Tag: hóa học

Phương pháp bảo toàn khối lượng

Phương pháp bảo toàn khối lượng

CHUYÊN ĐỀ 2: PHƯƠNG PHÁP BẢO TOÀN KHỐI LƯỢNG

I. Phương pháp bảo toàn khối lượng

1. Nội dung phương pháp bảo toàn khối lượng

– Cơ sở của phương pháp bảo toàn khối lượng là định luật bảo toàn khối lượng : Trong phản ứng hóa học, tổng khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng tổng khối lượng các sản phẩm tạo thành.

– Hệ quả của của định luật bảo toàn khối lượng :

● Hệ quả 1 : Trong phản ứng hóa học, tổng khối lượng các chất đem phản ứng bằng tổng khối lượng các chất thu được sau phản ứng. Các chất thu được gồm các chất sản phẩm và có thể có cả chất phản ứng còn dư.

Ví dụ : Cho 15,6 gam hỗn hợp hai ancol (rượu) đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng hết với 9,2 gam Na, thu được 24,5 gam chất rắn và V lít H₂ (đktc). Tính V.

Ở ví dụ này, chất rắn là muối natri ancolat và có thể có Na còn dư.

Các hướng tư duy để tính thể tích H₂ :

* Hướng 1 : Tính số mol H₂ theo số mol ancol hoặc theo số mol Na phản ứng

Do chưa biết khối lượng mol trung bình của hai ancol nên không thể tính được số mol ancol; có thể tính được mol Na đem phản ứng nhưng không tính được mol Na phản ứng (do Na có thể còn dư). Như vậy, theo hướng này ta không thể tính được số mol và thể tích của H₂.

* Hướng 2 : Áp dụng hệ quả 1 của định luật bảo toàn khối lượng

Với hướng này, việc tính số mol và thể tích H₂ trở nên dễ dàng hơn nhiều :

● Hệ quả 2 : Tổng khối lượng của các chất trong hỗn hợp bằng tổng khối lượng các thành phần (nguyên tố hoặc nhóm nguyên tố) tạo nên các chất đó.

Ví dụ 1 : Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp CH₄, C₃H₆, C₇H₈, thu được 2,464 lít CO₂ (đktc) và 1,62 gam nước. Tính m ?

Theo hướng tư duy thông thường : Muốn tính khối lượng của các chất trong hỗn hợp, ta tính số mol của từng chất rồi suy ra khối lượng của chúng.

Có ba chất ứng với số mol x, y, z mà chỉ có hai thông tin là số mol CO₂ và H₂O nên chỉ lập được hệ hai phương trình 3 ẩn : không tính được x, y, z.

Nếu áp dụng hệ quả 2 của định luật bảo toàn khối lượng, ta thấy : Ba chất trên đều có thành phần nguyên tố là C và H, vậy chỉ cần tính được khối lượng của C và H là tính được khối lượng của hỗn hợp. Ta có :

Ví dụ 2 : Dung dịch X chứa 0,2 mol Cu²⁺, 0,1 mol Na⁺, 0,15 mol , 0,1 mol , 0,1 mol . Tính khối lượng muối trong X.

Nếu tư duy theo hướng tính khối lượng của từng muối, sau đó suy ra tổng khối lượng của chúng thì rất phức tạp, vì rất khó để xác định xem dung dịch X được tạo thành từ các muối nào. Còn nếu sử dụng hệ quả 2 của định luật bảo toàn khối lượng thì vấn đề sẽ được giải quyết đơn giản hơn nhiều. Ta có :

Phương pháp bảo toàn khối lượng là phương pháp giải bài tập hóa học sử dụng các hệ quả của định luật bảo toàn khối lượng.

2. Ưu điểm của phương pháp bảo toàn khối lượng

a. Xét các hướng giải bài tập sau :

Câu 38 – Mã đề 132: Cho hỗn hợp X gồm hai chất hữu cơ có cùng công thức phân tử C₂H₇NO₂ tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH và đun nóng, thu được dung dịch Y và 4,48 lít hỗn hợp Z (ở đktc) gồm hai khí (đều làm xanh giấy quỳ ẩm). Tỉ khối hơi của Z đối với H₂ bằng 13,75. Cô cạn dung dịch Y thu được khối lượng muối khan là :

A. 16,5 gam. B. 14,3 gam. C. 8,9 gam. D. 15,7 gam.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2007)

Hướng dẫn giải

● Cách 1 : Sử dụng phương pháp thông thường – Tính toán theo phương trình phản ứng

Theo giả thiết : Z gồm hai chất khí đều làm xanh giấy quỳ ẩm, nên suy ra Z gồm hai chất có tính bazơ. Vì nên Z chứa một chất là NH₃, chất còn lại là amin. Hai chất trong X là CH₃COONH₄ và HCOOH₃NCH₃.

Phương trình phản ứng :

CH₃COONH₄ + NaOH CH₃COONa + NH₃ + H₂O (1)

mol: x x x x

HCOOH₃NCH₃ + NaOH HCOONa + CH₃NH₂ + H₂O (2)

mol: y y y y

Theo giả thiết và các phản ứng (1), (2), ta có :

Trong Y chứa CH₃COONa và HCOONa. Khi cô cạn dung dịch Y thu được khối lượng muối khan là :

● Cách 2 : Sử dụng phương pháp bảo toàn khối lượng

Những hợp chất phản ứng với dung dịch kiềm tạo ra khí làm xanh giấy quỳ tím thì phải là muối amoni của amin hoặc NH₃ với các axit vô cơ hoặc axit hữu cơ.

Những muối amoni của amin hoặc NH₃ có công thức chung C_nH_2n+3O₂N là muối amoni của NH₃ hoặc amin với axit hữu cơ no, đơn chức.

Đặt công thức chung của hai hợp chất trong X là RCOOH₃NR’

Phương trình phản ứng :

RCOOH₃NR’ + NaOH RCOONa + R’NH₂ + H₂O (2)

Theo (2), ta có :

Áp dụng bảo toàn khối lượng đối với (2), ta có :

b. Nhận xét :

Với cách 1 : Hướng tư duy là tính gián tiếp khối lượng hỗn hợp muối thông qua việc tính khối lượng của từng muối. Theo hướng tư duy này, ta phải xác định được công thức cấu tạo của từng chất và tính được số mol của chúng. Đối với hỗn hợp X, chứa 2 hợp chất chỉ có 2 nguyên tử C nên dựa vào các thông tin mà đề cho có thể dễ dàng xác định cấu tạo của chúng. Tuy nhiên nếu các hợp chất có nhiều C hơn (C₃H₉O₂N, C₄H₁₁O₂N,…) thì việc xác định công thức cấu tạo sẽ khó hơn, có khi phải xét nhiều trường hợp mới tìm được cấu tạo đúng của các chất. Và việc phải tính toán để tìm số mol, khối lượng của từng chất cũng sẽ mất nhiều thời gian hơn.

Với cách 2 : Hướng tư duy là tính trực tiếp tổng khối lượng của hỗn hợp muối. Theo hướng tư duy này, ta chỉ cần tìm công thức cấu tạo tổng quát cho các chất trong hỗn hợp, không cần xác định cấu tạo của từng chất. Hướng tư duy này có ưu điểm là tính toán đơn giản, cho kết quả nhanh, do đó rút ngắn được thời gian làm bài. Kể cả khi đề cho hỗn hợp các chất có số C nhiều hơn và số lượng các chất trong hỗn hợp tăng lên thì ta vẫn có thể tính toán dễ dàng.

c. Kết luận :

So sánh 2 cách giải ở trên, ta thấy : Phương pháp bảo toàn khối lượng có ưu điểm hơn hẳn so với phương pháp thông thường khi áp dụng cho các bài tập tính khối lượng hỗn hợp các chất. Mở rộng ra, ta thấy : Phương pháp bảo toàn khối lượng sẽ phát huy hiệu quả cao đối với các bài tập tính tổng lượng chất (khối lượng, số mol, thể tích,…) trong hỗn hợp.

3. Phạm vi áp dụng :

Phương pháp bảo toàn khối lượng có thể giải quyết được nhiều dạng bài tập hóa vô cơ hoặc hóa hữu cơ, có thể là phản ứng oxi hóa – khử hoặc phản ứng không oxi hóa – khử.

Một số dạng bài tập thường dùng bảo toàn khối lượng là :

+ Tính khối lượng hỗn hợp các chất trong phản ứng.

+ Tính nồng độ phần trăm các chất trong dung dịch.

+ Bài tập đốt cháy hợp chất hữu cơ.

