp,
chế tạo mô hình, thử nghiệm và đánh giá, chia sẻ và thảo luận, điều chỉnh thiết
kế), chia thành 5 hoạt động sau:
24
* Quy trình thiết kế tiến trình tổ chức hoạt động STEM được thực hiện theo 8
bước, chia thành 5 hoạt động:
Hoạt động 1: Xác định vấn đề
Trong hoạt động này, GV giao cho HS nhiệm vụ học tập chứa đựng vấn
đề, trong đó HS phải hoàn thành một sản phẩm học tập cụ thể với các tiêu chí
đòi hỏi HS phải sử dụng kiến thức mới trong bài học để đề xuất, xây dựng giải
pháp và thiết kế nguyên mẫu của sản phẩm cần hoàn thành. Tiêu chí của sản
phẩm là yêu cầu hết sức quan trọng, bởi đó chính là “tính mới” của sản phẩm, kể
cả sản phẩm đó là quen thuộc với HS; đồng thời tiêu chí đó buộc HS phải nắm
vững kiến thức mới thiết kế và giải thích được thiết kế cho sản phẩm cần làm.
Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất giải pháp
Trong hoạt động này, HS thực hiện hoạt động học tích cực, tự lực dưới sự
hướng dẫn của GV. HS phải tự tìm tòi, chiếm lĩnh kiến thức để sử dụng vào việc
đề xuất, thiết kế sản phẩm cần hoàn thành. Kết quả là, khi HS hoàn thành bản
thiết kế thì đồng thời HS cũng đã học được kiến thức mới theo chương trình
môn học tương ứng.
Hoạt động 3: Lựa chọn giải pháp
HS được tổ chức để trình bày, giải thích và bảo vệ bản thiết kế kèm theo
thuyết minh (sử dụng kiến thức mới và kiến thức đã có); đó là sự thể hiện cụ thể
của giải pháp giải quyết vấn đề. Dưới sự trao đổi, đóng góp ý kiến của các bạn
và GV, HS tiếp tục hoàn thiện bản thiết kế trước khi tiến hành chế tạo, thử
nghiệm.
Hoạt động 4: Chế tạo mẫu, thử nghiệm và đánh giá
HS tiến hành chế tạo mẫu theo bản thiết kế đã hoàn thiện; trong quá trình
chế tạo đồng thời phải tiến hành thử nghiệm và đánh giá. Trong quá trình này,
HS có thể phải điều chỉnh thiết kế ban đầu để đảm bảo mẫu chế tạo là khả thi.
Hoạt động 5: Chia sẻ, thảo luận, điều chỉnh
HS được tổ chức để trình bày sản phẩm học tập đã hoàn thành; trao đổi,
thảo luận, đánh giá để tiếp tục điều chỉnh, hoàn thiện sản phẩm.
25
Mỗi hoạt động được thiết kế rõ ràng về mục đích, nội dung và sản phẩm
học tập mà HS phải hoàn thành, cách thức tổ chức hoạt động. Các hoạt động đó
có thể được tổ chức cả trong và ngoài lớp học (ở trường, ở nhà và cộng đồng).
GIẢI PHÁP 2: TÍCH CỰC THAM GIA CÁC BUỔI TẬP HUẤN VỀ GIÁO
DỤC STEM, THAM GIA CÁC KHÓA HỌC VỀ GIÁO DỤC STEM
H1. Tập huấn STEM tại trường THPT chuyên Lê Hồng Phong – Nam Định
H2. Tham gia khóa học giáo dục STEM cùng các đồng nghiệp tại học viện
sáng tạo Tốt-tô-chan Nam Định
GIẢI PHÁP 3: TẬP HUẤN CHO HỌC SINH CÁC KĨ NĂNG CẦN THIẾT
ĐỂ TẠO ĐIỀU KIỆN THUẬN LỢI CHO HS HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ
* Thường xuyên cho HS tham gia viết bài luận về một vấn đề nổi bật trên mạng
xã hội, viết báo tường theo các chủ đề, trang trí bảng cho một chủ đề học tập
26
H3. HS tự thiết kế chủ đề trên bảng viết
H4. HS tự thiết kế catalo
27
H5. HS trang trí báo tường và viết bài luận
* Thường xuyên cho HS tự thu thập thông tin qua sách báo, mạng internet
28
29
H6. HS tự thu thập thông tin
* Thường xuyên cho HS thuyết trình theo chủ đề bài học hoặc một vấn đề liên
quan
30
31
H7. HS thường xuyên thuyết trình về các chủ đề học tập
* Thường xuyên cho HS tham gia thực hành, tìm tòi thông qua tự làm, tự trải
nghiệm
32
H8. HS thường xuyên hoạt động thực hành trong học tập
* Khuyến khích HS tham gia nghiên cứu khoa học kĩ thuật và STEM
H9. HS tích cực tham gia Ngày hội STEM
33
* Khuyến khích HS tham gia các dự án bảo vệ môi trường (hình ảnh)
H10. HS tham gia dự án tái chế rác thải – bảo vệ môi trường
* HS tích cực hoạt động trong Câu lạc bộ STEM của trường:
H11. HS với hoạt động Câu lạc bộ STEM
34
GIẢI PHÁP 3: THIẾT KẾ KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO PHƯƠNG
THỨC GIÁO DỤC STEM VÀ ÁP DỤNG GIẢNG DẠY TRÊN LỚP
* Thiết kế kế hoạch dạy học chủ đề “tinh chế muối ăn” với phương thức giáo
dục STEM:
1. Tên chủ đề: TINH CHẾ MUỐI ĂN
2. Mô tả chủ đề: Muối là một khoáng chất thiết yếu, không chỉ giúp bảo
quản thực phẩm, giúp đồ ăn ngon hơn mà còn đóng vai trò quan trọng trong
nhiều quá trình sinh hóa của cơ thể. Vì vậy việc sử dụng muối đủ, đúng và sạch
là một nhu cầu thiết yếu của cuộc sống. Thông qua chủ đề TINH CHẾ MUỐI
ĂN, học sinh tự tinh chế được muối ăn trong gia đình, nhận biết được đâu là
muối sạch đã tinh chế và có thói quen sử dụng các sản phẩm an toàn cho sức
khỏe của con người.
Địa điểm tổ chức: phòng học, nhà máy sản xuất muối sạch (nếu có điều
kiện).
Môn học phụ trách chính: môn Hóa học
3. Mục tiêu
a. Kiến thức
– HS biết được khái niệm chất tinh khiết, hỗn hợp, chất tan, chất không tan,
dung môi, dung dịch, dung dịch bão hòa, dung dịch chưa bão hòa.
– HS biết được ảnh hưởng của nhiệt độ tới khả năng hòa tan của muối ăn
trong nước.
– HS biết cách nhận biết chất tan, chất không tan.
– HS biết cách pha dung dịch chưa bão hòa, dung dịch bão hòa.
– HS biết được một số cách tách chất ra khỏi hỗn hợp.
– HS miêu tả và giải thích được quy trình tinh chế muối ăn. Từ đó nhận biết
được muối ăn đã được tinh chế.

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

SKKN Đổi mới phương pháp dạy học gắn với STEM môn hóa học trong chủ đề phản ứng hóa học

