dàn âm thanh hội trường, âm thanh lớp học, âm thanh phòng họp, loa trợ giảng

SKKN Xây dựng hệ thống bài tập trong giảng dạy bài mới, ôn luyện và kiểm tra chương Oxi – Lưu huỳnh theo định hướng PISA

SKKN Xây dựng hệ thống bài tập trong giảng dạy bài mới, ôn luyện và kiểm tra chương Oxi – Lưu huỳnh theo định hướng PISA

BÁO CÁO SÁNG KIẾN

  1. ĐIỀU KIỆN, HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN

Trong tiến trình thực hiện công cuộc cải cách giáo dục ở nước ta, việc nâng caochất lượnggiáo dục đào tạo, hội nhập giáo dục khu vực và thế giới là chủ đề được bàn luận rộng rãi trên các diễn đàn khoa học, là vấn đề trọng tâm của toàn ngành giáo dục. Giải pháp trọng tâm nhằm tạo sự chuyển biến rõ nét và cơ bản về chất lượng và hiệu quả giáo dục được đề cập trong Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2001-2010 do Chính phủ phê duyệt ngày 28/12/2001 đó là “Đổi mới nội dung,phương pháp giáo dục” “Cải tiến đánh giá và thi cử”.

Hiện nay, giáo dục nước ta vẫn còn mang tính hàn lâm, chưa thực sự đào tạo ra người lao động đáp ứng yêu cầu của thế kỉ XXI. Đổi mới giáo dục đòi hỏi nhà trường không chỉ trang bị cho học sinh (HS) những kiến thức đã có của nhân loại mà còn phải bồi dưỡng, hình thành ở HS tính năng động, óc tư duy sáng tạo và kỹ năng thực hành áp dụng, tức là đào tạo những người lao động không chỉ có kiến thức mà phải có năng lực hành động, kỹ năng thực hành.

Hóa học là một nhánh của khoa học tự nhiên, là một môn khoa học rất quan trọng. Hóa học nói về các nguyên tố, nguyên tử, phân tử, các chất và các phản ứng hóa học xảy ra giữa những thành phần đó. Hóa học phát triển từ giả kim thuật và được thực hành từ hàng ngàn năm trước. Cho tới bây giờ Hóa học đã phát triển rất mạnh mẽ và đem lại rất nhiều lợi ích trong cuộc sống hằng ngày và trong sản xuất. Việc học và ứng dụng Hóa học trong đời sống là rất cần thiết. Do đó cần có những bài tập có ý nghĩa thực tiễn trong các bài dạy cũng như kiểm tra – đánh giá để nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn Hóa học.

PISA là chương trình đánh giá HS quốc tế do OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế)tổ chức định kỳ 3 năm một lần, là cuộc khảo sát duy nhất đánh giá kiến thức và kỹ năng của HS ở độ tuổi 15. Giáo dục Việt Nam đặt dấu ấn quan trọng khi lần đầu tiên đăng ký tham gia PISA chu kỳ 2012, chính thức trở thành thành viên của PISA OECD từ tháng 11 năm 2009. Mục tiêu tổng quát của chương trình PISA nhằm kiểm tra xem, khi đến độ tuổi kết thúc giáo dục bắt buộc, HS đã được chuẩn bị để đáp ứng các thách thức của cuộc sống sau này ở mức độ nào. Nội dung đánh giá của PISA hoàn toàn được xác định dựa trên các kiến thức và kỹ năng cần thiết cho cuộc sống tương lai, không dựa vào nội dung các chương trình giáo dục quốc gia. Theo nhận định của nhiều chuyên gia, PISA được đánh giá là chương trình khảo sát tin cậy về năng lực của HS.

Trong dạy học bộ môn Hóa học, ngoài việc truyền đạt các kiến thức lý thuyết thì việc sử dụng các bài tập có định hướng PISA, hay có tính thực tiễn sẽ giúp HS có hứng thú, đam mê và yêu thích môn học, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học, đồng thời trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết cho các em. Tuy nhiên việc sử dụng bài thập theo định hướng PISA hiện nay ở các trường THPT vẫn chưa được phổ biến.