+ Bài tập liên quan đến phản ứng crackinh, đề hiđro (tách hiđro), hiđro hóa (cộng hiđro).

+ Bài tập thủy phân este của phenol, thủy phân hoàn toàn peptit.

II. Phân dạng bài tập và các ví dụ minh họa

● Dạng 1 : Tính lượng chất trong phản ứng

Phương pháp giải

– Bước 1 : Lập sơ đồ phản ứng biểu diễn quá trình chuyển hóa giữa các chất, để thấy rõ bản chất hóa học của bài toán.

– Bước 2 : Nhận dạng nhanh phương pháp giải bài tập : Khi gặp 1 trong các dạng bài tập sau đây thì ta nên sử dụng phương pháp bảo toàn khối lượng : (1) tính khối lượng của hỗn hợp các chất đem phản ứng hoặc khối lượng hỗn hợp chất thu được sau phản ứng; (2) tính khối lượng chất phản ứng hoặc tạo thành ở dạng tổng quát;(3) tính nồng độ mol của chất lỏng, thể tích của chất khí nhưng việc tính trực tiếp số mol của các chất này gặp khó khăn, (4) đốt cháy hợp chất hữu cơ, trong đó đề bài cho biết thông tin về số mol của oxi hoặc không khí tham gia phản ứng.

– Bước 3 : Căn cứ vào các giả thiết, phân tích, đánh giá để lựa chọn hướng giải theo hệ quả 1 hay hệ quả 2 của định luật bảo toàn khối lượng thì tối ưu hơn.

– Bước 4 : Thiết lập phương trình bảo toàn khối lượng. Ngoài ra, kết hợp với các giả thiết khác để lập các phương trình toán học có liên quan. Từ đó suy ra lượng chất cần tính.

► Các ví dụ minh họa ◄

Ví dụ 1: Cho m gam một oxit sắt phản ứng vừa đủ với 0,75 mol H₂SO₄, thu được dung dịch chỉ chứa một muối duy nhất và 1,68 lít khí SO₂ (đktc, sản phẩm khử duy nhất của S⁺⁶). Giá trị của m là

A. 24,0. B. 34,8. C. 10,8. D. 46,4.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2013)

Hướng dẫn giải

● Bước 1 : Lập sơ đồ phản ứng biểu diễn quá trình chuyển hóa giữa các chất, để thấy rõ bản chất hóa học của bài toán

Sơ đồ phản ứng :

Fe_xO_y + H₂SO₄ Fe₂(SO₄)₃ + SO₂ + H₂O

● Bước 2 : Nhận dạng nhanh phương pháp giải bài tập

Bài tập yêu cầu tính khối lượng của oxit sắt ở dạng tổng quát Fe_xO_y. Đây là dấu hiệu (2), chứng tỏ bài tập này sẽ sử dụng phương pháp bảo toàn khối lượng.

● Bước 3 : Căn cứ vào các giả thiết, phân tích, đánh giá để lựa chọn hướng giải theo hệ quả 1 hay hệ quả 2 của định luật bảo toàn khối lượng thì tối ưu hơn

Nhận thấy : Đề bài đã cho thông tin về số mol của H₂SO₄ và số mol của SO₂, nên có thể tính được số mol của Fe₂(SO₄)₃ dựa vào bảo toàn nguyên tố S, tính được số mol H₂O dựa vào bảo toàn nguyên tố H. Như vậy, ta sẽ tính được khối lượng của H₂SO₄, Fe₂(SO₄)₃, SO₂ và H₂O. Vậy ta lựa chọn hướng giải theo hệ quả 1 của định luật bảo toàn khối lượng.

● Bước 4 : Thiết lập phương trình bảo toàn khối lượng. Ngoài ra, kết hợp với các giả thiết khác để lập các phương trình toán học có liên quan. Từ đó suy ra lượng chất cần tính

Áp dụng bảo toàn nguyên tố S và H, ta có :

Áp dụng bảo toàn khối lượng, ta có :

Ngoài ra có thể lựa chọn các hướng giải sau : Viết phương trình phản ứng, tìm công thức và số mol của Fe_xO_y, rồi suy ra khối lượng của nó (1); Dựa vào hệ quả 2 của định luật bảo toàn khối lượng (2).

Nếu lựa chọn hướng (1) thì việc tính toán sẽ phức tạp và mất nhiều thời gian (bạn đọc có thể kiểm chứng).

O2 Education gửi các thầy cô link download file pdf

PP2 – BẢO TOÀN KHỐI LƯỢNG

Xem thêm

Tổng hợp các phương pháp giải bài tập môn hoá học

Tổng hợp đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết

07/02/2021
Tổng hợp 23 phương pháp giải bài tập môn hoá học
Tổng hợp 23 phương pháp giải bài tập môn hoá học

Mời các thầy cô truy cập vào các link sau để xem chi tiết và download file các phương pháp giải bài tập môn hoá học

PP1 – Bảo toàn nguyên tố

PP2 – Bảo toàn khối lượng

PP3 – Tăng giảm khối lượng

PP4 – Bảo toàn điện tích

PP5 – Bảo toàn electron

PP6 – Đồ thị

PP7 – Quy đổi

PP8 – Khai thác độ bất bão hoà

PP9 – Đường chéo

PP10 – Sử dụng hỗn hợp ảo

PP11 – Phương pháp trung bình

PP12 – Tự chọn lượng chất

PP13 – Tìm khoảng giới hạn

PP14 – Vận dụng linh hoạt các định luật bảo toàn

PP15 – Phân tích đánh giá

PP16 – Bài tập kim loại tác dụng với dung dịch muối

PP17 – Quy đổi peptit

PP18 – Bài tập phản ứng tạo muối amoni

PP19 – Bài tập điện phân

PP20 – Quy đổi oxit nitơ

PP21 – Quy đổi gốc axit

PP22 – Quy đổi este

PP23 – Đồng đẳng hoá

PP 24 – Phương pháp tư duy dồn chất xếp hình giải bài tập hóa học hữu cơ

PP25 – Tổng hợp kĩ thuật phương pháp giải bài tập peptit đầy đủ chi tiết

Giải bài tập chất béo theo phương pháp dồn chất

Tổng hợp 50+ bài tập chất béo có lời giải chi tiết
Phương pháp giải bài tập cho HS lớp 10
Các thầy cô và các em có thể xem thêm các tài liệu khác của môn hóa
07/02/2021

Phương pháp bảo toàn nguyên tố

CHUYÊN ĐỀ 1: PHƯƠNG PHÁP BẢO TOÀN NGUYÊN TỐ

I. Phương pháp bảo toàn nguyên tố

1. Nội dung phương pháp bảo toàn nguyên tố

– Cơ sở của phương pháp bảo toàn nguyên tố là định luật bảo toàn nguyên tố : Trong phản ứng hóa học, các nguyên tố được bảo toàn.

– Hệ quả của của định luật bảo toàn nguyên tố : Trong phản ứng hóa học, tổng số mol của một nguyên tố tham gia phản ứng bằng tổng số mol nguyên tố đó tạo thành sau phản ứng.

Ví dụ : Đốt cháy hoàn toàn 6 gam axit axetic cần vừa đủ V lít O₂ (đktc). Sản phẩm cháy hấp thụ hết vào bình đựng NaOH dư, thấy khối lượng bình tăng m gam. Tính V và m ?

Các hướng tư duy để tính V và m :

* Hướng 1 : Dựa vào số mol của axit axetic (CH₃COOH) và phương trình phản ứng để tính số mol của O₂ cần dùng, số mol CO₂ và số mol H₂O tạo thành. Từ đó suy ra thể tích O₂ và khối lượng bình NaOH tăng.

Theo giả thiết :

Phương trình phản ứng :

CH₃COOH + 2O₂ 2CO₂ + 2H₂O

mol: 0,1 0,2 0,2 0,2

Theo phương trình và giả thiết, ta có :

* Hướng 2 : Dựa vào hệ quả của định luật bảo toàn nguyên tố và số mol axit CH₃COOH (0,1 mol) để tính số mol CO₂ và số mol H₂O tạo thành; số mol O₂ tham gia phản ứng. Từ đó suy ra thể tích O₂ và khối lượng bình NaOH tăng.

Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với C và H, ta có :

Áp dụng bảo toàn nguyên tố O, ta có :

Suy ra :

– Phương pháp bảo toàn nguyên tố là phương pháp giải bài tập hóa học sử dụng hệ quả của định luật bảo toàn nguyên tố.