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Hóa học là khoa học thực nghiệm nghiên cứu về chất,sự biến đổi về chất,
những biến đổi vật chất trong tự nhiên. Kiến thức về hóa học là một xâu chuỗi
có mối liên quan chặt chẽ với nhau, học sinh sẽ rất khó nhớ,khó thuộc đồng thời
hóa học lại là môn học học sinh được tiếp cận muộn nhất so với các môn học
khác.
Ngày nay các nước trên thế giới rất coi trọng việc giảng dạy bộ môn hóa
học. Môn hóa học trong trường phổ thông trang bị cho học sinh những kiến thức
cơ bản để học sinh không bối rối trong các tình huống gặp phải trong tự
nhiên,giải thích được các hiện tượng tự nhiên và có niềm tin vào khoa học.Môn
hóa học giáo dục cho các em học sinh ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, biết
bảo vệ môi trường sống trước những hiểm họa do con người gây ra .
Đất nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hóa- hiện đại hóa, cần có
những con người có tri thức và trí tuệ có khả năng nắm bắt khoa học kĩ thuật,có
năng lực tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại.Phát huy tiềm năng dân
tộc và tính tích cực cá nhân làm chủ tri thức, có khả năng thực hành giỏi,có tư
duy sáng tạo,có tác phong công nghiệp,có tính kỉ luật,sức khỏe để xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc, thực hiện công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước.Để có những
con người như thế chỉ có con đường giáo dục. Bậc trung học cơ sở nhằm giúp
học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học, có trình độ
học vấn phổ thông cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng
nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông,trung học chuyên nghiệp,học nghề
hoặc đi vào cuộc sống lao động.
Mỗi môn học trong nhà trường đều có đặc thù riêng, một phương pháp
nhận thức. Bộ môn hóa học là môn học được coi là môn khó đối với học sinh
trung học cơ sở. Nếu tạo cho học sinh có được tính tích cực học tập thì việc học
môn hóa học sẽ trở nên dễ dàng,dễ nhớ giúp học sinh có thể tiếp tục học tiếp ở
cấp trung học phổ thông vì vậy việc phát huy tính tích cực, chủ động của học
sinh trong học tập môn hóa học đóng vai trò quan trọng trong chất lượng giảng
dạy. Dạy học theo định hướng mới gắn với STEM môn Hóa học đang là sự lựa
3
chọn của nhiều nước có nền giáo dục hiện đại. Ngành giáo dục nước ta đang
tích cực thực hiện đổi mới phương pháp dạy học gắn với STEM nhằm nâng cao
nghệ thuật dạy học cũng như phát huy tính sáng tạo trong việc dạy và học đồng
thời phát huy tính chủ động, tích cực trong học tập của người học giúp học sinh
vận dụng kiến thức liên môn trong việc giải quyết tình huống thực tiễn .
Chính những điều đã nêu trên và những kinh nghiệm trong giảng dạy bộ
môn hóa học là lí do tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu: “ Đổi mới phương pháp
dạy học gắn với STEM môn Hóa học trong chủ đề Phản ứng hóa học ” với
mong muốn nghiên cứu sâu hơn về tính ưu việt, khả năng vận dụng phương
pháp dạy học nhằm góp phần năng cao chất lượng dạy học theo định hướng
STEM trong thời đại công nghệ 4.0
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KĨ THUẬT
II.1. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KĨ THUẬT TRƢỚC KHI TẠO RA SÁNG KIẾN
– Một trong những định hướng đổi mới căn bản trong chương trình và sách
giáo khoa là chuyển từ chương trình chú trọng cung cấp kiến thức và kĩ năng
sang hướng hình thành năng lực cho học sinh. Về lí luận cũng như thực tiễn cho
thấy dạy học theo định hướng STEM là phương án tốt để góp phần hình thành
năng lực cho người học. Dạy học theo định hướng STEM là quá trình trong đó
học sinh phải huy động kiến thức,kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau để giải
quyết các vấn đề học tập thông qua đó hình thành và phát triển những kiến thức
kĩ năng mới và rèn luyện được những năng lực cần thiết. Như vậy vai trò chủ
đạo của giáo viên,toàn bộ các tác động giáo dục của nhà trường sẽ không có
hiệu quả – thực chất nếu không tạo ra được sự kết hợp hài hòa hoạt động của
thầy và hoạt động tích cực sáng tạo của học sinh. Thực tế từ những năm gần đây
ngành giáo dục đã rất quan tâm tới việc dạy học theo định hướng STEM tuy
nhiên đây là phương pháp mới nên khi áp dụng vào thực tế giáo dục đòi hỏi ở
người giáo viên phải có trình độ sư phạm vững, hiểu sâu sắc đối tượng để chọn
nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp nhằm phát huy có
hiệu quả mọi tiềm năng của học sinh .
4
Những tồn tại bản thân tôi gặp phải trong quá trình giảng dạy bộ môn
Hóa THCS: Tôi đã sử dụng các phương pháp truyền thống kết hợp một số
phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực: dạy học theo nhóm, kĩ thuật mảnh ghép,
phương pháp đàm thoại gợi mở….kết hợp khai thác kênh hình, kênh chữ trong
sách giáo khoa , sử dụng các phương tiện công nghệ thông tin ( Powerpoint), các
video minh họa cùng với các thí nghiệm chứng minh…để kích thích khả năng tư
duy, húng thú tìm hiểu kiến thức bộ môn. Tuy nhiên học sinh mới chỉ dừng lại ở
mức độ quan sát, tư duy.Trong giờ học giáo viên vẫn đóng vai trò là người
truyền thụ kiến thức, là trung tâm của quá trình dạy học, học sinh chủ động lắng
nghe, tiếp thu các kiến thức một cách thụ động được qui định sẵn,ít được thể
hiện các năng lực của bản thân, chưa chủ động trong việc học tập, khả năng sáng
tạo và vận dụng kiến thức để giải quyết tình huống thực tế cuộc sống còn hạn
chế.
Với những yêu cầu nêu trên tôi đưa ra một số giải pháp minh họa để cụ
thể hoá việc đổi mới dạy học môn Hóa học với một số nội dung hoạt động học
tập nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
II.2. MÔ TẢ GIẢI PHÁP KĨ THUẬT SAU KHI TẠO RA SÁNG KIẾN
Trong dạy học nói chung và dạy học hóa học nói riêng việc sử dụng các
phương pháp truyền thống là cần thiết nhưng sẽ hấp dẫn hơn nếu chúng ta biết
kết hợp thí nghiệm, quan sát hiện tượng thực tế và tài liệu tham khảo các môn
khoa học khác. Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự
giác, chủ động sáng tạo của học sinh phù hợp với từng lớp học,từng môn
học,bồi dưỡng phương pháp tự học,rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức thực
tiễn tác động đến tình cảm đem lại niềm vui hứng thú học tập cho học sinh. Để
có những tiết học đạt hiệu quả cao luôn là niềm trăn trở, suy nghĩ, là mục đích
hướng tới của từng người giáo viên có lương tâm và trách nhiệm nghề nghiệp
nhưng không phải là điều đạt được dễ dàng. Người giáo viên phải là người có
năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm vững vàng, thường xuyên nghiên cứu
tài liệu tham khảo để xây dựng các câu hỏi cho tiết dạy và vận dụng linh hoạt
các kiến thức liên môn để giải quyết nhiệm vụ nhận thức ở mỗi bài học. Có
5
nhiều biện pháp để tạo hứng thú, phát huy tính tích cực chủ động học tập của
học sinh, trong khuôn khổ của một vài kinh nghiệm tôi xin trình bày một số
biện pháp mà tôi đã sử dụng trong quá trình soạn giảng phù hợp với điều kiện
dạy học ở trường tôi. Tôi đã đổi mới phương pháp dạy học môn Hóa học gắn
với STEM cụ thể vào chủ đề “Phản ứn hóa học” của lớp 8, để phát huy tính
chủ động, sáng tạo, đưa môn học vào thực tế cuộc sống.
1.Cơ sở lí luận
1.1. STEM là gì?
– STEM là viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Công
nghệ), Engineering (Kĩ thuật), Maths (Toán học).
+ Science (Khoa học): gồm các kiến thức về Vật lí, Hóa học ,Sinh học và
Khoa học trái đất nhằm giúp học sinh hiểu về thề giới tự nhiên và vận dụng kiến
thức đó để giải quyết các vấn đề khoa học trong cuộc sống hàng ngày.
+ Technology (Công nghệ) :phát triển khả năng sử dụng, quản lí, hiểu và
đánh giá công nghệ của học sinh, tạo cơ hội để học sinh hiểu về công nghệ được
phát triển như thế nào, ảnh hưởng của công nghệ mới tới cuộc sống.
+ Engineering ( Kĩ thuật): phát triển sự hiểu biết ở học sinh về cách công
nghệ đang phát triển thông qua quá trình thiết kế kĩ thuật, tạo cơ hội để tích hợp
kiến thức của nhiều môn học. Kĩ thuật cũng cung cấp cho học sinh những kĩ
năng để vận dụng sáng tạo cơ sở Khoa học và Toán học trong quá trình thiết kế
các đối tượng, các hệ thống hay xây dựng các qui trình sản xuất.
+ Maths ( Toán học): phát triển ở học sinh khả năng phân tích, truyền đạt
ý tưởng một cách hiệu quả thông qua việc tính toán, giải thích, các giải pháp giải
quyết các vấn đề toán học trong các tình huống đặt ra.
1.2.Giáo dục STEM là gì?
Giáo dục STEM về bản chất được hiểu là trang bị cho người học những
kiến thức và kĩ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ,
kĩ thuật và toán học . Các kiến thức và kĩ năng này phải được tích hợp, lồng
ghép và bổ trợ cho nhau, giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lí mà còn
6
có thể thực hành tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hàng ngày. Giáo
dục STEM sẽ thu hẹp khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn.
Giáo dục STEM không phải là để học sinh trở thành những nhà toán học ,
khoa học, kĩ sư hay những kĩ thuật viên mà là phát triển cho học sinh những kĩ
năng có thể được sử dụng để làm việc và phát triển trong thế giới công nghệ hiện
đại ngày nay.
1.3. Môn học STEM là gì ?
STEM là môn học mà học sinh được học các kiến thức về khoa học, công
nghệ,kĩ thuật và toán học một cách tích hợp. Thông thường các môn học STEM
được thiết kế dưới dạng chủ đề và học sinh được học kiến thức tích hợp dựa trên
chủ đề này. Ví dụ khi học một chủ đề về “ Phân bón hóa học” học sinh không
chỉ được nghiên cứu công thức hóa học, tính chất vật lí, tác dụng và những lưu ý
khi sử dụng từng loại phân bón hóa học ( Hóa học) mà còn biết được nhờ vào rễ
cây có thể lấy được phân bón từ đất, phân bón ảnh hưởng tới sinh trưởng, phát
triển của cây trồng, phân bón góp phần cân bằng hệ sinh thái đất (Sinh học). Học
sinh biết vận dụng kiến thức toán học để tính thành phần phần trăm các nguyên
tố trong phân bón . Biết cách làm ra phân bón sạch, sử dụng phân bón trong
trồng trọt một cách hợp lí và an toàn,dùng phân bón gì cho loại đất nào ( Công
nghệ) đồng thời có ý thức bảo vệ môi trường và xử lí tình huống liên quan đến
bảo vệ môi trường, sức khỏe con người ( Sinh học+ hóa học+ công nghệ ).
1.4. Những đặc điểm chính của phƣơng pháp dạy học STEM
– Mục đích trọng tâm là giáo dục tri thức
– Chủ đề đặt ra phải có tính thách thức và gây hứng thú cho người học, phải
liên hệ đến những vấn đề mang tính thực tiễn.
– Người học là trung tâm của quá trình hoạt động.
– Hoạt động nhóm là hình thức hoạt động chủ yếu.
– Có sản phẩm cụ thể, có giá trị thực tiễn.
– Rèn luyện nhiều kĩ năng sống tích cực : kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng
hợp tác, kĩ năng tính toán, kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin…
1.5. Mục đích của phƣơng pháp dạy học STEM
– Tạo ra được sản phẩm
7
-Thực hành nghiên cứu
– Giải quyết vấn đề
1.6.Vai trò, ý nghĩa của giáo dục STEM
– Đảo bảo giáo dục toàn diện: giáo dục STEM ở nhà trường bên cạnh các
môn học được quan tâm như Toán, Khoa học, các lĩnh vực Công nghệ, Kỹ thuật
cúng được quan tâm, đầu tư trên tất cả các phương diện về đội ngũ giáo viên,
chương trình, cơ sở vật chất.
– Hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh: dạy học theo
định hướng STEM học sinh được hợp tác với nhau,chủ động và tự lực thực hiện
các nhiệm vụ học tập, làm quen hoạt động có tính chất nghiên cứu khoa học.
– Nâng cao hứng thú học tập :Dạy học theo dự án STEM hướng tới việc
vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề thực tiễn, học sinh được
hoạt động trải nghiệm và thấy được ý nghĩa của tri thức với cuộc sống nhờ đó
nâng cao hứng thú học tập của học sinh.
– Hướng nghiệp , phân luồng: Dạy học theo dự àn STEM ở trường phổ
thông học sinh sẽ được trải nghiệm trong các lĩnh vực STEM, đánh giá được sự
phù hợp, năng khiếu , sở thích của bản thân với nghề nghiệp thuộc lĩnh vực
STEM .
2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
2.1. Mục tiêu:
– Đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Đổi mới phƣơng pháp dạy học gắn với
STEM môn Hóa học trong chủ đề Phản ứng hóa học” đặt ra mục đích tìm
hiểu và đánh giá tình hình đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới
phương pháp giảng dạy môn Hóa học nói riêng. Phân tích mục đích, vai trò và
hiệu quả đổi mới phương pháp giảng dạy đối với môn Hóa học.
– Qua nội dung đề tài này, chúng tôi mong muốn phát huy năng lực tự
học, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức môn học
vào thực tiến cuộc sống, thu hẹp khoảng cách giữa lí thuyết và thực hành từ đó
phát triển kĩ năng giải quyết tình huống thực tế của học sinh.
8
– Quá trình thực hiện đề tài học sinh không chỉ biết tích hợp các kiến thức
Hóa học, Toán học,Sinh học, Công nghệ mà còn có thể thực hành tạo ra được
sản phẩm. Sản phẩm thu được từ đề tài được nhân rộng và sử dụng phổ biến
trong mỗi gia đình.
– Mỗi học sinh tham gia dự án trở thành chuyên gia sản xuất đồng thời
trực tiếp hướng dẫn người thân, hàng xóm và cả người kinh doanh bán hàng tạo
ra nhứng sản phẩm đảm bảo an toàn thực phẩm.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
– Tìm hiểu cơ sở lí luận của một số phương pháp giảng dạy.
– Đưa ra một số phương pháp giảng dạy minh họa cho môn Hóa học theo
hướng đổi mới.
2.3. Đối tƣợng nghiên cứu:
– Học sinh lơp 8 trường THCS Hàn Thuyên-TP Nam Định .
2.4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu:
– Trong sáng kiến này tôi đề cập đến cách thức tổ chức dạy học theo định
hướng STEM ở chủ đề “ Phản ứng hóa học” môn Hóa học 8.
– Sáng kiến này với mong muốn được hoàn thiện và mở rộng đối với một
số tiết học khác không chỉ môn Hóa học lớp 8,9 trường THCS mà còn ở các
môn khoa học khác.
2.5. Phƣơng pháp nghiên cứu:
– Đọc và nghiên cứu tài liệu
– Dạy học theo hướng vận dụng giáo dục STEM trong bộ môn Hóa học
– Các năng lực học sinh cần đạt được thông qua dạy học STEM
– Quan sát ,thăm lớp, dự giờ, trao đổi với giáo viên và học sinh tại trường
THCS Hàn Thuyên.
– Khảo sát tình hình dạy học theo hướng vận dụng giáo dục STEM hiện
nay
– Các phương pháp thống kê Toàn học sử dụng trong nghiên cứu khoa học
Hóa học
– Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn
9
2.6. Thời gian thực hiện:
– Năm học 2020-2021
2.7.Ý tưởng của đề tài
– Như chúng ta đã biết thực phẩm là một trong những nguồn cung cấp
chính cho sự sống con người. Thực phẩm không chỉ tạo ra năng lượng cho cơ
thể hoạt động mà còn cung cấp chất dinh dưỡng( đạm, đường, chất béo, vitamin
và khoáng chât…) là những vi chất có lợi cho sự phát triển toàn diện về thể chất
lẫn tinh thần. Hiện nay với tốc độ phát triển xã hội ngày càng cao, nhu cầu của
con người càng nhiều, nguồn thực phẩm cũng vì thế mà đa dạng hơn về chủng
loại và nguồn gốc. Không ít những trường hợp nguồn thực phẩm bị nhiễm bẩn,
nhiễm độc nhưng vẫn được sử dụng để chế biến. Thậm chí người ta còn cố tình
sử dụng hóa chất độc hại nhằm tăng lợi nhuận mà không để tâm đến hậu quả
khôn lường. Trước thực tế đó,khi học sinh đã được học những kiến thức trong
chủ đề này sẽ giúp mọi người chăm chỉ chế biến thức ăn tại nhà( sữa chua, rượu
nếp…) nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để bảo vệ người dân khỏi một
số nguy hiểm sức khỏe không mong muốn.
3. Mục tiêu cụ thể
3.1. Kiến thức
– HS biết:
+ Phản ứng hóa học là quá trình làm biến đổi từ chất này thành chất khác
+ Bản chất của phản ứng là sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử, làm cho
phân tử này biến đổi thành phân tử khác
+ Phản ứng hóa học xảy ra khi các chất tác dụng tiếp xúc vói nhau, có
trường hợp cần đun nóng, có mặt chất xúc tác
+ Biết cách nhận biết phản ứng hóa học, dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo
ra có tính chất khác so với chất ban đầu. Biết nhiệt và ánh sáng cũng có thể là
dấu hiệu của phản ứng hóa học.
– HS vận dụng kiến thức của các môn học để tìm hiểu về 1 số phản ứng có
lợi và có hại trong cuộc sống
10
+ Vận dụng kiến thức Hóa học để viết đúng phương trình chữ của phản ứng
hóa học.
+ Vận dụng kiến thức thực tế từ sách, báo, Internet: đề xuất giải pháp hạn
chế những phản ứng có hại và ứng dụng phản ứng có lợi trong cuộc sống.
– Qua việc tích hợp kiến thức liên môn trong dự án, học sinh có được những
hiểu biết cơ bản về phản ứng hóa học để vận dụng vào thực tế cuộc sống như thế
nào cho phù hợp và đem lại hiệu quả tốt nhất( qui trình làm sữa chua, cách sử
dụng,và bảo quản sữa chua)
3.2. Kỹ năng
– Rèn luyện kĩ năng quan sát tư duy logic và suy luận vấn đề,kĩ năng thực
hành hóa học,làm việc với hóa chất,với dụng cụ thí nghiệm.
– Quan sát được một số phản ứng cụ thể rút ra nhận xét về dấu hiệu của
phản ứng hóa học.
– Kĩ năng vận dụng các kiên thức đã học trong môn sinh học, công
nghệ,…để giải thích về phản ứng hóa học và đề xuất giải pháp hạn chế những
phản ứng có hại và ứng dụng phản ứng có lợi trong cuộc sống( qui trình làm
sữa chua…)
– Kĩ năng tự kiểm tra đánh giá kết quả học tập.
3.3. Thái độ
– Nghiêm túc, cẩn thận và an toàn trong tiến hành thực hành thí nghiệm,
tích cực trong học tập, hợp tác nhóm
– Có ý thức thực hiện tuyên truyền vận động mọi người biết hạn chế những
phản ứng có hại và ứng dụng phản ứng có lợi trong cuộc sống.
3.4. Định hướng phát triển năng lực
– Năng lực tự học
– Năng lực giải quyết vấn đề
– Năng lực giao tiếp
– Năng lực hợp tác
– Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học
– Năng lực thực hành hóa học
– Năng lực sử dụng công nghệ thông tin
11
– Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống
3.5. Về phẩm chất
– Giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, yêu môi trường thiên nhiên, có ý
thức bảo vệ môi trường thiên nhiên.
– Sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất nước.
– Tự tin, tự chủ, có trách nhiệm trong công việc được giao.
4. Phƣơng pháp dạy học:
– Phương pháp thảo luận nhóm
– Phương pháp thực hành, trực quan
– Phương pháp vấn đáp
– Phương pháp giải quyết vấn đề
– Phương pháp liên hệ thực tế và tự liên hệ
– Phương pháp dùng phiếu học tập, bài tập thảo luận
– Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
– Phương pháp vận dụng kiến thức liên môn.
5. Ý nghĩa của đề tài
5.1. Ý nghĩa của đề tài đối với thực tiễn dạy học
– Qua việc dạy học theo đề tài này thì học sinh đã có tư duy, vận dụng
được kiến thức của nhiều môn học khác nhau để giải quyết một số vấn đề
thường gặp trong cuộc sống.
– Với việc tổ chức dạy học đổi mới phương pháp theo định hướng STEM
còn tạo điều kiện cho học sinh tham gia đánh giá lẫn nhau, phát triển kĩ năng
đánh giá và tự đánh giá.
5.2. Ý nghĩa của đề tài đối với thực tiễn đời sống
– Học sinh có được những kiến thức để vận dụng vào cuộc sống hàng
ngày, chủ động tạo ra sản phẩm , sản phẩm thu được từ dự án được nhân rộng.
– Biết cách ứng dụng phản ứng có lợi trong cuộc sống và cách bảo vệ đồ
dùng ,thức ăn… do phản ứng có hại gây ra.
– Rèn luyện các kỷ năng sống có trách nhiệm trong cộng đồng.
6. Thiết bị dạy học, học liệu
6.1. Thiết bị, đồ dùng dạy học
12
– Dụng cụ: Khay nhựa, ống nghiệm ,kẹp gỗ,bật lửa, đế sứ, ống hút,thìa lấy
hóa chất, bếp ga( bếp từ),xoong,muôi cốc thủy tinh( cốc nhựa), máy ủ sữa chua,
.- Hóa chất:
+ Zn, dd HCL,nến.
+ Sữa ông thọ, sữa tươi, nước, sữa chua cái để làm sữa chua.
-Tranh vẽ: sơ đồ tượng trưng cho phản ứng giữa H2 và O2.
6.2. Học liệu sử dụng trong dạy học
– Hóa học 8, nhà xuất bản giáo dục.
– Sinh học 8, nhà xuất bản Giáo dục.
– Hóa học cơ bản và nâng cao lớp 8.
– Công nghệ 6.
6.3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học
– Sử dụng máy chụp ảnh.
– Máy tính và máy chiếu.
– Các phần mềm để dựng phim.
– Mạng internet.
7. Tổ chức các hoạt động học tập
Tôi đổi mới phương pháp dạy học gắn với STEM cụ thể vào chủ đề “
Phản ứng hóa học” Hóa lớp 8 nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của học
sinh đồng thời đưa môn học vào thực tế cuộc sống .
7.1. Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh
– Nghiên cứu kiến thức trọng tâm
– Xây dựng qui trình làm sữa chua
– Lập kế hoạch trình bày
7.2. Học sinh thực hiện theo nhóm
– Tự đọc và nghiên cứu sách giáo khoa, các tài liệu tham khảo,tìm kiếm
thông tin trên Internet…
– Đề xuất và thảo luận các ý tưởng ban đầu, thống nhất một phương án thiết
kế tốt nhất
– Xây dựng và hoàn thiện kế hoạch làm sữa chua
– Lựa chọn hình thức và chuẩn bị nội dung báo cáo
13
7.3. Bộ câu hỏi
* Câu hỏi khái quát : Sữa chua đem lại những lợi ích gì?
* Câu hỏi bài học:
– Sử dụng những nguyên liệu nào để làm sữa chua? Vì sao nhóm em lại
lựa chọn những nguyên liệu đó? Tỉ lệ các nguyên liệu đó?
– Tiến hành làm sữa chua theo qui trình nào?
– Cách sử dụng và bảo quản sữa chua đó?
– Giá thành của sữa chua này so với các loại sữa chua hiện có trên thị
trường.
7.4. Tổ chức dạy học theo dự án STEM

Hoạt động của GV và HS	Nội dung cần đạt đƣợc
* Tổ chức tình huống học tập Gv yêu cầu 1 HS lên làm bài tập ? Ghi lại phương trình chữ của PƯHH trong các hiện tượng sau: – Kẽm tác dụng với axit clohdric tạo thành kẽm clorua và khí hidro – Đường bị nhiệt phân hủy thành than và nước – Bari clorua tác dụng với natri sunfat tạo thành Bari sunfat và natri clorua. Gv nêu tình huống: ? Nếu không đun nóng đường thì phản ứng có xảy ra hay không. ? Khi đun nóng đường làm thế nào mà em biết được phản ứng đã xảy ra. GV: Chúng ta cùng đi tìm hiểu chủ đề Phản ứng hóa học (tiếp theo)
Hoạt động 1:Vận dụng kiến liên môn để tìm hiểu khi nào phản ứng hóa học xảy ra? Phương pháp: thực hành,trực quan,vận dụng kiến thức liên môn,liên hệ thực tế.	III.Khi nào phản ứng hóa học xảy ra?

14

Hình thức dạy học: Hoạt động nhóm – Giáo viên đưa nội dung cách tiến hành thí nghiệm. + TN1:Cho viên kẽm vào ống nghiệm và nhỏ 2-3 ml dd axit clohidric vào + TN2:Cho vụn kẽm vào ống nghiệm và nhỏ 2-3 ml dd axit clohdric vào + TN3:Để cây nến trong không khí + TN4: Đốt cháy cây nến trong không khí – Yêu cầu các nhóm làm thí nghiệm rồi ghi lại hiện tượng quan sát được vào phiếu học tập. Hình ảnh các nhóm học sinh làm thí nghiệm GV chọn một bảng nhóm bất kì dán lên bảng để cùng với HS hoàn thiện kiến thức. GV cho điểm các nhóm. Gv yêu cầu HS trả lời câu hỏi: ? Hiện tượng gì xảy ra trong TN1-2 nếu để riêng kẽm và axit clohidric? ? Tại sao trong TN2 khí thoát ra nhanh hơn trong TN1? ? Để phản ứng xaỷ ra nhất thiết cần điều kiện gì? ? Ở TN4 để cây nến cháy ta làm thế nào? ? Gv yêu cầu HS nhớ lại TN bài trước khi cho đường vào ống

– Các chất phản ứng phải tiếp xúc nhau. Bề mặt tiếp xúc càng lớn thì phản ứng xảy ra càng dễ.