Với những lý do trên, tôi đã chọn đề tài: “Xây dựng hệ thống bài tập trong giảng dạy bài mới, ôn luyện và kiểm tra chương Oxi – Lưu huỳnh theo định hướng PISA”.

  1. MÔ TẢ GIẢI PHÁP
  2. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
  3. Đổi mới phương pháp dạy học trên thế giới

Vấn đề phương pháp dạy học (PPDH) và đổi mới PPDH được các nhà giáo dục trên thế giới quan tâm và đề cập rất nhiều trong các bài báo, hội thảo khoa học… Đáng chú ý nhất khuyến nghị của UNESCO về phát triển giáo dục vào các năm 1971; 1980; 1990 đều nhất trí rằng phải thường xuyên “phát triển các phương pháp giáo dục mới, thích hợp hơn, có thể đánh giá đúng mức khả năng học tập tích cực của học sinh và cũng để thay thế các hệ thống đánh giá cũ, đặt căn bản trên trí nhớ về các kiến thức, kĩ năng… ”. Từ đó cho thấy, đổi mới PPDH là một nhu cầu cấp bách của thời đại ngày nay.

Cùng với sự phát triển của khoa học – công nghệ, nhân loại đang bước vào thế kỉ của văn minh tri thức với những thành tựu rực rỡ của khoa học kĩ thuật, trong đó có khoa học Hóa học. Nền văn minh đó đòi hỏi con người cần phải có tri thức, sự nhạy bén và năng lực sáng tạo để nắm bắt và giải quyết các vấn đề mới nảy sinh.

Trước yêu cầu của xã hội, giáo dục được xem là chiếc đòn bẩy, là “công cụ chủ yếu tạo ra sự phát triển”, thúc đẩy khoa học kĩ thuật và sản xuất tiến lên, góp phần cải thiện đời sống. Giáo dục chính là chiếc chìa khóa mở vào cánh cửa tương lai”, một xã hội được xây dựng trên nền tảng tri thức, giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới. Khẩu hiệu “hãy cứu lấy nền kinh tế bằng giáo dục” đã được nhiều quốc gia nêu cao, bối cảnh đó đòi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới cả về nội dung và phương pháp giảng dạy.

Trên thế giới hiện nay, việc đổi mới PPDH đang được tiến hành theo phương pháp như tích cực hóa quá trình dạy học, cụ thể hóa việc dạy học, lấy học sinh làm trung tâm, dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học,…

b.Đổi mới phương pháp dạy học ở Việt Nam

 Hơn 20 năm qua, Đảng ta đã nêu ra một loạt quan điểm về giáo dục (GD), phù hợp với yêu cầu và đường lối đổi mới kinh tế- xã hội của đất nước, Đại hội VII khẳng định “GD-ĐT, cùng với khoa học và công nghệ, là quốc sách hàng đầu”. Sau đó đã xác định sứ mệnh của GD là “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”.Về đầu tư, Đảng ta coi đầu tư cho GD là một trong những hướng chính của đầu tư phát triển, tạo điều kiện để GD đi trước và phục vụ đắc lực sự phát triển kinh tế, xã hội. Nhưng nhìn lại, những quan điểm đúng đắn đó mới dừng ở nhận thức ban đầu, chưa được cụ thể hóa và quán triệt đầy đủ trong hành động. Vì vậy, giáo dục chưa thực sự chuyển biến. Tình trạng yếu kém, lạc hậu về giáo dục đang là nỗi bức xúc của cả xã hội và là nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự yếu kém, lạc hậu trong phát triển kinh tế, xã hội nói chung.Đến nay, Đại hội XI đã đặt vấn đề: đổi mới căn bản, toàn diện nền GD. Qua đó có thể nói, Đảng đã thấy rõ và chỉ ra sự cấp bách và bức xúc của vấn đề này.

  1. c. Xu hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông hiệnnay

Đổi mới PPDH được xem là một khâu rất quan trọng trong việc đổi mới giáo dục. Bởi lẽ, PPDH có hợp lý thì hiệu quả của việc dạy học mới cao, phương pháp có phù hợp thì mới có thể phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo của người học.Chính vì vậy, vấn đề đổi mới PPDH đã được đặt ra đối với tất cả các cấp học trong hệ thống giáo dục phổ thông.