2. Ưu điểm của phương pháp bảo toàn nguyên tố

a. Xét các hướng giải bài tập sau :

Câu 25 – Mã đề 231: Dẫn V lít (đktc) hỗn hợp X gồm axetilen và hiđro có khối lượng là m gam đi qua ống sứ đựng bột niken nung nóng, thu được khí Y. Dẫn Y vào lượng dư AgNO₃ trong dung dịch NH₃ thu được 12 gam kết tủa. Khí đi ra khỏi dung dịch phản ứng vừa đủ với 16 gam brom và còn lại khí Z. Đốt cháy hoàn toàn khí Z được 2,24 lít khí CO₂ (đktc) và 4,5 gam H₂O. Giá trị của V là:

A. 11,2. B. 13,44. C. 5,60. D. 8,96.

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng khối A năm 2007)

Hướng dẫn giải

● Cách 1 : Phương pháp thông thường – Tính toán theo phương trình phản ứng

Theo giả thiết ta suy ra Y gồm H₂ dư, C₂H₂ dư, C₂H₄ và C₂H₆.

Số mol của các chất :

Phương trình phản ứng :

C₂H₂ + H₂ C₂H₄ (1)

mol: 0,1 0,1 0,1

C₂H₂ + 2H₂ C₂H₆(2)

mol: 0,05 0,1 0,05

C₂H₂ + 2AgNO₃ + 2NH₃ C₂Ag₂ + 2NH₄NO₃(3)

mol: 0,05 0,05

C₂H₆ + O₂ 2CO₂ + 3H₂O (4)

mol: 0,05 0,1 0,15

2H₂ + O₂ 2H₂O (5)

mol: 0,1 (0,25 – 0,15) = 0,1

Theo các phản ứng ta thấy :

● Cách 2 : Sử dụng phương pháp bảo toàn nguyên tố

Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với H, ta có :

b. Nhận xét :

Với cách 1 : Viết nhiều phản ứng, mối liên quan về số mol của các chất được tính toán dựa trên phản ứng. Tuy dễ hiểu nhưng phải trình bày dài dòng, mất nhiều thời gian, chỉ phù hợp với hình thức thi tự luận trước đây.

Với cách 2 : Mối liên quan về số mol của các chất được tính toán trực tiếp dựa vào sự bảo toàn các nguyên tố nên không phải viết phương trình phản ứng.

c. Kết luận :

So sánh 2 cách giải ở trên, ta thấy : Phương pháp bảo toàn nguyên tố có ưu điểm là trong quá trình làm bài tập học sinh không phải viết phương trình phản ứng, tính toán đơn giản dựa vào sự bảo toàn nguyên tố và cho kết quả nhanh hơn so với việc tính toán theo phương trình phản ứng.

Như vậy : Nếu sử dụng phương pháp bảo toàn nguyên tố một cách hiệu quả thì có thể tăng đáng kể tốc độ làm bài so với việc sử dụng phương pháp thông thường.

3. Phạm vi áp dụng :

Phương pháp bảo toàn nguyên tố có thể giải quyết được nhiều dạng bài tập liên quan đến phản ứng trong hóa vô cơ cũng như trong hóa hữu cơ.

Một số dạng bài tập thường dùng bảo toàn nguyên tố là :

+Ion Al³⁺, Zn²⁺ tác dụng với dung dịch kiềm (NaOH, Ba(OH)₂,…).

+ Khí CO₂ tác dụng với dung dịch kiềm.

+ Tính số mol HNO₃, H₂SO₄ tham gia phản ứng.

+ Đốt cháy hợp chất, thường là hợp chất hữu cơ.

+ Thủy phân không hoàn toàn peptit.

4. Bảng tính nhanh số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố trong phản ứng

Từ ví dụ ở trên ta thấy : Có thể tính nhanh số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố như sau :

Số mol nguyên tố X hoặc nhóm nguyên tố X = số nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử X trong đơn chất, hợp chất số mol chất đó.

Bảng tính nhanh số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố

Chất	Số mol chất	Số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố
Ba(OH)₂
H₂SO₄
Fe₂(SO₄)₃
Al₂O₃
C_xH_yO_zN_t
Ala-Ala-Ala
Ala-Gly-Ala-Val-Gly-Val

Đối với các chất khác ta tính tương tự.

II. Phân dạng bài tập và các ví dụ minh họa

1. Dạng 1: Tính lượng chất trong phản ứng

Phương pháp giải

– Bước 1 : Lập sơ đồ phản ứng biểu diễn quá trình chuyển hóa giữa các chất, để thấy rõ bản chất hóa học của bài toán.

– Bước 2 : Nhận dạng nhanh phương pháp giải bài tập : Khi gặp bài tập mà giữa lượng chất cần tính và lượng chất đề bài cho đều có chứa cùng 1 nguyên tố hay một nhóm nguyên tố thì ta nên dùng phương pháp bảo toàn nguyên tố.

– Bước 3 : Xác định áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với nguyên tố, nhóm nguyên tố nào.

– Bước 4 : Thiết lập phương trình bảo toàn nguyên tố. Ngoài ra, kết hợp với các giả thiết khác để lập các phương trình toán học có liên quan. Từ đó suy ra lượng chất cần tính.

PS :

– Trong phương pháp bảo toàn nguyên tố, nếu xác định sai hoặc thiếu các chất chứa nguyên tố mà ta sử dụng để tính lượng chất thì bảo toàn nguyên tố không còn đúng nữa.

► Các ví dụ minh họa ◄

a. Phản ứng một giai đoạn

Ví dụ 1: Điện phân nóng chảy Al₂O₃ với các điện cực bằng than chì, thu được m kilogam Al ở catot và 89,6 m³ (đktc) hỗn hợp khí X ở anot. Tỉ khối của X so với H₂ bằng 16,7. Cho 1,12 lít X (đktc) phản ứng với dung dịch Ca(OH)₂ dư, thu được 1,5 gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là

A. 115,2. B. 82,8 . C. 144,0. D. 104,4.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2013)

Hướng dẫn giải

● Bước 1 : Lập sơ đồ phản ứng :

Trong phản ứng điện phân nóng chảy Al₂O₃ với các điện cực làm bằng than chì (C), Al sinh ra ở catot, O₂ sinh ra ở anot và như vậy anot sẽ bị O₂ oxi hóa thành CO, CO₂, ngoài ra vẫn có thể còn O₂dư.

Sơ đồ phản ứng :

CO₂ + CaCO₃ CaCO₃ + H₂O

● Bước 2 : Nhận dạng nhanh phương pháp giải bài tập

Bài tập yêu cầu tính khối lượng của Al khi điện phân nóng chảy oxit Al₂O₃, trong khi lại cho thông qua thông tin về số mol của CO₂, CO, O₂. Nhận thấy : Giữa hỗn hợp (CO, CO₂, O₂) và Al₂O₃ đều có chứa nguyên tố O; Giữa Al và Al₂O₃ đều có nguyên tố Al. Đây là dấu hiệu chứng tỏ bài tập này sẽ sử dụng phương pháp bảo toàn nguyên tố.

● Bước 3 : Xác định áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với nguyên tố, nhóm nguyên tố nào

Dựa vào giả thiết tính được số mol của CO₂, CO, O₂. Từ đó tính được số mol của Al₂O₃ dựa vào bảo toàn nguyên tố O. Biết được số mol của Al₂O₃ sẽ tính được số mol của Al dựa vào bảo toàn nguyên tố Al.

● Bước 4 : Thiết lập phương trình bảo toàn nguyên tố. Từ đó suy ra lượng chất cần tính.

Theo giả thiết, ta có :

Thay (3) vào (1), (2), ta được hệ hai phương trình hai ẩn. Giải hệ phương trình ta có :

Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với O và Al, ta có :

Ví dụ 2: Đốt 5,6 gam Fe trong không khí, thu được hỗn hợp chất rắn X. Cho toàn bộ X tác dụng với dung dịch HNO₃ loãng (dư), thu được khí NO (sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch chứa m gam muối. Giá trị của m là:

A. 18,0. B. 22,4. C. 15,6. D. 24,2.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2012)

Hướng dẫn giải

Vì dung dịch HNO₃ dư nên Fe phản ứng hết, muối sắt tạo thành là Fe(NO₃)₃.

Giữa lượng chất cần tính là khối lượng Fe(NO₃)₃ và lượng chất đã biết là Fe đều có nguyên tố Fe, nên áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Fe, ta có :

● Xét bài tập sau : Sục hoàn toàn khí CO₂ vào dung dịch Ba(OH)₂, tạo ra cả hai muối Ba(HCO₃)₂ và BaCO₃. Tìm mối quan hệ về số mol của CO₂, Ba(OH)₂ và BaCO₃.