15

nghiệm và đun nóng,hãy nêu hiện tượng? ? Điều kiện cần thiết để nến cháy và đường bị phân hủy thành than và nước? Vận dụng kiến thức thực tế và ứng dụng công nghệ thông tin:Giáo viên nhận báo cáo của các nhóm về qui trình làm sữa chua ở nhà và có quay video gửi qua mail cho giáo viên. Giáo viên lấy video đại diện 1 nhóm đã quay ở nhà về qui trình làm sữa chua chiếu cho cả lớp cùng theo dõi.

– Cần đun nóng đến một nhiệt độ thích hợp(tùy từng phản ứng). – Có những phản ứng cần có mặt của chất xúc .

16

Hình ảnh học sinh thực hiện qui trình làm sữa chua *Lợi ích của sữa chua: Sữa chua không chỉ là loại thức ăn số 1 dùng để giải nhiệt trong những ngày hè nóng bức mà còn là loại thực phẩm vừa coa lợi cho sức khỏe lại vừa có lợi ch làn da. Có rất nhiều công thức hướng dẫn về cách làm sữa chua nhìn chùn đều khá đơn giản nhưng nếu như không cẩn thận thì các bạn sẽ không thể nào thành công với món ăn này. * Cách làm sữa chua + Nguyên liệu, dụng cụ: 1 hộp sữa đặc có đường 1 lit sữa tươi có đường hoặc không đường 1 hũ sữa chua cái Hũ/ lọ đã tiệt trùng, xoong, bếp từ ( bếp ga), máy ủ( nồi cơm điện) + Qui trình làm sữa chua – Bước 1: Làm hỗn hợp sữa Cho sữa tươi và sữa đặc vào cùng trong xoong khuấy đều cho tan sữa. Đun hỗn hợp trên bếp cho đến khi sôi lăn tăn rồi tắt bếp, để hỗn hợp cho nguội bớt. – Bước 2: Làm sữa cái

17

Múc 1 cốc hỗn hợp sữa ấm, hòa cùng sữa cái khuấy đều Sau khi nồi sữa đã nguội bớt, đổ hỗn hợp sữa chua cái vaò khuấy đều tay. – Bước 3:Ủ sữa chua (Có nhiều cách ủ ta có thể dùng nồi cơm điện, máy chuyên dụng) + Ủ bằng nồi cơm điện:Đổ sữa chua còn đang ấm vào từng hũ hoặc lọ. Đổ nước nóng theo tỷ lệ 2 nóng ,1 nguội ngập 2/3 hũ hoặc lọ, đậy nắp nồi cơm điện lại và ủ trong khoảng 7-8 tiếng. + Ủ bằng máy chuyên dụng: đặt từng hũ vào vào máy ủ, bật chế độ ủ tùy chọn, nếu mùa hè ủ 4-6 tiếng, mùa đông ủ 5-8 tiếng. Ủ xong, sữa chua có độ sánh mịn và mùi thơm dễ chịu. – Bước 4: Bảo quản( làm lạnh sữa chua sau khi ủ): lấy sữa chua ra bảo quản trong ngăn mát hoặc trong ngăn đông tủ lạnh tùy thích. + Kết quả: Học sinh giới thiệu sản phẩm của nhóm mình cho các bạn và giáo viên cùng thưởng thức. Hình ảnh các nhóm học sinh thưởng thức sản phẩm sữa chua

18

Hình ảnh học sinh xin ý kiến của các thầy cô giáo dự giờ – Học sinh nhóm khác nêu các câu hỏi liên quan đến qui trình làm sữa chua để học sinh được tự vấn đáp, giải thích nhằm hiểu sâu hơn cơ chế tạo ra sản phẩm nhờ sự lên men của vi khuẩn lactic. ? Tại sao phải đun hỗn hợp sữa rồi để nguội? ? Hãy tính toán giá thành trên 1 hộp sữa chua thành phẩm ? Học sinh vận dụng kiến thức toán học: + 1 lit sữa tươi: 29 K + 1 lon sữa đặc: 21K Tổng chi 55K + 1 hũ sữa chua cái: 5K với nguyên liệu trên nhóm làm ra 16 hũ sữa chua thành phẩm vì vậy 1 hũ có giá thành 3,5K rẻ hơn so với các loại sữa chua khác mà lại đảm bảo an toàn thực phẩm. Giáo viên cho các nhóm đánh giá sản phẩm của nhóm bạn. Sau đó giáo viên đánh giá qui trình thực hiện dự án và đánh giá sản phẩm của nhóm. ? Quá trình chuyển hóa đường lactose trong sữa thành axit lactic và tạo thành sữa chua cần phải có chất gì để cho quá trình chuyển

19

hóa xảy ra nhanh hơn? ? Nếu không có hũ men phản ứng trên có xảy ra không? ? Lấy ví dụ trong thực tế cuộc sống PƯHH xảy ra cần có chất xúc tác Vận dụng kiến thức thực tế: Nêu cách làm rượu nếp , làm giấm Đại diện 1 nhóm trình bày cách làm rƣợu nếp Vận dụng kiến thức sinh học: Giải thích vì sao khi ta nhai cơm

20

lâu trong miệng thấy có cảm giác ngọt? Gv liên hệ thực tế: trong các nhà máy sản xuất phân đạm người ta thường dùng sắt làm chất xúc tác để đẩy nhanh PƯHH xảy ra giữa nito và hidro để tạo ra amoniac. Vận dụng kiến thức sinh học: GV đưa hình ảnh quang hợp của cây xanh yêu cầu nhắc lại khái niệm quang hợp…..> PƯ xảy ra có ích cho con người: không khí được trong lành do chất có hại được giảm đi, chất cần thiết cho sự hô hấp tăng lên. Vận dụng kiến thức liên hệ thực tế: Nêu những PƯ có hại mà em biết ?(cháy rừng, khí nổ trog các hầm mỏ, kim loại bị gỉ, TĂ bị ôi thiu..)…> Để phòng tránh sự han gỉ của kim loại ta làm thế nào? Qua hoạt động 1, GV đã hình thành và phát triển các năng lực sau cho HS:năng lực thực hành, hợp tác, giao tiếp, vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống. Hoạt động 2:Vận dụng kiến thức liên môn kết hợp kiến thức thực tế tìm hiểu cách nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra? Phương pháp: Thực hành,trực quan,liên hệ thực tế. Hình thức dạy học: Hoạt động nhóm,cá nhân.

V.Làm thế nào nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra?

21

Vận dụng kiến thức vật lí: Cho biết trạng thái của các chất trước và sau phản ứng ở TN1,2? Gv yêu cầu HS dựa vào TN1,2…> Cho biết dấu hiệu nào để nhận biết có PƯHH xảy ra? ? Chất mới được tạo ra có tính chất khác với chất phản ứng mà ta dễ nhận ra là gì? Vận dụng kiến thức vật lí: cho biết màu sắc của đường trước phản ứng và màu sắc của chất sau phản ứng? ? Khi đun nóng đường dựa vào dấu hiệu nào để nhận biết có PƯHH xảy ra? – GV yêu cầu 1 HS lên làm TN: Nhỏ vài giọt dd Bari clorua vào ống nghiệm có sẵn 1 ml dd natri sunfat. ? Quan sát- nhận xét hiện tượng? ? Hiện tượng trên chứng tỏ điều gì? ? Ở TN này chất kết tủa xuất hiện có tính chất khác với chất phản ứng là gì? ? Dấu hiệu để nhận biết có PƯHH xảy ra? ? Ở TN 4 dựa vào dấu hiệu nào để nhận biết khi đốt nến là có PƯHH xảy ra? Gv chốt kiến thức. Gv yêu cầu 1 HS làm TN của bài tập 5 trong SGK: Bỏ quả trứng vào dd axit clohidric thấy sủi bọt ở vỏ quả trứng. Biết rằng axit clohidric đã tác dụng với canxi cacbonat tạo ra canxi clorua, nước và khí cacbonic thoát ra. Hãy chỉ ra dấu hiệu để nhận biết có phản ứng xảy ra. Ghi lại phương trình chữ của phản ứng. Hs quan sát bạn làm TN để hoàn thành bài tập. Qua hoạt động 2: GV đã hình thành và phát triển các năng lực sau cho HS:năng lực thực hành, hợp tác, giao tiếp.

– Dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành, có tính chất khác với chất phản ứng: màu sắc, trạng thái, tính tan – Ngoài ra sự tỏa nhiệt và phát sáng cũng có thể là dấu hiệu có PƯHH xảy ra.

Hoạt động 3: Vận dụng kiến thức thực tế từ internet,đài ,báo và kiến thức sinh học ,công nghệ… tìm hiểu một số phản ứng hóa học có lợi và có hại trong đời sống Phương pháp: vấn đáp – thuyết trình, thu thập và xử lí thông tin

22

Hình thức dạy học: Hoạt động cá nhân và nhóm Qua hình ảnh quan sát, – GV dùng phương pháp vấn đáp trao đổi kiến thức thực tế một số phản ứng có hại,có ích trong cuộc sống. ? Tại sao những đồ dùng bằng sắt thường bị gỉ taọ thành gỉ sắt và dần dần đồ vật không dùng được. – Trong không khí có khí oxi,hơi nước và các chất khác. Do tác dụng nhiệt độ cao của ánh nắng mặt trời,hơi nước,oxi và nước mưa có phản ứng với sắt tạo thành một số hợp chất của sắt gọi là gỉ sắt. Gỉ sắt không còn tính cứng, ánh kim, dẻo của sắt mà xốp, giòn nên làm đồ vật bị hỏng. ? Tại sao khi cho vôi sống vào nước, ta thấy khói bốc lên mù mịt,nước như bị sôi lên và nhiệt độ hố vôi rất cao có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của con người? – Khi tôi vôi đã xảy ra phản ứng tạo thành canxihidroxit. Phản ứng này tỏa rất nhiều nhiệt nên làm nước sôi lên và bốc hơi đem theo cả những hạt Ca(OH)2 rất nhiều tạo thành như khói mù trắng. Do nhiệt tỏa ra nhiều nên nhiệt độ hố vôi cao do đó ta cần tránh xa hố vôi để tránh gây nguy hiểm đến tính mạng. ? Tại sao khi quét vôi lên tường thì lát sau vôi khô và cứng lại? – Vôi là canxi hidroxit là chất ít tan trong nước nên khi cho nước vào tạo thành dung dịch trắng đục, khi quét lên tường thì Ca(OH)2 nhanh chóng khô và cứng lại vì tác dụng với cacbon điôxit trong không khí tạo ra canxi cacbonat .

23

? Tại sao thức ăn để lâu ngày bị ôi thiu? – Thức ăn của con người là nguồn chất hữu cơ cũng là nguồn thức ăn của các vi sinh vật. Trong không khí có sẵn rất nhiều vi sinh vật( vi khuẩn, nấm). Nếu để thức ăn bên ngoài ở điều kiện bình thường, các vi sinh vật sẽ xâm nhập và phân hủy thức ăn tạo thành các chất đơn giản và có thải ra các khí H2S, CH4…. gây mùi hôi, thối. ? Vì sao khi đun bếp than trong phòng kín thường gây ra hiện tượng ngạt thở? – Do trong phòng kín nên không khí khó lưu thông với bên ngoài, thậm chí không lưu thông với bên ngoài. Khi đun bếp than thì lượng oxi đã tham gia vào phản ứng cháy đồng thời tạo ra các khí cacbon oxit và cacbon dioxit.Hàm lượng oxi giảm đi, lượng cacbon oxit và cacbon dioxit tăng. Huyết sắc tố (Hb) kết hợp với cacbon oxit tạo ra một hợp chất bền(HbCO2) có âm phân tách do đó máu thiếu Hb tự do chuyên vận chuyển oxi dẫn đến cơ thể bị thiếu oxi nên ngạt thở. ? Vì sao quá trình quang hợp của cây xanh có vai trò quyết định đối với sự sống trên trái đất? – Quá trình quang hợp của thực vật giúp cân bằng khí oxi và cacbonic trong không khí, cung cấp oxi cho con người và các sinh vật khác và quá trình hô hấp của cây xanh. Là nguồn khởi nguyên cung cấp thức ăn, năng lượng cho mọi sự sống trên trái đất và là nguồn cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp, dược liệu cho con người. ? Ông bà ta xưa nay luôn nhắc nhở con cháu câu: “nhai kĩ no lâu” . Tại sao khi ăn cơm nhai kĩ sẽ thấy vị ngọt và no lâu? – Cơm chứa 1 lượng lớn tinh bột, khi ăn cơm trong tuyến nước bọt của người có các men . Khi nhai kĩ cơm trong nước bọt sẽ xảy ra sự thủy phân 1 phần tinh bột thành mantozo và glucozo nên có vị ngọt. Qua hoạt động 3: GV đã hình thành và phát triển các năng lực sau cho HS:năng lực hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông Hoạt động 4: Vận dụng kiến thức thực tế từ báo, đài, Internet và kiến thức sinh học, công nghệ… giáo dục HS ý thức biết ứng dụng phản ứng có lợi trong cuộc sống và cách bảo vệ đồ dùng ,thức ăn… do phản ứng có hại gây ra. Phương pháp: thực hành, thu thập và xử lý thông tin

24

Hình thức dạy học: Hoạt động cá nhân và nhóm GV: Bằng hiểu biết cá nhân về ảnh hưởng của phản ứng hóa học đối với cuộc sống của chúng ta, các em có những việc làm thiết thực gì góp phần hạn chế phản ứng có hại và vận dụng phản ứng có lợi trong cuộc sống? HS nhóm 1: Trồng cây quanh khu nhà ở và trong nhà trƣờng để không khí trong lành do chất có hại đƣợc giảm đi, chất cần thiết cho sự hô hấp tăng lên giảm thiểu ô nhiễm môi trƣờng. Hình ảnh HS trƣờng Hàn Thuyên trồng cây để không khí trong lành – Qua tìm hiểu các đồ dùng bằng kim loại xung quanh ta hay bị gỉ không dùng được và thức ăn để lâu ngày hay bị ôi thiu. Học sinh nhóm 2 nêu cách bảo vệ đồ vật bằng kim loai không bị gỉ và cách bảo quản thực phẩm hàng ngày tránh ôi thiu. * Cách bảo vệ đồ vật bằng kim loại không bị gỉ – Để đồ vật ở khô ráo, thường xuyên lau chùi sạch sẽ sau khi sử dụng như dao, kéo…, rửa sạch sẽ dụng cụ lao động và tra dầu mỡ sẽ làm cho kim loại bị ăn mòn chậm hơn.. – Sơn, mạ, bôi dầu mỡ… lên bề mặt kim loại. Các chất này bền, bám chắc vào bề mặt kim loại, ngăn không cho kim loại tiếp xúc với môi trường.

25

* Cách bảo quản thực phẩm hàng ngày tránh ôi thiu Bảo quản thực phẩm là quá trình xử lý thức ăn nhằm ngăn chặn hoặc làm chậm việc thức ăn bị hư hỏng nhờ đó thực phẩm giữ được lâu hơn. Có các cách bảo quản: – Phơi khô hoặc sấy khô: là phương pháp bảo quản cổ xưa nhất. Nó làm giảm hoạt độ nước đủ để ngăn chặn hoặc trì hoãn sự phát triển của vi khuẩn.( sấy khô bằng phơi nóng,sấy khô bằng luồng không khí nóng 90-1500C….). – Làm lạnh: Giúp bảo quản thức ăn bằng cách làn chậm sự phát triển và sinh sôi của vi sinh vật cũng như các phản ứng của enzim gây thối rữa thực phẩm. – Làm đông: Là phương pháp bảo quản thực phẩm bằng cách hạ nhiệt độ nhằm biến nước trong thực phẩm thành đá do đó ngăn cản sự phát triển của vi sinh vật dẫn đến sự phân hủy của thực phẩm diễn ra chậm. – Ướp muối: Là phương pháp bảo quản và chế biến thức ăn bằng cách trộn chúng với muối

26

ăn nhờ vào khả năng ức chế vi sinh vật gây thối của muối ăn. Muối ăn cũng có tác dụng làm giảm các ảnh hưởng của các enzim gây hư hỏng. – Ngoài ra còn có các cách bảo quản khác: muối chua, đóng hộp….

27

Từ cách bảo quản thực phẩm do nhóm 2 vừa nêu giáo viên vận dụng kiến thức văn học nêu tình huống:Tục ngữ có câu: “ Cá không ăn muối cá ươn Con cãi cha mẹ trăm đường con hư” Em hãy giải thích câu tục ngữ trên? – Trước hết ta hiểu cá khi ươn là do sự phân hủy của protein xảy ra dưới sự hoạt động và tác động trực tiếp của các loài vi sinh vật do đó để cá không ươn buộc những vi sinh vật ấy phải không còn tồn tại.Ta đã biết muối từ lâu là 1 loại nguyên liệu có tính sát trùng cao vì vậy nếu dùng muối để ướp cá thì cá sẽ tươi lâu hơn, các vi sinh vật có hại chết đi, thịt cá sẽ săn chắc, khi chế biến thành món ăn hương vị sẽ đậm đà. Bằng cách so sánh hiện tượng cá bị ươn khi không được ướp muối, câu tục ngữ còn khẳng định con cái không nghe lời dạy bảo của cha mẹ sẽ hư hỏng, không trở thành người tốt. – HS nhóm 3 tuyên truyền mọi người cần đun than ở nơi thoáng gió tuyệt đối không dùng bếp than để sưởi và ủ bếp trong phòng kín.