Có thể nói, cốt lõi của đổi mới PPDH ở trường THPT làhướng tới giúp HShọc tập tích cực, chủ động, sáng tạo, từ bỏ thói quen học tập thụ động, ghi nhớ máy móc.

  1. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
  2. Tìm hiểu về chương trình đánh giá học sinh quốc tế Pisa

* PISA là gì?

PISA là viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Programme for International Student Assessment – Chương trình đánh giá học sinh quốc tế” do OECD (viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Organization for Economic Co-operation and Development” – Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế) khởi xướng và chỉ đạo, nhằm tìm kiếm các chỉ số đánh giá tính hiệu quả chất lượng của hệ thống giáo dục của mỗi nước tham gia, qua đó rút ra các bài học về chính sách đối với giáo dục phổ thông. PISA được thực hiện theo chu kì 3 năm một lần (bắt đầu từ năm 2000) với đối tượng học sinh trong độ tuổi PISA (15 năm 3 tháng đến 16 năm 2 tháng).

* Mục đích của PISA

Với mục tiêu tổng quát là kiểm tra xem, khi kết thúc độ tuổi PISA, HS đã được chuẩn bị để đáp ứng các thách thức của cuộc sống sau này ở mức độ nào. Ngoài ra, PISA còn hướng tới:

Xem xét đánh giá các mức độ năng lực đạt được ở các lĩnh vực Đọc hiểu, lĩnh vực Toán học và lĩnh vực Khoa học của HS ở lứa tuổi 15.

Nghiên cứu ảnh hưởng của các chính sách đến kết quả học tập của HS.

Nghiên cứu hệ thống các điều kiện giảng dạy – học tập có ảnh hưởng dến kết quả học tập của HS.

*  Đặc điểm của PISA

Chương trình đánh giá HS quốc tế PISA có một số đặc điểm sau:

Quy mô của PISA là rất lớn và có tính toàn cầu. Đến nay, qua 5 cuộc khảo sát đánh giá, ngoài các nước thuộc khối OECD, còn có nhiều quốc gia là đối tác của khối OECD đăng kí tham gia. Việt Nam tham gia lần đầu tiên vào cuộc khảo sát lần thứ 4 năm 2012 (trong 3 ngày 12, 13 và 14 tháng 4 năm 2012, tại 162 trường thuộc 59 tỉnh, thành phố với khoảng 5.100 HS ở tuổi 15).

PISA được thực hiện đều đặn theo chu kì3 năm một lần.

Cho tới nay, PISA là cuộc khảo sát giáo dục duy nhất chỉ chuyên đánh giá về năng lực phổ thông của HS ở độ tuổi 15, độ tuổi kết thúc giáo dục bắt buộc ở hầu hết các quốc gia.

– PISA chú trọng xem xét và đánh giá một số vấn đề sau:

+ Chính sách công (public policy):“Nhà trường của chúng ta đã chuẩn bị đầy đủ cho những người trẻ tuổi trước những thách thức của cuộc sống trưởng thành chưa ?”,…

+ Hiểu biết phổ thông (literacy):PISA chú trọng việc xem xét đánh giá về các năng lực của HS trong việc ứng dụng các kiến thức và kỹ năng phổ thôngcơ bản vảo các tình huống thực tiễn. Ngoài ra còn xem xét đánh giá khả năng phân tích, lí giải và truyền đạt một cách có hiệu quả các kiến thức và kỹ năng đó thông qua cách HS xem xét, diễn giải và giải quyết các vấn đề.

+ Học suốt đời (lifelong learning):PISA sẽ tiến hành đo năng lực thực hiện của HS về các lĩnh vực Đọc hiểu, làmToán và Khoa học, đồng thời còn tìm hiểu cả về động cơ, niềm tin vào bản thân cũng như các chiến lược học tập.