Hướng dẫn giải

Theo bảo toàn nguyên tố đối với C và Ba, ta có :

Nếu thay bằng Ca(OH)₂ thì ta có :

● Bây giờ ta sẽ sử dụng kết quả trên để giải bài tập ở ví dụ 3 :

Ví dụ 3: Hấp thụ hoàn toàn 2,688 lít khí CO₂ (ở đktc) vào 2,5 lít dung dịch Ba(OH)₂ nồng độ a mol/l, thu được 15,76 gam kết tủa. Giá trị của a là:

A. 0,032. B. 0,048. C. 0,06. D. 0,04.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2007)

Hướng dẫn giải

Vì nên phản ứng còn tạo ra cả muối Ba(HCO₃)₂ và BaCO₃.

Từ kết quả trên, ta có :

Ví dụ 4: Hấp thụ hoàn toàn V lít CO₂(đktc) vào bình đựng 200 ml dung dịch X gồm NaOH 1M và Na₂CO₃0,5M, thu được dung dịch Y. Kết tinh dung dịch Y (chỉ làm bay hơi nước) thu được 19,9 gam chất rắn khan. Giá trị V là:

A. 2,24. B. 3,36. C. 5,6. D. 1,12.

(Đề thi thử đại học lần 5 – THPT Chuyên – Đại học SPHN, năm học 2011 – 2012)

Hướng dẫn giải

Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Na ta thấy :

Nếu trong dung dịch Y chỉ có Na₂CO₃ thì số mol Na₂CO₃là 0,2 mol, khi đó khối lượng chất rắn là 21,2 gam; nếu Y chỉ chứa NaHCO₃thì số mol NaHCO₃là 0,4 mol, khi đó khối lượng chất rắn là 33,6; còn nếu Y chứa cả hai muối thì khối lượng chất rắn thuộc khoảng (21,2 ; 33,6). Trên thực tế khối lượng chất rắn chỉ là 19,9 gam nên xảy ra trường hợp NaOH dư. Như vậy chất rắn gồm NaOH dư và Na₂CO₃.

Theo giả thiết và bảo toàn nguyên tố Na, ta có :

Áp dụng bảo toàn nguyên tố C, ta có :

● Xét bài tập sau : Cho dung dịch chứa ion vào dung dịch chứa ion Al³⁺, sau phản ứng thấy kết tủa Al(OH)₃ đã bị tan một phần. Tìm mối liên hệ về số mol giữa các ion , Al³⁺ và kết tủa Al(OH)₃.

Hướng dẫn giải

Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Al và bảo toàn nhóm , ta có :

Nếu thay ion Al³⁺ bằng ion Zn²⁺, ta có :

● Bây giờ ta sẽ vận dụng kết quả trên để giải bài tập ở các ví dụ 5, 6 :

Ví dụ 5: Cho 200 ml dung dịch AlCl₃ 1,5M tác dụng với V lít dung dịch NaOH 0,5M, lượng kết tủa thu được là 15,6 gam. Giá trị lớn nhất của V là:

A. 1,2. B. 1,8. C. 2,4. D. 2.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2007)

Hướng dẫn giải

Vì nên còn một phần ion nhôm nằm trong dung dịch sau phản ứng.

Phản ứng có thể xảy ra theo hai hướng khác nhau :

Theo hướng (1) : AlCl₃ dư, nên lượng NaOH dùng trong trường hợp này là ít nhất.

Theo hướng (2) : AlCl₃ chuyển hết vào kết tủa Al(OH)₃, sau đó kết tủa bị hòa tan một phần. Trường hợp này lượng NaOH dùng nhiều nhất. Vậy ta phải tính lượng NaOH theo hướng (2).

Từ kết quả trên, ta có :

PS : Ở bài này, nếu đề chỉ nói “Giá trị của V là : …” thì phản ứng có thể xảy ra theo hướng (1) hoặc (2). Khi đó sẽ có hai giá trị của V thỏa mãn là V_(min) ứng với hướng (1) và V_(max) ứng với hướng (2).

Ví dụ 6: Hoà tan hoàn toàn m gam ZnSO₄ vào nước được dung dịch X. Nếu cho 110 ml dung dịch KOH 2M vào X thì thu được 3a gam kết tủa. Mặt khác, nếu cho 140 ml dung dịch KOH 2M vào X thì thu được 2a gam kết tủa. Giá trị của m là:

A. 32,20. B. 24,15. C. 17,71. D. 16,10.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2010)

Hướng dẫn giải

Bản chất phản ứng :

Cho 110 ml KOH 2M (0,22 mol) vào dung dịch X (TN1), thu được 3a gam Zn(OH)₂. Cho 140 ml dung dịch KOH 2M (0,28 mol) vào dung dịch X (TN2), thu được 2a gam kết tủa. Chứng tỏ ở trường hợp (TN2) kết tủa đã bị hòa tan một phần. Ở TN1 kết tủa có thể bị hòa tan một phần hoặc chưa bị hòa tan.

Nếu ở TN1 kết tủa chưa bị hòa tan, áp dụng bảo toàn nhóm ở TN1 và sử dụng kết quả ở trên cho TN2, ta có :

Trường hợp này không thỏa mãn vì ở TN1 : nên kết tủa đã bị hòa tan.

Vậy ở TN1 kết tủa đã bị hòa tan một phần, vận dụng kết quả ở trên, ta có :

Ví dụ 7: Hòa tan hết hỗn hợp chứa 10 gam CaCO₃ và 17,4 gam FeCO₃ bằng dung dịch HNO₃ loãng, nóng. Số mol HNO₃ đã tham gia phản ứng là:

A. 0,8 mol. B. 0,5 mol. C. 0,7 mol. D. 0,2 mol.

(Đề thi thử Đại học lần 1 – THPT Chuyên Hùng Vương – Phú Thọ, năm học 2011 – 2012)

Hướng dẫn giải

Sơ đồ phản ứng :

FeCO₃ + CaCO₃ + HNO₃ Fe(NO₃)₃ + Ca(NO₃)₂ + NO + CO₂ + H₂O

Áp dụng bảo toàn nguyên tố Ca, Fe và bảo toàn electron, ta tính được số mol của Ca(NO₃)₂, Fe(NO₃)₃ và NO. Sau đó áp dụng bảo toàn nguyên tố N, ta tính được số mol của HNO₃ :

Ví dụ 8: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,18 mol FeS₂ và a mol Cu₂S bằng dung dịch HNO₃ vừa đủ thu được dung dịch X chỉ chứa muối sunfat và V lít NO (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Giá trị của V là:

A. 44,8 lít. B. 22,4 lít. C. 26,88 lít. D. 33,6 lít.

(Đề thi thử đại học lần 3 – THPT Chuyên Nguyễn Huệ – Hà Nội, năm học 2010 – 2011)

Hướng dẫn giải

Vì phản ứng chỉ tạo ra muối sunfat nên suy ra trong X có hai muối là CuSO₄ và Fe₂(SO₄)₃.

Sơ đồ phản ứng :

Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Cu, Fe, S, ta có :

Cu₂S + 2FeS₂ 2CuSO₄ + Fe₂(SO₄)₃

mol: 0,09 0,18 0,18 0,09

Áp dụng bảo toàn electron cho phản ứng của FeS₂ và Cu₂S với HNO₃, ta có :

Ví dụ 9: X là hỗn hợp 2 hiđrocacbon mạch hở, cùng dãy đồng đẳng. Để đốt cháy hết 2,8 gam X cần 6,72 lít O₂ (đktc). Hấp thụ toàn bộ sản phẩm cháy vào nước vôi trong dư được m gam kết tủa. Giá trị m là:

A. 30 gam. B. 20 gam. C. 25 gam. D. 15 gam.

Hướng dẫn giải

Sơ đồ phản ứng đốt cháy hai hiđrocacbon trong X :

Áp dụng bảo toàn khối lượng và bảo toàn nguyên tố O cho phản ứng (1), ta có :

Áp dụng bảo toàn nguyên tố C, ta có :

Ví dụ 10: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol một axit cacboxylic đơn chức, cần vừa đủ V lít O₂ (ở đktc), thu được 0,3 mol CO₂và 0,2 mol H₂O. Giá trị của V là:

A. 8,96. B. 11,2. C. 6,72. D. 4,48.

(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2007)

Hướng dẫn giải

Công thức phân tử của axit cacboxylic đơn chức có dạng là C_xH_yO₂.