28

– Hs nhóm 4 hướng dẫn mọi người qui trình làm sữa chua để đảm bảo an toàn thực phẩm Hình ảnh HS trường Hàn Thuyên hướng dẫn người thân qui trình làm sữa chua

29

Hình ảnh HS trường Hàn Thuyên tuyên truyền cho người dân sống xung quanh qui trình làm sữa chua Hình ảnh HS trường Hàn Thuyên tuyên truyền cho các bạn học trường khác qui trình làm sữa chua

30

Hình ảnh HS cùng mọi ngƣời thƣởng thức sản phẩm sữa chua Qua hoạt động 4, GV đã hình thành và phát triển các năng lực sau cho HS: năng lực tự học, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống. Mọi thứ xung quanh chúng ta luôn không ngừng biến đổi. Các vật chất cũ tương tác với nhau hình thành nên vật chất mới gọi là phản ứng hóa học. Những phản ứng hóa học này tồn tại xung quanh chúng ta,hàng ngày hàng giờ thậm chí trong từng phút từng giây ở bất cứ nơi nào ngay cả trong cơ thể chúng ta tạo ra những sản phẩm hóa học khác nhau . Bài tập vận dụng: Câu 1: Điền đầy đủ các từ hoặc cụm từ thích hợp vào chỗ trống trong câu sau: “…………là quá trình làm biến đổi chất này thành chất khác. Chất biến đổi trong phản ứng gọi là……….., còn………….mới sinh ra là……….. Trong quá trình phản ứng……..giảm dần,………….tăng dần” Câu 2: Khi than cháy trong không khí xảy ra phản ứng hoá học giữa than và khí oxi. a)Hãy giải thích vì sao cần đập vừa nhỏ than trước khi đưa vào bếp lò sau đó dùng que lửa châm rồi quạt mạnh đến khi than bén cháy thì thôi. b)Ghi lại phương trình chữ của phản ứng, biết rằng sản phẩm là khí cácbonđiôxit. c) Giải tích vì sao than chất thành đống lớn có thể tự bốc cháy? Câu 3: Tại sao dùng đồ dùng bằng bạc đựng thức ăn, thức ăn lâu bị ôi?

31

HS các nhóm thảo luận trả lời câu hỏi, tự đánh giá và cho điểm giữa các nhóm dưới sự uốn nắn của GV Đáp án Câu Đáp án Điểm1 Các từ và cụm từ cấn điền: Phản ứng hóa học,chất phản ứng,chất,sản phẩm,lượng chất phản ứng,lượng sản phẩm3,0 đ2 a.- Đập vừa nhỏ than để tăng bề mặt tiếp xúc của than với khí oxi. – Dùng que lửa châm để nâng nhiệt độ của than. – Quạt mạnh để thêm đủ khí oxi. Khi than bén cháy là đã có PƯHH xáy ra. b. -Phương trình chữ Than + Khí oxi -> Khí cacbon đioxit c. -Do than tác dụng với oxi trong không khí tạo ra khí cacbonic, phản ứng này tỏa nhiệt. – Nếu than chất thành đống lớn phản ứng này diễn ra nhiều nhiệt tỏa ra được tích góp dần khi đạt tới nhiệt độ cháy của than thì than sẽ tự bốc cháy.1,5đ 1đ 1đ 1đ3- Khi bạc gặp nước sẽ có 1 lượng rất nhỏ đi vào nước thành ion. – Ion bạc có tác dụng diệt khuẩn rất mạnh. Chỉ cần 1/5 tỉ gam bạc trong 1 lit nước cũng đủ diệt các vi khuẩn nên giữ cho thức ăn lâu bị ôi.1 đ 1,,5đ*. Tiêu chí đánh giá kết quả học tập của học sinh – Học sinh làm bài kiểm tra mức độ đạt trên 65% khá giỏi, tức là học sinh đã nắm được những kiến thức cơ bản – Vận dụng được kiến thức của nhiều môn học khác nhau để giải quyết những vấn đề thực tiễn đời sống

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

SKKN Giáo dục kiến thức sinh sản cho học sinh lớp 8

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education

Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến
Nghị quyết 29 – NQ/TW hội nghị lần thứ VIII ngày 04/11/2013 của Ban
chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã khẳng định: Đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong kinh
tế thị trường theo định hướng XHCN và hội nhập quốc tế. Tiếp tục đổi mới
mạnh mẽ phương pháp dạy học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học, khắc phục lối
truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc, tập trung dạy cách học, cách
nghĩ, khuyến khích năng lực tự học, sáng tạo của học sinh…Giáo dục con người
Việt Nam phát triển toàn diện, phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo
của mỗi cá nhân, yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, sống tốt và làm việc
hiệu quả.
Đây chính là nhiệm vụ vô cùng quan trọng và cấp thiết của ngành Giáo dục
và đào tạo nói chung, các nhà trường phổ thông nói riêng. Nói cách khác, mục
tiêu dạy học hiện nay trong nhà trường là phát huy được phẩm chất, năng lực
của người học, giúp học sinh vận dụng có hiệu quả các kiến thức đã học vào
thực tiễn cuộc sống. Và việc dạy môn sinh học trong nhà trường cũng không
nằm ngoài định hướng đó.
Môn sinh học trong nhà trường là môn học có sứ mệnh đặc biệt. Đây là môn
học góp phần hình thành và phát triển ở học sinh năng lực, kiến thức sinh học,
năng lực tìm tòi, khám phá thế giới sống, năng lực vận dụng, ứng dụng kiến thức
sinh học, những tiến bộ trong công nghệ sinh học vào thực tiễn cuộc sống.
Khi dạy học môn sinh học, giáo viên không chỉ giúp học sinh hiểu được kiến
thức sinh học mà quan trọng hơn là giúp các em nhận thức được kiến thức đó có
vai trò quan trọng như thế nào với bản thân, với cộng đồng, xã hội. Để rồi từ
việc chiếm lĩnh kiến thức sinh học đó học sinh biết vận dụng vào cuộc sống, vào
thực tiễn của bản thân, của mọi người, của cộng đồng. Một trong nhiều kiến
thức quan trọng mà giáo viên cần giáo dục cho học sinh là kiến thức sinh sản.
Kiến thức sinh sản là kiến thức vô cùng quan trọng và cần thiết đối với tất
cả mọi người trong đời sống.Kiến thức đó được giáo dục ở mọi lứa tuổi theo
từng giai đoạn phù hợp với đặc điểm tâm lý, sinh lý của con người. Giáo dục
kiến thức sinh sản đang là thách thức lớn, là vấn đề nóng bỏng đối với nhóm dân
số đặc thù: Vị thành niên, bởi đây là nguồn nhân lực đặc biệt quan trọng, nguồn
nhân lực kế cận trong xã hội. Nếu không có kiến thức về sức khỏe sinh sản thì
trẻ vị thành niên sẽ có những hành vi lệch lạc so với chuẩn mực văn hóa, thậm
chí vi phạm pháp luật, gây mất trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng

đến tương lai giống nòi. Vì thế giáo dục sức khỏe sinh sản cho trẻ vị thành niên
nói chung, học sinh nói riêng cần có sự chung tay của mỗi gia đình, nhà trường
và toàn xã hội.
Muốn thực hiện được điều đó thì việc phổ biến các kiến thức chuyên môn về
cơ thể học, sinh lí học, tâm lí học và các quan điểm về đời sống tình dục phải
được trình bày một cách công khai, và kết hợp một cách nhuần nhuyễn, chuẩn
mực, hài hòa.
Như vậy: Giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản hiện nay đã trở thành một
nhu cầu cấp bách của xã hội. Nhưng trong nhà trường hiện nay việc giáo dục
giới tính và sức khỏe sinh sản chỉ dừng ở mức lồng ghép vào một số tiết cuả một
số môn học, chỉ dừng lại ở việc cung cấp cho học sinh những thông tin cơ bản
về đặc điểm các cơ quan sinh dục, các biện pháp tình dục an toàn để tránh có
thai ngoài ý muốn và tránh các bệnh lây qua đường sinh dục. Còn ngoài xã hội,
các cơ sở tôn giáo, trong các câu lạc bộ hôn nhân và gia đình chỉ đề cập một
cách chung chung, chưa giám trình bày một cách rõ ràng, khoa học. Theo tôi đó
không phải là giáo dục kiến thức sinh sản một cách đích thực.
Muốn giáo dục kiến thức sinh sản một cách đích thực thì bản thân người dạy
và người học phải có nhu cầu tìm hiểu và mong muốn. Vì thế, trong các môn
học trong trường trung học cơ sở môn sinh học lớp 8 là môn học được xây dựng
dạy cho học sinh kiến thức về sinh sản. Về cơ bản, phần kiến thức này trong
môn sinh học lớp 8 có thể giúp các em có hiểu biết về sự phát triển cơ thể đồng
thời có ý thức vệ sinh bảo vệ cơ thể, sống lành mạnh, có phẩm chất đạo đức cao
đẹp, có kĩ năng sống tốt đẹp.
Tuy nhiên, trong những năm qua, do nhiều nguyên nhân, có nguyên nhân
khách quan ( do những yêu cầu mới của xã hội), có nguyên nhân chủ quan (do
nhận thức, quan niệm còn lệch lạc) việc dạy và việc học môn sinh học ở các cấp
học hiện nay, đặc biệt là cấp THCS còn gặp nhiều khó khăn, việc giáo dục giới
tính và kiến thức sinh sản ở cấp này cũng còn nhiều tồn tại cần phải khắc phục ?
Hơn nữa vấn đề giới tính, vấn đề về sức khỏe sinh sảnvẫn được coi là vấn
đề “nhạy cảm”, “khó nói” của nhiều học sinh. Nhiều em thu mình lại, né tránh.
Một số em lại học để làm theo người khác mà không biết đúng hay sai. Các em
cũng không dám tâm sự những băn khoăn, thắc mắc của mình với ai. Một phần
vì e dè, ngại ngùng, phần khác các em cũng khó khăn trong tìm được người tin
cậy để chia sẻ…
Vậy làm thế nào để giáo dục cho học sinh kiến thức sinh sản đạt hiệu quả ?
Làm thế nào giúp các em hiểu, vận dụng đúng đắn kiến thức sinh sản đã được
học vào trong đời sống mà phát huy được tốt nhất phẩm chất và năng lực của
mỗi cá nhân ? Làm thế nào để các em tự tin chia sẻ những hiểu biết của mình về
sức khỏe sinh sản vừa để giúp bảo vệ bản thân, vừa giúp cho bạn bè cùng trang
lứa tránh khỏi những nguy hại với bản thân ? Đó là câu hỏi cần phải có lời giải
đáp, cũng là những trăn trở của tôi trong nhiều năm qua khi dạy môn sinh học tại
trường THCS Thịnh Long.
Từ những lý do trên tôi đã đầu tư thời gian nghiên cứu và có sáng kiến:
“Giáo dục kiến thức sinh sản theo định hướng phát triển phẩm chất và năng
lực cho học sinh lớp 8 ở trường THCS”.
II. Mô tả giải pháp
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
Trước khi có sáng kiến tôi đã đi sâu nghiên cứu thực trạng về vấn đề giáo
dục kiến thức sinh sản cho học sinh THCS nói chung, học sinh lớp 8 ở trường
THCS nói riêng.
Theo tổ chức Y tế thế giới WHO: Sức khỏe sinh sản là trạng thái khỏe
mạnh về thể chất, tinh thần và hòa hợp xã hội về tất cả các phương diện liên
quan đến hệ thống sinh sản trong các giai đoạn của cuộc đời. Sức khỏe sinh sản
là vấn đề mà tất cả các quốc gia trên thế giới quan tâm và coi trọng. Với nhiều
quốc gia phát triển, đặc biệt là các nước phương Tây, họ có quan niệm phóng
khoáng về tình yêu, về quan hệ tình dục… cả hai phía nam và nữ đều chủ động
trong mối quan hệ của mình. Vì vậy, bản thân họ có kiến thức đầy đủ, sâu sắc
hơn, có kĩ năng cần thiết để bảo vệ bản thân và sức khỏe sinh sản cá nhân.
Ở các nước Phương Đông và ở Việt Nam quan niệm về tình yêu, về quan hệ
tình dục có điểm khác biệt: Tình yêu là cơ sở quan trọng của hôn nhân, hôn nhân
là kết quả của tình yêu, còn tình dục là sản phẩm của tình yêu. Quan hệ tình dục
khi yêu và trước hôn nhân bị coi là hành động sai trái…Vì vậy nói đến sức khỏe
sinh sản, tình dục họ thường dè dặt, thiếu tự tin nên dẫn tới thiếu kiến thức, thiếu
kĩ năng để bảo vệ bản thân.
Thực tiễn cho thấy: Thanh niên Việt Nam lập gia đình ở độ tuổi muộn hơn
và gia tăng quan hệ tình dục trước hôn nhân. Tỷ lệ lây nhiễm qua đường tình
dục tăng lên 10 lần trong thập kỷ qua. Thách thức lớn nhất trong vấn đề sức
khỏe sinh sản chính là việc nạo phá thai, vấn đề mang thai ngoài ý muốn ở độ
tuổi vị thành niên, trong đó có học sinh THCS.
Vị thành niên Việt Nam, trong đó nhóm dân số từ 10-14 tuổi theo định
nghĩa của Tổ chức Y tế thế giới chiếm khoảng 22% dân số. Đây là độ tuổi của
học sinh đang học tại các trường THCS. Mặc dù đã nỗ lực tuyên truyền giáo dục
song tình trạng quan hệ sớm, xâm hại tình dục, quan hệ tình dục không an toàn,
mang thai ngoài ý muốn và phá thai không an toàn, nguy cơ lây nhiễm bệnh tình
dục, nhiễm HIV nhóm dân số này đang có xu hướng tăng.
Chính vì thế đã từ rất lâu, Nhà nước Việt Nam đã quan tâm tuyên truyền
giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên. Đảng ta đã xác định: Chăm
sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên vì tương lai giống nòi. Đây chính
là chủ đề của tháng hành động quốc gia về dân số và ngày dân số Việt Nam năm
2018 được Bộ Y tế phát động.Vấn đề sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh
niên cũng được Bộ Y tế xác định là nội dung ưu tiên trong chiến lược dân số-
sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011-2020.Bởi vì vị thành niênlà yếu tố
quan trọng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân
lực và tương lai của giống nòi.
Việc dạy kiến thức sinh sản cho nhóm dân số nói trên cũng được Bộ Giáo
Dục quan tâm chỉ đạo trong các nhà trường, từ việc chỉ đạo dạy kiến thức về
giới tính và sức khỏe sinh sản trong chương trình dạy học bắt buộc của môn sinh
học đến việc tích hợp trong các môn học khác như: môn Giáo dục thể chất, Giáo
dục công dân… đến chương trình hoạt động ngoài giờ lên lớp…Tuy nhiên khi
triển khai dạy học một số nhà trường chưa quan tâm một cách đúng mực, giáo
viên còn lúng túng trong lựa chọn phương pháp giảng dạy, việc dạy lồng ghép
và ngoại khóa nhiều khi cũng mang tính hình thức. Việc triển khai dạy học còn
mang nặng tính lý thuyết hàn lâm.Bởi vậy hiệu quả giáo dục kiến thức sinh sản
còn rất nhiều hạn chế.
Qua 10 năm công tác và giảng daỵ môn sinh học lớp 8 tại trường trung học
cơ sở Thịnh Long tôi nhận thấy rằng:
Trường THCS Thịnh Long có truyền thống dạy tốt, học tốt. Đội ngũ giáo
viên trong nhà trường có trình độ chuyên môn vững vàng, nhiệt tình trách nhiệm
trong công tác. Cơ sở vật chất nhà trường khá đầy đủ và đồng bộ tạo điều kiện
thuận lợi cho việc dạy và học các môn học, đặc biệt là các môn có thời gian thực
hành cao và được bố trí dạy học tại phòng bộ môn như môn sinh học.
Bản thân tôi và các giáo viên dạy bộ môn sinh học luôn có ý thức tự giác,
học hỏi đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao chất
lượng giảng dạy có tinh thần trách nhiệm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Tuy vậy kết quả dạy và học bộ môn đôi lúc còn hạn chế.Việc giáo dục giới tính
và sức khỏe sinh sản cho học sinh cũng đạt hiệu quả chưa cao.
Học sinh trường THCS Thịnh Long phần lớn đều ngoan, có ý thức học tập
tốt. Học sinh lớp 8 của nhà trường đang trong độ tuổi 13-14, tuổi vị thành niên,
đang bước vào tuổi dậy thì có sự thay đổi về cơ thể, tâm lý, sinh lí. Nhiều học
sinh dậy thì sớm, thể chất phát triển, chiều cao trung bình của học sinh khối 8
nhà trường nữ là 158 cm; nam 160cm; cân nặng trung bình: nữ là 49 kg, nam là
53 kg nhưng lại chưa có đầy đủ kiến thức về sự phát triển thể chất của bản thân,
nhất là vấn đề sức khỏe sinh sản, thậm chí có thể nói là còn thiếu kiến thức. Để
nghiên cứu của mình mang tính thực tiễn, tôi tiến hành các khảo sát lấy ý kiến
của giáo viên và học sinh. Dưới đây là một vài khảo sát về kiến thức giới tính và
kiến thức sinh sản, về nhận thức và kĩ năng ứng phó của các em học sinh trường
THCS Thịnh Long.
PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 1(Phiếu khảo sát dành cho học sinh)
– Mục đích khảo sát: Tìm hiểu hiểu biết của học sinh về tuổi dậy thì, về sự phát
triển thể chất của bản thân
– Đối tượng khảo sát: Học sinh khối 8 trường THCS Thịnh Long
– Số lượng khảo sát: 240 học sinh
– Thời gian khảo sát: Tháng 9 năm học 2019- 2020
– Phương pháp khảo sát
+ Phương pháp quan sát khoa học: Thu nhận thông tin về học sinh bằng tri giác
trực tiếp và các nhân tố khác có liên quan đến học sinh. Trên cơ sở đó để xây
dựng lý thuyết và kiểm tra lý luận bằng thực tiễn.
+ Phương pháp điều tra bảng hỏi:Tham khảo tài liệu, từ đó xây dựng bảng hỏi
để điều tra thực trạng hiểu biết về kiến thức sinh sản.
+ Phương pháp xử lý số liệu, phân tích, tổng hợp: Thông qua những số liệu thu
thập được cùng với các kết quả đánh giá, đưa ra những kết luận bổ ích cho thực
tiễn, tìm được nguyên nhân, nghiên cứu giải pháp thực tiễn áp dụng để tìm ra
giải pháp thích hợp.
– Thang đo: tính tỉ lệ % theo số lượng khảo sát
Phiếu khảo sát dành cho học sinh nữ
Em hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến
( Biết/ không biết) để thể hiện sự hiểu biết của bản thân về tuổi dậy thì.