– Bài tập của PISA: Các câu hỏi của PISA hầu hết đều là các câu hỏi dựa trên các tình huống của đời sống thực, và nhiều tình huống được lựa chọn không phải chỉ để HS thực hiện các thao tác về tư duy, mà còn để HS ý thức về các vấn đề xã hội (như là sự nóng lên của trái đất, phân biệt giàu nghèo,…). Dạng thức của câu hỏi phong phú. Chất liệu được sử dụng để xây dựng các câu hỏi này cũng đa dạng, ví dụ như: bài tập đọc hiểu của PISA có thể xây dựng trên bảng biểu, biểu đồ, văn bản, bài báo,…

*  Mục tiêu đánh giá

+ Năng lực đọc hiểu phổ thông(Reading literacy)

Là năng lực hiểu, sử dụng và phản hồi lại ý kiến của một cá nhân sau khi đọc một văn bản. Biết đọc là một nhân tố quan trọng trong việc xây dựng, mở rộng những kiến thức, kỹ năng và chiến lược của mỗi cá nhân trong học tập và suốt cuộc đời khi họ tham gia vào các tình huống khác nhau cũng như trong mối quan hệ với người xung quanh. Đánh giá đọc hiểu PISA được xây dựng trên ba đặc tính chủ yếu: văn bản, khía cạnh và tình huống. Các cấp độ về năng lực Đọc hiểu trong PISA thể hiện qua các nhiệm vụ yêu cầu người đọc:

– Cấp độ 1: Xác định vị trí của một mảng thông tin hay vị trí của một hoặc nhiều mảng độc lập của thông tin được quy định rõ ràng.

– Cấp độ 2: Xác định vị trí của một hoặc nhiều hơn các mảng thông tin, có thể cần phải được suy luận và đáp ứng một số điều kiện.

– Cấp độ 3: Xác định, và một số trường hợp nhận ra được mối quan hệ giữa một số các thông tin phải đáp ứng nhiều điều kiện.

– Cấp độ 4: Xác định vị trí và tổ chức những mảng thông tin đính kèm.

– Cấp độ 5: Xác định vị trí và tổ chức những mảng thông tin đính kèm, suy luận thông tin trong văn bản có liên quan.

– Cấp độ 6: Thực hiện nhiều suy luận, so sánh và tương phản các nội dung một cách chi tiết và chính xác.

+ Năng lực toán học phổ thông(Mathematical literacy)

Là năng lực của một cá nhân để nhận biết và hiểu về vai trò của toán học trong thế giới, biết dựa vào toán học để đưa ra những suy đoán có nền tảng vững chắc. Đó chính là năng lực phân tích, lập luận và truyền đạt ý tưởng (trao đổi thông tin) một cách hiệu quả thông qua việc đặt ra, hình thành và giải quyết vấn đề toán học trong các tình huống và hoàn cảnh khác nhau.

Các cấp độ về năng lực Toán học trong PISA:

– Cấp độ 1: Ghi nhớ, tái hiện.

– Cấp độ 2: Kết nối, tích hợp.

– Cấp độ 3: Khái quát hóa, toán học hóa.

+ Năng lực khoa học phổ thông(Science literacy)

Là năng lực của một cá nhân biết sử dụng kiến thức khoa học để xác định các câu hỏi và rút ra kết luận dựa trên chứng cứ để hiểu và đưa ra quyết định về thế giới tự nhiên thông qua hoạt động của con người thực hiện việc thay đổi thế giới tự nhiên. Các cấp độ về năng lực khoa học trong PISA:

– Cấp độ 1: Xác định các câu hỏi khoa học.

– Cấp độ 2: Giải thích hiện tượng một cách khoa học.

– Cấp độ 3: Sử dụng các căn cứ khoa học để rút ra kết luận.

* Nội dung đánh giá

Nội dung đánh giá của PISA hoàn toàn được xác định dựa trên các kiến thức, kỹ năng cần thiết cho cuộc sống tương lai, không dựa vào nội dung các chương trình giáo dục quốc gia. Đây chính là điều mà PISA gọi là “năng lực phổ thông” (về làm Toán, về Khoa học, về Đọc hiểu) – những năng lực cần thiết chuẩn bị cho cuộc sống trong một xã hội hiện đại.