Sơ đồ phản ứng :

C_xH_yO₂ + O₂ CO₂ + H₂O (1)

Áp dụng bảo toàn nguyên tố O cho phản ứng (1), ta có :

O2 Education gửi các thầy cô link download file pdf đầy đủ

PP1 – BẢO TOÀN NGUYÊN TỐ

Xem thêm

Tổng hợp các phương pháp giải bài tập môn hoá học

Tổng hợp đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết

07/02/2021

Đề thi học kì 2 lớp 10 môn hoá tỉnh Nam Định năm học 2018-2019
Đề thi học kì 2 lớp 10 môn hoá tỉnh Nam Định năm học 2018-2019

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

NAM ĐỊNH

ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG HỌC KỲ II

NĂM HỌC 2018 – 2019

Môn: Hoá học – lớp 10

(Thời gian làm bài: 45 phút)

I. PHẦN TRẮC NGHIỆM (2,0 điểm). Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng cho mỗi câu hỏi dưới đây

Câu 1: Cấu hình electron lớp ngoài cùng của các nguyên tố nhóm oxi – lưu huỳnh là

A. ns²np⁴ B. ns²np³ C. (n-1)d¹⁰ns²np⁴ D. ns²np⁵

Câu 2: Phản ứng hoá học chứng tỏ rằng HCl có tính khử là

A. 2HCl + CuO CuCl₂ + H₂O B. 2HCl + Zn ZnCl₂ + H₂

C. 2HCl + Mg(OH)₂ MgCl₂ + 2H₂O D. 6HCl + KClO₃ KCl + 3Cl₂ + 3H₂O

Câu 3: Ứng dụng nào sau đây không phải của ozon?

A. Tẩy trắng tinh bột, dầu ăn. B. Điều chế oxi trong phòng thí nghiệm.

C. Sát trùng nước sinh hoạt D. Chữa sâu răng

Câu 4: Tác nhân chủ yếu gây mưa axit là

A. CO và CH₄ B. CO và CO₂ C. SO₂ và NO₂ D. CH₄và NH₃

Câu 5: Cho phương trình hoá học của của phản ứng tổng hợp amoniac:

N_{2 (k)} + 3H_{2 (k)} 2NH_{3 (k)}

Khi tăng nồng độ của hiđro lên 3 lần, tốc độ phản ứng thuận

A. tăng lên 27 lần B. giảm đi 18 lần

C. tăng lên 9 lần D. tăng lên 18 lần

Câu 6: Dung dịch H₂SO₄ loãng phản ứng được với tất cả các chất trong dãy nào sau đây?

A. Al₂O₃, Ba(OH)₂, Ag B. CuO, NaCl, H₂SO₄

C. Fe(OH)₂, MgO, Cu D. BaCl₂, Na₂CO₃, Fe

Câu 7: Để nhận biết các dung dịch: NaCl, NaBr, NaI đựng trong các lọ mất nhãn, ta có thể dùng hoá chất nào sau đây?

A. dung dịch AgNO₃ B. dung dịch BaCl₂

C. Quỳ tím D. dung dịch H₂SO₄ loãng

Câu 8: Cho một oleum A có công thức là H₂SO₄.3SO₃. Phần trăm về khối lượng nguyên tố lưu huỳnh trong oleum trên là

A. 32,65% B. 37,87% C. 35,82% D. 18,93%

II. PHẦN TỰ LUẬN (8,0 điểm):

Câu 1: (2,0 điểm) Hãy viết phương trình phản ứng hoá học xảy ra khi:
1. Sục khí Cl₂ vào ống nghiệm có chứa dung dịch KI dư.
2. Nhỏ dung dịch HCl loãng dư vào ống nghiệm có chứa một ít bột CaCO₃.
3. Sục khí SO₂ đến dư vào ống nghiệm có chứa dung dịch Br₂.
4. Nhỏ dung dịch AgNO₃ vào ống nghiệm có chứa dung dịch Na₂S.
Câu 2: (2,0 điểm) Cho 10,44 gam MnO₂ tác dụng với dung dịch HCl đặc nóng, dư đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được V lít khí Cl₂ (ở đktc). Lượng khí Cl₂ thoát ra được hấp thụ hết vào 200ml dung dịch NaOH 1,5M (ở nhiệt độ thường) thu được dung dịch A.

a) Viết phương trình hoá học của các phản ứng xảy ra.

b) Tính giá trị của V

c) Xác định nồng độ mol/lít của các chất tan trong A, coi thể tích dung dịch A thay đổi không đáng kể.

Câu 3: (2,5 điểm) Hoà tan hoàn toàn 15,2 gam hỗn hợp X gồm hai kim loại Fe và Cu trong dung dịch H₂SO₄ 80% đặc nóng vừa đủ, thu được dung dịch Y và 6,72 lít khí SO₂ (sản phẩm khử duy nhất ở đktc).

a) Tính % theo khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp X.

b) Tính khối lượng của dung dịch H₂SO₄ 80% cần dùng

Câu 4: (1,5 điểm)

1. Hãy nêu một số nguồn sinh ra H₂S trong tự nhiên? Tại sao có nhiều nguồn sinh ra H₂S, nhưng nó lại không bị tích tụ lâu ngoài không khí?

2. Trong phòng thí nghiệm, người ta điều chế và thu khí O₂ theo sơ đồ sau:
1. Viết phương trình điều chế khí O₂ từ chất X là KMnO₄.
2. Hãy giải thích tại sao trong thí nghiệm trên:
- Khí O₂ lại thu được qua nước?
- Khi kết thúc thí nghiệm phải tháo ống dẫn khí trước khi tắt đèn cồn
———-HẾT———-

Cho khối lượng mol nguyên tử của các nguyên tố:

H = 1; O = 16; S = 32; Na = 23; Mn = 55; Cl = 35,5; Fe = 56; Cu = 64.

———-HẾT———-

O2 Education gửi các thầy cô link download file word:

Đề thi HKII lớp 10 môn hoá năm học 2018-2019

Xem thêm

Tổng hợp đề thi học kì 2 lớp 12 môn hóa học

Tổng hợp đề thi học kì 2 lớp 11 môn hóa học

Tổng hợp đề thi học kì 2 lớp 10 môn hoá học

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 10

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 11

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 12

Tổng hợp đề thi giữa học kì 2 cả ba khối 10 11 12

Tổng hợp đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết

Tổng hợp các phương pháp giải bài tập môn hoá học

Tổng hợp đề thi HSG lớp 12 môn hoá học
30/01/2021
Đề thi học kì 2 lớp 10 môn hoá tỉnh Nam Định năm học 2015-2016

Đề thi học kì 2 lớp 10 môn hoá tỉnh Nam Định năm học 2015-2016

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

NAM ĐỊNH

ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG HỌC KỲ II

NĂM HỌC 2015 – 2016

Môn: Hoá học – lớp 10

(Thời gian làm bài: 45 phút)

I. PHẦN TRẮC NGHIỆM (2,0 điểm)

Câu 1: Khí X có trong thành phần của khí thải công nghiệp do sử dụng nhiên liệu hoá thạch. Khí X gây ra hiện tượng mưa axit làm phá huỷ các công trình kiến trúc bằng đá vôi hay kim loại, phá huỷ môi trường sống của các loài thuỷ sinh, làm đất chua và cây cối cằn cỗi, kém phát triển… Khí X là

A. Cl₂ B. H₂S C. CO₂ D. SO₂

Câu 2: Các nguyên tố nhóm halogen (nhóm VIIA) có số electron thuộc lớp ngoài cùng là

A. 7 B. 2 C. 6 D. 1

Câu 3: Phản ứng nào sau đây là phản ứng oxi hoá khử?

A. NaOH + HCl NaCl + H₂O. B. CaCO₃ CaO + CO₂.

C. SO₃ + H₂O H₂SO₄. D. 2KClO₃ 2KCl + 3O₂.

Câu 4: Khi xác các động vật phân huỷ sinh ra một chất khí mùi rất thối, gây ô nhiễm môi trường. Công thức hoá học của chất khí đó là

A. SO₂ B. CO₂ C. H₂S D. Cl₂

Câu 5: Khi làm thí nghiệm với H₂SO₄ đặc, nóng thường sinh ra khí SO₂. Để hạn chế tốt nhất khí SO₂ thoát ra gây ô nhiễm môi trường, người ta nút ống nghiệm bằng bông tẩm dung dịch nào sau đây?

A. Muối ăn B. Xút C. Giấm ăn D. Cồn

Câu 6: Cho sơ đồ điều chế khí X trong phòng thí nghiệm:

Khí X là:

A. Cl₂ B. O₂ C. HCl D. SO₂

Câu 7: Khí O₂ không phản ứng với chất nào sau đây?