TT	Những thay đổi về thể chất ở tuổi dậy thì	Ý kiến
Biết	Không biết
1	Thay đổi về chiều cao, cân nặng
2	Tuyến vú phát triển( Ngực to ra)
3	Khung chậu phát triển (Mông to ra)
4	Đùi thon
5	Bộ phận sinh dục phát triển ( Âm hộ, âm đạo to ra…)
6	Có kinh nguyệt

Phiếu khảo sát dành cho học sinh nam
Em hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến
( Biết/ không biết) để thể hiện sự hiểu biết của bản thân về tuổi dậy thì.

TT	Những thay đổi về thể chất ở tuổi dậy thì	Ý kiến (%)
Biết	Không biết
1	Thay đổi về chiều cao, cân nặng
2	Lông mu
3	Giọng nói thay đổi
4	Tuyến bã, tuyến mồ hôi phát triển
5	Ngực và hai vai phát triển
6	Các cơ rắn chắc
7	Lông trên cơ thể phát triển
8	Dương vật và tinh hoàn phát triển
9	Bắt đầu xuất tinh

Kết quả đạt được như sau:
– Kết quả khảo sát ý kiến đối với học sinh nữ ( Tính theo tỉ lệ %)

TT	Những thay đổi về thể chất ở tuổi dậy thì	Ý kiến (%)
Biết	Không biết
1	Thay đổi về chiều cao, cân nặng	95	5
2	Tuyến vú phát triển( Ngực to ra)	90	10
3	Khung chậu phát triển (Mông to ra)	80	20
4	Đùi thon	55	45
5	Bộ phận sinh dục phát triển ( Âm hộ, âm đạo to ra…)	65	35
6	Có kinh nguyệt	95	5

Kết quả khảo sát hiểu biết của học sinh nam ( Tính theo tỉ lệ %)

TT	Những thay đổi về thể chất ở tuổi dậy thì	Ý kiến (%)
Biết	Không biết
1	Thay đổi về chiều cao, cân nặng	95	5
2	Lông mu	85	15
3	Giọng nói thay đổi	80	20
4	Tuyến bã, tuyến mồ hôi phát triển	73	27
5	Ngực và hai vai phát triển	71	29
6	Các cơ rắn chắc	63	37
7	Lông trên cơ thể phát triển	62	38
8	Dương vật và tinh hoàn phát triển	63,5	36,5
9	Bắt đầu xuất tinh	22	78

Như vậy có thể nhận thấy: Đa số học sinh biết được những thay đổi về thể
chất, rõ nhất là “thay đổi về chiều cao và cân nặng” với tỷ lệ 95 % đối với cả
học sinh nam và học sinh nữ. Tuy nhiên do đặc điểm về giới nên học sinh nam
quan tâm đến sự thay đổi về chất thấp hơn học sinh nữ. Học sinh nam nhận ra
dấu hiệu “ Bắt đầu xuất tinhcó tỉ lệ hiểu biết thấp chỉ chiếm 22 % .
PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 2 (Phiếu khảo sát dành cho học sinh)
Em hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến (có/
không) để thể hiện sự hiểu biết của bản thân về sự thay đổi tâm lý, sinh lý ở tuổi
dậy thì.

TT	Những thay đổi về tâm lý, sinh lý ở tuổi dậy thì	Ý kiến
Có	Không
1	Cố gắng làm được những điều mình mong muốn
2	Thường đặt ra câu hỏi: Tôi là ai ? Tôi có thể làm gì ?
3	Cảm thấy mình không còn là trẻ con
4	Muốn được đối xử như người lớn
5	Muốn thoát khỏi sự ràng buộc của gia đình, thầy cô
6	Có tình cảm với người khác giới

Kết quả thu được sau khảo sát về hiểu biết của học sinh về sự thay đổi tâm sinh
lý của bản thân ( Tính theo tỷ lệ %)

TT	Những thay đổi về tâm lý, sinh lý ở tuổi dậy thì	Ý kiến (%)
Có	Không
1	Cố gắng làm được những điều mình mong muốn	65	35
2	Thường đặt ra câu hỏi: Tôi là ai ? Tôi có thể làm gì ?	42	58
3	Cảm thấy mình không còn là trẻ con	85	15
4	Muốn được đối xử như người lớn	85	15
5	Muốn thoát khỏi sự ràng buộc của gia đình, thầy cô	87	13
6	Có tình cảm với người khác giới	87	13

Từ bảng kết quả trên ta cũng thấy được phần lớn học sinh biết được cùng với sự
thay đổi về thể chất là sự thay sinh lí và tâm lí khi bước vào tuổi dậy thì.85%
học sinh cho rằng mình không còn là trẻ con, muốn mình được đối xử như người
lớn. 87 % học sinh muốn tìm sự tự do cho bản thân mà không có sự ràng buộc
của người lớn. Cũng 87 % học sinh được hỏi ý kiến có tình cảm với người khác
giới, nhiều học sinh ngộ nhận đó là tình yêu. Tóm lại, học sinh có sự thay đổi
lớn về tâm lý và sinh lý.
PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 3(Phiếu khảo sát dành cho học sinh)
Em hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến (Nên/
không nên) để thể hiện nhận thức của bản thân về tình yêu và sức khỏe sinh sản.

TT	Hành vi	Ý kiến
Nên	Không nên
1	Yêu ở độ tuổi vị thành niên
2	Quan hệ tình dục khi yêu
3	Mang thai ở tuổi vị thành niên

Kết quả đạt được (Tính theo tỷ lệ %)

TT	Hành vi	Ý kiến (%)
Nên	Không nên
1	Yêu ở độ tuổi vị thành niên	85	15
2	Quan hệ tình dục khi yêu	55	45
3	Mang thai ở tuổi vị thành niên	20	80

Trong 240 học sinh được khảo sát ý kiến cho thấy: Khi muốn làm người lớn học
sinh cũng có mong muốn yêu ở tuổi vị thành niên với tỷ lệ cao là 85 %. 55% cho
rằng nên quan hệ tình dục khi yêu ở tuổi vị thành niên mà đáng lẽ ra phải nhận
thức được là không nên. Vẫn còn 20 % cho là mang thai ở tuổi vị thành niên là
không sao mà không hiểu hết được tác hại của việc đó.
Từ kết quả khảo sát về nhận thức của học sinh về hành vi và sức khỏe sinh sản,
tôi tiếp tục tiến hành khảo sát nhận thức của học sinh về hậu quả của quan hệ
tình dục tuổi vị thành niên.
PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 4(Phiếu khảo sát dành cho học sinh)
Em hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến (Đồng ý/
không đồng ý) để thể hiện sự hiểu biết của bản thân về hậu quả của việc quan hệ
tình dục tuổi vị thành niên

TT	Hậu quả của việc quan hệ tình dục tuổi vị thành niên	Ý kiến
Đồng ý	Không đồng ý
1	Mang thai ngoài ý muốn
2	Dễ bị sảy thai, đẻ non, tăng nguy cơ tử vong ở người mẹ
3	Sinh con phải phấu thuật do khung xương chậu chưa phát triển
4	Trẻ sinh thiếu cân, suy dinh dưỡng
5	Phá thai, gặp tai biến dẫn đến vô sinh

6	Mắc các bệnh lây qua đường tình dục
7	Bỏ học giữa chừng, ảnh hưởng tới tương lai
8	Bị bỏ rơi
9	Gia đình phải gánh chịu định kiến của xã hội
10	Dễ bị dụ đỗ bởi các chất kích thích

Kết quả đạt được: ( Tính theo tỉ lệ %)

TT	Hậu quả của việc quan hệ tình dục tuổi vị thành niên	Ý kiến (%)
Biết	Không biết
1	Mang thai ngoài ý muốn	55	45
2	Dễ bị sảy thai, đẻ non, tăng nguy cơ tử vong ở người mẹ	31	69
3	Sinh con phải phẫu thuật do khung xương chậu chưa phát triển	22,5	77,5
4	Trẻ sinh thiếu cân, suy dinh dưỡng	32	68
5	Phá thai, gặp tai biến dẫn đến vô sinh	40	60
6	Mắc các bệnh lây qua đường tình dục	20	80
7	Bỏ học giữa chừng, ảnh hưởng tới tương lai	55	45
8	Bị bỏ rơi	12	88
9	Gia đình phải gánh chịu định kiến của xã hội	18	82
10	Dễ bị dụ đỗ bởi các chất kích thích	20	80

Từ kết quả khảo sát trên cho ta thấy được nhận thức của học sinh về hậu quả của
việc quan hệ tình dục tuổi vị thành niên còn nhiều hạn chế. Phần lớn học sinh
không nhận biết được hậu quả của việc quan hệ tình dục tuổi vị thành niên.Nếu
không nhận biết được những hậu quả đó sẽ vô cùng nguy hại cho sức khỏe, cuộc
sống, tương lai của chính các em. Vậy các em làm thế nào để bảo vệ bản thân
mình trước mọi cám dỗ của cuộc sống ? Tôi tiếp tục khảo sát về kĩ năng chăm
sóc bản thân của học sinh.
PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 5 (Phiếu khảo sát dành cho học sinh nữ)
Em hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến
(Biết/ không biết) để thể hiện sự hiểu biết của bản thân về việc chăm sóc sức
khỏe sinh sản tuổi vị thành niên.

TT	Chăm sóc sức khỏe sinh sản	Ý kiến
Biết	Không biết
1	Vệ sinh cá nhân, vệ sinh kinh nguyệt
2	Uống bổ sung viên sắt
3	Chủ động tìm hiểu kiến thức sinh sản qua cha mẹ, thầy cô, người thân, bạn bè…
4	Phân biệt tình yêu và tình bạn khác giới
5	Tránh xa sách báo, phim ảnh đồi trụy, thuốc lá, rượu bia, ma túy…
6	Không quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành

PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 5 (Phiếu khảo sát dành cho học sinh nam)
Em hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến (Biết/
không biết) để thể hiện sự hiểu biết của bản thân về việc chăm sóc sức khỏe sinh
sản tuổi vị thành niên

TT	Chăm sóc sức khỏe sinh sản	Ý kiến
Biết	Không biết
1	Vệ sinh cá nhân, phát hiện những bất thường ở cơ quan sinh dục
2	Không mặc quần lót bó quá sát
3	Chủ động tìm hiểu kiến thức sinh sản qua cha mẹ, thầy cô, người thân, bạn bè…
4	Phân biệt tình yêu và tình bạn khác giới

5	Tránh xa sách báo, phim ảnh đồi trụy, thuốc lá, rượu bia, ma túy…
6	Không quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành

Kết quả khảo sát:
+ Kết quả khảo sát dành cho học sinh nữ ( Tính theo tỷ lệ %)

TT	Chăm sóc sức khỏe sinh sản	Ý kiến
Biết	Không biết
1	Vệ sinh cá nhân, vệ sinh kinh nguyệt	60	40
2	Uống bổ sung viên sắt	6	94
3	Chủ động tìm hiểu kiến thức sinh sản qua cha mẹ, thầy cô, người thân, bạn bè…	21	79
4	Phân biệt tình yêu và tình bạn khác giới	22	88
5	Tránh xa sách báo, phim ảnh đồi trụy, thuốc lá, rượu bia, ma túy…	32	68
6	Không quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành	52	48

+ Kết quả khảo sát dành cho học sinh nam ( Tính theo tỷ lệ %)

TT	Chăm sóc sức khỏe sinh sản	Ý kiến
Biết	Không biết
1	Vệ sinh cá nhân, phát hiện những bất thường ở cơ quan sinh dục	50	50
2	Không nên mặc quần lót bó quá sát	21	79
3	Chủ động tìm hiểu kiến thức sinh sản qua cha mẹ, thầy cô, người thân, bạn bè…	20	80

4	Phân biệt tình yêu và tình bạn khác giới	20	80
5	Tránh xa sách báo, phim ảnh đồi trụy, thuốc lá, rượu bia, ma túy…	51	49
6	Không quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành	55	45

Qua kết quả khảo sát về kĩ năng chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi vị thành
niên của học sinh khối 8 tôi nhận ra: học sinh biết phải vệ sinh cá nhân nhưng
việc vệ sinh cơ quan sinh dục khi có kinh nguyệt (với nữ): 40 % , không phát
hiện ra những bất thường ở cơ quan sinh dục (với nam): 50 %. Các em cũng e
dè, ngại ngùng, không dám chủ động, thậm chí dấu diếm người khác. Các em
không dám hỏi ý kiến của cha mẹ, thầy cô, người thân, bạn bè. 80% học sinh
không phân biệt được tình yêu và tình bạn khác giới.Một nửa số học sinh được
hỏi ý kiến không thấy được tác hại của phim ảnh, sách báo đồi trụy hay là tác
hại của các chất kích thích. Học sinh cũng có những lệch lạc trong nhận thức về
hành vi có liên quan đến sức khỏe sinh sản, thiếu kĩ năng bảo vệ bản thân, thiếu
kĩ năng ứng phó với thực tiễn và những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Chính vì
vậy, cần trang bị cho các em những kiến thức sinh sản cụ thể, kĩ năng cụ thể để
bảo vệ bản thân, xây dựng một tương lai tốt đẹp.
Nhưng nếu cứ để cho học sinh tự tìm hiểu và loay hoay với những thắc mắc
của mình về giới tính, về sức khỏe sinh sản thì vấn đề về tương lai giống nòi sẽ
như thế nào ?Vấn đề đặt ra là phải có người dẫn đường để các em đúng
hướng.Đây là nhiệm vụ của giáo viên, đặc biệt là giáo viên dạy bộ môn sinh
học.Vậy người dạy nhận thức về vấn đề này ra sao. Dưới đây là khảo sát ý kiến
của đồng nghiệp.
PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 6 (Phiếu khảo sát dành cho giáo viên)
– Mục đích khảo sát: Tìm hiểu quan niệm của giáo viên về việc giáo dục kiến
thức sinh sản cho học sinh lớp 8 nói riêng, học sinh THCS nói chung.
– Đối tượng khảo sát: GV dạy môn sinh học trường THCS Thịnh Long
– Số lượng khảo sát: 5giáo viên
– Thời gian khảo sát: Tháng 9 năm học 2019- 2020
– Phương pháp khảo sát
+ Phương pháp quan sát khoa học: Thu nhận thông tin về giáo viên bằng tri giác
trực tiếp và các nhân tố khác có liên quan. Trên cơ sở đó để xây dựng lý thuyết
và kiểm tra lý luận bằng thực tiễn.
+ Phương pháp điều tra bảng hỏi:Tham khảo tài liệu, từ đó xây dựng bảng hỏi
để điều tra thực trạng quan niệm về giáo dục kiến thức sinh sản cho học sinh.
+ Phương pháp xử lý số liệu, phân tích, tổng hợp: Thông qua những số liệu thu
thập được cùng với các kết quả đánh giá, đưa ra những kết luận bổ ích cho thực
tiễn, tìm được nguyên nhân, nghiên cứu giải pháp thực tiễn áp dụng để tìm ra
giải pháp thích hợp cho việc giáo dục kiến thức sinh sản cho học sinh.
– Thang đo: tính tỉ lệ % theo số lượng khảo sát
Đồng chí hãy cho biết ý kiến của bản thân bằng cách tích dấu x vào ô ý kiến
(Cần/ không cần) về việc giáo dục sức khỏe sinh sản cho học sinh.