* Cách đánh giá trong bài tập PISA

Các kiểu câu hỏi được sử dụng

– Câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn kiểu đơn giản.

– Câu hỏi Đúng/ Sai phức hợp.

– Câu hỏi mở đòi hỏi trả lời ngắn.

– Câu hỏi mở đòi hỏi trả lời dài.

– Câu hỏi đóng đòi hỏi trả lời.

– Câu hỏi yêu cầu vẽ đồ thị, biểu đồ.

– Câu hỏi yêu cầu HS dùng lập luận để thể hiện việc đồng tình hay bác bỏ một nhận định.

– Câu hỏi liên quan đến việc HS phải đọc và trích rút thông tin từ biểu đồ, sơ đồ, hình vẽ để trả lời.

Các mức trả lời

Có ba mức trả lời: Mức đầy đủ, mức chưa đầy đủ,mức không đạt.Các câu trả lời được đánh giá dựa vào mức độ HS hiểu văn bản hoặc chủ đề trong câu hỏi.

* Đối tượng đánh giá

HS trong độ tuổi 15, đang theo học ở chương trình phổ thông và giáo dục thường xuyên. Đây là độ tuổi được coi là kết thúc giai đoạn giáo dục bắt buộc ở hầu hết các quốc gia.

  1. Xây dựng hệ thống bài tập chương Oxi – Lưu huỳnh theo định hướng Pisa

* Cơ sở lý thuyết và thực nghiệm:

  • Cơ sở lý thuyết

– Chương oxi – lưu huỳnh

+ Tính chất vật lý và tính chất hóa học cơ bản của oxi, ozon, lưu huỳnh và các hợp chất của lưu huỳnh.

+ Nguyên tắc, phương pháp điều chế O2, SO2, H2S trong phòng thí nghiệm; phương pháp điều chế, khai thác các chất: O2, S, axit H­2SO4 trong công nghiệp.

+ Ứng dụng chủ yếu của oxi, ozon, lưu huỳnh và các hợp chất của lưu huỳnh trong đời sống và sản xuất. Tác động và ảnh hưởng của chúng đối với môi trường.

  • Cơ sở thực nghiệm

– Các vấn đề trong thực tiễn đời sống của cá nhân học sinh, của cộng đồng, của xã hội, liên quan đến kiến thức hóa học nói chung và kiến thức trọng tâm của chương oxi – lưu huỳnh.

– Một số năng lực cơ bản, phổ thông cần thiết cho cuộc sống tương lai của HS cần được rèn luyện và phát huy.

Như vậy, để thiết kế bài tập hóa học (BTHH) theo hướng tiếp cận PISA có thể xuất phát từ:

+ Những kiến thức và kỹ năng cần kiểm tra.

+ Những tình huống, vấn đề thực tế trong đời sống có liên quan đến kiến thức hóa học.

+ Một số bài tập mẫu của PISA.

+ Một số BTHH cơ bản có sẵn.

* Xây dựng hệ thống bài tập:

  • Xây dựng hệ thống bài tập, câu hỏi trong việc giảng dạy bài mới:

Bài tập 1: Oxi

Oxi có ở xung quanh chúng ta, giúp duy trì sự sống của loài người và các loài sinh vật khác. Vậy trạng thái trong tự nhiên và tính chất của oxi là gì?

Trong tự nhiên, nguyên tử oxi có 3 đồng vị là đồng vị 16O, 17O  và 18O. Trong đó, chủ yếu là đồng vị 16O. Oxi là nguyên tố phổ biến ở lớp vỏ của Trái Đất và chiếm khoảng 46,7% khối lượng của lớp vỏ trái đất. Ở các đại dương lớn, oxi chiếm tới 87% khối lượng, lúc này oxi nằm trong phân tử nước với công thức H2O.

Ngoài ra, oxi còn được tìm thấy trong các hợp chất và chủ yếu là trong oxit của các kim loại. Ví dụ, silicat trong cát (SiO32-) và cacbonat trong đá vôi (CO32-).