A. H₂S B. Cl₂ C. H₂ D. Na

Câu 8: Phát biểu đúng là

A. Cl₂ là chất lỏng màu vàng lục, mùi xốc, rất độc

B. Ozon là chất khí có tính oxi hoá yếu hơn oxi

C. Khi pha loãng axit sunfuric đặc, người ta cho từ từ axit vào nước rồi khuấy đều

D. Tất cả các muối sunfua đều tan trong dung dịch axit

II. PHẦN TỰ LUẬN (8,0 điểm):

Câu 9: (2,0 điểm) Hoàn thành các phương trình hoá học trong sơ đồ:

S H₂S SO₂ H₂SO₄ HCl

Câu 10: (3,0 điểm) Viết các phương trình hoá học để chứng minh các nhận định sau:

a) Axit clohiđric (HCl) có tính axit mạnh hơn axit cacbonic, có tính oxi hoá và có tính khử.

b) Khí sunfurơ (SO₂) là một oxit axit, có tính oxi hoá và có tính khử.

Câu 11: (2,0 điểm) Hoà tan hết 7,6 gam hỗn hợp X gồm Mg và MgO trong 300 ml dung dịch H₂SO₄ 1M, thu được dung dịch Y và 3,36 lít khí H₂ (đktc).

a) Tính khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp X.

b) Cho dung dịch Y tác dụng với dung dịch Ba(OH)₂ dư, thu được m gam kết tủa. Tính m.

Câu 12: (1,0 điểm) Sục V lít khí Cl₂ (đktc) vào 200 ml dung dịch X chứa NaBr 0,5M và NaI 0,6M, kết thúc phản ứng thu được dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được 15,54 gam muối khan. Tính V.

Cho biết nguyên tử khối của các nguyên tố:

H = 1; O = 16; Na = 23; Mg = 24; S = 32; Cl = 35,5; Br = 80; I = 127; Ba = 137

———-HẾT———-

O2 Education gửi các thầy cô link download file word:

Đề thi HKII lớp 10 môn hoá năm học 2015-2016

Xem thêm

Tổng hợp đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết

Tổng hợp các phương pháp giải bài tập môn hoá học

Đề thi học kì 2 lớp 10 môn hoá năm học 2018-2019

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 1

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 2

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 3

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 4

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 5

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 6

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 7

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 8

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 9

Đề thi THPT QG 2021 file word có lời giải chi tiết đề số 10

30/01/2021
Phân dạng bài tập anken
Phân dạng bài tập anken

CHUYÊN ĐỀ ANKEN

( CTPT: C_nH_2n n ≥ 2 )

I. LÍ THUYẾT ANKEN:

I- Tính chất vật lí:

– Tương tự ankan, nhiều tính chất vật lí của anken biến đổi tương tự ankan theo độ dài của mạch cũng như sự phân nhánh.

– Ơ các đồng phân hình học, dạng trans có điểm nóng chảy cao hơn và điểm sôi thấp hơn so với dạng Cis.

II- Tính chất hoá họC.

– Tính chất đặc trưng nhất của anken là khuynh hướng đi vào phản ứng cộng, ở các phản ứng này liên kết đứt ra để hai nhóm mới gắn vào và cho một hợp chất no:

– Một đặc điểm nổi bật của anken là mật độ electron tập trung tương đối cao giữa hai nguyên tử cacbon của nối đôi C = C và trải rộng ra theo hai phía của liên kết  .Vì vậy các tác nhân mang điện dương tác dụng đặc biệt dễ dàng vào nối đôi C = C. .Phản ứng cộng vào nối đôi chủ yếu là tác nhân mang điện dương và sau nữa là cộng theo cơ chế gốc

1. Các phản ứng cộng.

A. Phản ứng công tác nhân đối xứng (H₂ , X₂ …)

+ Cộng H₂ : Tạo thành ankan tương ứng (Anken có mạch C dàng nào thì ankan có dạng mạch đó)

C_nH_2n + H₂  C_nH_2n+2 Chú ý dạng :

+ Cộng X₂ : C_nH_2n + Br₂  C_nH_2nBr₂ Chú ý phải viết dạng công thức cấu tạo

Phản ứng này được dùng để nhận biệt các hợp chất có liên kết đôi.

+) Cộng tác nhân bất đối xứng HX ( Với X là Halozen, – OH ….)

Nếu anken đối xứng thì sản phẫm chỉ có 1 sản phẫm  Khi 1 anken cộng HX thu được 1 sản phẫm thì anken có cấu tạo đối xứng

+ Nếu anken bất đối xứng R₁ – CH = CH – R₂

Khi cộng tác nhân bất đối xứng vào anken bất đối xứng thì tuân theo quy tắc Maccopnhicop:

Khi cộng tác nhân bất đối xứng vào anken bất đối xứng thì phần mang điện tích dương (H⁺) ưu tiên cộng vào cacbon bậc thấp ( nhiều hiđro hơn) còn tác nhân mang điện tích âm ưu tiên cộng vào cacbon còn lại của liên kết đôi ( ít hiđro hơn).

* Cộng nước:

* Cộng axit HX

* Cộng axit HXO : Axit hipohalogenơ cộng hợp vào nối đôi C = C của anken cho ta ankylclohiđrin

2. Phản ứng trùng hợp.

Đn: Là quá trình cộng hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ (monome) tạo thành chất có khối lượng phân tử rất lớn (polime) Với n là hệ số trùng hợp hay hệ số polime hóa

n CH₂=CH₂ (- CH₂ – CH₂ -)_n  M_polime = 28n

n R₁ – CH =CH – R₂  Viết phương trình chỉ quan tâm nguyên tử C mang liên kết đôi

n H=H (-H₂–H -)_n

R₁ R₂ R₁ R₂

3- Phản ứng oxi hoá:

* Phản ứng với dung dịch KMnO₄ loãng tạo thành điol: Làm mất màu dung dịch KMnO₄
- Phản ứng làn đứt liên kết đôi:
* Phản ứng với dung dịch KMnO₄ nóng:

Sản phẩm phụ thuộc vào anken (mức độ thế anken) mà tạo thành axit, xeton hay CO₂
- Phản ứng tạo thành anken oxit ( phản ứng epoxyl hoá).
* Oxi không khí, xúc tác Ag, thời gian tiếp xúc 1 – 4 giây.

* Phản ứng cháy : C_nH_2n + 1,5n O₂  n CO₂ + n H₂O ta có: = .

O2 education gửi các thầy cô link download file đầy đủ

Phân dạng bài tập anken

Xem thêm

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 10

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 11

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 12

Câu hỏi trắc nghiệm ankan

Phân dạng bài tập ankan

Bài tập trắc nghiệm ankan

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Phân dạng bài tập hiđrocacbon không no

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Phân dạng bài tập hiđrocacbon thơm

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Câu hỏi trắc nghiệm anken

Phân dạng bài tập anken
23/01/2021
Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

D. HỆ THỐNG BÀI TẬP VẬN DỤNG

1. Phản ứng thế (phản ứng clo hóa, brom hóa, nitro hóa)

* Mức độ vận dụng

Câu 1: Lượng clobenzen thu được khi cho 15,6 gam C₆H₆ tác dụng hết với Cl₂(xúc tác bột Fe) với hiệu suất phản ứng đạt 80% là :

A. 14 gam. B. 16 gam. C. 18 gam. D. 20 gam.

Câu 2: Các quá trình dưới đây được tiến hành với 1 mol benzen. Khi benzen phản ứng hết thì trường hợp nào khối lượng sản phẩm thơm thu được lớn nhất?

A. monobrom hoá. B. monoclo hoá.

C. mononitro hoá. D. điclo hoá.

Câu 3: Hiđrocacbon X là đồng đẳng của benzen có phần trăm khối lượng cacbon bằng 90,56%. Biết khi X tác dụng với brom có hoặc không có mặt bột sắt trong mỗi trường hợp chỉ thu được một dẫn xuất monobrom duy nhất. Tên của X là :

A. Toluen. B. 1,3,5-trimetyl benzen.

C. 1,4-đimetylbenzen. D. 1,2,5-trimetyl benzen.

Câu 4: Một hợp chất hữu cơ X có vòng benzen có CTĐGN là C₃H₂Br và M = 236. Gọi tên hợp chất này biết rằng hợp chất này là sản phẩm chính trong phản ứng giữa C₆H₆ và Br₂ (xúc tác Fe).