TT	Kiến thức giáo viên cần có	Ý kiến
Cần	Không cần
1	Kiến thức về sức khỏe sinh sản
2	Nắm chắc tâm lí học sinh
3	Phân loại được đối tượng học sinh
4	Phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực
5	Các tài liệu tham khảo
6	Sử dụng phương tiện thiết bị dạy học
7	Sử dụng công nghệ thông tin
8	Kĩ năng kiểm tra, đánh giá học sinh

Kết quả khảo sát( tính theo tỷ lệ %)

TT	Giáo viên cần có	Ý kiến
Cần	Không cần
1	Kiến thức về sức khỏe sinh sản	100	0
2	Nắm chắc tâm lí học sinh	80	20
3	Phân loại được đối tượng học sinh	60	40
4	Phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực	100	0
5	Các tài liệu tham khảo	80	20
6	Sử dụng phương tiện thiết bị dạy học	80	20
7	Sử dụng công nghệ thông tin	80	20
8	Kĩ năng kiểm tra, đánh giá học sinh	60	40

Qua kết quả khảo sát cho 100 % giáo viên được hỏi ý kiến cho rằng:
Muốn giáo dục kiến thức sinh sản cho học sinh giáo viên cần có kiến thức về
sức khỏe sinh sản, có phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực và phù hợp. 80 %
giáo viên quan niệm để làm tốt việc giáo dục kiến thức sinh sản cho học sinh thì
cần nắm vững tâm lí học sinh, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học hợp lý, biết
vận dụng công nghệ thông tin và các tài liệu phục vụ cho việc giáo dục kiến thức
sinh sản của học sinh. Các tiêu chí về phân loại đối tượng học sinh, phương
pháp, kiểm tra đánh giá chỉ có 60 % giáo viên được hỏi cho là cần thiết.
Từ kết quả khảo sát trên tôi tiếp tục tìm hiểu nguyên nhân của thực trạng
trên là:
* Về phía học sinh:
-Thiếu kiến thức về giới tính, thiếu kiến thức sinh sản, sức khỏe sinh sản.
– Nhận thức chưa đầy đủ về sinh sản, sức khỏe sinh sản
– Chưa được quan tâm giáo dục kiến thức sinh sản một cách đúng mức
– Thiếu định hướng đúng đắn
– Do đặc điểm lứa tuổi: tò mò, ham hiểu biết, thích tìm tòi cái mới, muốn
khẳng định mình nên dễ mắc sai lầm.
– Đối với học sinh lớp 8 bắt đầu giai đoạn tâm sinh lí thay đổi nên thái độ
của các em khi nói đến những vấn đề liên quan đến giới tính còn khá dè dặt, các
em chưa hề mạnh dạn trong vấn đề tìm hiểu tiếp thu những kiến thức về giới
tính và sinh sản.
– Không có kỹ năng tự bảo vệ chính mình.
* Về phía gia đình:
– Một bộ phận cha mẹ học sinh thiếu quan tâm đến con cái, phó mặc việc giáo
dục con cái cho nhà trường.
– Một số phụ huynh lại nuông chiều con cái thái quá hoặc quản lý con quá khắt
khe mà thiếu phương pháp giáo dục con một cách phù hợp.
– Một bộ phận cha mẹ học sinh còn ngại hay lảng tránh khi con hỏi tới vấn đề
về giới tính và vấn đề sinh sản
– Một số phụ huynh quan niệm sai lầm: Con còn nhỏ, chưa cần quan tâm đến
vấn đề giới tính và sức khỏe sinh sản
– Có nhiều học sinh cha mẹ đi làm ăn xa ở với ông bà nên chưa được hướng dẫn
chỉ bảo kịp thời khi gặp những khúc mắc trong cuộc sống giới tính.
– Cha mẹ học sinh chưa tích cực phối hợp với nhà trường trong giáo dục học
sinh.
– Áp đặt con cái
* Về phía nhà trường:
– Chưa quan tâm đúng mức đến giáo dục sức khỏe sinh sản cho học sinh
– Chưa làm tốt công tác tuyên truyền về giới tính và sức khỏe sinh sản.
Các hoạt động của nhà trường chỉ dừng lại ở một số buổi nói chuyện với các
chuyên gia về một số vấn đề sức khỏe giới tính, phòng chống HIV/AIDS.
– Công tác tư vấn tâm lý học đường chưa hiệu quả.
– Việc phối hợp giữa nhà trường và các môi trường giáo dục khác trong giáo dục
sức khỏe sinh sản chưa hiệu quả.
– Cơ sở vật chất nhà trường hạn hẹp, thiếu động bộ nên ảnh hưởng đến việc tạo
điều kiện dạy và học của giáo viên và học sinh trong nhà trường.
* Về xã hội
– Ảnh hưởng của Internet, của phim ảnh hiện nay có nhiều nội dung không mang
tính định hướng rõ ràng là nguyên nhân khơi dậy, đánh động bản năng tình yêu,
tình dục ở học sinh. Nhiều clip, video không hay làm cho học sinh tò mò thích
khám phá, làm theo, trong đó có cả những phim ảnh sách báo không lành mạnh.-
Do ảnh hưởng của trào lưu giới trẻ hiện nay, yêu sớm, sống thử… ảnh hưởng
không nhỏ tới học sinh.
– Chạy theo quan niệm cứ thích là quan hệ tình dục, sống buông thả.
– Thị trấn Thịnh Long kinh tế du lịch phát triển cũng ảnh hưởng rất lớn đến học
sinh.
* Đặc điểm môn học:
– Sinh học là môn khoa học thực nghiệm. Sinh học 8 lại đề cập đến kiến thức về
con người trong đó có kiến thức sinh sản cần đáng quan tâm. Ở độ tuổi này, cơ
thể các em đang thay đổi mạnh mẽ về tâm sinh lí là vấn đề kích thích nhu cầu
tìm hiểu về bản thân nên chú tâm học hỏi về kiến thức sinh sản hơn.
* Về phía giáo viên:
– Giáo viên lúng túng trong việc lựa chọn phương pháp dạy học bộ môn. Chưa
lựa chọn được phương pháp tối ưu để giáo dục kiến thức sinh sản theo định
hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh.
– Khi dạy học sinh học môn sinh lớp 8 ở trường THCS, giáo viên thường sử
dụng phương pháp trực quan, phương pháp thực hành đi theo con đường tìm tòi,
nghiên cứu, tỏ ra có nhiều ưu thế trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo và phù
hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh ở lứa tuổi này (13- 14 tuổi). Hơn nữa
trong các tiết dạy sinh học 8 học về cấu tạo sinh lí của các cơ quan bộ phận con
người nhưng giáo viên chỉ đơn thuần cung cấp kiến thức trọng tâm trong sách
giáo khoa một cách cứng nhắc làm cho tiết học nặng nề, không gây hứng thú,
học sinh chán nản, không tập trung chú ý nghe giảng và kết quả học sinh không
tiếp thu được kiên thức bài học .
– Việc dạy lồng ghép kĩ năng sống, hay giáo dục kiến thức giới tính, kiến
thức sinh sản chưa hiệu quả.
– Thiếu đội ngũ giáo viên chuyên trách về những vấn đề giới tính và sức
khỏe sinh sản.
– Bản thân giáo viên chưa tự tin để làm tốt công tác giáo dục sức khỏe sinh
sản cho học sinh. Thậm chí còn ngại ngùng.
– Chưa xác định đúng đắn vị trí của môn sinh học trong nhà trường.
– Chưa xác định đúng vai trò, tầm quan trọng của việc giáo dục kiến thức
sinh sản cho học sinh.
Từ việc khảo sát thực trạng giáo viên, học sinh và tìm hiểu nguyên nhân
của thực trạng đó tôi đưa ra những giải pháp mới để giáo dục kiến thức sinh sản
cho học sinh lớp 8 nói riêng, học sinh THCS Thịnh Long nói chung đạt kết quả
cao.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.1. Giải pháp thứ nhất: Cung cấp đầy đủ, hệ thống, chính xác, toàn
diện kiến thức sinh sản cho học sinh lớp 8 ở trường trung học cơ sở.
Dạy và học môn sinh học như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất ? Dạy thế
nào để học sinh thực sự hứng thú say mê học tập và có những kĩ năng bổ ích
trong cuộc sống ? Đặc biệt là những kiến thức về giới tính, sinh sản ?
Trước hết giáo viên cung cấp đầy đủ, chính xác kiến thức sinh qua chủ đề
“Sinh sản” trong môn sinh học lớp 8.
Chủ đề “Sinh sản” Gồm 6 bài dạy trong 6 tiết
Bài 60 – Tiết 63 – Cơ quan sinh dục nam
Bài 61 – Tiết 64 – Cơ quan sinh dục nữ
Bài 62 – Tiết 65 – Thụ tinh, thụ thai và phát triển của thai
Bài 63 – Tiết 66- Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai
Bài 64 – Tiết 67- Các bệnh lây qua đường sinh dục
Bài 65 – Tiết 68 – Đại dịch AIDS – Thảm họa của loài người
Để thực hiện tốt nhiệm vụ trên, bản thân giáo viên cần có kiến thức về sức
khỏe sinh sản, nắm chắc tâm lí của học sinh, khi dạy phân loại được đối tượng
học sinh, vận dụng hợp lý các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực, các
phương tiện, thiết bị dạy học, thường xuyên cập nhật, bổ sung kiến thức từ các
nguồn tài liệu tham khảo, ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin, đổi mới việc
kiểm tra, đánh giá học sinh.
Vì thế khi dạy chủ đề “Sinh sản” tôi xác định rõ là phải cung cấp kiến thức
sinh sản cho học sinh đảm bảo chuẩn kiến thức, kĩ năng. Đó là:
– Giúp học sinh nắm được các bộ phận của cơ quan sinh sản ở nam, nữ;
nắm được những thay đổi ở tuổi dậy thì:
+ Ở nam:
(+) Sự sinh tinh
(+) Có khả năng có con
+ Ở nữ:
(+) Sự rụng trứng, hiện tượng kinh nguyệt.
(+) Có khả năng mang thai và có con.
(+) Dấu hiệu có khả năng mang thai.
(+) Biết cách vệ sinh thân thể đặc biệt là nữ ở tuổi dậy vào những ngày có
kinh nguyệt.
– Giúp học sinh hiểu, nắm được điều kiện để trứng được thụ tinh và phát
triển thành thai. Cụ thể là:
+ Trứng gặp được tinh trùng
+ Trứng đã thụ tinh bám và làm tổ trong niêm mạc tử cung.
– Giúp học sinh hiểu được các biện pháp tránh thai và giải thích cơ sở khoa
học của các biện pháp tránh thai:
+ Ngăn ngừa trứng chín và rụng.
+ Ngăn không cho tinh trùng gặp trứng.
+ Ngăn không cho trứng đã thụ tinh làm tổ.
– Giúp học sinh hiểu rõ các dụng cụ và phương tiện tránh thai phù hợp
– Học sinh thấy rõ nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên. Hậu quả của việc có
thai ở tuổi vị thành niên.
+ Ảnh hưởng tới sức khỏe
+ Ảnh hưởng tới tinh thần
+ Ảnh hưởng tới vị thế xã hội
+ Ảnh hưởng tới tương lai giống nòi.
– Giúp học sinh tự ý thức về cách sống, các quan hệ; Đề phòng tránh những
nguy cơ cho bản thân:
+ Tránh quan hệ tình dục ở lứa tuổi học sinh
+ Đảm bảo tình dục an toàn
– Giúp học sinh hiểu được các bệnh lây qua đường sinh dục và ảnh hưởng
của chúng tới sức khỏe sinh sản vị thành niên, mở rộng và liên hệ thực tế những
kiến thức sinh sản cho học sinh:
+ Kiến thức về tâm lí: Học sinh ở tuổi vị thành niên có những thay đổi về
tâm lí :
(+) Tính cách, hành vi: thay đổi, tính độc lập.
(+) Nhân cách: cố gắng khẳng định mình, hành vi bắt chước người lớn.
(+) Tình cảm: có tình cảm với bạn khác giới, dễ rung động, xao xuyến…
+ Kiến thức về sinh lí:
(+) Tò mò về giới tính.
(+) Nhu cầu tình dục bắt đầu nảy nở
Vừa giúp các em hiểu rõ về sự phát triển của bản thân và sự thay đổi về
hình thái tâm sinh lí ở tuổi dậy thì vừa lồng ghép giáo dục giới tính và sức khỏe
sinh sản cho học sinh ở tuổi vị thành niên để đảm bảo cho học sinh lĩnh hội đầy
đủ kiến thức, kĩ năng, phẩm chất một cách hiệu quả nhất.
Cụ thể, để dạy tốt chủ đề tôi đã tiến hành như sau:
1. Xây dựng kế hoạch dạy chủ đề: “ Sinh sản” theo kế hoạch môn học;
Định hướng nội dung bài học, kiên thức nội môn, liên môn; những kiến thức có
liên quan đến sự phát triển cơ thể ở tuổi dậy thì, sức khỏe giới tính, sinh sản, các
bệnh lây qua đường sinh dục, các trường hợp có thai ngoài ý muốn.
2. Xây dựng Kế hoạch bài học cụ thể, chi tiết, chuẩn bị tư liệu, phương
tiện, thiết bị dạy học, bài giảng trình chiếu một cách khoa học, phù hợp. Xây
dựng phương pháp, kĩ thuật dạy học hợp lý. Dự kiến hình thức tổ chức dạy học
phù hợp với nội dung bài học.
3. Hướng dẫn học sinh nghiên cứu bài học trong SGK, chuẩn bị những kiến
thức, đồ dùng, dụng cụ phục vụ cho việc học tập chủ đề: sưu tầm tư liệu liên
quan đến sinh sản, chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên.
4. Lên lớp theo kế hoạch: Tiến hành giảng dạy ở từng lớp theo thời khóa
biểu. Sau từng tiết dạy tôi tự rút kinh nghiệm, tham khảo ý kiến đồng nghiệp,
thực hiện khảo sát học sinh, đánh giá kết quả sau khảo sát.
Cụ thể khi dạy chủ đề “ Sinh sản” tôi đã thấy được:
– Học sinh nắm chắc các kiến thức của chủ đề: cơ quan sinh dục nam, cơ
quan sinh dục nữ, những thay đổi về hình thái, tâm sinh lí cơ thể trong tuổi dậy
thì. Biết được những điều kiện cần để trứng được thụ tinh và phát triển thành
thai, nêu rõ cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai, nêu sơ lược các bệnh
lây qua đường sinh dục và ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản vị thành niên.
– Học sinh có nhận thức đúng đắn về giới tính và sức khỏe sinh sản, bước
đầu biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, tự xây dựng được cho bản thân
kĩ năng tự bảo vệ bản thân.
– Tôi đã sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực: Dạy học nhóm,
dạy học theo dự án; kĩ thuật trình bày 1 phút, kĩ thuật hỏi chuyên gia, giải quyết
vấn đề, kĩ thuật động não, kĩ thuật đóng vai, kĩ thuật phòng tranh…
Ví dụ minh họa khi dạy phần II. Những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên
trong bài “ Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai”
Với phần này tôi đã tiến hành như sau:
+ Tôi chia lớp thành nhiều nhóm nhỏ (4- 6hs); Yêu cầu các nhóm cử nhóm
trưởng, thư kí của nhóm.
+ Giao cho học sinh chuẩn bị bài theo nhóm, tìm hiểu các thông tin trong
sách giáo khoa, từ các nguồn tư liệu khác các kiến thức về nguy cơ có thai ở tuổi
vị thành niên theo gợi ý từ SGK.
+ Yêu cầu nhóm trưởng phân công các cá nhân trong nhóm thực hiện nhiệm
vụ, hoàn thành sản phẩm học tập?
+ Tôi gợi ý thêm để học sinh chuẩn bị:
Nêu rõ những ảnh hưởng của có thai sớm ngoài ý muốn của tuổi vị thành
niên ? Phải làm gì để điều đó không xảy ra ? Những hậu quả có thể xảy ra ? Phải
xử lý đối với việc mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên như thế nào?
Làm thế nào để tránh được ?
Trong tiết học, tôi tổ chức cho học sinh trình bày sản phẩm học tập của
nhóm, các nhóm khác cử đại diện nhận xét, bổ sung; Giáo viên nhận xét, bổ
sung, chốt kiến thức, hoàn thiện, mở rộng kiến thức.
Ảnh minh họa hoạt động nhóm của học sinh
Sau mỗi bài và khi học xong cả chương tôi yêu cầu học sinh hệ thống hóa
kiến thức bằng sơ đồ tư duy. Đây là một biện pháp giúp học sinh nhớ kiến thức
bài học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Dưới đây là sơ đồ tư duy gợi ý của giáo viên cho các bài học của chủ đề.
Lưu ý, đây chỉ là gợi ý, học sinh có thể vẽ theo tư duy và sáng tạo của cá nhân,
miễn là đảm bảo kiến thức bài học.
Sơ đồ tư duy bài 60 – Tiết 63: Cơ quan sinh dục nam
Sơ đồ tư duy bài 61 – Tiết 64: Cơ quan sinh dục nữ
Sơ đồ tư duy bài 62 – Tiết 65: Thụ tinh, thụ thai và sự phát triển của thai
Sơ đồ tư duy bài 63 – Tiết 66: Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai
Sơ đồ tư duy bài 64 – Tiết 67: Các bệnh lây qua đường sinh dục
Sơ đồ tư duy bài 65 – Tiết 68: Đại dịch AIDS, thảm học của loài người
Sơ đồ tư duy chủ đề: Sinh sản
Qua gợi ý của giáo viên, học sinh đã thực hành vẽ được sơ đồ tư duy bài
học. Điều đó cho thấy học sinh đã nắm chắc kiến thức của chủ đề một cách
chính xác, khoa học và có hệ thống.
Sau khi học sinh học xong toàn bộ kiến thức của chủ đề tôi tiếp tục tổ chức
khảo sát việc nắm kiến thức về sức khỏe sinh sản qua việc dạy chủ đềở tất cả
học sinh khối lớp 8 (Năm học 2020-2021)
Bài khảo sát thứ nhất: Trắc nghiệm khách quan với 10 câu hỏi:
Câu 1: Vị thành niên gồm các giai đoạn nào sau đây ?
A. Từ khi sinh ra đến tuổi dây thì.
B. 3 giai đoạn: từ 10 – 13 tuổi; từ 14 – 16 tuổi; từ 17 – 19 tuổi
C.Từ 20 tuổi trở lên
D.Từ bắt đầu tuổi dạy thì
Câu 2: dấu hiệu quan trọng ở tuổi dạy thì nam và nữ:
A. Cơ thể trưởng thành, con gái hầu hết có kinh; con trai “chín về sinh dục”.
B. Lớn nhanh.
C.Hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp; có kinh( ở nữ), sinh tinh (ở
nam).
D. Cơ thể thay đổi về chiều cao, cần nặng.
Câu 3: Nếu quan hệ tình dục có giao hợp ở tuổi vị thành niên sẽ:
A. Không gây hậu quả vì cơ quan sinh dục chưa phát triển đầy đủ.
B. Có thai vì ở nữ trứng đã chín và rụng; ở nam đã hình thành tinh trùng.
C. Không có thai vì trứng chưa chín
D. Cả 3 trường hợp trên
Câu 4: Tình yêu là gì?
A. Là tình bạn thân thiết giữa một người nam và một người nữ.
B. Là tình thương mến sâu sắc, sự hòa hợp giữa hai người khác giới.
C. Là tình cảm giữa hai người không phân biệt giới tính.
Câu 5: Điểm khác biệt giữa tình bạn cùng giới và khác giới là:
A. Tình bạn giữa bạn nam và bạn nữ.
B. Có sự chân thành tin cậy, đồng cảm sâu sắc.
C. Có một khoảng cách tế nhị, không dễ biểu lộ thân mật gần gũi,
Câu 6: Thế nào là tình dục an toàn?
A. Thỏa mãn nhu cầu sinh lý.
B. Đảm bảo không nhiễm các bệnh lây lan qua đường tình dục, không gây
tổn thương cơ quan sinh dục.
C. Cả hai đều đúng.
Câu 7: Chu kỳ kinh nguyệt của một người phụ nữ:
A. Thay đổi từ 21 đến 35 ngày.
B. Chính xác 28 ngày
C. Có một chu kỳ.
Câu 8: Bạn hãy cho biết, HIV không lây qua con đường nào sau đây?
A. Đường tình dục.
B. Giao tiếp thông thường ( ôm hôn, bắt tay…).
C. Lây từ mẹ nhiễm HIV sang con.
Câu 9: Bạn hãy cho biết, ở nước ta hiện nay tỷ lệ nhiễm HIV cao nhất nằm
trong độ tuổi nào?
A. Dưới 20 tuổi.
B. Từ 20- 29 tuổi.
C. Từ 30- 39 tuổi
Câu 10: Tác hại của việc mang thai ở tuổi vị thành niên:
A. Ảnh hưởng tới sức khỏe, tâm sinh lí
B. Ảnh hưởng tới kinh tế xã hội, tương lai của bản thân.
C. Cả 2 ý trên đều đúng.
* Kết quả thu được 🙁 tính theo tỉ lệ %):