Oxi (O2) là một chất khí không màu, không mùi, oxi nặng hơn không khí, ít tan trong nước. Khi hóa lỏng ở nhiệt độ -183 độ C, oxi sẽ có màu xanh nhạt và ở dạng lỏng và có thể bị hút bởi nam châm.

Oxi có nhiều tính chất hóa học quan trọng và nổi bật. Oxi là một chất dễ phản ứng do tính oxi hóa mạnh:  có thể phản ứng với hầu hết các kim loại, chỉ trừ một số kim loại như vàng hay bạch kim; oxi cũng có thể phản ứng trực tiếp với các phi kim, chỉ trừ nhóm halogen; oxi còn có thể oxi hóa các hợp chất vô cơ và hữu cơ.

Có thể thấy, trong những phản ứng của oxi đều thuộc loại phản ứng oxi hoá – khử. Và oxi giữ vai trò là chất oxi hoá. Dựa vào tính chất này, oxi được sử dụng để làm chất oxi hóa: Oxi ở dạng lỏng được ứng dụng để làm chất oxi hóa trong tên lửa, oxi còn được dùng trong y tế để làm chất duy trì hô hấp, Oxi được dùng trong các bình lặn của thợ lặn, hay sử dụng làm ống thở cho phi công trong những trường hợp không khí loãng… Đặc biệt, oxi cũng được dùng nhiều trong công nghiệp luyện kim, công nghiệp sản xuất thép hay sản xuất rượu.

Oxi còn tham gia vào hoạt động hô hấp và việc phân hủy trong tự nhiên. Trong không khí, oxi là sản phẩm của quá trình quang hợp:

 

– Trong phòng thí nghiệm, người ta điều chế khí oxi bằng cách đun nóng những hợp chất giàu oxi và dễ phân hủy ở nhiệt độ cao.

2KMnO4   K2MnO4 + MnO2 + O2

2KClO3   2KCl + 3O2

Trong công nghiệp, nguyên liệu để sản xuất oxi chủ yếu là không khí và nước. Khí oxi dùng trong công nghiệp thường được hóa lỏng, nén dưới áp suất cao và được đựng trong các bình bằng thép.

  • Sản xuất oxi từ không khí: đầu tiên, hóa lỏng không khí ở nhiệt độ thấp và áp suất cao. Sau đó, cho không khí lỏng bay hơi. Trước hết, thu được khí N2ở  âm 196°C, sau đó là O2 ở  âm 1830
  • Sản xuất oxi từ nước: điện phân nước trong các bình điện phân, sẽ thu được 2 chất khí riêng biệt là O2và H2.

Câu hỏi 1: Hãy viết cấu hình electron của nguyên tố oxi, cho biết vị trí của oxi trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, từ đó nêu tính chất hóa học của O2?

– Mức đầy đủ: HS nêu được:

+ 8O có cấu hình electron: 1s22s22p4 , lớp ngoài cùng có 6 electron.

+ O ở vị trí ô số 8, nhóm VIA, chu kì 2.

+ Là phi kim, có độ âm điện lớn (3,44), dễ nhận thêm 2 electron, thể hiện tính oxi hóa mạnh. O2 có thể oxi hóa hầu hết kim loại (trừ Au, Pt), các phi kim (trừ halogen) và các hợp chất.

VD:        3Fe +    2O2  Fe3O4

C +   O  CO2

2H2S +    O  2S + 2H2O

– Mức chưa đầy đủ: HS chỉ nêu được 2 trong số 3 ý, hoặc nêu cả 3 ý nhưng không lấy được ví dụ các phương trình phản ứng.

– Không đạt: Chỉ nêu được 1 trong 3 ý trên hoặc không nêu hoặc nêu sai.

 

Hoặc xem bản đầy đủ trên google drive: TẠI ĐÂY

 

Các thầy cô cần file word liên hệ với chúng tôi tại fanpage facebook O2 Education

Hoặc xem nhiều SKKN hơn tại:  Tổng hợp SKKN môn hóa học cấp THPT

 

Hoặc xem thêm các tài liệu khác của môn hóa

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Related Posts
Tư Vấn App Học Ngoại Ngữ
Phần Mềm Bản Quyền
Chat Ngay