A. o- hoặc p-đibrombenzen. B. o- hoặc p-đibromuabenzen.

C. m-đibromuabenzen. D. m-đibrombenzen.

Câu 5: Nitro hóa benzen được 14,1 gam hỗn hợp hai chất nitro có khối lượng phân tử hơn kém nhau 45 đvC. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp hai chất nitro này được 0,07 mol N₂. Hai chất nitro đó là:

A. C₆H₅NO₂ và C₆H₄(NO₂)₂. B. C₆H₄(NO₂)₂ và C₆H₃(NO₂)₃.

C. C₆H₃(NO₂)₃ và C₆H₂(NO₂)₄. D. C₆H₂(NO₂)₄ và C₆H(NO₂)₅.

Câu 6: Nitro hoá benzen bằng HNO₃ thu được hai chất hữu cơ A, B hơn kém nhau một nhóm -NO₂. Đốt cháy hoàn toàn 2,34 gam hỗn hợp A và B tạo thành CO₂, H₂O và 255,8 ml N₂ (đo ở 27⁰C và 740 mmHg). A và B là:

A. nitrobenzen và o-đinitrobenzen.

B. nitrobenzen và m-đinitrobenzen.

C. m-đinitrobenzen và 1,3,5-trinitrobenzen.

D. o-đinitrobenzen và 1,2,4-trinitrobenzen.

Câu 7: Cho benzen tác dụng với hỗn hợp HNO₃ và H₂SO₄ đặc thu được hỗn hợp A gồm nitrobenzen và m-đinotrobenzen. Đốt cháy hoàn toàn 4,15 gam A trong oxi nguyên chất cho 511,6 cm³ khí N₂ (ở 27⁰C và 740 mmHg). Thành phần phần trăm về khối lượng của nitrobenzen và m-đinitrobenzen trong hỗn hợp A lần lượt là:

A. 59,4% và 40,6%. B. 29,7% và 70,3%.

C. 70,3% và 29,7%. D. 44,56% và 55,44%.

* Mức độ vận dụng cao

Câu 8: X có công thức đơn giản nhất là C₂H₃ và 150 < M_X < 170. X không làm mất màu dung dịch brom, không tác dụng với clo khi có bột sắt xúc tác, đun nóng, nhưng tác dụng với clo theo tỉ lệ mol 1 : 1 có chiếu sáng thì cho 1 sản phẩm hữu cơ duy nhất. Có bao nhiêu chất thỏa mãn điều kiện bài toán trên?

A. 4 B. 1 C. 3 D. 2

Câu 9: Người ta điều chế 2,4,6-trinitrotoluen qua sơ đồ sau:

Để điều chế được 1 tấn sản phẩm 2,4,6-trinitrotoluen dùng làm thuốc nổ TNT cần dùng khối lượng heptan là:

A. 431,7 kg. B. 616,7 kg. C. 907,4 kg. D. 1573 kg.

Câu 10: Đun nóng nhẹ metylbenzen với hỗn hợp HNO₃ trong H₂SO₄ đậm đặc thu được ba sản phẩm ortho, para và meta theo tỉ lệ phần trăm về khối lượng là 56%; 41% và 3%. Khả năng thế tương đối nguyên tử hiđro ở các vị trí ortho, para và meta có tỉ lệ theo thứ tự là:

A. 18,7; 13,7; 1. B. 1; 13,7; 18,7.

C. 18,7; 27,3; 1. D. 13,7; 18,7; 1.

2. Phản ứng cộng và phản ứng trùng hợp

* Mức độ vận dụng

Câu 1: Cho 13 gam hỗn hợp gồm benzen và stiren làm mất màu vừa đủ dung dịch chứa 8 gam brom. Tỉ lệ mol benzen và stiren trong hỗn hợp ban đầu là:

A. 1: 1. B. 1: 2. C. 2: 1. D. 2: 3.

Câu 2: Biết khối lượng mol phân tử trung bình của một loại polistiren bằng 624000 đvC. Hệ số trùng hợp của loại polime này là:

A. 5150. B. 5500. C. 6000. D. 7000.

Câu 3: Trùng hợp 83,2 gam stiren thu được hỗn hợp sản phẩm X. X có khả năng làm mất màu dung dịch chứa 16 gam brom. Polime thu được có phân tử khối bằng 111300 đvC. Hiệu suất phản ứng trùng hợp và hệ số trùng hợp của polime trên là:

A. 12,5% và 1050. B. 87,5% và 1060.

C. 87,5% và 1070. D. 90% và 1080.

O2 education gửi các thầy cô link download file đầy đủ

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Xem thêm

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 10

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 11

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 12

Câu hỏi trắc nghiệm ankan

Phân dạng bài tập ankan

Bài tập trắc nghiệm ankan

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Phân dạng bài tập hiđrocacbon không no

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Phân dạng bài tập hiđrocacbon thơm

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Câu hỏi trắc nghiệm anken

Phân dạng bài tập anken

23/01/2021
Phân dạng bài tập hiđrocacbon thơm

Phân dạng bài tập hiđrocacbon thơm

C. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP VỀ HIĐROCACBON THƠM

I. Phản ứng thế (phản ứng clo hóa, brom hóa, nitro hóa)

Ví dụ 1: Khối lượng dung dịch HNO₃ 65% cần sử dụng để điều chế 1 tấn TNT , với hiệu suất 80% là:

A. 0,53 tấn. B. 0,83 tấn. C. 1,04 tấn. D. 1,60 tấn.

Ví dụ 2: Cho 6,9 gam một ankylbenzen X phản ứng với brom (xúc tác Fe) thu được 10,26 gam hỗn hợp 2 dẫn xuất monobrom là Y và Z. Biết mỗi dẫn xuất monobrom đều chứa 46,784% brom trong phân tử.

a. X, Y, Z lần lượt là:

A. toluen, p-bromtoluen và m-bromtoluen.

B. toluen, p-bromtoluen và o-bromtoluen.

C. etylbenzen, p-brometylbenzen và m-bromtoluen.

D. etylbenzen, p-brometylbenzen và o-bromtoluen.

b. Hiệu suất chung của quá trình brom hoá là:

A. 60%. B. 70%. C. 80%. D. 85%.

Ví dụ 3: Cho sơ đồ: C₆H₆ (X), (Y). Biết phân tử (X) chứa 11,382% nitơ; (Y) chứa 16,670% nitơ. Tên gọi của X, Y lần lượt là:

A. nitrobenzen, o-đinitrobenzen.

B. nitrobenzen, m-đinitrobenzen.

C. 1,2-đinitrobenzen; 1,3,5-trinitrobenzen.

D. 1,3-đinitrobenzen; 1,3,5-trinitrobenzen.

Ví dụ 4: Nitro hóa benzen được hỗn hợp hai chất nitro X, Y có khối lượng phân tử hơn kém nhau 45 đvC. Đốt cháy hoàn toàn 19,4 gam hỗn hợp X, Y thu được CO₂, H₂O và 2,24 lít N₂ (đktc). Biết (M_X < M_Y).

a. Hai chất nitro đó là:

A. C₆H₅NO₂ và C₆H₄(NO₂)₂. B. C₆H₄(NO₂)₂ và C₆H₃(NO₂)₃.

C. C₆H₃(NO₂)₃ và C₆H₂(NO₂)₄. D. C₆H₂(NO₂)₄ và C₆H(NO₂)₅.

b. Phần trăm về số mol của X trong hỗn hợp là:

A. 25%. B. 75%. C. 50%. D. 60%.

Ví dụ 5: Hỗn hợp gồm 1 mol C₆H₆ và 3 mol Cl₂. Trong bình kín có 0,5 mol bột Fe, t^o, hiệu suất 100%. Sau phản ứng thu được những chất hữu cơ gì ? bao nhiêu mol ?

A. 1 mol C₆H₅Cl ; 1 mol HCl ; 1 mol C₆H₄Cl₂.

B. 1,5 mol C₆H₅Cl ; 1,5 mol HCl ; 0,5 mol C₆H₄Cl₂.

C. 1 mol C₆H₅Cl ; 1,5 mol HCl ; 0,5 mol C₆H₄Cl₂.

D. 0,5 mol C₆H₅Cl ; 1,5 mol HCl ; 0,5 mol C₆H₄Cl₂.

.