Lớp	Kết quả đúng
Câu1	Câu 2	Câu 3	Câu 4	Câu 5	Câu 6	Câu 7	Câu 8	Câu 9	Câu 10
8A1	85,6	87,2	92,8	90	88,9	94,2	89,2	97,4	92,1	89,5
8A2	83,2	85,7	90	89	85,5	92,2	89	95	90	87,5

8C	80	82,5	85,5	82,7	86,2	87,6	85,8	90,2	87,4	86,2
8D	82,2	83,3	82,2	80,3	82,6	84,5	82,7	89,5	83,7	86,5
8E	80,2	82,5	85,6	83,7	85,3	87,5	81,5	88,5	85,5	85
8G	81,5	86,6	80	82,5	88,2	86	85,5	89	88	83

Qua kết quả bảng khảo sát ta thấy học sinh đã nắm vững được những kiến
thức sinh sản theo chuẩn kiến thức kĩ năng và đã biết vận dụng kiến thức trong
cuộc sống. Cụ thể là có 80-85,6% học sinh đã nắm chắc kiến thức về giai đoạn
tuổi vị thành niên; 82,5-87,5% học sinh hiểu rõ dấu hiệu dậy thì ở nam và nữ: có
82,2 -92,8% học sinh hiểu được hậu quả của việc quan hệ tình dục ở tuổi vị
thành niên; 80,3–90% học sinh hiểu rõ thế nào là tình yêu; 82,6- 88,9 % học
sinh biết phân biết tình bạn cùng giới và khác giới; 84,5 – 94,2% học sinh nắm
được quan hệ tình dục an toàn; 81,5 – 89,2% học sinh hiểu rõ chu kỳ kinh nguyệt
ở nữ; 88,5 – 97,4% học sinh hiểu được bệnh HIV lây qua đường tình dục;83,7-
92,1% học sinh nắm được tỉ lệ số người mắc HIV ở Việt Nam; 85-89,5% học
sinh nắm được tác hại của mang thai ở tuổi vị thành niên. Tuy nhiên ở mỗi đơn
vị kiến thức vẫn còn 10 – 20% học sinh chưa nắm rõ. Những học sinh này tôi
dành thời gian tìm hiểu, trao đổi, bồi dưỡng thêm để giúp các em nâng cao hiểu
biết của bản thân về những điều đã học.
2.2. Giải pháp thứ hai: Tích cực đổi mới phương pháp dạy học nhằm
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong việc tự khám
phá, chiếm lĩnh kiến thức và hình thành kĩ năng mới về vấn đề sinh sản
Sau khi học sinh hiểu đầy đủ, chính xác, hệ thống các kiến thức về sinh
sản qua chủ đề sinh sản tôi giúp học sinh nhận thức đúng vấn đề sinh sản và có
kĩ năng bảo vệ mình, gia đình và tuyên truyền cho mọi người cùng hành động.
Việc đổi mới phương pháp dạy học gắn với định hướng phát triển năng lực học
sinh là lựa chọn phù hợp, cần thiết giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo, năng lực tự khám phá, chiếm lĩnh kiến thức và hình thành kĩ
năng mới về vấn đề sinhsản.
Các kỹ năng học sinh cần có là:
– Giao tiếp, ứng xử phù hợp trong quan hệ giữa bạn trai, bạn gái ở tuổi vị
thành niên, kĩ năng ứng xử với cha mẹ, anh em trong gia đình.
– Hiểu biết sâu sắc các giá trị của tình bạn, tình yêu, hiểu biết những thất
bại tâm lý và các nguy hại lâu dài phải gánh chịu nếu vượt qua trái cấm.
– Kĩ năng tôn trọng, tự trọng: bạn trai biết tự trọng, tôn trọng bảo vệ bạn
gái, có bản lĩnh, biết tự kiềm chế để chứng minh cho một tình yêu lành mạnh
nếu nó chớm nở.
– Kỹ năng phòng vệ trước các áp lực nội tại đến từ hai phía, đặc biệt giáo
dục kỹ năng phòng vệ cho các em gái, và rất nhiều nội dung khác xoay quanh
tâm lý giới tính tuổi mới lớn giúp các em tự tin, tự chủ, tự hoàn thiện nhân cách,
tự nhận thức để thay đổi hành vi, vững vàng nói “không” trước cám dỗ củabản
năng ở độ tuổi phát dục.
Trong xã hội hiện đại, với điều kiện dinh dưỡng ngày càng tốt hơn cộng
với các tác động của nhiều yếu tố xã hội mà trẻ em dậy thì sớm ngày càng tăng
lên.Điều đó đặt ra cho chúng ta yêu cầu cần phải giáo dục kiến thức sinh sản cho
học sinh để các em có thể hiểu rõ hơn về giới tính của mình, các phát triển tâm
sinh lí của cơ thể cũng như biết cách chăm sóc, bảo vệ cơ thể khi các em bước
vào tuổi dậy thì.Mục tiêu của giáo dục kiến thức sinh sản là giúp các em sống
đúng với giới tính của mình, đặc biệt là giáo dục các em biết trân trọng giá trị
của bản thân từ đó biết quý trọng người khác. Giúp học sinh hiểu rõ bản thân,
giới tính của mình mới biết bảo vệ mình khỏi những cám dỗ, xâm hại bên ngoài
cũng như tôn trọng thân thể người khác. Đó chính là quá trình giúp các em hoàn
thiện nhân cách ( kĩ năng sống) và hiểu sâu sắc về kiến thức sinh sản vận dụng
cho chính bản thân ở hiện tại và tương lai.
Với mong muốn giúp học sinh tích cực và chủ động trong việc tiếp thu
chủ đề này, để các em có thể tự giải đáp những tò mò, thắc mắc của bản thân
đồng thời có những hành trang cần thiết cho việc chăm sóc sức khỏe bản thân.
Việc đưa giáo dục kiến thức sinh sản vào trường học là điều đã được thừa
nhận và đặc biệt là môn sinh học 8 đã có riêng chủ đề: “Sinh sản”.Nhưng giáo
viên một phần còn thiếu kiến thức chuyên môn, một phần do sử dụng phương
pháp giảng dạy chưa phù hợp, nhiều khi chỉ thiên về lý thuyết còn thực hành thì
bỏ ngỏ, về giáo cụ trực quan thì không có, giáo viên không được tập huấn kĩ
càng về vấn đề kiến thức sinh sản.Giáo viên đôi khi tự biên tự diễn không có
hướng dẫn cụ thể. Hậu quả của việc này dẫn đến học sinh thu nhận một lượng
kiến thức rời rạc, chắp vá. Bởi vậy bài toán giáo dục giới tính trong trường
THCS chưa có lời giải đáp thích đáng.
Được phân công giảng dạy sinh học lớp 8, tôi thấy rằng học sinh vẫn còn
rất e dè khi tiếp thu kiến thức phần sinh sản mà như chúng ta đã biết sinh học
lớp 8 học về con người nên chúng ta cần phải học không những lí thuyết mà cần
kĩ năng thực hành vận dụng để đi vào thực tiễn cuộc sống hơn. Kiến thức sinh
sản không những bên ta mà còn đi cùng ta suốt cuộc đời nên mỗi học sinh cần
phải nắm rõ, chắc, sâu sắc. nếu không hiểu hết bản thân dễ sa ngã và không biết
tự bảo vệ mình khi gặp khó khăn, mà có xu hướng đua đòi với các trào lưu xã
hội như yêu sớm, quan hệ tình dục sớm…dẫn đến hậu quả khó lường làm mất
nhân phẩm tốt đẹp của con người nên kiến thức về giới tinh sinh sản là cần thiết.
Thực tiễn đã chứng minh không ai có thể bảo vệ mình nếu chính bản thân
chúng ta không có kĩ năng để chăm sóc bảo vệcơ thể. Muốn có được điều ấy,
chúng ta cần tăng cường giáo dục thẩm mỹ, giáo dục sự hiểu biết kĩ năng trong
thế hệ trẻ. Phương thức giáo dục từ xưa đến nay là gắn lý thuyết với thực hành,
gắn nhà trường với địa phương.Hiện nay, nội dung các môn học đều đề cập đến
giáo dục giá trị đạo đức, phẩm chất, nhân cách ( kĩ năng sống), năng lực của học
sinh.
Thông qua chủ đề : “Sinh sản” trong môn sinh học lớp 8 tôi muốngíúp các
em học sinh học tập hứng thú hơn, có những kiến thức rộng hơn, sâu hơn về giới
tính, sinh sản, tự tin giao tiếp góp phần nâng cao ý thức cho học sinh bảo vệ bản
thân và gia đình.
Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả giáo dục kiến thức sinh sản giáo viên cần
tích cực đổi mới phương pháp dạy học, vận dụng các phương pháp dạy học, kĩ
thuật dạy học hiện đại. Ở đây tôi lựa chọn phương pháp dạy học dự án nhằm
hình thành ở học sinh phẩm chất, kỹ năng, hành vi tích cực, đặc biệt là năng lực
giải quyết vấn đề có liên quan đến kiến thức sinh sản giúp học sinh hiểu biết sâu
rộng kiến thức các vấn đề về bản thân và xã hội.
Dưới đây là vídụ dạy mở rộng kiến thức phần II. Những nguy cơ có thai ở
tuổi vị thành niên trong bài : “Cơ sở khoa học của cac biện pháp tránh thai” của
chủ đề: “sinh sản”
Ta đã biết:Dạy học dự án là một hình thức dạy học, trong đó học sinh dưới sự
điều khiển và giúp đỡ của giáo viên tự lực giải quyết một nhiệm vụ học tập
mang tính phức hợp không chỉ về mặt lý thuyết mà đặc biệt về mặt thực hành,
thông qua đó tạo ra các sản phẩm thực hành có thể giới thiệu, công bố được.
Đặc trưng cơ bản của dạy học dự án là:
Người học là trung tâm của quá trình dạy học
Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn với các chuẩn
Dự án được định hướng theo bộ câu hỏi khung chương trình
Dự án đòi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường xuyên
Dự án có tính liên hệ với thực tế.
Người học thể hiện sự hiểu biết của mình thông qua sản phẩm và quá trình thực
hiện
Công nghệ hiện đại hỗ trợ và thúc đẩy việc học của người học
Kĩ năng tư duy là yếu tố không thể thiếu trong phương pháp dạy học dự án
Quy trình tổ chức dạy học theo dự án có bốn giai đoạn. Đó là:
*Giai đoạn chuẩn bị:
– Công việc của giáo viên:
+ Xây dựng bộ câu hỏi định hướng: xuất phát từ nội dung học và mục tiêu
cần đạt được.
+ Thiết kế dự án: xác định lĩnh vực thực tiễn ứng dụng nội dung học, ai
cần, ý tưởng và tên dự án.
+ Thiết kế các nhiệm vụ cho học sinh: làm thế nào để học sinh thực
hiện xong thì bộ câu hỏi được giải quyết và các mục tiêu đồng thời cũng đạt
được.
+ Chuẩn bị các tài liệu hỗ trợ giáo viên và học sinh cũng như các điều
kiện thực hiện dự án trong thực tế.
– Công việc của học sinh:
+ Cùng giáo viên thống nhất các tiêu chí đánh giá
+ Làm việc nhóm để xây dựng dự án
+ Xây dựng kế hoạch dự án: xác định những công việc cần làm, thời
gian dự kiến, vật liệu, kinh phí, phương pháp tiến hành và phân công công việc
trong nhóm.
+ Chuẩn bị các nguồn thông tin đáng tin cậy để chuẩn bị thực hiện dự án.
* Giai đoạn thực hiện
– Công việc của giáo viên:
+ Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá học sinh trong quá trình thực hiện dự án
+ Liên hệ các cơ sở, khách mời cần thiết cho học sinh.
+ Chuẩn bị cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho các em thực hiện dự
án.
– Công việc của học sinh:
+ Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm thực hiện dự án theo
đúng kế hoạch
+ Tiến hành thu thập, xử lý thông tin thu được.
+ Xây dựng sản phẩm hoặc bản báo cáo.
+ Liên hệ, tìm nguồn giúp đỡ khi cần.
+ Thường xuyên phản hồi, thông báo thông tin cho giáo viên và các nhóm
khác qua các buổi thảo luận hoặc qua trang mạng xã hội.
* Giai đoạn tổng hợp
– Công việc của giáo viên
+ Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá học sinh giai đoạn cuối dự án
+ Bước đầu thông qua sản phẩm cuối của các nhóm HS.
– Công việc của học sinh:
+ Hoàn tất sản phẩm của nhóm.
+ Chuẩn bị tiến hành giới thiệu sản phẩm.
* Giai đoạn đánh giá
– Công việc của giáo viên:
+ Chuẩn bị cơ sở vật chất cho buổi báo cáo dự án.
+ Theo dõi, đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm.
– Công việc của học sinh:
+ Tiến hành giới thiệu sản phẩm.
+ Tự đánh giá sản phẩm dự án của nhóm.
+ Đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm khác theo tiêu chí đã đưa ra.
*Vai trò của giáo viên và học sinh trong dạy học dự án
Vai trò của học sinh
Học sinh là người quyết định cách tiếp cận vấn đề cũng như phương pháp và
các hoạt động cần phải tiến hành để giải quyết vấn đề đó.
Học sinh tập giải quyết các vấn đề của cuộc sống thực tế bằng các kĩ năng
của người lớn thông qua làm việc theo nhóm.
Chính học sinh là người lựa chọn các nguồn dữ liệu, thu thập dữ liệu từ
những nguồn khác nhau đó, rồi tổng hợp, phân tích và tích lũy kiến thức từ quá
trình làm việc của chính các em.
Học sinh hoàn thành việc học với các sản phẩm cụ thể (dự án) và có
thể trình bày, bảo vệ sản phẩm đó.
Học sinh cũng là người trình bày kiến thức mới mà các em đã tích lũy thông
qua dự án.
Cuối cùng, bản thân học sinh là người đánh giá và được đánh giá dựa trên
những gì đã thu thập được, dựa trên tính khúc chiết, tính hợp lý trong cách
thức trình bày của các em theo những tiêu chí đã xây dựng trước đó.
Vai trò của giáo viên
Trong dạy học dự án, giáo viên là chỉ là người hướng dẫn và tham vấn
chứ không phải là “cầm tay chỉ việc” cho học sinh của mình. Theo đó,từ nội
dung giáo viên nhìn ra sự liên quan của nó tới các vấn đề của cuộc sống, hình
thành ý tưởng về một dự án liên quan đến nội dung học, tạo vai trò cho học sinh
trong dự án, làm cho vai trò của học sinh gắn với nội dung cần học.
Như vậy, giáo viên không còn giữ vai trò chủ đạo trong quá trình dạy học mà trở
thành người hướng dẫn, người giúp đỡ học sinh, tạo môi trường thuận lợi nhất
cho các em trên con đường thực hiện dự án.
Để giúp đỡ học sinh triển khai các nội dung học tập, tôi có tham khảo ý kiến
của các đồng chí giáo viên có kinh nghiệm trong nhóm chuyên môn sinh học và
thu được rất nhiều ý kiến hay, bổ ích.
* Một số hình ảnh hoạt động của nhóm giáo viên sinh học trường THCS
Thịnh Long chuẩn bị cho việc dạy học theo dự án:

Đánh giá dự án
Đánh giá dự án không chỉ đơn thuần là đánh giá sản phẩm của dự án mà còn
phải đánh giá mức độ hiểu, khả năng nhận thức và kĩ năng của học sinh đồng
thời theo dõi sự tiến bộ ở các em.
Một số công cụ đánh giá:
– Bài kiểm tra viết và kiếm tra nói. Các bài kiểm tra có thể đưa ra được chứng cứ
trực tiếp về khả năng tiếp thu kiến thức và hiểu kiến thức của học sinh.
– Sổ ghi chép. Sổ ghi chép là những phản ảnh về việc học và những hồi đáp với
những gợi ý ở dạng viết.Ngoài những phản hồi, các gợi ý giúp thể hiện rõ các kỹ
năng tư duy cụ thể ở những phần quan trọng của dự án.
-Phỏng vấn và quan sát dựa trên kế hoạch đã chuẩn bị. Các cuộc phỏng
vấn miệng chính thức, được lên lịch với các thành viên trong nhóm để thăm dò
sự hiểu bài của học sinh. Thể thức câu hỏi phỏng vấn là yêu cầu học sinh giải
thích và đưa ra lý do về cách hiểu vấn đề. Các quan sát cũng được tiến hành
tương tự nhưng dùng cho việc đánh giá kỹ năng, tiến trình và sự thể hiện năng
lực và cũng có thể được thực hiện bởi học sinh.
– Sự thể hiện: là những bài trình bày, các sản phẩm và các sự kiện mà học sinh
thiết kế và thực hiện để thể hiện quá trình học tập của các em.
– Kế hoạch dự án: Kế hoạch dự án giúp học sinh tự chủ trong học tập. Học sinh
xác định mục tiêu, thiết kế chiến lượcđể đạt mục tiêu, đặt thời gian biểu và xác
định các tiêu chí để đánh giá.
– Phản hồi qua bạn học. Phản hồi của bạn học giúp cho học sinh tiếp thu được
đặc điểm về chất lượng học tập qua đánh giá việc học của bạn học.
– Quan sát các nhóm làm việc để hỗ trợ đánh giá kỹ năng cộng tác.
Vận dụng phương pháp dạy học dự án trong phần II. Những nguy cơ có thai ở
tuổi vị thành niên trong bài : “Cơ sở khoa học của cac biện pháp tránh thai” của
chủ đề: “sinh sản” môn Sinh học lớp 8.
Mục tiêu: Giúp học sinh:
– Nêu được nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên
– Trình bày được tác hại của việc mang thai ngoài ý muốn
– Nêu được các biện pháp tránh thai.
– Nêu được các biện pháp phòng, tránh nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên
– Rèn kĩ năng sưu tầm tài liệu, tư duy sáng tạo, thuyết trình, xử lí tình huống,
làm việc nhóm, phỏng vấn, quay phim, chụp ảnh, thiết kế mô hình…
– Hình thành ý thức và thói quen tốt để chăm sóc sức khỏe.
Hoạt động 1: Xây dựng ý tưởng dự án
– GV khai thác những hiểu biết sơ bộ của học sinh về các kiến thức có liên quan
đến nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niênbằng kĩ thuật KWL.
PHIẾU KHẢO SÁT KIẾN THỨC HỌC SINH

Những kiến thức nào đã được học trong chương trình có liên quan nguy có có thai ở tuổi vị thành niên ? Hoặc em đã biết gì nguy có có thai ở tuổi vị thành niên?

Em muốn biết thêm điều gì nguy có có thai ở tuổi vị thành niên. (Đặt câu hỏi)

Những điều em đã học được sau dự án này.

– Giáo viên đặt vấn đề:
Hiện nay việc quan hệ tình dục không an toàn, có nguy cơ mắc các bệnh lây
truyền qua đường tình dục trong thanh thiếu niên. Đây đang là nỗi lo ngại của
cộng đồng. Vậy chúng ta cần phải làm gì để bảo đảm an toàn cho bản thân, cho
cộng đồng ?
– GV giới thiệu dự án: lí do thực hiện dự án, mục tiêu, nhiệm vụ và sản phẩm cụ
thể của HS, tiêu chí chấm điểm, kênh thông tin liên lạc trên Facebook, zalo
Hoạt động 2: Lập kế hoạch thực hiện dự án
GV chia lớp thành 4 nhóm: 2 nhóm trong vai nhà khoa học, 1 nhóm trong vai
chuyên viên tư vấn; 1 nhóm trong vai bác sĩ sản khoa
GV phát bộ câu hỏi định hướng cho các vai.
BỘ CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG
Nhà khoa học
Câu 1: Dấu hiệu nào chứng tỏ nữ có khả năng mang thai ?
Câu 2: Nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên là gì?
Câu 3: Khi có hiện tượng này chúng ta cần giữ vệ sinh như thế nào?Tại sao?
Chuyên viên tư vấn
Câu 4: Hậu quả của việc có thai ở tuổi vị thành niên ?
Câu 5: Nêu tác hại của việc nạo phá thaiở tuổi vị thành niên?
Câu 6: Theo em, hiện trạng nạo phá thai ở Việt Nam hiện nay tăng hay giảm?
Là học sinh nhất là nữ em cần phải làm để bảo vệ mình?
Bác sĩ sản khoa
Câu 7: Ở tuổi vị thành niên có nên quan hệ tình dục không ?Vì sao ?
Câu 8: Nếu quan hệ tình dục nên dùng các biện pháp tránh thai nào?
Câu 9: Biện pháp phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục?
BẢNG PHÂN CÔNG NHIỆM VỤ VÀ DỰ KIẾN SẢN PHẨM DỰ ÁN
TÌM HIỂU VỀ NGUY CƠ CÓ THAI Ở TUỔI VỊ THÀNH NIÊN
Thời gian hoàn thành nhiệm vụ học tập là: 06 tháng 05 năm 2020

Phân vai	Nhiệm vụ	Sản phẩm
Nhà khoa học	– Nghiên cứu tài liệu về một số vấn đề tuổi vị thành niên hay vướng phải, yêu cầu giải quyết các vấn đề đó. – Tìm hiểu nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên – Giải thích được một số biểu hiện liên quan đến những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên	– Tiết mục chào hỏi – 1’ – Sơ đồ khái quát – Bài thuyết trình về mô hình: 3’
Chuyên viên tư vấn về sức khỏe sinh sản	– Tìm hiểu về hậu quả của việc có thai ở tuổi vị thành niên ? Tác hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên ? Thựctrạng nạo phá thai ở Việt Nam hiện nay ? Học sinh nhất là học sinh nữ em cần phải làm để bảo vệ mình? – Phỏng vấn các chuyên viên tư vấn hậu quả của việc có thai ở tuổi vị	– Tiết mục chào hỏi- 1’ – Sơ đồ khái quát hậu quả của việc có thai ở tuổi vị thành niên ? Tác hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên

thành niên ? Tác hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên? Việc chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên. – Thiết kế 1 bài tuyên truyền về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên.	– Bài thuyết trình về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên. 5’ – Bài tuyên truyền về sức khỏe sinh sản vị thành niên.
Bác sĩ sản khoa	– Tìm hiểu khái quát về nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên – Thiết kế poster hoặc video tuyên truyền hậu quả của việc có thai ở tuổi vị thành niên, tác hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên. – Phỏng vấn các bác sĩ sản khoa và các bệnh nhân để thu thập thông tin về các hậu quả của việc có thai ở tuổi vị thành niên, tác hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên, cách phòng tránh mang thai ở tuổi vị thành niên. – Tìm hiểu một số cách phòng bệnh lây qua đường tình dục.	– Tiết mục chào hỏi- 1’ – Sơ đồ khái quát nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên, hậu quả của việc có thai ở tuổi vị thành niên, tác hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên. – Bài thuyết trình về nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên và cách phòng, tránh mang thai ở tuổi vị thành niên. 5’ – Poster hoặc video tuyên truyền về phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Hoạt động 3: Thực hiện dự án (thực hiện ngoài giờ lên lớp)

Nội dung

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

– Thu thập thông tin – Phỏng vấn	– Theo dõi, cung cấp tài liệu, kênh thông tin tham khảo cho học sinh. – Hướng dẫn học sinh xây dựng câu hỏi phỏng vấn, cách thu thập thông tin, phỏng vấn. – Hướng dẫn học sinh làm việc nhóm,	Thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch
– Thảo luận nhóm để xử lí thông tin, lên ý tưởng cho báo cáo. -Hoàn thành báo cáo	Theo dõi, giúp đỡ các nhóm: xử lí thông tin và cách báo cáo	– Các nhóm chủ động sắp xếp lịch hoạt động để tổng hợp thông tin, xử lí thông tin bằng nội dung các sản phẩm theo yêu cầu của dự án. – Xây dựng báo cáo nhóm

Hoạt động 4: Trình bày sản phẩm và đánh giá
CUỘC THI: TÔI LÀ NHÀ KHOA HỌC

Thứ tự	Nội dung	Thời gian
1	Khai mạc	3 phút
2	Chào hỏi	7 phút
3	Trò chơi 1: Mật mã tri thức	20 phút
4	Trò chơi 2: Dành cho khán giả	10 phút
5	Sáng tạo	40 phút
6	Tổng kết, trao thưởng	10 phút

Tiết 1: Tổ chức hoạt động trò chơi để tìm hiểu nguy cơ có thai ở tuổi vị
thành niên
1. Khai mạc: Giáo viên giới thiệu chủ đề (chương, bài, dự án), giới thiệu đại
biểu
2. Chào hỏi
Mỗi nhóm sẽ có 1 phút để giới thiệu nhóm và thông điệp của nhóm.
3. Trò chơi: Mật mã tri thức
* Về nội dung: Các đội chơi sẽ giải một bảng mã về nguy cơ có thai ở tuổi vị
thành niên bằng cách trả lời 10 câu hỏi gợi ý.
* Luật chơi:
– Mỗi nhóm chọn 5 người tham gia trò chơi.
– Có 10 câu hỏi cho 4 đội thi. Mỗi câu hỏi có 10 giây suy nghĩ.
– Trả lời đúng được 10 điểm và 1 mật mã.
– Nếu may mắn, bạn sẽ nhận được 1 mật mã có hình ngôi sao xanh. Khi đó, bạn
sẽ được giáo viên trợ giúp để xác định vị trí điền mật mã đó trong bảng mã.
– Sau 10 câu hỏi, các đội sẽ thảo luận nhóm trong 3 phút để hoàn thành bảng mã
dựa vào các mật mã đã có hoặc tự suy luận. Giải đúng mỗi ô trống trong bảng
mã được 5 điểm.
Lưu ý: Các đội được sử dụng tài liệu là sách giáo khoa, bài sưu tầm nhóm đã
làm.
GV chốt kiến thức về nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên
* Trò chơi dành cho khán giả
Có 5 từ khóa liên quan đến nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên.
Trả lời đúng được cộng 5 điểm cho nhóm mình tham gia và 1 phần quà.
GV chốt những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên
Nhà khoa học: 200 điểm
2 nhóm nhà khoa học có 3 phút để giới thiệu về mô hình của nhóm.
HS đặt câu hỏi và cho đánh giá mô hình của nhóm bạn
GV lồng ghép củng cố kiến thức về nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên
Dưới đây là một vài hình ảnh minh họa cho hoạt động học tập của học sinh:

Kết thúc tiết 1.
Tiết 2: Tiếp tục phần thi sáng tạo với chủ đề: Hậu quả của việc có thai
ở tuổi vị thành niên, tác hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên?Các
biện pháp tránh thai ? Phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục?
Nhóm chuyên viên tư vấn: Hậu quả của việc có thai ở tuổi vị thành niên, tác
hại của việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên? Là học sinh nhất là nữ em cần
phải làm để bảo vệ mình?
Nhóm bác sĩ sản khoa: Các biện pháp tránh thai ? Phòng tránh các bệnh
lây qua đường tình dục?
HS đặt câu hỏi và cho đánh giá
Tổng kết, trao thưởng
GV chốt kiến thức cơ bản về nguy có thai tuổi vị thành niên.
GV hoàn thành bảng đánh giá các nhóm và các nhóm thảo luận để hoàn
thành bảng đánh giá chéo nhóm.
Tổng hợp kết quả và trao thưởng.
TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ DỰ KIẾN
(DÙNG ĐỂ ĐÁNH GIÁ CẢ NHÓM)
(Tổng điểm: 500 điểm)
Nhóm nhà khoa học
* Đánh giá sơ đồ kiến thức về nguy cơ có thai tuổi vị thành niên: 100 điểm
– Đầy đủ kiến thức cơ bản: 80 điểm
– Trình bày sáng tạo, khoa học, ấn tượng: 20 điểm
*Đánh giá phần chào hỏi: 50 điểm
Giới thiệu được tên nhóm và thông điệp phù hợp với vai trò nhóm đảm nhận.
Thời gian: 1 phút
*Trò chơi: 150 điểm
Các đội chơi sẽ giải một bảng mã nguy cơ có thai tuổi vị thành niên bằng cách
trả lời 10 câu hỏi gợi ý.
Luật chơi:
– Mỗi nhóm chọn 5 người tham gia trò chơi.
– Có 10 câu hỏi cho 4 đội thi. Mỗi câu hỏi có 10 giây suy nghĩ.
– Trả lời đúng được 10 điểm và 1 mật mã. Mật mã này sẽ giúp các bạn hoàn
thành bảng giải mã về nguy cơ có thai tuổi vị thành niên.
– Nếu may mắn, bạn sẽ nhận được 1 mật mã có hình ngôi sao xanh. Khi đó, bạn
sẽ được giáo viên trợ giúp để xác định vị trí điền mật mã đó trong bảng mã.
– Sau 10 câu hỏi, các đội sẽ thảo luận nhóm trong 3 phút để hoàn thành bảng mã
dựa vào các mật mã đã có hoặc tự suy luận. Giải đúng mỗi ô trống trong bảng
mã đượ

Xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

Các thầy cô cần file liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN luận văn luận án O2 Education