II. Phản ứng cộng và phản ứng trùng hợp

Ví dụ 1: Đề hiđro hoá 13,25 gam etylbenzen thu được 10,4 gam stiren. Trùng hợp lượng stiren này thu được hỗn hợp A gồm polistiren và stiren dư. Lượng A thu được tác dụng đủ với 100 ml dung dịch brom 0,3M.

a. Hiệu suất phản ứng đề hiđro hoá là:

A. 75%. B. 80%. C. 85%. D. 90%.

b. Hiệu suất của phản ứng trùng hợp là:

A. 60%. B. 70%. C. 75%. D. 85%.

c. Khối lượng polistiren thu được là:

A. 6,825 gam. B. 7,28 gam. C. 8,16 gam. D. 9,36 gam.

d. Biết khối lượng mol trung bình của polistiren bằng 312000 đvC. Hệ số trùng hợp của polistiren là:

A. 2575. B. 2750. C. 3000. D. 3500.

Ví dụ 2: Hiđro hoá hoàn toàn 12,64 gam hỗn hợp etylbenzen và stiren cần 8,96 lít H₂ (đktc). Thành phần về khối lượng của etylbenzen trong hỗn hợp là:

A. 32,9%. B. 33,3%. C. 66,7%. D. 67,1%.

III. Phản ứng oxi hóa

Ví dụ 1: Để oxi hoá hết 10,6 gam o-xylen (1,2-đimetylbenzen) cần bao nhiêu lít dung dịch KMnO₄ 0,5M trong môi trường H₂SO₄ loãng. Giả sử dùng dư 20% so với lượng phản ứng.

A. 0,48 lít. B. 0,24 lít. C. 0,12 lít. D. 0,576 lít.

Ví dụ 2: Đốt cháy m gam một đồng đẳng của benzen thu được m gam H₂O. Công thức phân tử của đồng đẳng đó là:

A. C₉H₁₂. B. C₁₂H₁₈. C. C₁₀H₈. D. C₁₄H₃₂.

Ví dụ 3: Đun nóng 3,18 gam hỗn hợp p-xilen và etylbenzen với dung dịch KMnO₄ thu được 7,82 gam muối. Thành phần phần trăm về khối lượng của etylbenzen trong hỗn hợp là:

A. 33,33%. B. 44,65%. C. 55,35%. D. 66,67%.

Ví dụ 4: Đốt cháy hết 9,18 gam 2 đồng đẳng kế tiếp thuộc dãy của benzen A, B thu được H₂O và 30,36 gam CO₂. Công thức phân tử của A và B lần lượt là:

A. C₆H₆ ; C₇H₈. B. C₈H₁₀ ; C₉H₁₂.

C. C₇H₈ ; C₉H₁₂. D. C₉H₁₂ ; C₁₀H₁₄.

Ví dụ 5: Đốt cháy hoàn toàn 2,65 gam một ankylbenzen X cần 29,4 lít không khí (đktc). Oxi hoá X thu được axit benzoic. Giả thiết không khí chứa 20% O₂ và 80% N₂. Công thức cấu tạo X là:

O2 education gửi các thầy cô link download file đầy đủ

Phân dạng bài tập hiđrocacbon thơm

Xem thêm

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 10

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 11

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 12

Câu hỏi trắc nghiệm ankan

Phân dạng bài tập ankan

Bài tập trắc nghiệm ankan

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Phân dạng bài tập hiđrocacbon không no

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Phân dạng bài tập hiđrocacbon thơm

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Câu hỏi trắc nghiệm anken

Phân dạng bài tập anken

23/01/2021
Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

B. HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

1. Mức độ nhận biết

Câu 1: Benzen có rất nhiều ứng dụng thực tế, là một hoá chất quan trọng trong hoá học, tuy nhiên khi benzen đi vào cơ thể, nhân thơm bị oxi hoá theo những cơ chế phức tạp tạo hợp chất có thể gây ung thư. Vì vậy, ngày nay người ta thay benzen bằng toluen làm dung môi trong các phòng thí nghiệm hữu cơ. Công thức của toluen là:

A. C₆H₆. B. C₆H₅CH₃.

C. C₆H₅CH=CH₂. D. CH₃-C₆H₄-CH₃.

Câu 2: Công thức chung của ankylbenzen là:

A. C_nH_2n+1C₆H₅. B. C_nH_2n+6 với n ≥ 6.

C. C_xH_y với x ≥ 6. D. C_nH_2n-6với n ≥ 6.

Câu 3: Ankylbenzen là hiđrocacbon có chứa :

A. vòng benzen. B. gốc ankyl và vòng benzen.

C. gốc ankyl và 1 benzen. D. gốc ankyl và 1 vòng benzen.

Câu 4: Gốc C₆H₅-CH₂– và gốc C₆H₅– có tên gọi là:

A. phenyl và benzyl. B. vinyl và anlyl.

C. anlyl và Vinyl. D. benzyl và phenyl.

Câu 5: Điều nào sau đâu không đúng khí nói về 2 vị trí trên 1 vòng benzen ?

A. vị trí 1, 2 gọi là ortho. B. vị trí 1,4 gọi là para.

C. vị trí 1,3 gọi là meta. D. vị trí 1,5 gọi là ortho.

Câu 6: Khi trên vòng benzen có sẵn nhóm thế -X, thì nhóm thứ hai sẽ ưu tiên thế vào vị trí o- và p- . Vậy -X là những nhóm thế nào ?

A. –C_nH_2n+1, -OH, -NH₂. B. -OCH₃, -NH₂, -NO₂.

C. -CH₃, -NH₂, -COOH D. -NO₂, -COOH, -SO₃H.

Câu 7: Xét một số nhóm thế trên vòng benzen: CH₃-, -COOH, -OCH₃, -NH₂, -COCH₃, -COOC₂H₅, -NO₂, -Cl và -SO₃H. Trong số này có bao nhiêu nhóm định hướng trên nhân thơm vào vị trí meta?

A. 3. B. 4. C. 5. D. 6.

Câu 8: Cho benzen + Cl₂ (as) ta thu được dẫn xuất clo A. Vậy A là:

A. C₆H₅Cl. B. p-C₆H₄Cl₂. C. C₆H₆Cl₆. D. m-C₆H₄Cl₂.

Câu 9: Tính chất nào không phải của benzen

A. Tác dụng với Br₂ (t^o, Fe).

B. Tác dụng với HNO₃(đ) /H₂SO₄(đ).

C. Tác dụng với dung dịch KMnO₄.

D. Tác dụng với Cl₂(as).

2. Mức độ thông hiểu

Câu 10: Cho các công thức :

(1) (2) (3)

Cấu tạo nào là của benzen ?

A. (1) và (2). B. (1) và (3). C. (2) và (3). D. (1) ; (2) và (3).

Câu 11: Xét các chất : (a) toluen; (b) o-xilen; (c) etylbenzen; (d) m-đimetylbenzen; (e) stiren. Đồng đẳng của benzen là:

A. (a), (d). B. (a), (e).

C. (a), (b), (c), (d). D. (a), (b), (c), (e).

Câu 12: Chất CH₃C₆H₄C₂H₅ có tên gọi là:

A. etylmetylbenzen. B. metyletylbenzen.

C. p-etylmetylbenzen. D. p-metyletylbenzen.

Câu 13: (CH₃)₂CHC₆H₅ có tên gọi là:

A. propylbenzen. B. n-propylbenzen.

C. iso-propylbenzen. D. đimetylbenzen.

Câu 14: iso-propylbenzen còn gọi là:

A.Toluen. B. Stiren. C. Cumen. D. Xilen.

Câu 15: Chât cấu tạo như sau có tên gọi là gì ?

A. o-xilen. B. m-xilen. C. p-xilen. D. 1,5-đimetylbenzen.

Câu 16: Chất X có công thức cấu tạo :

Tên gọi nào sau đây không phải của X?

A. 3-metyl-1-vinylbenzen. B. p-metylphenyleten.

C. p-vinyltoluen. D. benzyleten.

Câu 17: Chất nào sau đây không thể chứa vòng benzen ?

A. C₈H₁₀. B. C₆H₈. C. C₈H₈. D. C₉H₁₂.

Câu 18: Chất nào sau đây có thể chứa vòng benzen ?

A. C₁₀H₁₆. B. C₉H₁₄BrCl. C. C₈H₆Cl₂. D. C₇H₁₂.

Câu 19: Ứng với công thức phân tử C₇H₈ có số đồng phân thơm là:

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Câu 20: Số đồng phân hiđrocacbon thơm ứng với công thức phân tử C₈H₁₀ là :

A. 5. B. 3. C. 4. D. 2.

O2 education gửi các thầy cô link download file đầy đủ

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Xem thêm

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 10

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 11

Tổng hợp các chuyên đề hóa học lớp 12

Câu hỏi trắc nghiệm ankan

Phân dạng bài tập ankan

Bài tập trắc nghiệm ankan

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Phân dạng bài tập hiđrocacbon không no

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon không no

Câu hỏi trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Phân dạng bài tập hiđrocacbon thơm

Bài tập trắc nghiệm hiđrocacbon thơm

Câu hỏi trắc nghiệm anken

Phân dạng bài tập anken

23/01/2021